coram Imperatore ac Synodo caufam fuam profecuturus, Evagrium fecitm deduxiffe, velai
Affefforem & cmjìliarium, ut ejus confitto uteretur. Quibus verbìs Evagrius (atis apèrte
jìgnificat, f é Advocatum & Jurifperitum fuiffe. E x horum enim corpore AJfeffores
fumi folebant a magiftratibus, tam civilibus, quam militaribus. Non folum autem in
hoc criminali negotio , verum etiam aliis in caufis Gregorius Confiliarium habuit Evagrium.
Nam cum effet Patriarchs Orientalis Ecclefùe, ér innumerabtles quotidie caufas '
difceptare eum oporleret, omnino Affejfore aliquo opus habuit, qui Juris ér Legumfo r mulas
ipfi fuggereret. Certe verba Evagrii prorfus Jìgnificant id quod dixi. A i t enim
aséf Tymv ó» èfióu 7mpetyiuovT©- 1 napoli©- yt a ut® m t o tm fìaaiAws yinpvt, Tìiv ‘¿TnAoyiav
¿(¡¡¿¡¡ar. Verum hac de re JludioJi pro arbitrio fuo juditabunt. Mihi fujficit conjettu-
ram me am lecìortbus propofuiffe. Cieterum idem Gregorius non folum in judiciis, fe d
etiam in fcribendis epiftolis & in relationìbus quas ad Imperatorem fubinde mittebat,
in concionibus item & orationibus, ingenio ut eh at ur Evagrii, quemadmodum teftatur
Evagrius in fine operis fui. Quod quidem volumen cum Evagrius non fine confenfu Gre-
gorìi Patriarchi in lucem edidtffet Principatu Tiberij Conftantini, Quaftoyia dignitate ab
eodem Imperatore donatus éft. Nec multo poft cum orationcm compojuìffet de laudibus
Maurìcii Auguftì ob natalem Theodofii nobilijftmì pueri, codìcillos Prefettura ab eodem
Mauricio accepit, ut ipfe in Epilogo Hiftoria fu a teftatur. Verba Evagrij fic in-
terpretatus eft Chriftophorfonus : P r o q u ib u s d u o s h o n o r is g rad u s co n fe cu tt fum u s :
Q u x f tu r am à T ib e r io C o n f t a n t in o , & munus tabularum fe rv an d a rum , in q u ib u s Pras-
fe f to rum n omin a in fc r ib e b a n tu r , à M a u r ic io T ib e r io . Qua quidem prava interpret at io
impofuit Gerardo Voffio ¿r Philippo Labbao. Nam Vojftus quidem in libro de Hiftoricis
G ra tti, Chriftophorfoni veftigiis infifiens, ita dicit'. P r o d u o b u s autem h ifc e ¡libris
a it g em in o fe h o n o r e e ffe a ffe ftum . N am à T ib e r io C o n f ta n t in o Q u x f tu r a fu iflè o rn a -
tum ; fed à M a u r ic io co n fe cu tum e f f e , u t T a b u lis p u b lic is p rx e ffe t . Philippus autem
Labbaus in Differìatione de Scriptoribus Ecclefiafticìs, verfionem Chriftophorfoni fic in-
terpolavit: S e q u e d u o s h o n o r is g rad u s a it c o n fe cu tum : & primum à T ib e r io C o n f ta n t
in o ad q u x ftu ram e v e itum ; tum à M a u r ic io munus ad ep tum fe rv an da rum T a b u la -
rum , in q u ib u s n on tam n om ii la , quam ip fa P rx fe ifto rum a i t a in fc r ib eb an tu r . Quanto
melius Mufculus, qui Evagrij locum ita vertit : Q u a rum etiam g ra tia duas d ign ita te s
fum u s c o n fe c u t i: T ib e r io C o n f ta n t in o q u x f to r a tum là r g ie n t e , M a u r ic io v e ro T i b e r
io lite ra s h yp a r ch ica s mittente. ’Codicillos Prafettura voluit die ere, quos Latini etiam
lit eras appellant, ut jam pridem obfervavi in Annotationibus ad Ammianum Alare ellinum.
Hinc eft quod Evagrius in titulo Hiftoriarum fuarum , fe km t-nipy», appellai, eo quod
codicillis honoraria prafettura ab Imp. donatus fuiffet. Edidit poftea idem Evagrius
fe x libros Hiftoria Ecclefiaftica, exorfus ab iis temporibus in quibus Theodoritus ac Socrates
defier ant, id eft ab Ephe fina Synodo in qua damnatus ac depofitus eft Neflorius :
ab anno feilieet Chrifti 4 3 1 . eamque ad duodecimum Mauricii Imperatorie annum per-
duxit, qui fu i t annus natalis Dominici 394. Certe in libro 3. capite 33. de Severo A n -
tiochenfe Epifcopo loquens, quo tempore ifta fcrìbebat, annum Antiochenorum fuiffe dicit
6 4 1. Cum igitur ara Antiochenorum otto ¿r quadraginta annis natalem Chrifti ante-
vertat, deduttis ex hoc numero annis 4 8 . remanet annus Chrifti 794. Idem etiam confi-
citur ex cap. 29. lib. 4. ubi fcribit Evagrius, dum ifta literis mandaret, luem ìllam ingui-
nariam qua totum orbem pervaftavit, annis jam duobus & quinquaginta grajfatam effe.
