had een aanzienlijk aandeel in de walviscbvangst, waarom men hier
ook eene traankokerij Tan walvischbaarden had. Na den brand van
1665 , waarbij ruim ISO huizen in den asch werden gelegd, is J is p niet
weder tot de vorige grootheidgestegen. Genoemde brand was veroorzaakt
door onvoorzigtigbeid eener vrouw. Later was de gemeente van J is p eene
beerlijkheid, en werd in 1729 voor 10,000 guld. aan de Regering van het
dorp zelf verkocht. In 1812 deelde ook J is p in het oproer van Zaandam.
J is p ligt 6-J u. Z. W. van Hoorn , 1 u. W. van Purmerende. Men
lelt er, in de kom van het d., 83 h. en 440 in w.
Het heeft, naar men gis t , zijnen naam gekregen van het watertje
de J i s p , aan hetwelk dit d . voorbeen gelegen was , en hetwelk nog he-
den achter het d. henen loopt.
Tot 1454 had men te J isp een« kapel, staande onder de parochie van
Wormer, hetwelk geduurd heeft tot den 6 Maart van genoemd jaar,
wanneer zij daarvan is gescheiden, blijkens eenen giftbrief van F il ip s
den Goede. De kerk van J isp was ingewijd op den naam van S t . P ie t e r ,
en stond ter begeving van de Graven , het bevestigen stond aan den
Aartsdiaken van de Domkerk van Utrecht. Er was een pastoorshuis,
en de Pastoors trokken jaarlijks van de landerijen 9 Rijnsche guld.
(12 gnld. 60 cents). Als hij er resideerde trok hij in alles 5 0 JRijnsche
guld. (70 guld.), doch bij afwezigheid genoot hij nietmeerdan 1 Rijnsche
guld. (1 guld. 40 cents). De Röster werd door de landlieden aangesteld ,
omdat hij naauwelijks eenigiukometi had. Alzoodekerk, nadat zij omtrent
honderd jaren gestaan had, afbrandde, werd zij op nieuw zeer sierlijk op-
getrokken,-en van beeiden, altaren en verdere kerksierade-n ruim-voor-
zien; onder anderen muntte bijzonder uit eene Hostiekas, welke tegen
eenen pilaar stond naar het Noorden er was ook een kruis, hetwelk tot aan
de zoldering reikte , doch door de Beeldstormers in het gezigt van B aten-
surg, die daar gekomen was om de rust te bewaren is afgebroken.
Het was eeüe zeer schoone kerk en had zulke fraaije glazen , als
er in eenige kerk Van Holland gevoiiden werden.- Op deze glazen
waren verscheidene geschiedenissen , benevens de wapens van de Graven
, Ilertogen en andere doörluchtige mannen geschilderd. Bo-
ven het hoogste koor stond H elena , het kruis vinuende, en daarbij
Keizer Constantiin , zittende te paard en de poort van Jerusalem
inrijdende, op een glas afgebeeld. Daar tegenover zag men de be-
snijdenis van Christus ; hezijden het koor ■ stonden de drie Köningen -,
die onder het geleide van eene ster naar Bethlehem reisden. Omtrent
het portaal stonden A dam en E va , levensgroot afgebeeld. Nog
in onzen tijd pronkte het ruim der kerk van Jisp met eenige fraäi
beschilderde glazen , onder anderen een , waarop onderscheidene v6r-
rigtingen der heelkunde overheerlijk kunslig waren afgebeeld. Het
strekte ter gedaehtenis van den nader te vermelden beroemden -P loegj
onder de schildering las men :
G ods woor d geneest de ziel ,
D e mensch de kredple leen ,
V an beiden komt de eer ,
D es HEMELS G od ALLEEN.
M r . CORNELIS JACOBS PLOEG,
L edezetter
En , CLASIENA WILMSZ (1)
ZlJNE HoiSVRODW ,
1698.
(1) Eigenlijk heette zij Klaasje Willemsz Koster.
