die te Vianen inuntteii, en de Heeren van Batenburg en ’s Heerenberg, die te
Batenburg, Hedel, Keren en elders geld lieten slaan] » die noyt gemunt en
» hadden ofte gelaten hadden te munten« [tot de eerste, die nimmer bevorens
gemunt hadden, immers voor zoo verre ons bekend is, behooren de Heeren
van Vianen; tot de tweede, die sedert lang van hun of bestaand of vermeend
muntregt geen gebruik hadden gemaakt, de Heeren van Batenburg, Graven
van ’s Heerenberg, enz.] » hebben terstont, onder ’t dexel van hun geprae-
»tendeerde privilegie van munten (hoedanigh ’t selfde wesen mogte:) weder-
» omme begonst te munten in meerdere getale ende mit mindere respect ende
» regel dan van te vooren, slaende eenige van dien munte nae hun goede ge-
»liefte, sonder te hebben geswooren Essajeurs,::Werdyns nogh Officiers daer
«toe nootlick wesende, maer alleenlicken eenen Muntmeester die de Munte in
» pagte hout ende munte slaet nae- syn discretie, mits hen betalende seecker
» reght, wesende t’ merendeel van ’t geen dat uyt hun Munte konit, quaet en
„ vervalst in gewigte ende alloy,// [wij zullen over de vroegere en latere munten
der Heeren van Batenburg en Bronkhorst, der Graven van ’s Heerenberg enz.,
zoo uitvoerig als onze beperkte bouwstoffen het zullen toelaten, handelen in den
tekst bij onze Munten der Steden en Heeren van Gelderland] u ’t welk sy noots-
n halven moeten doen, soo sy nogh mynen, nogh middel en hebben om cen-
»dreen ofte stoffe te gecrygen dan mits de selve kopende van do nabuiren, ;jae
» converteeren ende veränderen die goede munte van de voorschreven Prince, die
» ersmelten, munten ende ermunten nae hun goede geliefte, sunderlinghe die
» onse soe wel van den slage van den Landen van herwertsovere, .als van onse
„ Coninckrycke van Spangnien, ende die cendreen van daer komende, dewelke
» naderhant overgesonden worden voor goede munte , in der vuegen dat onse
» voorschreven Landen van herwertsovere van de voorschreven dalers ende andere
»insnstisante [sic] munte vervult syn , ende die onse elders vervuert, waer
» duere alle saecken verdieren, ende onse ondersaten verarmt worden, mits
» welcken wy den Keyser en den Staten des voorschreven Heiligen Ryx, lestmael
»tot Spiers vergadert synde, hebben doen voorhouden ende vercleeren, dat om
» sulcke ongeregeltheiden .ende, abuysen van diverse personen, hen onderwindende
»mit munte te slaen, wy desen voet ende maniere van doene niet langer en
» mogten continueeren, sonder te overgroote schade, nadeel ende praejuditie van
»ons ende onse ondersaten, welcke ongeregeltheyt oock van gelycken is in de
» munte van veele andere Coninckryken ende Landen, waer van onse ondersaeten
» die opregte weerde niet weeten, ende deur hnn faciliteyt deselve ontfanghen
»tot hogeren pryse dan die weerde is, hoewel die dickwils van minder alloy,
»oock geschroyt ofte te light is, Waeromme SOE EEST, Dat a l ’t selve over-
» gemerckt ende daer op gehadt’t’ advys van onse seer lieve ende getrouwe de
•»Hoofden Presidenten ende luyden van onse Raden van State secreten ende
»finantien, hebbende alvoerens hier öp ghehoirt de Generaels van onse voor-
»schreven Munten van herwertsovere »f ![deze waren te Nijmegen voor Gelderland
, te Dordrecht voor Holland en. Zeeland, te Antwerpen en Maastricht .voor
Braband en Limburg, te Doornik voor Henegouwen, te Atrecht voor Artois
(doch in deze jaren, te weten omstreeks 1570, werd in de beide laatste
nog niet gemunt), te Rijssel voor Vlaanderen, te Utrecht voor Utrecht, te
Zwolle voor Overijssel, te Leeuwarden voor Vriesland, en te Appingedam voor
de Ommelanden; doch ook in deze beide laatste plaatsen werd in deze jaren
nog niet gemunt] » wy om dese ende andere redenen ons daer toe beweghende,
»hebben by deliberatie van onsen seer lieven ende seer beminde Neve Ridder
»van onse Orden, Stadthouder Gouverneur ende Capitein Generael in onse
»voorschreven Landen van herwertsovere, die Hertoghe van Alve, Marquise
»van Coria, gemaeckt ende ghestatueert, maeckende ende statuerende voor een
«eeuwigh edict ende gebodt, die ordonnantien ende verboden hier nae volghen-
»de, In den eersten willen ende ordonneren wy dat voortaen gheene andere
ii silvere munte, ghroote oft klegne, en sal worden ontfanghen, ugtgegheoen, ofte
ein onse voorschreven Landen van herwertsovere loop hebben, dan de ghene die
nvan onse slage is, dewelcke wy willen alleenlicken toeghelaten ende geper-
»mitteert te worden, Verbiedende allen ende eenen yghelicken van wat natie,
»state, qualiteyt oft conditie die syn, in deselve onse Landen van herwertsovere
»te presenteren, gheven, uytgheven, ofte ontfangen, eenighe silvere munte
»hoedanigh die syn, ten sy, soo voorschreven is, de gene van onse voorsz.
» slage, op pene van confiscatie van de voorschreven stucken off penningen, ende
n daer-en boven te vallen in de boete voor de eerste reyse van thien gouden