eerst als overlaat in werking te stellen, zoodra hij behoorlijk zou zijn gezet en de tijd daartoe.,
in verband met de vordering der overige openingswerken, zou zijn gekomen.
Gelijktijdig met de vorming van den tijdelijken dam werden,in de zomerkade op den rechter?
oever der rivier twee vakken tot overlaat ingericht, teneinde over de uiterwaard, achter den
dam om, Maaswater te kunnen afvoeren, bijaldien zieh de noodzakelijkheid daartoe in den
allereersten tijd, zoolang de dam nog niet voldoende zou zijn gezet, mocht voordoen. De günstige
rivierstanden maakten die voorzorg evenwel overbodig en de overlaatsvakken zijn later wederom
gedieht zonder dat zij hebben dienst gedaan.
De waterspiegel in het riviervak tusschen den Aalburgschen dijk en den tijdelijken dam
werd, door middel van in dien dijk gelegde buizen, zeer geleidelijk met Maaswater opgezet, zoo-r
dat de tijdelijke dam eerst langzamerhand volledig werd belast en de doorbaggering van den
Aalburgschen dijk ten slotte in gelijk water kon plaats hebben. Dit geschiedde in de vierde
week van Mei, waarna de verdere opruiming van den dijk met groote kracht werd doorgezet.
Aan ’t Heleind was intusschen reeds op 7 Mei de afsluiting van het zomerbed tot het peil
van 2 M. -{- N.A.P. tot stand gebracht. Uit den aard der zaak deden zieh daarbij geen moeilijk-
heden v o o r ; de rivierbodem was eerst door middel van onderlossers zooveel mogelijk verhoogd,
waarna eene persmolen overigens het profiel vormde en slechts bij de sluiting van den dam eenig
rijshout werd benoodigd. De afsluitdijk werd vervolgens, zooveel mogelijk door oppersing van
zand en overigens met behulp van normaal spoor gevormd.
T e A n d e l was de uitdieping van de voorhavens der scheepvaartsluis krachtig voortgezet.
Op het einde van Maart werd de grondslag klaar gemaakt voor den afsluitdijk op de uiterwaard,
waarvan het lichaam in de volgende maanden met behulp van normaal spoor werd gevormd.
Tegen het einde van Maart werd aan den berm der bedijking van de Bommelerwaard bij den
Pouderoyenschen hoek eene verzakking waargenomen, die evenwel niet in onmiddellijk verband
stond met de afsluitingswerken en op het verloop daarvan dan 00k geen invloed heeft uitgeoefend.
Toen in de eerste helft van Juni 1904 het grondverzet bij H eusden en bij A n d e l vergenoeg
gevorderd was om tot de opening van den Maasmond en de sch eiding van Maas en Waal te
kunnen overgaan, werden de voorbereidende maatregelen getroffen om die werken, bij günstige
omstandigheden van weder en waterstanden, gedurende de eerstvolgende week van dood tij tot
stand te brengen. Op 15 Juni werd de scheepvaart te A n d e l door de schutsluis verlegd, waar-
door de vrije hand in de beperking van het, rivierprofiel werd verkregen; tevens _werd aange-
vangen met het versmallen van de kleikap op den tijdelijken dam beneden Heusden, Voor het
doorsteken der kap werd de datum van 20 Juni, izijnde de dag van kwartiersmaan vastgesteld;
het tijdstip van hoogwater beneden den dam viel op dien dag te 12.30 n.m. Om 11 uur v.m.
werd begonnen met de kleikap in het midden der river over 40 M. lengte tot doorbrekens toe
te verzwakken, waarna de overblijvende kleirug te 12 uur in de as der rivier werd doorgestoken
en het Maaswater zieh in de nieuwe bedding stortte, om voor het eerst längs dien weg naar zee
te stroomen. Het doorsteken had plaats bij een verval van 0.52 M, en een waterstand beneden
den dam van 1.30 M. -j-
N.Ä.P. Met de spade aan
beide zij den achteruitwerkende
, werd het water
vervolgens voet voor voet
de behulpzame hand ge-
boden om de doorstroo-
mingsopening te verbree-
,den, en te 1 uur n.m.
werkte de overlaat reeds
over 90 M. lengte. De
afvoer nam daarop geleidelijk
toe, naarmate de
kleikap verder weg-
spoelde.
Te A n d e l was de
op 14 Juni aangevangen
beperking van het zomerbed
reeds vrij ver gevorderd.
De wijze van werken
was er op gericht om
allereerst een zanddam
van zoo gering mogelijke
breedte tot het peil van
2 M. N.A.P. door de
rivier te brengen , waartoe
twee persmolens, van
beide oevers uit naar het
midden toe dag en nacht
doorwerkende, zooveel
mogelijk het gewenschte
profiel vormden, terwijl
het zandverlies, als gevolg
van de uitschuring in het
midden der rivier, aan-
houdend door grondstor-
ting met behulp van onderlossers
zooveel mogelij k
werd te niet gedaan. Voor
de levering van het be-
noodigde zand waren drie
76. D w a r sp ro f ie len vö lg en s de as van den zanddam door het zomerbed van de Maas te A n d e l.