E P I S T O L A .
dicio & dicat & faciat, tum in hoc precipue negotio Re*
giam prudentiam univerfis hominibus oftendit. Scit emm
Rex fapientiflìmus, litteras fummum decus effe atque or-
namentum Reipublic®. Scit Gallos fuos, id quod ab an-
tiquis etiam proditum eft, non minus ingenii, quam ar-
nìorurn gloria femper illuftres fuiffe. Atque idcirco hanc
laudem temporibus fuis imminui non patitur: Sed eos
qui laboribus ac vigiliis iuis hoc tanquam hereditarium
bonum patri® iute afferere conantur, premiis ac rnuneribus
ornare non definit. Novit preterea, longe maximam uti-
litatem ex literis in rempublicam redundare. Eos qui libe-
ralibus difciplinis exculti fint, reliquis hominibus longe antecedere:
& five in confili is, five in legatiombus, five m
aliis publicis rnuneribus ad qu® animum applicuerint, fu-
pra c®teros eminere. Hinc eft quod Principem Delphi-
num, fpem ac decus Imperii fui, liberalibus difciplinis non
leviter ac perfu notorie, fed ferio & cum cura inftitui jubet,
ut ad fplendorem Regii generis , literarum quoque orna-
mentum accèdat. Intelligit emm Rex maximus ac pru-
vopifcus^entjfllmus, veriffimam eife vocem illam a Senatu Roma-
,nTac, ‘no olim in Imperatoris nuncupation« prolatam: literatos
Principes optime imperare. Hujufmodi igitur principem,
Mufarum ac liberalium Artium ftudiofiffimum cum repe*
rifles, tam propende ejus in literas voluntati minime deiu-
ifti : fed earn pro virili parte fovifti atque adjuvifti, tuaque
opera ac minifterio perfecifti ut ejus fructus ad quampluri-
Tnos perveniret. Isiam primum quidem cunótos eruditiq-
nis laude florentes, tam in Gallia, quam in exteris regi-
onibus, folliate perveftigafti. Eorum deinde nomina qui
liberalitate regia digni prx c^teris videbantur, Chriftianiffi-
mo Principi indicafti. Nemo itaque preteritum fe conque-
ratur in hoc albo. Omnes enim adfcripti funt, qui pub-
licatis ingenii fui monumentis nomen fibi aliquod in literis
comparaifent. Jam vero quoties ex hoc eruditorum numero
quifpiam opus à fe elaboratum Regi maximo of-
ferre voluerit, quanta cum humanitate eum excipis, & in
ipfum Regi® majeftatis iàcrarium introducis, munuique
ejus fuffragio tuo ac teftimonio commendas: perficis deni-
que, ut vifo Principe maximo lretus atque hilaris abfcedat.
Illud autem quant® benignitatis eft, & quam provid® diligenti
®, quod recurrente quotannis tempore Regalium largi-
& tionum,
E P I S T O L A .
tionum, fingulórum nomina Regi opportune fuggeris, ut-
que annuirai cuique ftipendium Regi® manus annotatione
tribuatur, fedulo curas. Merito igitur omnes omnium
gentium eruditi, te fuflragatorem fuum, te fautorem ftu-
diorum, te alterum M®cenatem agnofcunt. Nam ut ille
eruditos fui temporis Augufto C®fari commendabat, iic tu
viros in omni genere doéìxin® excellentes L U D O V I C
O M A G N O in manum tradis, premiis ejus ac mune-
ribus locupletandos. In hoc etiam M®cenati fimilis, quod
ut ille arcanorum Augufti confiliorum particeps fuit, fic
tu non in iis modo qu® ad literas fpedfcant, fed in publicis
etiam Regni negotiis utiliflìmam Principi operam ac mini-
fterium preftas. Teftantur hoc, ut reliqua omittam, ratio-
nes ®rarii, tuis coniìliis prudentiffime ac diligentiflime ordinai
®. Antehac enim vacue factum erat ®rarium, avaritia
ac rapacitate quorundam hominum qui regiis opibus inhia-
bant, qui publicam pecuniam, velutaquam, ex canalibus
publicis per occultos cuniculos fuas in ®des derivabant. At
nunc compreffis eorum fraudibus ac rapinis, tanta quoti-
die vis auri atque argenti abfque ullo Provinciarum damno
in regios theiàuros influii, ut ad res maximas feu bello feu
pace aggrediendas ac perficiendas abunde fufficiat. Miran-
tur adven®, & exterarum gentium Legati, tantam Chri-
ftianiflìmi Principis opulentiam. Obftupefcunt cum vi-
dent hanc magnificentiam ®dium regiarum, qu® tot ab
hinc annis cura tua ac follicitudine extruuntur, Regum
noftrorum magnitudini nunc demum refpondentes : cum
tam numerofos exercitus confcribi, tot pecunias coniìi-
mi vident in ftipendia militum, in clafles noftras ac fo-
ciorum, in dona denique ac munera qu® in dies pene fin-
gulos ex ®rario Principis erogantiir. Qu® quidem omnia,
non aliundequam ex proba aaminiftratione pecuni®Regi®,
tanquam ex fonte, proveniunt. Ac Regi quidem Chriftia-
niflìmo id precipue acceptum ferre debemus, qui ®rarium
fuum fuperiorum temporum negligentia exhauftum peni-
tus & exinanitum, providentia fua reftituit. N on exigua
tamen laus debetur etiam obfequio ac minifterio tuo, quippe
qui fapientiflìmi Regis confulta executioni mandaveris.
Quod quanti momenti fit, nemo eft, ut opinor, qui non
intelligat. Pleraque enim Regum confilia, quamvis opti-
ma ac faluberrima., _nifi diligens Minifter acccfferit, in irritum