* 5 *
S æ c .
IV .
lipidiasfalutem.
giae, Carophrygîæ, Pacatianæ-, in Domino yiccç 9 Kstpb<ppv‘ylccí, iIctî&'ncM)ÿ> cV Ku&a fyoú-*
Cum in unum conveniffemus , &
prolixa quaeftio habita eflet de falutari verb
o, comprobävimus confübftantialem efle
iTrinitatem Patris ac Filii ac Spiritus fanäi.
AEquum autem fuit ut literas ad vos fcri-
beremus, non fophifticis argumentationibus
Trinitatis cultum explanantes» ied in humi-
litate hanc gratiam promeriti. Eas igitur
ad vos mifimus per tariffimuin fratrerti &
pm . 2«£/eAÔoK7ti>V iipictv I t t i t o c lv to , >9 ^ T ï id t c o i
‘ttoA A jjs ywo fjd fiy is m ò - t » m n v c i t t A o l ö , « .ttec ÍV Í-
j'ctpdpt bpLCttmov mccf $ tçjuÎ S ïl n«.$os >9 *T<b(í
ccyío linóptccTos. >9 >ix Sixauov ypccpipcoc^c
Çfi&W vpt-aís, V Qo(pí<jpLCL<n toc £ Jpii&xúcLs £
TcAcLóbs ypoL<povt^LSi c^.W, o t wiTrmoppoo-uyy xscia.*
fyaQeyigts» r y - r o ti/^av t o ypapcpcct cL7n ç ù \ ) & t A 0
2lcc Ty ccyccxyru ¿<&A<pö nfita* xctl a vW e iT t s p y iS
c om m in i f t r um n o ft rum E lp id iu m p r e s b y t e - 1 ° 1 ’E A 'Z i í t e V irp t e& v T e p v . ¿ <j5>' ¿ 9 to 7$ t vipuiípav t
rum . Ñ o n en im in lib ris hum an a f c r ip t is m a - %&pcûv ypdptptcctnv, ¿ A A * o p to ciç T y pos rpivy
m i , íe d in v o lúm in ib u s S e r v a to r is n o f t r i j c - ’i^ ro c i X ^ t ç o t f ß l£ \ o i s y é y p cltAq^ 5 gy<a pdp £¡¡ut
fu C im i t i ic r ip tu cn e l i : E g o q u id em fum. E g u g ¿y ¿, £ -A m A A S j ¿y ¿ ¿ K l) i, S> . J y ¿ *
P a u l i ,e g o v e » A p o t o e g o C e p h * , e g o a u - £ , J g ® g g O M k
tem C h n i l u N u n q u id P a u lu s c r u c ih x u s ^ „ H \ ~ ^ ,
_ . . „ .. , . 15 to o y ö ^ 1 i&'jÀa Ébct'xiioujj'Ts5 jccu m o r a npxe* eit pro vobis, aut m nomine Pauli baptiza- „.* , , , , \ */ ,
ti eflis ? E t hæc quidem fufficiebant hu- W & f f l È I S M ! i S ? T ° 1 3 E S S
militati noftrae, ut nullas omnino literas ad /**(#• ^TD^pctçotf <T3Çfis v/acls, t TTiXtKoimp
vos fcriberemus, ob tantum horrorem quem QoCoy3 ok äutoÖi XÁipúc\reit9 wxgy¡ tm j
illic univerfæ provincias veftræ praedicatis, xî&> rô ayioK YlnvfML Ç Itct~
Spiritum fanaum à Pâtre & Filio feparam 2 «s ^ ^ ,, , .
tes. Necefle igitur habuimus, Dominum & r v , ^ ^ r r ^
comminiftrum noftrum Elpidium ab urbe ^pos vpta-s tok K u¿iov ypiaiv 59 o-uAAeiTVpyoK 4 £ A - 4
totius Imperii regina, ad vos mitcere cum vrífoov s a.7¡x¡ £ ßccaiMv^ans 'P^ca&iy cLftyis, $
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s i
i ’ EtonSiei tou vfsirSv\igov ] BardniuS quidem exiftimat
¿une efle Elpidium Roman« Ecclefiae Presbyterum, qui
una cum Philoxeno miflus olim fuerat à ‘Julio Papa ad
Orientales Epifcopos; Dubitare tarnen jure quis po flit,
utrum hic Elpidius Roman* Ecclefi* Presbyter fuerit. Et-
enim Epifcopi Illyrici diferte fcribunt, hunc Elpidium à
ib raiflum eflè ad Afianos. Quod fi Elpidius Ecclefi* Ro man*
fuiflet Presbyter, & quidem Legatus à Liberio Papa,
ut vult Baronius, Epifcopi Illyrici nunquam dicerent
iè illum ad Afianos mififle. Adde quod Elpidium fratrem
fuum & comminiftrum appellant. Quibus titulis Epifco-
pus potius defignari videtur quam Presbyter. Proinde exi-
flimo Elpidium hunc fuiffe Epifcopum Illyrici, quem E-
pifeopi Illyriciani legatura miferunt ad Epifcopos Dioe-
ceièos Afian«, infpcfturum utrum vera eflent q u * Eu-
ftathius Sebaftenus ipfis renuntiaverat; Afianos icilicet Spiritum
iänäum Patri ac Filio Confubftantialem non credere.
