»continuatie totten eersten dagh van February naestcomende, ende hoewel wy
» t’ elken reysen allen onsen officiers ende di® van onsen vassallen geordineert
» hadden goet ende neerslick toesicht te nemen op de overtreders ende inbree-
» kers van onse voorsz. moderatie ende die continuatie van diere, des niet min
»zyn wy beboirlycken gemformeert, dat des niet tegenstaende, diversche van
»onsen ondersaten, coopluyden ende andere, ben vervoirdert soude hebb® ende
» als noch dagelicx vervoirderen eenige van de voirsz. goude penningen te bege-
»ven tot hogeren prysen dan by onse voirsz. moderatie noch oock die cöntinua-
» tien daer nae gevolgt toegelaten is, Ende namentlyck de dobbel Ducutoli, tot
»vier ponden vyff scellingen, die Ducaten van Italien, enz. enz. — Ende want
» onse leste continuatie van de voirsz. moderatie corts expireren sal, soo voirsz.
» is, soo heeft ons van node gedocht om te verhueden ’t verhoogen dat daer uyt
» V® nyeuws tegens onsen voirsz. moderatie soude mögen rysen, sunderlinghe
»op dat ’t gemeyn volck te bat gheadverteert zy van den prys: van den gouden
» ende silveren penningen begrepen in onse voirgaende moderatien van nyeuws
» te doen uytroepen ende publiceren, Die specificatie van de voirschreve goude
» ende silveren penningen, mitsgaders van den prys ende loop van dien, ende
»met eenen wegen deselve onse voirsz. moderatie voor eenen anderen behoor-
»lycken tyt ende termyn te continueren,» —.waarop dan het besluit volgt; na
rijpen rade genomen, — » dat de permissie ende ordinantie van den jaere acht
»en veertigh, aengaende den loop van de munten, effeetivelyeken geobserveert
» ende onderhouden worde, Ende daer en boven hebben wy geordineert ende
»gestatueert — voer den . tyt ende termyn voorsz. dat die goude ende silvere
» penningen hier na genoemt in, onsen Landen van herwerts overe ontfangen ende
» uytgeven sullen worden yoor den prys ®de alsoe hier nae volgt. Te wetene
«de dobbelde Ducaten ten pryse van enz. enz.// -;‘
En hiema volgt eene optelling van een aantal vreemde (SpaaUsche, Portugee-
sche, Italiaansche, Duitsçhe, Engelsche, Schotsohe en andere) en Nederland-
sche gouden en zilveren muntsoorten, die ook in Gelderland voor de daarbij uitge-
drukte waarde geldig zouden zijn, en het bevel dat men ze in geen geval voor hoo-
geren prijs zoude mögen uitgeven. Ook werd het verbod tegen den omloop
V® vreemde Daalders bij de zelfde Ordonnantie ten strengste hemieuwd. —
Ten slotte werd, na eene hevige klagt over het snoeijen van het gouden en
zilveren geld en het verminderen van deszelfs gewigt door het »wasschen mit
sterck water, eyment oft anderssins» — zoodanige handelwijs op zware straffen
verboden.
DE MENTEN DER LOTHARINGSCHE PRETENDENTEN.
Niet omdat het Geldersche munt was, maar omdaf de Yorsten, die de stuk-
ken lieten vervaardigen, ook den titel en het wapen van den Hertog van Gelderland
voerden, geven wij op de Platen XXI, XXII en XXIII de munten der
Hertogen van Lotharingen, die, als afstammelingen v® Philippa v® Gelre (1 ),
gehuwd geweest met René van Lotharingen, aan Karel V het Hertogdom Gelderland
betwistten.
Een groot deel dezer munten ontleenden wij aan de saulcy’s bekend werk:
Recherches sur les Monnayes des Ducs héréditaires de Lorraine (Metz 1841),
maar ook een ander groot deel a® de Kabinetten der Heeren kber, strickbr
en MEiJER, alsmede a® onze eigene verzameling.
In het algemeen zij hier gezegd (w®t wij willen al de door ons afgebeelde
munten niet beschrijven, dewijl zulks nuttelooze moeite zoude zijn, aangezien
de munten met tot het Geldersche muntstelsel in betrekking staan), dat wij
die munten v® de Vorsten of liever Hertogen van Lotharingen : Anthony (na
1540), Frans I (1544—1545), Nicolaas v® Vaudemont, als voogd van den
mindeijarigen Karel III (1545—1555), en van Karel III zelven, na zijne meerder-
jarigheid, die in 1555 voorviel, tot aan het jaar der Pacificatie van Gend, de
eindpaal voor onzen arbeid; — dat, zeggen wij, wij alleen die munten hebben
afgebeeld, die of het enkele wapenschild van Gelderland, of alleen den titel van
dat Hertogdom, of wel wapenschild en titel beide vertoonen.
(1) Deze was eene dochter van Hertog Adolf en Katharina van Bourbon, en znster van
den beroemden. Karel van Egmond, die in I5S8 kinderloos overleden was. Zeer goede be-
rigten omtrent Bend, Hertog van Lotharingen, enz. enz. vindt men in de laatste octavo
uitgave van VArt de vérifier les dates, T. XHI, p. 411—413.