deze wierde, op verschiffende plaatsen, eene zware laag half ver-
gane plantenstof, als van mos , en op veertien voet diepte het ge-
raamte van eene koe ; op eene andere plaats dat van een varken , en
in de afhelling der wierde, bij het graven van eenen put, op twintig
voet, het geraamte van eenen visch , van 1§ -voet lengte.
KRATON, distr. in Oost-Indie., op het Sundasche eil.J a v a , resid.
en reg. Passaroewang.
KRATTOCK , d. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java, resid.
en 8 n. Z. van Djocjokarta.
KRAUBACH, geh. in het Land van Valkenburg , prov. Limburg.
Zie Craebeek.
KRAUELGORS, pold. in de bar. van Breda. Zie C r a e w e l s g o r s .
KRAWANG, ads. res. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Java,
tusschen 6° V en 6° 15 Z. B., en 124° 43' 21" en 125° 28" 0 . L.;
palende N. aan de Zee-van-Java, 0 . aan de resid. Cheribon , Z. aan
de Preanger-Regentschappen, W. aan de Tjitarom , die haar van de
ads. res. Buitenzorg scheidt.
Deze ads. res., die in 1811 tot de Preanger-Regentschappen be-
hoorde, werd in Maart van dat jaar tot eene afzonderlijke residentie
verklaard. Later werd het daar weder bijgevoegd; doch bij besluit
van Commissarissen-Generaal, d.d. 20 Julij 1818, andermaal tot eene
afzonderlijike residentie gebragt, onder den naam van residentie van
K r a w a n g . Bij resolutie van den Gouverncur-Generaal in Rade, d. d.
25 September 1825, werd nader bepaald , dat, te rekenen van den
15 October van dat jaar, de districten In d r am a jo e en K an d an g -
H a u w e r van K r a w a n g zouden zijn afgescheiden en gevoegd worden
bij de resid. C h e r ib o n , ten gevolge waarvan de K a lie -S ew o e , in
stede van de T j im a n o k , de scheiding tusschen C h e r ib o n en K r a w
a n g uitmaakt; terwijl tevens bepaald werd, dat, van datzelfde tijd-
stip a f, de landen T a g a l-W a r o e , S o em a d a n g ’an en Kan-
d a n g -S am p i van B u i t e n z o r g zouden afgescheiden en bij K r a w a n g
gevoegd worden. In lateren tijd heeft K r a w a n g opgehöuden eene residentie
te zijn, en is, daar de voornaamste landen aan particulieren
behooren, onder eenen Adsistent-Resident geplaatst, waardoor de uit-
gaven voor het bestuur verminderd werden. K r a w a n g heeft eene lang-
werpige gedaante en eene uitgestrektheid van 2000 Vierkante palen.
Het wordt verdeeld in gouvernements-districten en in partikuliere
landen. De gouvernements-districten zijn: A d ia r s a , S in d a n g -
K a r s ih , T j a b a n g -B o em i en W a n y a s a ; terwijl de partikuliere
landen zijn: T j ia s s em , P am a n o e k a n g , T e g a l -W a r o e en
S um ed a n g . De beide eerstgemelde partikuliere landen worden we-
derom in de vier districten T j ia s s em , P am a n o e k a n g , B a to e -
S ir a p en S e g a la -H e r a n , en de twee laatstgenoemde in de districten
D en am b a , T e g a l-W a r o e en S um ed a n g verdeeld.
De voornaamste rivieren zijn: de T j it a r o em , de T j im a la jo e ,
de T j ia s em , de T j a t j e n g k o l, de T j ip a n a r a g a , de Sewoe en
de Ta me g a n g . Er zijn onderscheidene moerassen, vooral in de
nabijheid van Tjitaroem. Een meer ligt op den berg Boerangrang.