H * c eft conjeélura noftra de Elpidio. Certe in Ma-
nuferipto codice Henrici Savilii, pro feriptum
eft ■sTfiHrGvTDv. F Sic autem cognorainari folcbant Epifcopi,
ut docet Auguftinus in Sermone primo de communi vita
clericorum fuorum : beati memoria fenex Valerius dedit
mìhi bortum illum, ubi nunc eft monafterium.] Denique in
fine epiftol* aiunt hunc Elpidium ex fuo corpore miflum
eflè ad Afianos ck xúvmv, id eft, unum ex omnibus
èleftum fui ile qui hanc legationem obiret. Quibus verbis
aperte declaratur, Elpidium fuiflè ex numero Epiicoporum
Illyrici. Quod nifi me conje&ura fa llit, hic eft Elpidius
Epifcopus t ad quem Bafilius magnus fcripfit epiftolam
322. In ea enim epiftola rogar Elpidium Bafilius, ut fi
neceflarium judicaverit, tempus ac locum Concilii indicar,
feribatque literas ad Epifcopos ut ad certam diem con-
veniant. Quod optime convenit huic Elpidio noftro, qui
ab Epilcopis Illyrici mifliis fuerat in Afiam ad reftam fi-
dem ftabilicndam.
2 'Ej« Xp»59?]] Tria h * c verba defunt in Manuicri-
pto codice [Regio & ] Savilii & in editione Bafilicnfi, nec
ea agnofeit Epiphanius Schólafticus.
a Or ctÒTtSi KtipDojílf] Verbum uvpóoscm hoc/locò acci-
pitur pro prxdicatione five doétrina. Hoc enim ienfu
paflìm ufurpatur in reliqua. epiftola. Vocabulum igitur
<p¿5o» quod huic verbo jun g itu r , pro/blafphemia ièu im-
pietate accipere debemus, quam pr*dicabant Epifcopi
Dioeccièos A fian *, Spiritum fanftura à Dei Patris ac Filii
fubftantia feparantes. Porro hic mirari fubit, quomo-
do Euftathius Sebaftenus in Synodo Illyriciana accufavcrit
Epifcopos A f i * , quod de Spiritu fanélo male fentirent.
Ipfe enim Legatus erat Macedonianorum, qui Spiritus
fandìi deitatem negabant. Vcrnm Macedoniani eo quidem
tempore impietatem fuam & blafphemiam in Spiritum
fandìum adhuc tegebant, nec in apertura proferebanti
Cæterum pro vocabulo libentius hic lege,
rem 9»> id eft probrum. [ I n Regio codice Piniand
fcriptum inveni Epiphanius Schólafticus legifle v ir
detur tpößot, vertit enim, propter timorem tantum & c . nifi
dicamus in Epiphanio fcribendum eflè tumorem, quod-eft
oyxw.J
[ 4 Poft 'EAwkIW habet virgulam codex Regius 5 qui &
mox pro tout» legit roo71'.])
