So8 LU CM HOLSTÈNI I ÖISSEÄ TATI O PRIMA,
D . Hieronymus epiftola ad Salvinam de viduitate fervan- tum, varium ac -multiplex. Contubernales fl!* Clerico^
d a , hunc Apoftoli locum explicans, de collegio, vel ut rum, neque te fti dumtaxat, fed fiepius edam ledti fo ci* ,
hunc loquimur hofpitio viduarum accipit, qu * publicis Quas quidem ipfi Agapctas five dile&as, & ftrrares;
Ecclcffx fumptibus alebantur: Ilias, in qu it, vu lt Ecclefia e ste ri Ovvtimx-nos vel isriumxTovs, hoc elf, fubintrodudfas
opibus ftßentari, qua propriis mantbus non queunt laborare: & extraneas appellabant. Hujufmodi mulieres omnis o r.
qua vere vidua funt, quas & et as probat & vita, Sed dinis Clerici jam olim in «des recipere, eafque vel Virvereor
ut Apoitoli mens ad folam hanc pauperum & gi'nes fanftimoniam profefias ad mutua, ut aiebant, pie.
«tate confedtarum viduarum fuftentationem reftringi pofc tatis folatia, vel orbatas parentibus pùellas, proindeque
fit. Nam minifterio Ecclefi* virtutibus 8c «tate pro- pia & pudica aliqua tutela fovendas, vel privato familix
batas'eligi prafkique folitas vel illud argumento eft, quod iö domufque minifterio neceflarias, five ingenuas, five anviduas
illas primum difeere jubet Apoftolus, qui propri- cillas. Hoc iufpe&um & pudendum contubernium, fpeam
domum bene regant, >m* vfSrnv, inquit, tiv ciofo diledtionis & germanitatis Chriftianx velo obtegè-
SW iònSiii. Similera enim public! muneris bant. Sed ridet vani nominis fucum Divus Hicronyf*
v in Epifcopo paulo ante eidem Timotheo tradir: re- m u s 1 epiftola ad Euftochium de Cuftodia Virginitatis.
d am feilieet priva t* famili* gubernationem. Sed quid Pudet dicere, inquit, pro nefas : trifte, fed verum eft. XJndt
circuitione opus eft? cum & privata San£torum Patrum, in Ecclefias Agapetarum peftis introiiti Unde fine nuptiis
& publica Conciliorum audforitate ùvccrnfpóms evinca- aliud nomen uxorumi lmmo unde novum concubinarudi
tur, viduas hie ab Apoftolo intelligi mulieres illas quas genus? Undemeretrices univira? Eadem domo,uno cubiculo,
à miniftrandi officio Gr«ci Latini edam mini- /ape uno tenentur & lecitilo. Et Jufpicìofos nos vocant, f i
ftras, ut ex Plinii junioris celebri illa de Chriftianis epi- 1Q aliquìd extimemus.
