Neftorìana impietatis habitus fit, ejufque [cripta Synodi univerfalis judicio fuerint con-
demnata, non fine caufa Theodoritus, qui illum tam ftudiofe defenderat, in fufpicionem
uenit harefeos. Atque idcirco, tametfi de Ecclefia Latholica optime mentus fuerit,
nec natalis ejus dìes annua commemoratione honoratus eft, nec ipfe inter fancios p a -
tres locum Juum habet in Menologio. Atque hac ditta fint de ilio r S iia.vg.tiss pronomine,
quo Theodoritus nofter tum in hujus Hiftoria, tum in aliorum operum in fe s t io ne
afficitur. Nunc ad ipfam hiftoriam accedamus: & quorum con/ilio, quo tempore à
Theodorito con/cripta, quot libris comprehenfa fuerit -, quodnam item de illa judicium fu e rit
antiquorum fimul ac recentiorum, breviter inquiramus. Suo conjilio Theodoritus ad
fcrìbendam Ecclefiaflicarum rerum Hiftoriam f e contulerit, Jatis ipfe dettarat in prooemio
fu i operisi ut feilieet res memorata dignas, qua ab iis temporibus in qui bus Eufebius
Cafarienfis finem fcribendi fecit, in Ecclepis contìgerant, pofterorum memorile commendaret.
Idem quoque confilium fu it Socratis atque Sozomenì. H i enim tres uno eodem-
que tempore, id eft Jub exitum imperli junioris Theodofti, rerum Ecclefiaflicarum Hiftoriam
fcribere aggrefii, idem omnes fcribendi principium fumpferunt, eumdemque finem hiftoria
f i n impofuerunt. A b iis enim temporibus exorfi, quibus Eufebius hiftoriam fuam
terminaverat ,ad extrema ufque Theodofti junioris tempora narrationem fuam produxerunt.
adeo ut difficile fit dicere, uter illorum prior, uter pofterior fcripferit. A c de Socrate
quidem & Sozomeno, ante hos quatuor annos, cum novam eorum editionem in lucem emit-
terem, in Prafatione mea ita [enfi: Socratem Scholafticum priorem Sozomeno ad Hiftoriam
fcribendam f e contulijfe: idque firmis ac probabilibus argumentis, quantum fieri
poteft, adftruere fum conatus. Nume vero de Theodorito idem affermare aufim-, videri
illum poft Socratem atque Sotzomenum ad res Ecclefiafticas fcriptis mandandas animum
applicuiffe. '.Rationes vero quibus ut id fentiam inducor, balere funt. Primo enim omnes
fere antiquos in ea fuiffe fententia anìmadverto. Certe Caffiodorus Senator in P r a -
fatione quam Tripartita Hiftoria prafixit, ex tribus illis quos fupra memoravi Ecclefiaftica
Hiftoriie Scriptoribus, Theodoritum pojlremo loco nominai. JuJlinianus quoque
Imperator in editto de confeffione vera Fidei, & Photius in Bibliotheca eundem ordi-
nem fervat. Sed & Nicephorus Calliftus in exordio Hiftoriie fine, Ecclefiafticorum Scri-
ptorum indicela texens, Theodoritum noftrum poft Sozomenum collocai. N ec aliter E v a -
grius in prooemio operis fui. Praterea Hiftoriam Ecttefiafticam Theodoriti nihilfere ali-
ud effe quam fupplementum Hiftoriarum Socratis atque Sozomeni, facile deprehendet quif-
quis cani attente perlegerit. Qu a enim ab illis pratermiffa erant, Theodoritus nofter accurate
commemorai. Quippe illi cum Confiantinopoli degerent, ea pottfftmnm qua in E c -
ttefia Conftantinopolitana contigerant, fcriptis prodiderunt : quod quidem ipfe Socrates alicubi
teftatur. Reliqua Vero aut penitus ab iis pratermiffa funt, aut leviter tantum per-
ftritta. A t Theodoritus, utpote qui in Orientis partibus vixit, res Orientalis Ecclefia di-
ligentifftme perfequitur. Cujufmodi funt ea qua de Meletio Antiocheno, de Flaviano item
ac reliquis ejus fuccefforibus narrat. Item qua de Eufebio Samofatenfe Epifcopo, de Bar-
f e Edeffeno -, de Protogene atque Eulogio, de Pelagio Laodiceno, de Acacio Berceenfi, de
Marcello denìque Apamenftum Epifcopo [cripta nobis reliquit. D e quibus cum Socrates
ac Sozomenus nullam in bìftoriis fuis mentionem fecerint, res tantorum virorum prattore
gefta, oblivioni penitus mandata effent, nifi Theodoriti noftri dilìgentia eas ab interitu
vindicaffet. Certe Theodoritus in principio operis fui id nobis innuere videtur, cum ¡cri-
bit , ea f e literis mandare inftituijfe, qua Hiftoria Ecclefiaftica deerant. tw cv.xAvn<cvx*>i
t<jo¿ai m, Xuocófhua. mipatnytoj. Quanquam hac Theodoriti verbo aliter etiaiq
intelligi poffunt -, ut in Annotationibus meis obfervavi. A d hac Theodoritus errores qtp
à Socrate ac Sozomeno admifft fuerant, non raro in Hiftoria fua corrigit-, nam cum ilu
in rebus geftis Athanafii pracipue Alexandrini & Pauli Conftantinopolitani rejerendbs
multa peccaffent, Theodoritus fuppreffo eorum nomine, quod eft hominis probi ac modefti,
errorem illorum emendare folet, quemadmodum in Annotationibus meis moruti, ad lib. 2.