Ook heeft men in deze residentie onderscheidene bronnen, waarvan
het water door de Inländers voor onderscheidene kwalen als heilzaam
gebruikt wordt. Alle deze bronnen ontstaan in elkanders nabijheid,
uit eenen kleiachtigen grond , in het laagste ged’eelte van het dal bij
Tjiradja. Eenige komen in de bedding eener beek te voorschijn, welke
door deze vruchtbafre> dreven kronkelt. Het water der warme bronnen ,
is in het begin helder, het wordt bij verkoeling troebel, mct een
witachtig vlies overtogcn en laat een geelachtig bezinksel na- ,
reuk van eenige dezer bronnen is , vooral des avonds, zwavelachtig,
terwijl de smaak van haar water loogachtig en walgelijkis. De koude
mineraalbronnen , welke ijzer bevatten, komen in de nabijheid der
wellen , uit eenen minder kleiachtigen grond voort; graaft men die
tot op eenige voeten diepte , zoo stoot men op eene bedding van ge-
brokkelde bazaltsteen , welke zeer veele ijzerdeelen schijntte bevatten,
terwijl bij de warme bronnen, koolzure en zwavelzure kalk- en
kleiversleeningen, en op eenige plaatsen eene bedding van zachte lei-
steen gevonden worden, waarbij nog hier en daar geheele lagen van
versteend hout en bamboes, in den slijkgrond bedolven zijn. Het
water der koude bronnen is helder , ontwikkelt eene memgte luchtbellen
en , bij . nederploffing, een roestkleurig nevelachtig bezinksel;
het is reukeloos , zuur en wrang.
In de nabijheid der zee worden vele onvruchtbare zandgronden aan-
getroffen. In het binnenland is de grond vruchtbaar , terwijl de bo-
dem der bergen zeer vulkanisch is. Yan de bergen verdient de Boer
a n g r a n g aan de zuidelijke grenzen , waar het Krawangsche tegen
de Preanger-Regentschappen aanleunt,, vooral genoemd te worden ,
' voorts de T a n g k o e b a n -P r a h o c , de D e n am b a , de l a g a l -
Wa r o e , de T j im o ew o e , d e B a n d j a r a n , de S e r o e t en de
Ses-an. Zij worden tot de kegelbergen gerekend en hebben vogelnest-
Sr°Deeibergen T o e n g o e l, T jo g a k , T a n g k o e b a n -P r a h o e , Koc-
k o e sa n en B o e ra n g ra n g vormen in het zuiden eene bergketen,
waaromtrent in het Krawangsche en in de Preanger-Regentschappen een
fabelachtig verhaal, betreffende den oorsprong dier bergen , m omloop
is van waar ook de namen in de Soendasche taal eene beteekenis
hebben; b. v. T a n g k o e b a n -P r a h o e , is om g ek e e rd e P r a a u w ,
B o e k it -T o e n g o e l is S ta r n b e r g , als zijnde de stam van den lamb-
stangboom, waarvan gezegde praauw zou gemaakt zijn enz.
Onder de gebergten dezer adsistent-residentie zijn sommige van eenen
vulkanischen aard en moeten, aan de in hun schoot woelende vijandelijke
elementen, van tijd tot tijd, door eene meer of minder hevige uitbars-
ting, lucht geven. Zoo is, ondertanderen, de bergTangkoban-Prahoe,
in de afdeeling Krawang , na reeds gedurende eenige dagen een dot
geluid te hebben doen hooren, den 1 April 1829 , begonnen te branden
en gloeijende asch en lava uit te werpen , zoodat de bewoners van
dien omtrek verschrikt de vlugt namen , en later eerst op sterken aan-
drang van den Adsistent Resident besluiten konden , naar hunne dorpen
terup te keeren. Deze losbarsting was vnj hevig. Nadat zij had op-
gebouden , was het inlandsche distriktshoofd van Batoe Sierapeen de
eerste , om den brandenden berg te beklimmen , en ontdekte , dat het
de kraters Ratoe en Damas waren , die gebrand en , doordien zij geen
water bevatten , enkel vuur en zwavel uitgeworpen hadden.
Ten aanzien der doorgaande luchtgesteldheid, heerscht in de verschil-
lende gedeelten der adsistent-residentie, e e n vrij merkbaar verschil. De
bergdistricten van Batoe-Sirap, Segala-Heran en Danamba, genieten al
het voordeel van het klimaat en de vruchtbaarheid der Preanger-Re-
gentsehappen : de thermometer van F a h r e n h e i t klimt er des daags zel-
den boven de 80 , en daalt des nachts tot 68 , 6 6 , zelfs tot 50 graden.
De aan het zeestrand liggende distrikten Pamanoekang, Tjiassem en
Tjabang-Boemie daarenlegen hebben doorgaans eene wärmte van 90