het behoud der watergemeenschap tusschen de afgesneden deelen is längs den binnenteen van
den zuiderdijk eene waterleidiiig gegraven, die bekend is onder den naam van „zuiderkanaal” en
kan worden beschouwd als het zuidwaarts omgelegde Oude Maasje. Bewesten de Waalwijksehe
haven is dit kanaal tevens voor de scheepvaart bestemd.
Even beneden D o e v e r e n wordt het buitendijksche Oude Maasje gekruist door het in Hoofdstuk
X te beschrijven afwateringskanaal van ’s -H e r to g e n b o s ch naar D r o n g e le n , aan den
benedenmond waarvan in den zuiderrivierdijk eene uitwateringssluis is gebouwd. Het Oude Maasje
is bij die kruising door middel van een syphonduiker onder het afwateringskanaal doorgevoerd
en zuinigheidshalve zijn die syphonduiker en de uitwateringssluis tot een bouwwerk vereenigd.
De houten furideeringsvloer van de uitwateringssluis is daartoe zooveel dieper gelegd en in het
metselwerk der fundeering zijn, reehthoekig op de lengteas der sluis, 4 kokers uitgespaard, elk
lang 23.70 M., wijd 1.70 M. en hoog 1.60 M. in den top van het segmentvormige gewelf, welk.e
kokers te zamen den syphonduiker voor den afvoer van het Oude Maasje vormen, met een
doorstroomingsprofiel van ruim 10 M2.
Aan de west- of benedenzijde van den syphonduiker is eene uitwateringssluis, wijd 8 M.
gebouwd, voorzien van twee paar djatihouten puntdeuren, waarmede de getijbeweging uit het
bovenwaarts gelegen deel van het open Oude Maasje kan worden gekeerd en waardoor dat
riviervak tot voorboezem voor de afwatering is vervormd. De buitenslagdrempel van de sluis ligt
op 2.44 M. beneden N .A .P ., de binnenslagdrempel op 2.93 M. -r- N.A.P. Buiten de sluis en aan
de binnenzijde van den grondduiker zijn stortbedden gelegd van zuilenbasalt op puin, rijS en
riet. De aansluitende beloopen zijn verdedigd met glooiing van zuilenbasalt. Bovendien is naäst
die sluis een stoomgemaal gesticht ten behoeve van de waterlossing tijdens hooge ebbestanden.
Het was uit den aard der zaak niet noodzakelijk deze uitwateringssluis en het stoomgemaal in
de onmiddellijke nabijheid van den syphonduiker te bouwen, evenmin als het noodig was dezen
onder de uitwateringssluis van het afwateringskanaal te leggen, doch de combihatie tot een
kunstwerk leidde tot besparing van kosten en technisch bestönd daartegen geen bezwaar. De
situatie van dit samengestelde bouwwerk is afgebeeld in fig. 40, het aanzicht van de noordzijde
in fig. 41 en dat van de westzijde in fig. 42.
Het maalgebied van het Waalwijksehe stoomgemaal omvat de volgende polders:
a. Binnen de bedijking van het afgesneden bovenland van Heusden.
Polder van Oud-Heusden en Elshout.
| | Drunen.
„ „ Nieuwkuik.
Binnenpolder van Vlijmen.
„ I Hedikhuizen.
Polder het Herptsche veld.
I van Herpt en Bern.
ja „ Heesbeen (het bezuiden de rivier gevallen deel).
„ „ Doeveren.
b. Buitenpolders.
Poldertje beneden de Doeverensche sluis.
Poldertje boven de Doeverensche brug.
„ beneden de | „
De Oude Waag (een zeer klein bezuiden den linkemvierdijk. gevallen deel). ,
Buitenpolder van Baardwijk (oostelijk gedeelte).
Bovendien een klein deel van den buitenpolder van Waalwijk, dat beoosten het afwateringskanaal
is komen te liggen.
Teneide de uitwateringssluis van het Oude Maasje zoo dicht mogeliik tegen den syphon-
F ;g. 41. A a n z i c h t v a n d e n o o r d z i jd e v a n h e t W a a lw i j k s e h e s t o o m g e m a a l e n d e w e r k e n a a n
d e n b e n e d e n m o n d v a n h e t a fw a t e r i n g s k a n a a l ’s -H e r t o g e n b o s c h -D r o n g e l e n .
duiker aan te kunnen bouwen ter verkrijging van een beknopt geheel, is voor het wateropvoer-
werktuig de centrifugaalpomp gekozen en daar, wegens de beschreven combinatie van verschillende
kunstwerken, eene diepe fundeering voor de pomp als ’t ware kosteloos ter beschikking stond,
waren alle omstandigheden zoo günstig mogelijk voor de toepassing van eene diepliggende pomp
met verticale as. Van dit pomptype is eene bijzondere constructie toegepast, namelijk eene
tolpomp met drijfcilinder, volgens een patent van den ingenieur F r . N e u k i r c i -i te B r em en ; ')
') Voor bijzonderheden dienaangaande zie »D e Ingenieur” n°. 3 v a n 1900: C . A . Jo l l e s . »Het stoomgemaal
voor de zuiderafwatering van de werken der Maasmond v e r legging, onder de gemeente W a a lw i j k .