<586 K R 0»
KRONENBURG , voorm. adell, h. in Kennemerland , prov, Noord-
Holland, arr. en 4 n. N. van Haarlem, kant. en 1£ u. N. van Be~
verwijk , gem. en 10 min. Z. 0. van Castricum, waartoe het behoorde.
Van dit h., dat reeds langen tijd aan de verwoesting is ten prooi
geworden , is niets meer te zien dan de vijvers en grachlen om de
landerijen , liggende in het voorm. Kockschuur, thans een gedeelte
van eene kapitale boerderij. De daartoe behoorende gronden, beslaande
eene oppervlakte van ¿8 bund. 77 v. r. 80 v. ell., worden thans in
eigendom bezeten door M aarten M uts , die deze boerderij in eigen ge-
bruik heeft.
KRONENBURG, eigenlijk C ronenborge, voorm. kast. in de heerl.
Loenen-Kronenburgs-geregt, voorheen prov. Holland, thans prov.
Utrecht, arr. en 3 | u. N. N. W. van Utrecht, kant. en 8 min. Z. van
Loenen, gem. Stichts-en-Kronenburgs-Loenen, tusscben den straatweg
van Utrecht naar Amsterdam en de Vecht.
Dit h. was, naar men w il, in 1122 gesticht, door J an van K ronenburg
, die ten tijde van D ir k V I , Graaf van Holland, in de Rid-
derscbap van Holland beschreven was , en te Leyden jammerlijk om-
kwam. Met zijnen dood het adellijk geslacht van K ronenburg of, zoo
als men destijds schreef, C ronbnburch uitgestorven zijnde, kwam het
aan zijnen neef G e r r it van V e l z en , wiens nazaat de bekende G e r r it van
V elzen was , die het, op het einde der dertiende eeuw, bewoond heeft.
Toen nude beruchte zamenzwering tegen F lo r isV , Graaf van Holland,
in 1296, uitbarstte, werd de gevangene Graaf, door de vloekverwanten ,
eerst op het huis K ronenburg, waarover gemelde G e r r it van V e l z e n ,
als zijn eigendom , te beschikken had , in hechtenis gebragt ; doch
het volk van alle kanten derwaarts körnende toeschieten , geraakten
de vloekverwanten in vrees, dat men hem poogde te ontzetten, waarom
zij hem naar het slot te Muiden trachtten over te brengen , met voor-
neincn zoo bet scbijnt, om hem van daar naar Engeland te ver-
voeren. Doordien nu de verraders, door de omliggende ingezetenen,
zoo kort op de hielen gevolgd werden , dat hun onmogelijk scheen den
Graaf, zonder tegenkanting van bet volk, tot op het laatstgemelde.-
slot te brengen , werd de ongelukkige Graaf, onder weg, voorname-
lijk door toedoen van G er r it van V e l z e n , verinoord. Deze, de mis-
daad gepleegd hebbende, week, met eenige zijner medestanders, naar
het slot K ronenburg ; maar zag zieh daar, door de gemeenten uit de ste-
den en van het platte land van Holland en W est-Friesland, onder-
dersteund en aangevoerd door eenige Grooten , weldra zoo naauw be-
legerd en ingesloten, dat hij zieh ten laatste moestovergeven , waarna
men hem, volgens sommigen, in een v a t, van binnen met scherpe
spijkers beslagen , längs de straten van Leyden gerold en alzoo heeft
omgebragt; zeker is h et, dat men hem eene smadelijke dood heeft
doen ondergaan. Het ter nedergeworpen K ronenburg , benevens de
overige goederen van G er r it van V elzen , uithoofde van het gepleegd
verraad, verbeurd verklaard zijnde, is niet lang een puinhoop geble-
ven , maar werd kort daarna weder opgebouwd. Omtrent het jaar 1540
kreeg dit slot eenen nieuwen Heer, namelijk W il l em , Bidder, uit den
huize van H enegouwen , hebbende tot grootvader Graaf W illem de
Goede, en tot grootmoeder J ohanna van V a l o is , zuster van F il ip de
Schoone, Koning van Frankrijk, doch deze werd in den jare 1345 ,
door do Friezen , doodgeslagen.
