De kunstwerken, bestaande uit 8 bruggen en 9 duikers, worden uitgevoerd in cementijzer.
De bruggen zijn gelegen bij de kruisingen met resp. de Molenvensche steeg, de Maasstraat, den
provincialen weg van N ie uw k u ik naar H e lv o i r t , den landweg van den Zandkant naar het
Kuiksche verlaat, de Zwaluwmoersche steeg, de Hooge Papesteeg, den Rijksweg van Drunen
naar B a a rdw ijk en de Veldsteeg. De bruggen zijn alle vast en zijn, met uitzondering van die
in den Rijksweg, loodrecht op de kanaalas gericht. De overbrugging in den Rijksweg is scheef
en bestaat uit twee bruggen naast elkander, de eene voor gewoon, de andere voor tramverkeer,
rüstende op denzelfden onderbouw. De breedte tusschen de leuningen bedraagt vöor de brug in
den provincialen weg 5 M., doch is overigens overal 3.50 M .; de lengte tusschen de landhoofden
bedraagt voor alle bruggen 46 M., door twee jukken in drie spanningen verdeeld. De fundee-
ringsplaten van de landhoofden en de jukken liggen op ongeveer 1 M. beneden den kanaalbodem;
¡ J g a x s p z o f ie d d o u e n c/ez o m e t d a c / e / n c / e ii X )a a z c / io j/ d ^ c / x e n o i'e t / a a £ .
S/ti£e*£onerc//cty£. -Xec/iiex£a/iacifcitjj£.
• i • e 1— a <• t■o s1o to1 Jo!JOrC.
F ig . 79. A fw a t e r in g s k a n a a l ’ s -H e r t o g e n b o s c h -D r o n g e l e n . D w a r s p r o f i e l .
de in den dag körnende vlakken verkrijgen eene Iicht-gele zandsteenkleur; die onder water worden
met koolteer bestreken.
De bruggen voor gewoon verkeer zijn berekend op eene gelijkmatige belasting van 600 K.G.
per M2; de trambrug is berekend op eene mobiele belasting, bestaande uit vijf locomotieven met
twee asbelastingen van 8 ton e lk , bij een radstand van 1.60 M. en eene totale lengte van 4.20 M.
De toe te laten druk op den zandbodem onder de fundeeringsplaten is aangenomen op 3 K.G. per
c.M2. De samenstelling van het beton is 4 deelen cement op 7 deelen zand en 10 deelen grind.
De 9 duikers, waardoor het zuidwaarts gelegen terrein rechtstreeks op het kanaal afwatert,
liggen alle in den linkerkanaaldijk. Zij bestaan uit een koker van rechthoekige doorsnede,
voorzien van vleugel- en frontmuren aan beide uiteinden. De duiker voor de Broekley is binnen-
waarts breed 0.80 M. en hoog 3.00 M., de overige kokers zijn 0.80 M. bij 0.80 M. of 0.50 M.
bij 0.50 M. De waterkeering bestaat bij den duiker voor de Broekley uit een stel puntdeuren
en bij de overige duikers uit een wachtdeurtje van dennenhout' aan de kanaalzijde. Onder de
waterkeering en aan beide uiteinden van elken duiker is een verticaal scherm aangebracht,
reikende tot 1 M. beneden den bodem van het kunstwerk. Buiten en binnen is de bodem door
steenbekleeding tegen ontgronding verdedigd. Elke duiker is voorzien van schotbalksponningen;
de schotbalken worden in daartoe ontworpen plaatijzeren loodsjes opgeborgen.
In uitzicht is nog gesteld een sluisje in den rechterkanaaldijk bij de kruising met de L e i j,
tot loozing van inundatiewater van het Bossche veld.
Dat hier gewapend beton als bouwmateriaal voor de kunstwerken is gekozen, vindt zijne
oorzaak in de aanzienlijke besparing van aanlegkosten|BPprca 25 °/0 — daarmede verkregen.
Bovendien zijn de onderhoudskosteri. van dat materiaal zeer. gering, eene omstandigheid, die bij
de geisoleerde ligging van de kunstwerken en de betrekkelijk groote.oppervlakte van de rijvloeren
der bruggen, mede van veel gewicht is.. Voor beschadiging door aanvaring behoeft niet te woiden
gevreesd, daar nagenoeg geen scheepvaart op het kanaal zal plaats hebben.
D E U ITVO ER IN G V A N D E K A N A A LW E R K E N . ’ )
Het kanaal is in uitvoering volgens bestek N°. 197, dienst 1907— 191 Voor den bouw
der kunstwerken is eene overeenkomst gesloten met de Hollandsche Maatschappij tot het maken
van werken in gewapend beton te ’s G ra v e n h a g e . Het kanaal moet op 1 Mei 1910 voor de
eerste maal worden opgeleverd. Het te döorsnijden terrein bestaat, boven de zomerkade in den
Baardwijkschen overlaat uit schrale heidegronden, met een hoogen grondwaterstand; beneden de
genoemde kade wordt het terrein gevormd door de bekende Langstraatsche hooi- en weilanden.
In ’t algemeen is de uitvoering moeilijk, omdat het terrein grootendeels drassig is en bovendien
des winters geinundeerd, in verband waarmede in het bestek is bepaald, dat schade door inundatie
beneden het peil van 4.50 M. -}- N.A.P. den aannemer niet wordt vergoed, tenzij ontstaan aan
een reeds geheel voltooid en goedgekeurd vak. Het grondverzet bedraagt, volgens berekening
2,131,000 M3 in profiel, waarvan 250,000 M3 kle i,' die voor de bekleedingen zorgvuldig moet
worden afgezonderd en gedeeltelijk over grooten afstand vervoerd. In het bovengedeelte van
het kanaal is de ingraving aanzienlijk grooter dan de ophooging, in het benedengedeelte daarentegen
is het tegenovergestelde het geval. De uitvoering der grondwerken geschiedt in den droge;
voor de ontgravingen zijn excavateurs opgesteld cn voor het vervoer van den grond wordt
normaal spoor gebezigd; de dijksvorming geschiedt met transporteurs.
D E O N TE IGEN IN G .
De vorming van het kanaal heeft moeten wachten op de opening van den Maasmond,
doch de onteigening der benoodigde gronden heeft reeds een tiental jaren vroeger plaats gehad.
Het algemeen nut van het afwateringskanaal van ’sriHertogenbo sch naar D r o n g e le n , met
de bij körnende voorzieningen, werd verklaard bij de wet van 13 December 1892 (Staatsblad
x) Voor bijzonderheden zie: »de Ingenieur” N G. 6 van 1909: O. C . A . V a n L id t h d e Je u d e . D e uitvoering
van liet afwateringskanaal van ’s -H e r t o g e n b o s c h naar D r o n g e l e n .