S ‘Am ñ í ßunXtviow 'VujAcúm ap%tí] Jacobus Sir*
mundus hunc locum aliter diftinxit» Expunéia. enim
virgula q u * poft h * c verba appofita eft in nbftriâ
exemplaribus, ita expofuit hunc locum. Sed neajjìtas
nobis impofita eft, ut ad vos mitteremus Dominum\& com*
miniftrum noftrum Elpidium, is Regio Romanorum principa«•
tu literas babentem- In quo Sirniundus videtur fecutus
verfionem Ephiphanii Scholaftici. Sic enim ille. J>)uaM-
obrem neceftdrium habuimus ad vos deftinare Dominum M*
ftrum & comminiftrum Elpidium, â Regio Principatu Ra*
manorum has literas deferentem. Verum b * c verfio ferri
non poteft. Nam i ßct<nXtvx<ru. t«? *Pv/amu» áp%¡í pro-
cul dubio eft urbs Roma. Reéiius i taque Camerarius &
Chriftophorfonus hunc locum de urbe Roma expofuémnt»
Sed ambiguura eft utrum Elpidius dicatur miflus ab ur*
be Roma, an potius Elpidius ab urbe Roma, id eft u r .
bis R om * Presbyter intelligendus lit. Sic énim loqui
! folebant tarn Græci quam Latini, pr*fertim cum de
Epifcopis loquuntur. [Sed cum paulo antea demonftra-
tum fit à nobis, Elpidium hunc Epifcopum fuiflè Illy*
r ic i, non autem Presbyterum urbis R om *, hæc expo*
fitio ferri non poteft. Proinde fequenda eft diftindtio E-
piphanii & Sirmundij fed rejicienda utfìufque interpretad
o , Se locus ita vertendus: necefte igitur habuimus do*
minum & comminiftrum noftrum Elpidium ad vos mit tere,
ab vrbe totius Imperii regina has literas habentem. Certe
\iti codice Regio j . Pini hic locus ita diftinguitur. Intel-
jteunt autem Illyriciani facerdotes Epiftolam Synodi R o man*
8c Damali Papa;, quam una cum literis fuis tradi*
derant Elpidio Epifcopo, ut ejus authoritate fultus legationem
obiret in A lia , 8c re&am de Trinitatc dodìrinam
illic ftabiliret. _ Ncque enim abfque authoritate Romani
Pontificis obiri poteràt hæc legatió. Quod fi quis Epifto*
lam Synodi Roman* videre defiderat, habetur in libro 2do
cap. 22. Porro h * c Epiftola Damali occafioncm dedit
Ulyncian* Synodo. Invitati enim fuerant à Damafo fa*
cerdotes Illyrici, ut fe cum Synodo Romana confondre
literis fuis indicarent, quematjmodum legitur in fine fu-
pradidì* epiftol*. Epifcopi igitur Illyrici in unum con*
venientes, fidem Synodi Roman* fuo confenfu approba*
rimt, Se Elpidium Romam miferunt ad Damafum Pa-
pam, ut confenfum fuorum ei fignificaret, & legation«
ab co fufeepta in Afiam profcdtus fidem R oman* & Î.11-.
pridicacio veftra. Qciicunque enim non
ientiunc confubftantialem effe Trinicatem,
anathema (int. E t fi quis cum illis com-
municare deprehenfus fuerit, anathema etto.
5 111'? .vero qui confubftantialem .predicant
Tnnitatem , paratum: eft regnum ccelorum.
Hortamur itaque vosi’ fratres, ne aliter do-
ceatis, neve aliter fentiatis : fed ut Trini-
tatera confubftantialem femper & ubique
pnedicantes, h^redes regni Dei fieri pollì-
1 S P
S æ c .
IV*
r i y p i l t H * *se.giAi«0oVgt. ì i y t t S r a s his literis, cogniturum utrum ita fe habeat
1 To MpvJptcc vjxqùv. ol g l pm b/ÀQyaiQv t: T & cLS)
k XMP^>t \qV%S y CLVO-ùi/Xa iq tà T a r ^ ì l TIS 'TOOTOIS
Kowcàmv, cLvoL^eput. e97a. 70Ìs ^ x tip u v iy -
aiv 'a(ju>voioi f (¿ c lo i\A o l t . tig#.v<j£v rn v i1
p txqtL i. n a p c U sK ^ p iv i oùk v/acls i.S)iA<poit pm eTtpo-
1 fiJk<mcL\Sv, ' pwfe I 7 ¿ A A ’ bptouoiov ¿eì