Op een der dwarsbalken van het gcwelf was mede, ter gedaehtenis
van dien waardigen man, zijnen naam geplaatst, en.daar achter het
woord L e d e z e t t e r ; ter wederzijde van dat woord zag men eene lot-
bazuinende faam. Onder de grafsteden, waarvan er velcn m deze kerk
waren *erd er ook eene van het geslacht van dien beroemden kunste-
naar g’evonden. Aan de zuidzijde van het ruim , zag men in eenen
marmeren steen, tegen den wand , uitgehouwen de wapens -van Tnvw
Maarten M a y e r s , waar boven men las :
V er n ie bw t d it w e r k ,
A an G odes kerk ,
en daaronder : -
In ’t j a a r o n z e s H e e r e n d ü iz en d z e v e n t i e n h o n d e r d en e e n ,
L egde TRYN MAARTEN'. MAYERS d o c h t e r , den bersten st e e n ,
H aar brobder JACOB ley terzelede tyd d e tw e ed e ,
Als men z e s d a g en in d e H o o im a a n d w a s g e t r b d e n .
Aan de noordzijde hing een bord, waarop een vers stond uit Ps. 133,
met het jaartal 1635 er onder. Deze letters waren, wegens de on-
gemeene sierlijkheid, waarmede zij geschilderd waren, der bezigti-
ging overwaardig. Een ander bord hing tegen den wand, waarop de
wet te lezen was. In het ruim der kerk hing nog een zeer traai
scheepic met zijn geheele tuigaadje, gemaakt en aan de kerk vereerd
door zekeren D irk J an sz . T immbr. Voorls was de kerk van binnen
zeer net ingerigt; alle de gestoelten, zoowel als de predikstoel , waren
van gladhout en bruin geschilderd. Het ruim werd gedurende
de avondgodsdienst door vier koperen kaarskroonen verlieht. Er was
geen orgel in. Van buiten pronkte de kerk met eenen achtkanten to-
ren , van onderen en boven open, en daarop eene, soort van kroon.
In den toren was-een uurwerk met eene slagklok, alsmede eene -luiklok.
Boven den ingang van de kerk zag men het dorpswapen , met het jaartal
1609 daarboven. Op het einde der zestiende ceuw was deze kerk aan
de Hervormden overgegaan. Dit kerkgebouw, oud en hoogst bouw-
vallig geworden zijnde, is in het jaar 1822 vervangen door een nieuw,
van kleineren omvang , hetwelk grootendeels uit de milde bijdragen
der gemeenteleden bekostigd is. Het is een zeer net ^ gebouw, en
prijkt met een fraai houten torentje, welke op het westelijke deel van
het gewelf der kerk rust en van een uurwerk voorzien is. Ook deze
kerk heeft geen orgel.
Te Jisp was vroeger een Weeshuis van de Herv. gem.; de armen
werden daarin tevens besteed , doch ook wel bij de ingezetenen ; thans
bestaat dit weeshuis niet meer, en de weezen worden gedeeltelijk bij
de inwoners besteed , gelijk zulks mede bij die van de andere gezind-
heden , welke te Jisp gevonden worden , geschiedt, doch meerendeeis
naar de kolonie Veenhuizen gezonden.
Het regthuis is een ouderwets gebouw, met drie gevels. Op de
deklijst, aan de noordzijde, worden de beeiden der Liefde en der Gereg-
tigheid gezien , waaronder het jaartal 1650. Beneden in het Regt- of
Raadhuis wordt de Waag gehouden; daarboven is de Raadkamer , die
zeer klein van bestek is , en waarop vroeger eenige aloude vuurroers en
sabels , der bezigtiging waardig , bewaard worden ; doch deze zijn , in
het jaar 1812, tijdens het oproer van Zaandam, derwaarts vervoerd.
De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 70 leerlingen
bezocht. — De kermis valt in op Pinksteren.
De beroemde Wundheeler C ornblis P loeg heeft J i s p , alwaar hij m
1624 geboren was,.en op den 14 Mei 1696 overleden is, wijd en zijd
VI. D eel. 6