ftola còtìftat, & DiaconifTas appellarunt. De quibus A- - Ridet & Òypriantìs, vel quifquis fuppar fane Cypriano
poftolus difertim ante, fed paucis meminerat c. 3. ejufdem A u fto r cft libri de fingularitate Clericorum. Et adhuc,
epiftol*. Nam ubi de Diaconis probandis fufcipiendifque inquit, de caritate caufantur, qui fecundum verbum E{aia,
agit, fubjungit aut interjungit potius: ytvetikets ùmó-ms n p - amaritudinem pro dulcedine decorantes, nudam fcedi tat em
jw?,8cc. Mulieres fimiliter pudica*, ytvùjxcc5, inquit Grsecus velamento'boni nomini* tegunt: dum apud eos f u i fal/a d i-
Scholiaftes, ob ro'5 ¿XXx t o s Sfewoos. Non ustione vera dilettio violatur. Neque diledias tantum, fed
quafeunque, inquit, mulieres intelligit, fed Diaconi/fa*. Cur & forores appellatas conftat ex Ancyrani Concili» Ca-
. enim inter Clerico« quarumvis de vulgo mulierum men- none x vm . cujus h * c funt verba: w« -nustionerà
injiceret? Neque aliter D . Hieronymus in C om - Sirovs ■no-ìr, ¿5 ¿A a <pìts, ixuXum/ß/j. Virgines (ororum inftar
ment. ad hunc locum. Multerei, inquit »fimiliter ut Di- 30 quibufdam cohabìtantes prohibemus. Teftantur. etiam Im-
acones eligi ju b et. Unde intelligitur, quod de his dicat quas peratores Arcadius & Honorius leg. 19. cod. de Epifcoadhuc
hodie in Oriente Diaconi/fas appellant. Apparet pis 8t Clericis. Eum, inquit, qui probabile»» faculo difeie
rg o nomen, urriufque fexus per fonts Eccleli* plinam agit, decolorar! confort io fororia appellationis non
miniftranribus in hoc Apoftoli loco effe commune; quód decet. Sed frequeritius eft ovvtumx-mv five fubintrodu-
In àl&wws & sfexoriroxs poftea diftindtnm fuit. Hafce dlarum nomen, quo A n tio ch en i Pauli Samofatenfis &
autem DiaconifTas, viduarum quoque nomine à D . Paulo Cleri illiu$ agapètas five diledias contubernales vocaflc,
intelligi teftatur idem Hieronymus, qui ad verba Apoftoli teftes funt Antiocheni Concilii Patres apud Eufeb. lib. 7«
¿ e v id u s ele z ione, lie notat. Tales vol'uit eligi Dtaconif- cap. 24: unde porro in univerfa Ecclefia receptum video
s qua omnibus effent exemplum, Teftatur & Ep pha- tur. Sed antequäm ex hoc diverticufo in viam redeatn,
nius in Collyridianorum hsre fi, cap. 4. ubi obfervandum 4° nominis pariter a e r e i originem preflìu? inveftigarelibet,
m onet, to ordinem Ecclefiafticum cum utraquejuxta in obfeuro fita fit. E t Balfamon quidem
non ultra DiaconifTas extendi} addens tt ¿rópxos, commentario ad 3. Concilii Nicami Canonem, vn& p n -
xttì T9C/TOV ras ra ygccoTtyss irfurGÓTtJus, ¿dupov 3 irpttrGv. rot ms trvtiumKiur, inquit, vrofvs ¡yinro Kufit
r i e s c i a ¡tQATnts. Jìfuas, inquit, Apoftolus etiam viduas foos t&ifous. De fubintroduiftis, diverfis temporibus crebra
1appellavit , earumque atate provetiiores TpttrQunhts fiv e fadta cft mentio: & alii quidem dixerunt imimxTor v d
feniores: Non autem presbyteridas vel facerdotiifas. Quo ovrtimxTo» effe ràv ¿»73 voplpov ymuxòs ovmtm^Seìtm» xui
telo Collyridianas Epiphanius jugulat, q u * fuis libi mari- mvoixoHtm» 7m m g n x S f , q u * legitim* uxoris loco in trod litis
conjunébr, hoc e ft, myxfhot xtt 1 omtri^ei, offerendi citur, & meretricio contubernio alicui cohabitat. Alii aumunus
in Ecclefia impie fibi arrogabant. Cum Apofto- tern ita vocari dixerunt, •nzttmii yjsouxa ovvotxovtntr Invi, ¿Alus
ultra Diaconatum, altiorem gradum foeminis in Ec- 5° boreietv -mtwus, xu , ¿cvthreiflos «*, quamvis mulierem alicui
clefia non conccflerit, eumque non conjugatis, fed viduis cohabitantem, omnino extraneam, five nullo fapguinis