Stài kclvToì XMpuHov'ns t T SiivijQJjts jcAij-
povopcpercci; T 12 ©e» @>cL<n\u*v, 7 n s } tbtv y p ity o v -
2 t ì S) *X) v'TÓpivi\(nv ì%ov%$ tW & tE a p fy i TVn m o v xo f,s* ^ ac re hrribentes, & iuggeftionem
3 r i *, m ù t M w t im ésnexoW, 3 ?, , ^ " 5 * M I 1* ! epift° lam li:riPfimus
2 fl/ n n ì , 1 . de epilcopis qui conftituuntur, au t Epifcopi
o v A A iT d p y a v , ìclv pc u t» *O y , 4 t ev qui conftituendi funt comminiftri,* fi qui- & c- unJe
t ì X \ %py\<mpiivoùV ì'T n n iQ 'jm v v y te i? et ì pmy dem fint idonei, ex epifcopis jam vita
aÙTy T8 irpiG-GuncHii. opto ta g t s xl 7rp«<r£urgp8s 59 ° ? : ex P'^sbyterorum orti
/ ’é » - r ' f / r n « * dine eIlgantur- Similiter ctiam presbvteri &
t o K 8 ? , clv t v ^lepctTixod tocJpc<tloj y ivcc a>oiv 1 5 diaconi, ut ex clero aiTumantur, non autem
oLvg'7r»A>j'7Ì?oi m t v & x ^ y é P * À n o t S f2& \u j% p ia ex curia aut militari officio, u t fint un-
^ g p a /n a m im s à p x> ii. ei$ t ^ td «k clxjto è x « ¿8 - irreprehenfibiles. Idcirco autem
7Ó«S h\lW i**, TnXrX oùV «^ 7re. ^c, tg^9tJ o£|,~ J icl T o , mmiifnfuiisT eelftt ^uinnuns^ e^xC r^omeren.i. bunso ^dI5ommuisn» usf tun*oa-
AwoV evo. e x toktok t K u v o v i f i w % «xuAA^p- fter & comminifter Elpidius, accurate exy
v ’EAttÌJ'iok, e7n<T7C\i$ìì)$ nepicLpuxMyfe t o x h p v f i o ploraturus prsdicationem veftram, utrum
puc opicSvy tiy e ó i a s * x i a.Mxóocpdp « ¡ f y c ita fe habeat uti accepimus à domino &
y K u e J v w p cw r y a u \ x \ T d p y S E u& iQ iu . Aoittok ei comminiftro noftro Euftathio. Ceterum
^ t io t ì ò f it\<Lvv} y e y e v u p cm i >175, "^ndépcevot r ^ ^ >rtP ah^uando in errore fuiftis, nunc
TRtAottoK (¿vOpoTmVy òvSilooc&e toy xcavóv. % $ % veterem hominem exuentes, novum induio
ccÙTÒ$ k h \< p o $ xxà cruAA<|Tdpyos ’E A ttiX s 25 & .Ìdem. d °minus & commini"
v h/ rj * ~ ’ HSE ». n~ ./ ' ii c c , fter Elpidius docebit vos veram fidem Dra»-
2ì& t r \ Il plebi X^ptiFOU T lu> OCXlJW T T IW 0 71 V c ty ic t J r n.
T V c \ , r \ p \ _ H dicare» ftuod fan a a Trirìitas confubftantia- Trinjtai
5 Tf‘«> » Ti^f . Hs Deo Patfi UDa curt1 Fllio & SpWka" Z j ì M
XCLI tLyicù YlvtvpuxTt tiyictgouy S iS b g e L p u , m<f>cc- fanóto fandificata, glorificata ac manifefta-"^*
Kgp©^, n<x]«§ O f ‘T i / , ‘Twì ov n * T à y o v vc cy icp ta eft: Pater in Filio, Filius in Patre,
riveuptcCTi ei$ r a s cliqvcls. <Pctvepoo9ev7os f i t ^ t v , 2 o cum Sando ijjiritu in fiecula. Hoc enim
<PoLvepcS$ Si/vijffopieQcc r ctylccv T cdccS)x opcoXoytiv 0- manifeftato, manifefte confiteri poterimus
fioàoìoVf Tleu waAoq Ix t ìQSoocv TtiTiv ^ 0 9 Ni- confubftantialem T rin ita tem , juxta fidem
t >\ \ « ’ v ~ t n / qc quae Nicaas dudum expofita eft, quam oa-
X7J.0L, HV 01 7fCLTepeS e£ek>OUCàOOCV. XtìpVTJO/ieYìlS 8 V r H ’q u d lu Y*
~ , f \ f ~ y I tres eonhrmarunt. Hujus ergo fidei prse-
K IW TtxrjTViSy SilurofuO* T8 aAiTne/8 ftt,. dicatione} perniciofi dafnonis'laqueós, vitapiovòs
exipvyèiv toc d'upccrpci' o-CecS'gVlos ra^Vj 3 5 re poterimus. Hoc autem extindo, lice-
V alì bsi i A n n o t a t 1 o n e s. .;,
lyrician* Synodi illic pr*dicaret. Hic eft fenfus hujus
loci; quem confirmat Imp. Valentinianus in cdifto fu-
perius1 alia to. Ibi cnim affirmat fidem Synodi Illyricia-
n * confonam efle fidei Concilii Romani & Gallicani.