Graffati autem cosperat hac lues biennio poft captam à Perfis Antiochiam, hoc eft anno
Chrifti 742. Cui annorum numero f i duos & quinquaginta annos adjeceris, fiet annus
Chrifti 594. Caterum laudanda eft in primis Evagrii diligentia, qui cum hiftoriam E c - '
cleftafticam fcribere aggrejfus effet, quacumque ad id argumentum fpettabant, ex optimis
Scriptoribus collegit, put a ex Prifco, Joanne, Zacharia, Euftathio, ¿r ‘Procopio Rhe-
toribus. Stilus quoque ejus non improbandus eft, Habet enim elegantiam ¿r venuftatem,
ut teftatur etiam ‘Photius. Sed quod pracipue in Evagrio laudandum eft, ex Gracis E c clefiaftica
hiftoria Scriptoribus, folus hic retta fideì dottrinam integram atque illibatam
fervavit, ut poft Photium obfervavit Baronius in Annalibus. lllud tamen in eo repre-
henfionem meretur, quod non tantam diligentiam adhibuit in conquirendis antiquitatis E c clefiaftica
monumentis, quantum in legenais profanis Scriptoribus. Certe totus fere liber
fextus in belli Per fici narratione confumitur. Stilus praterea plerifque in locis redundat
ac luxuriat, ut rette judicavit Photius in Bibliotheca. Cujus ^ièlìnAoylas exemplum ha-
bes in capite 2. lib. 1. ubi de Neftorio ita dicit: i SiÓ/mwì yASxra, TO XCLlCtCpCt S\u7tfOV
ovveJìpiov, & c . & in capite 3. libri 2. ubi templum fdn6ta Euphernia de[cribit quod erat
Chalcedone, ér aliis in locis qua Jludiofus Lettor per fe ipfe facile obfervabit. Porro
hiftoriam Evagrii primus omnium Robertus Stephanus Grace edidit ex unico Codice
MS. Bibliotheca Regia, admodum recente, nec valde bono. Pluribus enim in locis
mancus eft ac mutilus. Nos vero ex duobus MSS. optima nota Codicibus, hiftoriam
Evagrii tot in locis emendavimus ac fupplevimus, ut nunc primum edita pojfit videri.
Primus
Primus fu it Codex Florcntmus ex Bibliotheca S. Lamentìi, quem cum editione Gene-
venfi Contulit vtrclarijjìmus Michael Erminius, & varias ejus lettiones manu fua de-
fenptas ad me mifit. Qiio quidem nomine plurimum ei me debere profiteor. Hic Codex
omnium Evagrii exemplarium optimus eft ac vetufiißmus. Scriptus eft enim in
membrana ante annos p us mmus quingentos, ut mihi retulit Emericus Bieotius,
vtr dottiffimus ac de literts opttme meritus: cujus beneficio atque interventu fufira
memoratas varias lettiones à Michaele Erminio V. C. miffas accepi. In eodem Codice
tlorentino adjcnpta erant m margine fcholia quadam non inerudita, qua nos in Anno-
tat ioni bus nojtris fuo loco retulimus. Caterum monendus eft L e 61 or, in hoc Codice Fio-
tentino Socratis Scholaftici Hiftoriam etiam contineri, cujus variantes lettiones manu fua
adnotatas idem Erminius ad me dudum tranfmifit, ut ante annos quatuor t eft at us fum in
ea P r a f attone quam Socratis ac Sozomeni editioni prafixi. Secundus Codex depramptus eft
ex Bibliotheca illuftnffimi Antiftitù Caroli Mauricii Tellerij, Remmfìs Archiepifcooi : non
valde vetuftus ille quidem : bonus tamen & dotti haminis manu deferiptus. Hic Codéx mul-
tis m locis magno nobis ad) amento fuit, ut in Annotationibus noftris fubinde oftendimus
Seqmntur demde Excerpta ex Hiftoria Ecclefiaftica PhiloJlorgii, qua Photius P a -
tnarcha tonfiantinopolitanus ex duodecim ejus libris collegit. Ea primus omnium ante
annos trigìnta in lucem edidit Jacobus Gothofredus Jurifconfultus, vir dottus quidem
ac dmgens, Jed qui Crac as literas primoribus tantum labris deguftaverat, nec in per-
volvendts MSS. exemplaribus Gracis fatta erat exercitatus. Itaque ejus editto atque
mterpretatio Latina, mendis prope ìnnumeris referta eft: quod quidem Gothofredus ipfe
m Prolegomenis non dijfitetur. Ego vero cum duos Hiftoriarum PhiloJlorgii manu-