voluerit coriferri. Quo loco Epiphanius officium Diaco- aut neceffitudinis vinculcf juniftam, etiamfi ab omni funiflarura
luculenter defcribit, uti etiam in expofitione fidei fpicione fit immunis. Atque hanc pofteriorem fenten-
Gatholic*, quam operi adverfus hsrefes fubjunxit. Ubi tiäm uti veriorem probat, idque'audio ritate epiftol* C a -
& hoc additur, ex quo genere legi & in Ecclefi* mini- nonicx D. Bafilii Magni ad Gregorium Presbyterum,
ftecium adoptari confueverint : Diaconif fa , inquit, hunc quern ille licet ieptuaginta annorum fenem a juvencula
tantum m ufum conftituuntur, ut mulieribus decoris ho- fubintroduéfa, intentata etiàm excommunicationis poena,
neftatis cauffa inferviant, ubi id neceffitas requirit. Stve feparari prarcipit. Multa in utramque originationem afeum
baptifmi lavacro^ initianda, fiv e corpus tar urn in f pici- ferri poftènt dc bntouxTois, five introdu&is apud veteres
endum fit . xat uòrcq 3 fAeroyctpet lyxox-mmc dpui : Sur.tque 60 concubinis. De quibus etiam vulgati*s fa c r * Scriptur*
ilia, in qu it, univira continentiam profejfa. t s t u m m y ¡cxo Interprcs qui fuper introduftionis voce utitur G en e f 3 r .
¡¡Agroy&f/ji«5, vel poft unas nuptias vidu*: » ctu/mp8ivoi, v. fo . Multa quoque fuppeterent cxempla optimorum Au -
v el perpetu* Virgines. Ubi t r a recenfentur Samftimoni- ¿forum, quibus brsimxTov, pro exteruo vel peregrino ualium
genera, ex quibus Diaconiflarum ordo conftabat: furpatum docere haud difficile foret, nifi longius jam 8c
prim«, Virgines fine matrimonio a nativitate: fecund*, extra oleas oberraffem. Sed ut meam de isrsumxruv ori-
Virgines in matrimònio ex confenfu vel condiéfo : ter- gine paucis explicem fententiam, te rtium quoque hoc
tium genus vidu* continentes poft primum marrimoni- mulierum five fororum genus xaxofyxU quadam Apoftotim
ex arbitrio: ut Tertullianus in exhortatione caftitatis lici inftituti in Ecclefiam, vel potius CÌcricorum *dcs ineleganter
diftinguit, 8c Tertullianum fecutus D. Hierony- repfifie puto: Cum teftante D . Paulo, 1 . ad Corinth. 9. 5 .
mus in epiftola ad Ageruchiam de monogamia. Verum 70 moris fuerit plcrifque, 8c quidem pr*cipuis Apoftölorum,
Ut principio dixi, cum maxima hujus ordinis pars ex vi* äAa^ijv yjveuxx vnptxytiv, fororem mulierculam circumducere,
duis conftaret, v idu* 8c DiaconifT* promifcuo ferme no- ' Quern locum uxorata h*reticorum minifteria propudiofis
mine fùerunt appellat*. I ta Bafilius magnus in epiftola fuis- conjugiis fruftra obtendunt. Conftantcm adverfus
Canonica ad Arnphilochium cap. 14 . Viduam qua in vi- hofee SS. Patrum fènteittiam, Tertulliani verbis confignaduarum
numerum ~relata eft, hoc eft, qua ab Ecclefia in tam a c c ip ite : Non uxores demonftrat ab Apoftolis circum-
- Diaconatum fufcepta eft, cenfuit Apoftolus nubenttm defpici. duStas, fed fimpliciter mulieres qua iflis eodem inftituto quo
Sed omnium clariffime Concilii Epaonenfis Canon vige- & Dominum comstantes miniflrabant. Sic ilie libro de Mofimus
primus ordinem hunc in Ecclefia ab ro g a« : Vidua- nogamia. Neque aliter Cyprianus lib. de fingul. Cleric.
rum, inquit, confecrationem,quas Diaconas vocant, ab omni Ambrofius: 8c Latiriis Patribus adftipulantes G r * c i,C h ry -
regione mftra penitus abrogamus. Quamvis jam ante A- 80 foftomus, Theodoretus, Se G r* cu s epiftolarum divi Pauli
‘ raufionenfe primum fuftulerat, cujus fententiam pr* ter Scholiaftes nunquam pro meritovfatis laudandus, dum ait,.