cap. 4 , 5. E x his omnibus apparet, Theodoritum aliquanto poft Socratem atque Sozomenum
Hiftoriam fuam, edidiffe. Is enim Script or qui alios fupplet atque emendai, poft illos
fcripfiffe convincitur. Denique Theodoritus poft annum Chrifti 448. quo Eutyches errorem
fuum palam diffeminare ceepit, Hiftoriam fuam publicavit ; cum Socrates atque
Sozomenus Confulatu Theodofii decimofeptimo, id eft anno Chrifti 4 3 9 Hiftorias fuas
abfolverint. Certe Theodoritus nofter in libro quinto hujus Hiftoria, capite tertio,
Eutychetis opinionem jam tum cum hac fcriberet, turbas in Ecclefia concitajfe fcri-
bit. Sic enim ait E x h a c ra d ice ( Apollinaris feilieet Laodiceni dottrina) p u llu l
a v i in E c c le fiis o p in io i l l a , unam effe naturam carnis a c D e ita t is ; & illa quae
U n ig e n i t i D iv in ita ti p affionem ad t r ib u it, & aline p lu re s quae tum in te r p o p u lo s ,
tum in te r Sa ce rd o te s aliarum P ro v in c ia rum , magnam d ifeo rd iam con c ita ru n t, V e rum
fiate
h a c p o fte a g e fta funt. Quibus verbis Eutychianos & Theopafchitas baudobfcure deftgnat,
qui ex Apollinaris Jtirpe prognati erant, ut in Annotationibus obfervavi. Hinc eft
quod in epiftola 82. ad Eufebium Epifcopum Ancyra, qua data eft anno natalis ‘D o minici
4 47. Confulatu Valentiniani fexto ¿r Nomi, omnium opufculorum fuorum indi-
cem texens, nullam Ecclefiaftica Hiftoria mentionem facit. Quam certe nunquam omif-
furus erat, f i tunc edita fuijfet in lucem cum ifta fcribebat. Alia enim recenfet opuf-
cula qua longe inferioris funt meriti -, futa, vitam Santtorum, id eft Hiftoriam Philo-
theon. Scio quidem, Baronium hanc Theodoriti ad Eufebium Ancyranum epìftolam in
annum Chrifti 443 contulijfe. Putavit enim Illuftriffìmus Cardinalis, Theodoritum
cuntta illic opufcula fua recenfere, tam qua ante Synodum Ephefinam, quam qua
duodecim annis poft. tandem Synodum in vulgus ediderat. Sed, quod pace furimi viri
dittum fit, non id dicit Theodoritus. Verba Theodoriti funt hac, ut mterpretatus eft
Sirmondus : Ac n e q u is ex iftim e t m e ta perculfum me ifta n un c dicere, in te g rum e ft
cu i animus fu e r it , an tiqu a o p e ra mea e v o lv e r e , tum q u g ante Syn odum Eph e fin am ,
tum quae p o ft illam rurfum an te d u o d e cim annos ic r ip fi. Graca Theodoriti ftc habent -.