In het jaar 1375 werd K ronenburg, door A rend van H o r n e , den
negen en veerligsten Bisschop van Utrecht, aangetast, veroverd,
& R 0 . 687
u i tg f c p lu n d e r d e n o p n i e u w v e rw o e s t , n a d a t h e t e e r s t , m e t h e t n i e u w
uitgevonden geschut, met steenen kogels was beschoten. De Heer A h e l is
van Munden en van R uwiee , W outerszoon, in huwelijk hebbende Jonk-
vrouwe N, van K ronenburg , heeft dit slot en onderhoorigheden, in
het jaar 1 4 3 6 , van zijnen schoonbroeder gekocht. Toen D avid van
B ourgondie , de vijf en vijftigste Bisschop van Utrecht, in het j a a r
1483 , nadat de stad Utrecht met geweld was ingenoinen, op eenen
wagen naar Amersfoort gevoerd en aldaar gevangen gebouden werd,
deed Maximiliaan , Keizer van Oostenrijk, onder anderen , de sloten
K ro n en bu rg, A b c o u d e en V r e e l a n d , als ook Heer D ir k van
S w ie t en , het huis te L o e n e r s l o o t , met veel krijgsvolk bezet-
ten , waardoor de Bisschop weder in den zetel van het Sticht her-
stcld werd.
K ronenburg kwam, door het huwelijk van Jonkvrouw C lementia van
A emstel van K ronenburg , met Jonkheer F rans van L yndex van H emmen ,
in dit aanzienlijk Geldersch geslacht. Hun zoon , A nthonis van L ynden
van K ronenburg , verkreeg het in 1618 ; terwijl deze het bezat, deed
Graaf H endrik van den B erge , in het feiste van den winter des jaars
1624 , eenen inval in de Veluwe, bij welke gelegenheid gezegde A nthonis
van L ynden de werklieden , die met bijten de Vecht open hiel-
den, uit den warmen ketel spijsde. Intusschen deed het toeschieten van
Staatsch krijgsvolk den vijand, meer bevrozen dan bebloed, dien bo-
dem weder verlaten.
In het jaar 1672, toen de Franschen in het Sticht van Utrecht
waren gerukt , werd bij de Staten goedgevonderi K ronenburg met
krijgsvolk te doen bezetten, maar de vijand, uit de veroverde hoofd-
stad , Utrecht, körnende, trok den 1 Augustus, längs den Daal-
schen dijk, naar K ronenburg, welk slot zieh den volgenden dag over-
gaf, waarna de Franschen, het wel bezet hebbende, onderscheidene
moedwilligheden bedreven, en weder naar Utrecht terug trokken. Den
5 dier maand werd het slot weder door de Franschen verlaten , nadat
zij alvorens den zwaarsten toren met buskruid hadden doen springen ,
en het dus van hare voornaamste sterkte eu luister beroofd hadden.
Later werd Heer W it t e r t van t er A a , door aankoop, Heer van K r o nenburg.
Deze verfraaide het slot aanmerkelijk, en versierde , onder
anderen, de groote zaal met knnstig stukadoorwerk. Zijne weduwe
huwde met D ominicus F ränciscus C amminga. In het laalst der voor-
gaande eeuw behoorde K ronenburg, hetwelk nog .altijd heerlijke regten
bezat, aan Vrouwe N icola G eertruid S missaert , weduwe van den
Heer Mr. I J sbrandt K ief.t B älde , en was vervolgens het eigendom
van den Heer W. A. G ompertze. In het jaar 1837 is dit kast. (destijds
een modern gebouw, te midden van bekoorlijke wandelpaden)
gesloopt. — Ter plaatse, waar het gestaan heeft, ziet men thans een
akkerveld.
KRONENBURG-, adell. h. in het Land van Heusden, prov. Noord-
Braband, Tweede distr., arr. en 3 u. W. ten N. van ’s Hertogenbosch,
kant. en 1 u. N. van Heusden, gem. Wijk-en-Aalburg.
KRONENBURG, voorm. adell. h. in het Land-tusschen-Maas-en-
Waal, Benedendistrikt, prov. Gelder land, kw., arr. en 5J u. Z. O.
van Nijmegen, kant. en 1 | u. Z. W. van Druten, gem. en J u.
W. van dppeltern, 5 min. N. van Maas-Bommel, waartoe het behoorde.
|
Dit h. is in het midden der vorige eeuw , toen het reeds deerlijk
m verval was, door de eigenares aan een harer dienaren vermaakt.
VI. D e el . 4 2