Epaonenfe, etiam Aurelianenfe fecundum confirmavit. et! tu7ni^t yviuikts mnvtsotq hiots t «g
Quamvis e x verbis D . Hieronyrm paulo ante allatis, in tus àvecyxmus ccbrav %psius us ccòt)ss Aoitt?» Ìvm.$
Latina Ecclefia vel nunquam receptum, vel jam exolevifie srsgj rirov ùfAtQjlf/,>ovs tu Hoc
hunc ordinem apparear. eft, ditiores mulieres fideles nonnullos Apoftolos fequtbantnr,
Supereft tertium mulierum Ecclefiafticarum genus, non fumptus neceffarios ipfis fubminiftrando, ut ¡¿li hac cura lipublicum
illud, fed* privatum, fi tarnen Ecclefiafticum beràti, folipradicationi attenderent. Sed quod ad noftrum
aici fas fit genus mulierum, quod ille de mathemadcis inftitutum fa c it, habetis hic religiofum comitatum : Se
a i t , vetitum lèmper in Ecclefia, ièmperque retentum. pietatis glutine conjunétum contubernium: habetis mu-
Genus inquam mijierum» ut reipfa, ita 8c nomine incer- 90 lieres non uxores -, Ijabetis femori um p i * germanitatis ti-
'tulum :
D É L O C I S Q U I B U S D A M C O N C I L I I N l C i E N I .
tiilum : habetis circumaucendi vocabulum Apoftolofum
wijwóihus accotpmodum. C u i in fixa certaque Clericorum
commoratione t i nvutmyttv, hoc eft una fecum ìntrodu-
cere vel contubernalem habere, haud male refpondet,
Nam 8c hoc loquendi modo Patres illi Antiocheni apud
Eufebium dturitur,- dum lcfc haud ignorari aiunt, orni
¡¡ori too ovvmrctyuv ixvroìs yovcuiyt, l^txsnt: ®)uam multi te -
ciderint, dum mulieres fib i contubernio jungunt ! Nec ab-
Jlmili ratione idem Apoftolus ad Galat. z . •mtptìimxryis
•fywtSttfcxepovs, hoc eft juxta vulgatum Interpretern, Sub-
ìntroduSlos falfos fratres dixit. Unde haud dubie in Latina
Ecclefia inolevit, wvetoKxtvv5 quoque 8c ìicwrax’ni)5
fubintroduSlas, f i c r * Scriptur* voce appellar/, quas coin-
troduäas vel fupersnduélas, reéfius vocaftent. "Sed redeo
tandem unde digreftus fum. E x iis qu * haófenus de triplici
mulierum genere diflcrui, iatis conftare exiftimo, rebus
turbandis maxime, opportunum fuifie tertium hoc genus,
w s breurax-nvs feilieet, quas Alexander proinde u-mx-m
yjvouxàfico vocat, quod nullas modelli* leges àgnofeerent-,
nullo pudoris freno cohiberentur. Quinimmo peftem
hanc Ecclefìam potiffimum afflixifTe, certiffimo inde colli-
gitu r argumento, quod Nicani ut Patres Ecclefi* malis
mederentur , huic carcinoinati primo férme loco cenfue-
runt occurrendum. Unde tertiò Canone fcVeriffime omnibus
.in C lero quocumque tandem gradu ac nomine
degentibus, rav twrwuamv donfuetudine interdixerunt.