'rais ocp tvs oulto’j Tvs di i<péiree, x.otì 'isìs pii cn.iolui na.Au 'afa Ibovcdl^vg s-nxv. Si vera effet
Baronii fententia, Theodoritus dixiffet $oovaiSlvg imi, id eft p e r con tin u o s d u o d e c
im annos. Verum cum Theodoritus non per duodecim annos, (ed. ante duodecim annos
diferte fcripferit, alius fenfus fit oportet horum verborum : ut feilieet Theodoritus quin-
que circiter aut [ex annis poft Synodum Ephefinam libris fcribendis vacaverit : * exinde
vero per annos duodecim filentium temerit. Graca certe ejus verba qua modo protuli,
alium fenfum non admittunt s fed & Theodoritus ipfe in Epiftola 113. ad Leonem P a paia,
fententiam noftram aperte conformai. Quod f i cui Baronii fententia magis arrideat,
equidem non magnopere repugnabo. Nam five amo Chrifti 4 4 8 , qua mea eft opinio, five,
ut Baronia placet, anno 443 [cripta f i t hac epiftola, femper ex ea efficitur id quod dixi,
Theodoritum feilieet poft Socratem ac Sozomenum Hiftoriam Ecttefiafticam edidiffe. Sed
die et aliquis : Si Theodoritus Hiftoriam fuam fcripfit poft Socratem, cur ergo Socrates
quidem harefim Neftorii ¿r Ephefina Synodi gefta commemoravit : Theodoritus vero ne
mentionem quidem ullam fecit Neftorii ? Cur Socrates Maximianum & ‘Procium Conftan-
tinopolis Epifcopos qui Neftorio fuccefierunt, refque fub illis gefias, in Hiftoria fua retuli
t : Theodoritus autem nofter in Sifinnio Conftantinopolitano Epifcopo, qui decejfor Neftorii
fu it , Hiftoriam claufit ? Huic quaftioni non difficile eft refpondere. Theodoritus cum
ad Neftorii tempora perveniffet, eorum narràiionem de induftria declinavit, ne vulnus
jam prope fopitum ac fanatum refricaret : neve tumultus ac perturbationes Ecclefia, quorum
ipfe maxima pars fuerat, commemorando, aut fanttiffimos Antiftites offendere, aut
femetipfum reprehendere cogeretur. Hac de caufa Theodoritus harum rerum, Hiftoriam,
velut Jcopulum quemdam, confulto vitavit : non quod ante Concilium Ephefinum Hiftoriam
fuam fcripfijfet -, fed quia periculofum exiftimabat & lubricum, res in eo Concilio geftas
fcriptis tradere. Satis enim conftat, Theodoritum poft fupra dittam Synodum Ephefinam,
Ecttefiafticam Hiftoriam edidiffe. Idque tum ex his qua fupra dixi, manifeftiffime convincitur
: tum ex eo quod Theodoritus ipfe fcribit in libro quinto, capite 36. ubi de Joan-
nts Chryfoftomì obitu fcribens, ait ejus reliquias din poftea in urbem Regiam allatas fuiffe,
juffu junioris Theodofii qui tum regnabat. Porro corpus Joannis Chryfoftomi relatum eft
Conftantinopolim Confulatu Theodofii decimo fexto, ut teftatur Socrates, id eft anno Chrif
t i 4 38 . elapfis jam fere annis Jeptem à Concìlio Ephefino. E x quo apparet veriffmum
effe id quod dixi, hiftoriam feilieet Ecttefiafticam diu poft Ephefinam Synodum, ér poft
damnationem Neftorii, à Theodorito Jcriptam fuiffe. D e tempore quo Theodoritus H i ftoriam
fuam edidit, fatis jam dixi. Quod vero attinet ad numerum librorum ejufdem
Hiftoria, quinque duntaxat ejus libri ad nos pervenerunt. N ec plures agnovìt Pho-
tius ac Nicephorus, & ante illos Caffiodorus Senator, atque Evagrius. Gennadius tarnen
in libro de Scriptoribus Ecclefiafticis, decem Hiftoria Ecclefiaftica libros a Theodorito fcri-
ptos effe affirmat, exemplo Cafarienfìs Eufebii : eofque à fine librorum Eufebii, id eft à
vicennalibus Confiantini, ufque ad Imperium Leonis fenioris continua ferie progredì. Sed
Gennadii fententiam ipfe refellit Theodoritus, qui in fine libri quinti diferte teftatur,
fe Hiftoriam fuam claudere in obitu praftantiffimorum Antiftitum, Theodorì Mopfuefte-
ni & Theodoti Antiocheni: eamque compietti res annorum quinque fupra centum fpa-
* Exinde vero per annos duodecim filentium tenuerit 3 Pagius
ad annum 443- n. 3 --------8. oftendit, Valefium perperam explica
te verba Theodoriti fupra adduâa. Epiftola ifta ad Eufebium
Ancyranum fcripta eft anno 448« in qua Theodoritus loquitur,
non de omnibus fuis operibus, fed de Antiquis tantum,
quæ ante duodecim annos, hoc e ft, ante annum 436 in lucem
■emiferat: ita enim legendum, non 4.16, ut errore typographic©
legitur in Editione Colonicnfi. Nimirum circa annum iftusa
Pax Ecclefiae redintegrata e ft, & Theodoritus cum plerifque
aliis Dioecefeos Antiochena: Epifcopis, in gratiam cum Patriar-
cha fuo redierunt. Provocat itaque Theodoritus ad libros fuos,
dum diflfidium circa Neftorium duraret, feriptos. Porro Pagius
ad annum 444, n* 14 . probar Philotheum, five Hiftoriam Reli-
giofitm á Theodorito ifto anno fcriptam; unde aflertio hare
Valcfii faifa efle colligitur. W. Lowth.
tie