huis (1) ; 3 steenbakkerijen ; 1 pannenbakkerij; 3 kalkbranderijen , meE
S ovens; 3 touwslagerijen j 1 pottenbakkerij ; 2 bierbrouwerljen ; 1 li-,
keurstokerij; 1 mastenmakerij, en 1 cignrenfabrijk, met ruim 130knechts
Verkeerende bovengenoemde takken van stedelijke nijverheid , hoezeer
’ al&.emeen 'n eenen redelijk günstigen toestand.
Ihans bepaalt zieh de groote scheepvaart grootendeels tot de vaart.
op Hüll, welke meer en meer toeneerat, zijnde er in het jaar 1843
schepen uitgevaren en 28 binnengekomen; alsmede op Noorwegen
is" daargesteld ’ er tevens’ in 1844» een vast veer °P Hamburg
De stad ligt io de lengte uitgestrekt, als een gespannen booF,
die open is aan de voorzijde. Zij heeft, bij eene aanzienlijke lenFte
weinig breedte,. wordt door zeven stratcn bijna evenwijdig doorsneden
en even zoo in de breedte door tien. Onder deze straten is bijzonder
de U u d e a tr a a t, om hare lengte en sierlijkheid, merkwaardig. De
rivier wordt voor K am p e i* geacht de wijdte van 220 eil. te hebben
Daarover ligt eene brng, welke 222 eil, lang en 3 eil. 3 palm breed
is Men noudt haar voor een zeldzaam kunslstuk van bouworde. Zii
rust op zeven vaste jukken (vroeger op 18 of 20) van ingeheide palen
die 30 eil. van elkander, verwijderd liggen. Ten einde de lange en
zware balken, welke op de vaste jnkken liggen, in het midden te on-
dersteunen waren vroeger en wel in 162 6 , de eerste zes vaste iukii?
“ .jT Lüningen door gelijkbeenige driehoeken geschoord in
welks midden eene schoorbalk aangebragt was, om den last in het
midden te dragen, waardoor men in de besehrijvingen vindt, dat zii
a s m de lucht schijnt te hangen. Thans worden tot ondersteuning
zoogenoemde looze jukken aangebragt, uit losse regt opgaande palen
bestaande doch deze worden m den wintertijd, bij ijsgang, weggeno-
men. bedert de IJsselstoomboot van boven door deze brug moet ge-
laten worden , heeft men de ophaalbrug, welke slechts uit eene wip
bestund , zoodamg verbreed, dat er twee wipbruggen tegen elkander
stuiten en hier het vroegere stelsel van 1626 (hierboven opgegeven).
gevolgd, door in de leuningen hangende sehoorbalken aan te brengen.
eze trug, welke aan de stadzijde vroeger aan weerskanten eene over-
dekte gaanderij had van hout, is thans versierd aan iedere zijde met een
sierliji steenen gebouw met kolommen en met vensters. van puntbogen
stijl voorzien, het eene voor de Bruggelieden, het andere voor Beambten
der belastingen. Deze brug zoude oorspronkelijk, in het iaar 1448 in
m esnnerWu f erlVk ko,rtv'? l 'jd Sele8"d Ü i # en 17,000 Rijnsche guldens
(23,800 guld.) gekost hebben (2). In het jaar 1431 werd zij, voor het
e il e n , zgnde zoowel het medaillon, als de rand , rijk met hloemen en Trachten gestoffeerd. Do
scheeren van d it tafellaken hezatte ruim 11,000 draden i SOOO k a a rien werden , door drie machiucs
* la JACQOAnD , o p de Toltooging r a n d it tafelkleed toegepast. Onderscheidene heoordeelaara r a n Orer-
D‘jre rh e id en k “n s t - bebbe“ in * " •» » mate aan d it fabrikaat en zijne bewerking , hu n n e
goedkeurmg geschonken. Deze fabrijkant verwiert o o k , in 1 8 4 3 , octrooi van Z. M. to t h e t vervaar-
digen van tn jp e n , w a an n gekleurde bloamen geweven, in plaats van gedrukt worden.
bla(d l s m Zi° ° ,W dK W U “ui3 meer hier onder de weldadige In rig tin g en ,
(S) In eene onde aanteekening leest men • » Anno Domini MCCCCXLVIII d en XIX dach ln der
' v r W° f t b r“Sge hiCT ™ r CamP“ iD de T63el6 be®ont 10 maken* De Heije was zwaer
VII en XC pont. Ende wo rt overgepaelt des Maendages na J acob, ende geplaneket, da t men dair
o re r ghmck des Saterdages na Snnte J o h a n n is Decollationis. Ende hovet gecost XVII« Rijnsche
orootste gedeeltc , door ijsgang vernield; een dergelijk ongeluk trof
haar in 1638. In 1673 werd zij , gedeeltelijk , door de Franschen
verbrand, en eindelijk in 1784 zijn twee jukken daarvan weggespoeld.