Per Concilium Romanum intellige Concilium nonaginta
Epifcoporum R om * fub Damaio celebratum, dc quo
jam dixi. ]
1 Mi)Sl htptftofyiJ] Jacobus Sirmundus nefcio quos fecutus
codices edidit peflime. f Sic tamen
fcriptum eft in Regio cod. J. Pinf.71
a Ke«» ■¿zffolu,t>itm stfivnQ Hunc locum optime interpre-
tatus eft Chriftophorlbnus hoe naodo; Dum hac de re
fcriberemus ail vos, commonefaili fumus, ut in his poftris literis
fcriberemus etiam de Epifcoporum inftitutione.. Quam
interpretationem ex parte fecutus eft Jacobus, S>in»pndus.
Porro Epifcopi Illyrici, ut de ordinafibnibus Epifcoporum
fcriberenti admoniti fuerant ab Euftathio• .Epifeopo Se-
baftenp; eo quod apud Afianos, ut verifimile eft, viriole
fierent ordinationes. Certe h o c malum diu poftea in A-
fia viguifle teryiporibus Joannis Chryfoftomi , ,decent. So-
crates, Sozomenus ac Palladius.
3 H rcftntTufyvm.y'^ Hanc vocem CarneraTius- de pr*-
terito intcrpretatur tempore, cum tamen de futuro- in-
telligi debeat. Sic fupra in hac epiftola ncf.rm.ptt.%vm. po-
fitum eft pro Redie ergo Jacobus Sirmundus
vertit, De comminifìris Epifcopis creatis vel creandis,
4 TS» *v «A« %fn<m[Atvuìi Immcim» Lpiîi'J Chriftophorfonus
quidem hunc locum ita vertit: Ut f i cjuoquo modo
fieri queat, è magiflratibus qui Epifcopatu fun^i probat a
fpeilataque fide fuerunt, cooptentur- Q u * interpretatio nullo
modo ferri poteft. Quid enim libi volunt ifta, ut è
Magiftratibus qui Epifcopatum geflèririt, ordinentur E-
pifeopi ? Vidit hoc JaCobus Sirmundus. Itaque ut huic
vitio mederetur, vocem bmmoimv expunxit, & byti? re-
pofuit prò byteti, audacìer quidem, fed infeliciter. Quis
enim unquam ita locutus eft G r * c e , aut quem fenfum
habet hæc ejiis interpretatio, Si quidem fuerint ex fanti
é e probo- magiftratu ftiriStìs. Ego vero hunc eflè fènfum
exiftimo horum verborum, ur fi qui EpilcOporum jam
vita fundìorum filii reperiantur orthodoxi, ii reliquis omnibus
præferantur. Itaque delenda eft præpofitio c i, utpote
fuperflua fi cònjedìuram noftram confirmat codex Regius
J. Pini, in- quo præpofitio c i non habetur.]] Sed dicet ali-
quis, quodnam exemplum habeamus hujus rei? Habemus
exemplum & quide-m illuftre in Domno, qui Antiochen*
Ecclefi* Epifcopus raâus eft, cum effet filius Demetriani
ejufdem urbis Epifcopi, ut legitur apód Eufebium in lib.
7 . Hi libri* Eccléfiaftic*.
f Eut 'Ytu ùyicù nvw^Ti]] In - editione Bafilicnfi legitur
tantum rov Ùyiu n '/suflfim : q u * fcriptura magis placet.
V a r i o r u m .
a E» rat iy tsAsì ygttoztf/jfyu» imauórmnj Varie tentatus
hic locus. ' Pr*ter con je tu ra s hic Sirmondi & Valefii,
Petrus de Marca in Diatriba de Epiftola Synodi.Illyrici-
Ra^> Vocem Immiómiìi expungit,- Se fententiam reddit, ut
ex iis qui funSlì funt magiftratu, f i fimi fint, conflituantur
Epifcopi: fin minus» exipfo Bresbyterio. Presbyteros vero
& Diáconos, ut fequitiuv ex toto Clericorum corpore co-
optandos volunt. IV. Lowth.
Sbiíjo-o