uit den berg opgeworpen, de omliggende landouw, de plantgewassen
ter aarde werpende en vele rijstvelden , waarop dat gewas deels heer-
lijk bloeide, deels tot rijpheid gekomen was, verwoestende; zoodanig
was daarbij overal de lucht met asch en zwaveldampen vervuld, dat
zulks de ademhaling bezwaarlijk maaktc en men , gedurende eenige
dagen , te Banjoewangi slechts weinig daglicht had 5 het meeste pluim-
gedierte was er door omgekomen, en in de rivieren zag men niet dan
doode visschen drijven. Zware boomen en steenklompen waren met het
verschrikkelijkste gedruisch van het hooge gebergte afgestort , heb-
bende in hunnen val hutten, bruggen en alles , wat in den weg stond,
medegesleept, en zulke overstroomingen aangerigt, dat op vele plaat-
sen het water tot veertien voetcn boven den gewonen stand gerezen
was; de wegen waren overal met water overdekt en ontoegankelijk geworden.
De verschrikte inwoners vlugtten van alle kanten naar het
strand en naar de residentie. Tot in de maand Maart bleef de sterke
rook aanhouden e a de lucht met vele dampen en fijne asch vervuld.
Ook hadden toen de overstroomingen nog niet opgehouden, en de
verwoestingen hierdoor veroorzaakt waren verbazend. Yele ingezetenen
leden aan buikpijnen , zoo men dacht, veroorzaakt door het onzuivere en
met asch vervulde drinkwater ; terwijl de sterke zwavellucht eene zwarc
hoest veroorzaakte ; ook de sterfte onder het lioornvee was algemeen.
IDLAARD , geh., prov. Friesland, kw. Ooslergoo, griet. Uost-
Dongeradeel. Zie Yblaarb. - a t
IDSARD(TER), d., pro sr. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. f>tel-
linnwerf-Westeinde. Zie Ter-Ibserb.
IDSARDA of Ibsaerba, voorm. state, prov. Friesland, kw. Aeven-
wouden , griet. Stellingwerf-Westeinde. Zie Ibsebba.
IDSCHENHU1ZEN, d., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet.
Doniawarstal. Zie Idskenhmzen.
IDSEGA, Ibzega of ook Ibzinga en Ibsinga, d., prov. 1'riesland, kw.
Westergoo, griet. Wymbritseradeel, arr., kant. en 2 u . Z. W. van
Sneek, rondom in wateren en poelen gelegen, waarvan. de voornaamste
t van Ids ega s. ter-poele n. Men telter
i 180 inw., die*meest hun bestaan vinden
naar het dorp den naam draagl
in den landbouw.
In het Zuiden van het dorp ligt een plaats de Brat ten genoemd,
waarop zieh zeker Heer uit het geslacht van Heemstra veel plagt te
onthouden , wegens hare goede gelegenheid tot de visscherij. Deze
liet hier ook twee polders aanleggen , die tegen verwachting met alleen
goed weiland , maar zelfs goed bouwland gaven ; voor het ovenge zijn
de landen hier zeer laag, en wel inzonderheid naar het Zuiden , daar men
ook klijngrond vindt, uit welke zeer goede turf gegraven wordt.
De Herv., die hier zijn, behooren tot de gem. Oudega-Idsega-en-
Zandvoort welke hier vroeger eene kerk had, waarvan de pastorie
voor de Reformatie honderd goudgulden (ISO guld.) en het vikaris-
schap zestig goudgulden (90 guld.) opbragten. Deze kerk was reeds
in het midden der vorige eeuw afgebroken.
De R. K., welke hier wonen, behooren tot de stat. van Heeg.
Vroeger stond hier een klooster van Graauwe Beggijnen , van de
St. Augustinusorde, Na z a r e th geheeten. — Men heeft --er-ccnc
cch—1 7f/„, t./i t, 7 ,1 J .,« Ho 70 %./<■ t*
1DSEGAHÜ1ZEN of Ibsegaheisbm, in het Oud-Friesch Ibschusen, d.,
prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Wonseradeel, arr. en 32 u.