Jcriptos coaices nablus ejfem, novam hanc editionem äggrejjus fum: in qua tum loca
plurima qua in editione Gothofredi corrupta erant, reftitui, turn lacunas aliquot fup-
plevt. Primus codex fu i t Sc or iac enfi s 3 quem cum editione Gothofredi olim contulit vir
doftiflìmus Lucas tìolftenius, <& variantes ejus le61 ione s manu fua ad latus ejufdem editionis
adfcr iptas t paulo ante obit um fuum ad me mifit. Interpretationem quoque Gothofredi
idem Holfteniusad marginem libri fu i inter dum emendaverat^ & quadam alia adno-
taverat : quorum ego in Annotationibus meis fedulo mentionem feci, ne do6tiJJìmi viri <&
de antiquit at e Ecclefiaftica bene meriti ftuditim ac labor fua laude fraudar etur. Alter codex
fu it nuper in Bibliotheca Samuelis Bocharti, viri erudiiifftmi > qui in libro de Ani-
malibus facra Scriptura j hujus codicis interdum mentionem facit. E ft ille quidem admodumrecens,
& paulo ante editionem Gothofredi in Italia deferiptus ex manuferipto ex empiavi
Veneto ut opinor. E x t at enim Venetiìs manuferiptum exemplar Hiftoriarum cPhi-
lo fo rg i)u t accepi ab Emerico Bigotto clarijfimo viro, qui omnes Italiæ Bibliothecas diligent
ifißme pérveftigavit. Longe tamen pr aft antior eft eo codice quo ufus eß Gothofredus.
Hujus enim unius aux ilio ) prioris editionis vitia perfanata funt & ex pietà lacuna. C a terum
de Philoforgio plura hic dicere fuperfluum puto, cum ò 1 Photius in horum E x cerpt
or um Proæmio abunde de ilio dixerit, & Jacobus Gothofredus in Prolegomenis
fu is cun6ta qua de ilio dici pot erant) ad fatielatem ufque congé(]er it.
Poftremus in hoc volumine eft Theodorus Byzantius5 Ledìor majoris Ecclefia Con-
ftantinopolitana. H ic duplex opus Hiftoria Ecclefiaftica conferipfit. Primum opus nihil
aliud erat quam Hiftoria Tripartita} duobus libris comprehenfa-t quam ex Socrate-%
Sozomeno, ac Theodorito unum in corpus collegerat 3 à vicefìmo anno Imperaioris Conftantini
ufque ad Principatum Juliani. Hujus Tripartita Hiftoria notitiam Leoni A l latto
debemus > qui primus hoc monumentum ex tenebris erueratj é? publica luce donatu-
rum fe effe promifer at. Ejufdem Hfiori a manuferiptum exemplar Venetiis in Bibliotheca
fan6ti Marci extare} jam pridem monuit Poffevinus : quod etiam ab fe v i fum illic effe
mihi tefatus e f Emericus Bigotius. E t initio quidem erat animus5 hanc Tripartitam
Theo dori Ee 61 or is Hiftoriam cum hoc volumine in lucem edere. Sed quoniam non integra
ad nos miffa juerat ab Allât io y fed initia duntaxat fingulorum capitimi adje6tis ad
marginem nominibus Script orum ex quibus deferipta erant 5 & not atis paginis editionis
Roberti Stephani} in quibus reliqua continebantur : ejus editionem fuperfluam fore exifti-
mavi, prafertim cum Scriptores ipfos ex quibus colle6la eft5 integros habeamus ; ó 1 varias
le6tiones ex eadem Hiftoria excerptasy in Annotationibus meis ad Socratem & Sozomenum
ac Theodoritum accurate retulerim. Secundum opus Hiftoria Ecclefiaftica Theodori Le6lo-
ris y duobus par it er libris comprehenfumfuit, quibus Theodorus res in Ecclefia geftas ab
iis temporibus in quibus defter at Socrates, ufque ad Principatum J ufi ini fenioris compie-
xus eft. E x iis duobus pofterioribus libris Excerpta quadam dumtaxat feu Colle Siane
a ad nos pervenerunt, à Nicephoro Calli fio confer iptay ut titulus ipfe indicai. Porro
duplex hoc opus Theodori Le6toris, quidam ex veteribus unum in corpus compingebant j
atque ita quatuor libros Ecclefiaftica Hiftoria Theodori numerabant. E x horum numero
fu it Joannes Damafcenus y qui in libro tertio de Imaginibus infigne fragmenturti
proferì ex libro quarto Ecclefiaftica Hiftoria Theodori, quod ad calcem excerptorum The