Men heeft van deze brug over de rivier naar boven en naar beneden
een ongemeen fraai gezigt.
De scheiding tusschen de oude stad en de nieuwe , die in later tijd
daarbij gevoegd i s , kan men nog duidelijk ontdekken aan eene bin-
nengracht, die de oude muur aan de landzijde omgeven heeft, en de
B u r g e l of B u rgw a l genoemd wordt. Deze gracht stroomt de stad
nu in de lengte door, en heeft door eene dwarsgracht, de C e lle -
b u r g e l genaamd, gemeenschap met de stadsgracht. Een gedeelte
van den ouden muur, hetwelk längs den IJssel was opgetrokken , is nog
in wezen ; doch wordt van tijd tot tijd gesiecht en afgebroken , en
ter plaatse, waar hij gestaan heeft, nieuwe woningen en pakhuizen
gebouwd. Hij draagt alle teekenen van ouderdom, is hoog en dik
en van harde steenen, met gegoten kalk opgemetseld, en was daarbij,
vroeger versterkt, met twintig uitspringende ronde torens.; waarom
K a m p e s voorheen weleens de T o b e s s t a d genoemd werd. De muur, die
om het naderhand uitgelegde deel der stad loopt, was mede van som-
mige zooflanige uitspringende torens voorzien, welke echter alle allengs
zijn afgebroken. Onder deze torens verdiende genoemd te worden de
L e e u w e n to r e n , waar in vorige eeuwen eenige leeuwen op stads
kosten werden onderhouden , die nu en dan, bijv. in 1477 en 148o,
uit Spanje en Portugal herwaarts werden overgezonden ; terwijl de stad
op hare beurt er aan anderen ten gesehenke zond, zooals op het laatst
der vijftiende eeuw 5 of 6 aan Lübeck, welke nog, op het einde der
vorige eeüw, aldaar op het raadhuis opgezet bewaard werden. Behalve
door dezen muur, werd de stad aan de landzijde door vijf bastions
verdedigd, in den aanvang der zeventiende eenw aangelegd, thans alle
ges'loopt en door publieke' wandelingen vervangen. Ook was de IJssel-
brug door eene schans of bruggelioofd gedekt, welke thans tot eene
pftblieke wandelplaats is aangelegd. Alle deze werken zouden, bij de
tegenwoordige wijze van oorlogvoeren, als veel te zwak en te ver van
elkander verwijderd liggende, ter verdediging der stad niet toereikend
zijn. Ook hadden zij geene buitenwerken en waren door geene contre-
scharpe gedekt. Voorheen zoude men, in tijden van vijandelijken aan-
v a l, het ommeland, door het openen der sluizen, hebben doen onder-
vloeijen: doch legenwoordig zou dit niet meer doenlijk wezen, uitgezon-
derd bij hoogen zeevloed, dewijl . het ommeland sedert eenige jaren
aanmerkelijk opgehoogd is. Desgelijks ziet men de buitendijksche landen
in de nabjjheid van K a m p e s , jaarlijks aangroeijen en hooger worden,
waardoor de stad, tot haar groot voordeel, vele weilanden
aanwint, die van tijd tot tijd met nieuwe woningen bezet worden.
De binnenstad is digt bebouwd, en doorgaans voorzien van fraaije
htiizen; dan wat daarbuiten en nabij den wal lig t, bestaal uit tuinen
en andere opene plaatsen. Voorts heeft de stad vier hoofdpoorten :
de H a a g ep o o r t ten N., dus genoemd naar de Hage, die daar buiten
ligt; de H o u tp o o r t of C e lle b r o e r p o o r t en de B r o e r e p o o r t
ten W., en de K o r e nm a r k tp o o r t ten Z. O.; zijnde de V is c h -
p o o r t , waardoor men naar de IJsselbrug ging, ten 0 ., en de V ee -
n ep o o r t ten Z., afgebroken en tot fraaije doorgangen ingerigt. Men
had er vroeger ook nog tien kleine- of waterpoorten , welke op den
IJssel uitliepen, zoo als: de M e e rm in n e p o o r t , de B la a uw h a n d -
p o o r t , de L am p e tp o o r t , de K o ld e n o v e n p o o r t , de M e lk -