W. ten N. van Sneek, kant. en 1 | u. W. ten Z. van Bolsward; met
eene matige kerkbuurt. Men telt er, in de kom van bet d., 14 h.
en 70 inw., en met het buurtje Bongahuiz en, 26 h. en 185 inw.,
die meest hun bestaan vinden in de veeleelt en den landbouw; terwijl
de landen oostwaarts tot aan het Makkumermeer loopen. Ook heeft
men er 1 papiermolen, zijnde de eenige in Friesland, 1 olie- en
1 houtzaagmolen.
De Herv., die hier 120 in getal zijn, behooren tot de gem. Idse-
gahuiten-en-Piuam, welke hier eene zeer kleine, in 1816 gebouwde,
steenen kerk heeft, met eene liouten torenspits, doch zonder orgel.
De kerk, welke hier vroeger stond , bragt voör de Hervorming den
Pastoor bonderd lien goudgulden (165 guld.) op ; het vikarisschap be-
droeg tachlig goudgulden (120 guld.), en de Proost van St. Janskcrk
te-Utrecht trok er aeht Schilden (6 guld.).
De 2b Doopsgez., die hier wonen, worden tot de gem. van Makkum
gerekend.
De R. K., welke hier 10 in getal zijn, behooren tot da stat. van
Makkum.
Men heeft in dit d. geene school, maar de kinderen genieten tegen-
woordig onderwijs door eenen Privaat-Onderwijzer; er is aanvrage Voor
eene school gedaan.
IDSEGAHUIZEN-EN-P1AAM, kerk. gem., prov. Friesland, klass.
van Harlingen, ring van Makkum, waartoe, bchalve die van de d .
Ids ega huiz en en Pi a am, rnede behooren de inwoners der drie
huizen, gelegen ten Westen van het Makkumermeer, burgerlijk behoo-
rende onder Allingawxer, als zijnde, volgens overeenkomst van belang-
hebbende dorpen, bij contract van 24 Augustus 1772, onder het
kerkelijk behoor van deze gem. gebragt.
Men heeft in deze gem. twee kerken, als: eene te Ids eg ahui z en
en 6ene te P i a am, en telt er 190 zielen, onder welken 40 Ledema-
ten. De eerste , die in deze gem. het leeraarambt heeft waargenomen,
is geweest C o r n e e is F l o b b s , die in het jaar 1600 herwaarts kwam en
in het jaar 1603 naar Wons-en-Engwier vertrok.
IDSEGASTER-MEER, meer, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet.
Wymbritseradeel. Zie het volgende art.
IDSEGASTER-POELEN of I b z eg a st e r - po ee eh , ook wel I d s eg a s t e r - m e e r
geheeten , meer, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Wymbritseradeel,
Z. O. van Idsega.
Het staat door de Br a t t e n met de Oo s t e r e n d e r - p o e l , door
de We g s l o o t met het U e e g e r -m e e r , en voorts door slooten met
de Gee uw en de T o t t e p o e l in verbinding.
IDSERD (TER-), d., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet.
Stellingwerf-Westeinde. Zie T e r - I b s e r b .
IDSERDA , I bzERBA , I dSARBA , I b SAERBA , loZARBA , IoZAERBA , Y d-
za k ba of Y d s a r b a , voorm. state, prov. Friesland, kw. Zevenwouden,
griet. Stellingwerf-Westeinde, arr. en 2§u. Z. O. van Heerenveen, kant.
en l j u. W. van Oldeberkoop, £ u. O. van Ter-ldzerd, waartoe zij
behoorde.
Ter plaatse, waar zij gcstaan heeft, ziet men thans eene heerenhui-
zing. De daarloe behoord hebbende gronden, beslaande eene opper-
vlakte van ongeveer 100 bund., worden thans voor het grootste gedeelte
111 eigendom bezeten door de erven van den Heer T ie t u s T e rw is s c h a
van S ch e e tin g a , en wel de heerenhuizinge waar de stins gestaan heeft
door A k k e T e rw is s c h a van S ch e e tin g a , huisvrouw van J ohannes G r o e -
n e st e eg , woonachlig te Steenwijkerwold, prov. Overijssel.