polder voor tien jaren, ten gebruike gekregen had , » mits betalende
» 2 stuivers (10 cents) voor elk vruchtdragend gemet, wegens de kos-
» ten van drie processen , met de prelaten van St. P i e t e r s en van St.
» B a v o en met W i l l e m v a n d e r W e r v e , Markgraaf van Antwerpen,
n en van twee inundatien, benevens de zware tauxatie, waarop de pol-
* der ter verversching van den Vreemdijke-polder was getanxeerd , bij
» de inundatie van 1 8 7 0 ,” — alles bij octrooijen van den 7 Jnlij
1862 en bij vernieuwing den 19 Julij 1872.
Deze polder, welke onder de calamiteuse' is opgenomen , heeft on-
derscheidene malen , door storm en hoogen vlbed, meer of min aan-
zienlijke schade geleden , ten gevolge van zijne ligging tegen den Braak-
man. In Januarij 1791, en nogmaals in Maart van dalzelfde jaar,
is hij ingevloeid , doch dadelijk weder beverscht.
Daarin liggen, bebalve een gedeelte van het dorp Hoek en het ge-
heele geh. Hlau r i t s f o r t , elf kapitale en acht mindere boerenhof-
steden , terwijl nog een dertigtal arbeiderswoningen rond de dijken en
in het inwendige des polders, zijn gebouwd. 'Deze polder watertnit,
door middel van eenen duiker in den Lovenpolder, waaruit het water
door eene zeesluis in den Braakman gebragt wordt,
Het bestraft bestaat uit eenen Dijkgraaf, twee Gezworenen en eenen
Penningmecster.
KOUDE-POLDER (DE), onbebuisde pold. in het eil. Zuid-Beveland,
prov. Zeeland, arr. en kant. Goes, gem. Wemeldinge; palende N. en
N. 0 . aan de Schelde, Z. 0 . aan den Kaars-polder, Z. en Z. W. aan
de Landen van Wemeldinge en aan den Snodijk of Yerderf-polder.
Deze pold. beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 10 bund.
58 v. r. 91 v. ell. Het polderbestuur behoort.tot de Breede watering.
KOUDERWOUDE, d ,, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet.
Ilemelumer-Oldephaerl-en-Noordwolde. Zie K o l d e r w o b d e .
KOUDER-YDEN (TER-) , volgens de oude spelling C o u d e r - T e r - I J d e n ,
voorm. pold. in Staats-Vlaanderen, prov. Zeeland. Zie O e r d e n ( T e r - ) .
KOUDEWATERS-KLOOSTER, voorm. kloost., thans eene buit. in
de Meijerij van ’s Herlogenbosch, kw. Maasland, prov. Noord-Braband.
Zie C O O D E W A T E R .
K OUDE WATER (HET), riv. in Overijssel. Zie Aa.
KOUDMEER ,, meer , prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Won-
seradeel. Zie M a k k m e r - h e e r .
KOUDUM of K o l d b m , d., prov. Friesland, kw. Westergoo, griet.
Hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde, arr. en 4 u. Z. W. van Sneek,
kant. en 1 u. Z. 0 . van Hindeloopen, op eenen hoogen zandrug , te
midden van laag land. ’
Het d. is groot, loopende ongeveer Zuid en Noord, en bestaande
nit eene drie dubbele lange rijweg , alom met huizen bezet, die in
het jaar 1620 reeds meer dan honderd beliepen. Ook liggen deze huizen
zeer vermakelijk in eene zaverige, vruchtbare en lommerijke landouwe.
Men telt e r , met de daartoe behoorende b. T e rw is s c h a en het
geh. G a lam a d am m en , 970 inw., die meest hun bestaan vinden
in landbouw en veehandel, hebbende men er vele vruchtbare gronden;
ook is er een koren- en pelmölen-. Yroeger legde men- zieh hier veel
op de zeevaart en visscherij toe.