Arque hinc liquere arbitrar, cujUfmodi mulierum prehen-
fationes, quarum juvehcularum circumcurfitatiònes im-
modeftas Alexander hoc loco intellexcrit-
Proferimus nunc gradum cuin eodem Alexandra, qui
Arianos Concilii au£foritaté damnatos circuiftè vicinas
Provincias 8t Càtholicorum Epifcoporum animos tentaffe
fcribit, yfpykn ¡S' iìpvws xces ivunus ùfyumv •vsjoxp.vófAtvovs,
Quod cum IntCrpres nofter vertat, Specie quidem pacis &
concordia fimitlata, veniam petere pra fe ferre j meutern
ejus haudquaquam me perfpicere fateor, uti nec Camerarii
illud : Confilii quidem pacis <&> concordia fpecie fìmu-
lata, Quinam enim nobis perfuadebunt, ù%iun* vel veni*
petitionem, vel confilium, aut hoc ip(o aut quovis alio
apud Grsecos Scriptöres loco lignificare? Et fi vel maxime
lignificarci, quinam id vel rei ipfi vél Alexandri
menti convenire poterit? Epiphanius vetus Interpres, f i gura
pacis & unitatis dignitatem fe exercere fingunt• Sane
¿|(Wr» dignitatem lignificare Suidas aliquot exemplis
docet : 8t vulgo Gr*cis gl i r tc\,unus qui in dignitate
iiint conftituri. Sed quis dignitatis exercend* locus er-
ronibus iftis in aliena Provincia? Ego tmv hoc-loco,
gtsPutjAu, illud quod petimus ac poftulamus, feu finem 8c
feopum quo tendit voluntas, quemque fibi ohtingerc de-
fiderat, explieandum puto j ciinì Verbum ¿|.mv petere ac.
poftulare utplurimum fignificer. Ita ut loci fenfìis fit,
érrones illos pacis Se unionis fpecie animi fui mentem,
quidque petant ac pertendant, 8c ut cum vulgo loquamur,
intentioiicm fuam diffimularei cum revera hoc molian-
tur, ut eos ad quos accedunt, ieducanr, 8c in partes fuas
. pcrtrahant-
Indemt leviora qu*dam pr*teream, fub finem pag. 1 1 .
6 principio Evangeli! Joannis varie Arianos prémir.Qui cùm
omnia per Verbum fadta dixerit, fubjungit ip iè i Si ergo
omnia per ipfum fa t ta funt, quomodo is qui omnibus rebus
creatts effenttam tribuit, ipfe aliquando non fuerit ? ¿ yeté
vrSs ò Aej3s tv vroieuv toTs yiVóu>srots rij? uòrtis iliou tpvirtù-, J'iè-
&&TCC4. Q u * quidem verba 8c vetus 8c novi Interpretes
vertendo fic pervertunt ; Nulla enim ratio vult, ut quod
creat, ejufdem f it cum creata natura : Cum è Aojjs haudquaquam
hoc in loco de ratione apodidtica, fed de «terno
Verbo accipi omnino debeat. Itaque vcrtcndum : Nexo
que enim Verbum quod creat, ejufdem cum creatis natura
effe dteitur, vel ftatuitur, feilieet à Joanne Evangelifta, cu-
jus verba pr*mifit. Quod quamvis nemini non per fe
manifeififtìmUm, ipià loci èu^XavCta, 8c G r* ci fern onis
conftrudtio pròbat. Subjungit enim ration’em ex Evange-
lii verbis petitam, cur ¿5 A«yo« ejufdem naturx cum rebus
creatis effe nequeat. tlyt ecvns w ù> ¿p%y¡, fiquidem ipfe,'
fcilfcet ò Xòyos, erat in principio: reliqba autèm omnia
per ipfum faéta funr. Sed Interpres nofter, cum prsècè-
dentibuS verbis male converfis non haberet quo referret
vocem ctò-zis, fententiam male laxavit, ncque ullaiñ in
- fequcntibus periodis fanam expreflit fententiam. Sed in-
3° terpoiìta tmgttúttret miras fibi iplì aliifque offudit tené-
bras. Romani vero editores, Inferpretis errorem vel
fluéfuàtiònem prolata longius parenthefi non parum au-
gèntes, rationum atque argumentorùm vim ac ñervos
plañe fuccidcrunt, quos lane 8c crebros 8c validos fàn^if-
fimus hic Epifcopus in Arianos torquer, Sed cum 8c
vos patientia, 8t melaterum vires deftituant, estera com-
modiori tempori refervàbimus.
