DE UITVOERING D ER WER KEN .
De vorming der nieuwe rivier werd vaksgewijze ter hand genomen, al naar mate de onteigening
vorderde en de benoodigde terreinen ter beschikking kwamen. Achtereenvolgens werden
de volgende riviervakken aanbesteed:
i°. Riviervak Dussensche Gantel— Holleke bij K e iz e r s v e e r .
2°. Riviervak Hooge Maasdijk bij 't Heleind— Bernsche dijk.
3°. Riviervak H a g o o r t— Dussensche Gantel.
4°. Riviervak bij den mond der Donge.
5°. Riviervak bij K e iz e r s v e e r .
6°. Riviervak Aalbnrgsche dijk— H a g o o r t.
7J Riviervak vöör Heusden.
In elk bestek waren teveris zooveel mogelijk alle naast de rivierbedding noodige grondwerken
opgenomen, zooals de vorming der latere kanalen, de omlegging van wegen en waterle.dmgen,
den aanleg van loswallen, veerhavens, sloppen en stoepen enz. Ook de bouw der kunstwelken,
b r ü t e n , sluizen, duikers, heulen, loswallen, enz. behoorde tot de verplichtingen der aannemers,
behalve in het sub 6°. genoemde riviervak, alwaar die werken in een afzonderlijk bestek were en
vereenigd. De doorgraving van den Hoogen Maasdijk aan ’t Heleind en die van en a urg
sehen dijk bij H eu sd en waren uit den aard der zaak niet in de bestekken tot riviervorming
opgenomen. Die doorgravingen toch vormden de werken tot opening der nieuwe rivier en weiden
eerst een tiental jaren nä de voltooiing van het sub 7°. genoemde riviervak aanbesteed, te zamen
met de afdammingen van de Maas bij W e ll en bij A n d e l.
Omtrent de vorming der verschilfende riviervakken. zij het volgende opgemerkt.
RIVIERVAK DUSSENSCHE GANTEL— HOLLEKE BIJ KEIZERSVEER.
(Bestek N°. 176, dienst 1887 -1S90).
Aanbesteed op 14 December 1887 kon, wegens onwerkbaar weder, eerst in A pn l van
het volgende jaar krachtig met de uitvoering worden begonnen. Weliswaar was het werkterrein
nog niet in zijn geheel in eigendom verkregen, maar de bij minnelijke schikking aangekochle
oppervlakte was groot genoeg om zonder vrees voor oponthoud te kunnen doorwerken tot dat
längs gerechtelijken weg ook de beschikking over de nog ontbrekende. perceelen zou z,,n verkregen
De eindpunten van dit riviervak, lang 42S0 M., waren zoodanig bepaald, dat de watervnje
inpoldering zonder belangrijke extra kosten kon worden tot stand gebracht.
De uit te voeren werken lagen geheel binnen den dnehoek, welke door de Dussensche
Gantel het Oude Maasje en de Scheisloot met het Holleke werd gevormd en die, met uitzon-
dering’ van de westelijke punt „het Slobbegors” , waterstaatkundig een geheel u.tmaakte, hocwcl
administratief in twee deelen „de Overdiepsche hooipolder” en „de polder Overdiep geschehen.
De omkading dier twee polders vormde een ring, reikende tot 2.11 M. + . • • n en zomer
watervrij werden die polders gedurende de wintermaanden door het steken van plasbermen
geregeld onder water gezet. Daartoe werd vodr 1 Januari 1888 telken jare door Gedeputeerde
Staten van N o o rd -B rab an t vergunning verlecnd, doch nä. dien datum voor dezc zoowel
als voor alle bij den Maasmond betrokken buitcnpoldcrs — slcchts voorzoover de uit te voeren
werken zulks konden gedoogen.
Hoax de tijdelijke inpoldering van het werkterrein kon worden volstaan met verhooging
der poldcrkaden aan dé beide, uiteinden van het riviervak, in aaiisluiting met twee nieuw op-.
geworpen kleidammen voigens de Ontworpen binnentccnen der rivierdijken, behalve aan de
wcstzijde alwaar de polderkaden cenigszins moesten worden omgelcgd, teneinde het bouwterrem
van de in uitvoering zijnde schccpvaartsluis bij K e iz e r s v e e r er de plañís van het ontworpen
hulpgat in den zuiderdijk Je mijden Om de afgesneden waterleldmgen op te vangen werd eene
sloot gegraven voigens den binnenteen van den zuiderrivierdijk, loozende door middcl van
een duiker op de Dussensche Gantel; belangen van verkeer werden door de omkading niet
benadeeld. ..
A l naar mate hare ligging met betrekking tot de stormstreek, verkreeg de omkading eene
hgsgte van 2.86 M. tot 3.36 M. -j- N .A .P .; aan de kleidammen werd eene kruinsbreedte van
3 so M. gegeven, opdat zij tevens tijdelijk als gcmeenschapsweg rondom het werkteiTcin koriden
dienen.
Voor de verhoogde en verzwaarde polderkaden daarentegen, alwaar het verkeer längs den
binnenteen kon plaats hebben, werd de kruins;,reed*e op 2 M bepaald, en niettegenstaande deze
beperking was voor die kadeverhooging 110g noodig het verwelken van bijna 35000 M" grond,
cen 0p ¿ g l zelf zeker aanzienlijk werk, doch waarvan de betrekkelijke onbeduidendheid eerst
in het licht treedt wanneer men bedenkt, dat die lioeveelheid minder dan I % van het totale
grondverzet voor dit riviervak bedroeg. Aan de naar het buitenwater gekeerde glooiingen der
beringing is, al naar nrate hare ligging, eene helling van 3 op I tot 2 op 1 gegeven, op blootcrestelde
punten bovendien met winterkrammat verdedigd.
& De uitgaven voor de tijdelijke beringing werden gedurende de verdere uitvoering geenszins
betreurd; integcndeel, geheel voigens de verwachting kon d a a r d o o r . fedurende de wintermaanden
midden in eene geinundeerde landstreek ongehinderd worden doorgewerkt, terwijl de nieuwe
grondwerken herhaaldelijk, o. a. op 9 Februari 18S9, toen de stormvloed tot 2.46 M. + N.A.P.
in de Dussensche Gantel oplicp, voor groote bcschadiging ■ zijn bewaard gebleven Voor de
afwatering van het ingepolderde werkterrein was aan het westelijk uiteinde van het Slobbegors
nabij de Scheisloot een ijzeren duiker gelegd. De festaande loozingsmiddelen längs de Scheisloot
toch kwarnen door de grondwerken voor de beringing en den noorderrivierdijk al spoedig te
vervallen. De werkput, die door de vorming van het zomerbed geleidelijk ontstond, werd zonder
moeite drooggehouden met behulp van twee boven- en twee benedcn-vijzelgemalen, waarvan elk
stel, gevende ruim 2 Ms water per minuut, beurtelings tot reserve eiende.
Begonnen in de maand April 1888 konden de,werken tot vorming van dit riviervak gedurende
drie jaren geregeld worden voortgezet, met slechts körte tusschenpoozcn in de wintermaanden
wegens vorst, herstel der werktuigen enz.; tegen het eir.de van Juni 1891 werd het
bestek voltooid opgeleverd. In ’t geheel'heeft het grondverzet 3,556,600 Ms bedragen gemeten
in het profiel van herkomst, waarvan 1 7 4 S 0 M” met de schop in spoonvagens werden verwerkt
en 48 200 M3 werden gebaggerd en opgespoten, terwijl het. ovenge met 5 excavators werd ont-
9