De Herv., van welke men er ruim 850 aantreft, onder welke 210 Le-
dematen , maken eene gem. n it, welke tot de klass. van Sneek, ring
van Workurn, behoort. De eerste , die alhier het leeraarambt heeft
waargenomen, is geweest R c d o l p h b s F a b r i t i b s , die in het jaar 1580
herwaarts kwam e n weinige jaren later weder vertrok. Onder d e Prodikanten
, die te K o b d b m gestaan hebben , verdient vermelding F r a n -
c i s c ü s B b r m a n , die er van 1698 tot 1698 stond, in het jaar 1715
lloogleeraar te Utrecht werd en aldaar den 22 September 1719 overleed.
De kerk , die vöör de Hervorming aan den H. M a r t i n u s was toe-
gewijd, plagt bonderd goudg. (180 guld.) op te brengen. Ook had
men er eene vikarij en twee prebenden ; de vikarij , g’elyk. ook de eene
prebende, leverde honderd goudg. (ISO guld.) ; van de andere prebende
trok de bezitter 70 goudg. (105 guld.). Deze kerk was een groot ge-
bouw, dat van buiten een schoon aanzien had ; de predikstoel rustte
op zeven marmeren pilaren. De kerk was voorzien van eenen zeer hoogen en
spitsen toreu, van vijf en negentig voet (ongeveer 50 eil.) muurwerk en een
leijenspits van honderd negen voet. (ruim 54 eil.). Deze toren werd gebouwd
door den Grietman D o b w e E p e m a , d ie , dit werk in 1614 ^begonnen
hebbende, het in 1617, en dus in drie jaren tijds, ten einde
bragt. Tot het fundament had men honderd tachtig duizend steenen
noodig, dewijl het muurwerk zeven voeten (ruim 2 eil.) dik is. Ook
diende hij tot een baken , niet alleen in de Zuiderzee , maar zelfs , zoo men
verzekert, bij het inkomen van Texel of het Ylie. Tegen den avond
van den 15 Augustus 1830 werd de bovenste spits zestien eilen hoog
geheellijk van het voelstuk afgerukt; in hären val heeft zij een huis,
dat op zestien tot twintig eilen afstand stond, midden doorgebroken,
terwijl de haan door bet dak van een verder staand huis op den zolder
werd nedergeworpen. Daar de kerk ook bouwvallig werd , is zij voor
eenige jaren vervangen door eene nieuwe achtkantige kerk,wwaarin
men het orgel uit de vorige kerk overgebragt heeft j ook heeft zij eenen
koepeltoreu. Met behulp van eenen middelmatigen verrekijker kan
men van dezen toren de reede van Texel en de schepen , die daar
liggen, onderscheidenlijk zien.
De Afgescheidenen, welke hier ongeveer 100 in getal zijn, maken,
met die der overigen uit de grietenij , eene gem. u it , welke nog geen
vasten Leeraar heeft. De kerk is een klein en net gebouw, doch
zonder orgel.
De 7 Doopsgez., welke men er aantreft, behooren tot de gem. van
Molkwerum. — De enkele Evang. Luth., welke er woont, behoort tot
de gem. van Workum. — De R. K., van welke men er ruim 60 aantreft
, worden tot de stat. van Bakhuizen gerekend. Men heeft er
eene dorpschool. .
Yoortijds lagen hier ook de staten : G a lam a , Ep em a en Ke im -
p e - Do n i a - h u i s , Old-Gal a m a, Groves t ins enz., van welke thans
alleen de state G a lam a over is. Ook heeft men er nog de landhui-
zen B o v en b u r en en de Kamp.
In het Zuidoosten van het dorp ligt G a lam a d am m e - s lu is en
in het Zuiden heeft men het droog gemalen meertje O t to p o e l. Zie
beide die woorden.
K o b d b m is de geboorteplaats van F e i e v a n I n t h i e m a , een der Water-
geuzen, die tevens Regtsgeleerde en Dichter was, en van J a c o b B i n k e s
of B i n c k e s , die zieh in de jaren 1676 en 1677, als Kommandeur
over een eskader, heeft beroemd gemaakt, en den 12 December 1677
op het fort Tabago met het gelieele garnizoen in de lucht vloog, door
eene bom , die door den Franschen Admiraal d E s t r e e s op het kruid-
magazijn geworpen werd.
Op Pinksteravond des jaars 1515 werden K o b d b m , M o lk io e rum ,
H in d e lo o p e n en meer andere plaatsen door den Zwarlen hoo