Habita R om * in Academia Bafiliana id jy . audientibus
Emincntiffimis Cardinalibus,
40
J. B. P a m p h i l i o .
F r a n c i s c o B a r b e r i n o ¿
B r a n c a c c i o .
DIS SERTATIO SECUNDA,
I N L O C A Q X JÀ .D AM
CONCILI I N I C AN I
O U O D Gr*co rum adagio' fertur, Auditòres, <Hs fO in arcanis ieriptur* fènfibiis eruertdis, live in cognoicenxgtipQn
b-àvcCtns, id roihi in veteri & re co fto dis Conciliorum Patrumque icitis nifi animum Grxcisi
argumento novùm irigenii mei 8c v eftr* patien- literis probe cxcultum afferai : Cum earum adminiculo
t i* periculum faituro ne quis ingerat, pian - deftifutos fublcftd Interpretum fide feducr, 8t avios à vero
jnum vercor. Sed ita pleriqué Omnes naturà comparati paffim exerrare neceffìim fit. Hòc inftitut* tum Differta-
•fumus, ut quandoque etiam errores rioftros ameraus j S t tionis argumenfum cum exequi ob rerum copiafn 8c ansie
errafle videamur, veteri errori novi erroris, patrocini- guftiam tempóris non Iicuerit, reliqua nunc paucis expo-
um paremus. Cum fub ipfum hujus Academi* princi- fiturus; benevolenti* vèftr* fiducia accedo. Quod fi dum in
pium mih'i diflerendi partes veftra, Emirientiffimi Cardi- aliorum ¿J6g*ró6ccnfuram exérceo, veltri lìmatiffimi judinales
! authoritas impofuiflét, càfù nefeio, an confilio éam’ c ii cenfufam rudis h * c 8c iropolita exercitatio meruérit:
jnihi materiam delegi, qu * in fàcris, fi non principem, riis vf/itri^s <** *«» ut magni illiùs Areopaproximum
fàltém à primo locum obtineret, & in qua g i t * verbis uta'r> bm»opCutm*% vov ùxcvmus ùyvodSnu, xctt
G r x c x lingus exercitatio non proletaria inftitui' pòfle vi- fAtmiburàtt Xóyé tu ¿ysUtìv lioy,tr». Nuncabruptum pr ims
debatur. Erant il!* Aiexandri Alexandi i* Epifcopi con- Diflertanonis filum ad reliquam inftitut* cenfur* partem
tra Arianos Epiftol* d u*, q u * in Romana CònciliorunV peftexendam co'nneéto.
generalium cdirionc Nicaen* Synodo prxmittuntur. Qui- Urget contra Arii blafphemias Alexander Epifcopus,
bus p e rtra é ìandis illud ¡<pfaX/Ao<piiws à me demonftrarum aternam Verbi Dei ex Patre originem authoritate Joadiri
fperabam; prudentiflimo vos confilio «Gr*cas litèras iiì n is Eyàngclift*. qui in ipfò liftiine Evangelii fui, Verbum
nrbem & Ecclefiam revocare, quarum pnefentiflimo pr*- in principiò fuifle} estera vero omnia déinde per Verbum^
fidio nulla nòn fa cr* erudifionis pars nititur: & fruftra fadia teftatur. Quo loco Evàngeliftani arcano 8c réligìola
¿ 1« queraquam veram folidamque polliceri dodtrinam,' live 70 quodam confilio verbum àr, five, Erat, adhibuiflc} ytuttuc
H h h’h 7! mtctsS