tio geftas. Gerardus quidem Vojfius in libro de hiftoricis Gratis, duplicem fuiffe cenfet
editionem Hiftoria Theodoriti. Priorem, in qua fe x dumtaxat continebantur libri. A l teram
vero, qua alios quinque adjunttos haberet libros, quibus res in Ecclefia gefta à
fine Theodofti junioris ufque ad Leonis Imperium narrabantur. V ?rum hos quinque pofte-
riores libros temporis injuria periiffe. Sed cum nemo ex veteribus plures quam quinque
Ecclefiaftica Hiftoria Theodoriti libros unquam agnoverit, equidem Gennadium halluci-
natum effe potius crediderim, prafertim cum in Theodoriti operibus recenfendis valde negligent
fuiffe deprehendatur. Porro de hiftoria Theodoriti, optime omnnio judicavit Photius
in Bibliotheca. Ejus Jlilum ait praftantiorem effe Socratis ac Sozomeni Jtilo. Per-
fpicuum enim effe & grandini, nec tarnen redundantem, fed Hiftoria rerum Ecclefiaftica-
rum aptiffime convenientem : nifi quod tranftationibus interdum utitur audacius, c?' ut ita
dicam, putide. Certe dum hanc Theodoriti Hiftoriam in Latinum fermonem converterem,
vertjfmum effe id quod de metaphoris illis dixerat Photius, non fine faftidio depre-
hendi. Hujufmodi enim figura, pracipue, in hiftoria rerum geft arum, maximum mole-
ftiam pariunt interpreti, lllud praterea in hiftoria Theodoriti reprehendendum mihi vi-
detur, quod in toto opere nullam not am temporum adhibuit. Ham neque Confutes nominal
, nec quo cuju/que Imperatoris anno res gefta fint obfervat. Quanto magis laudanda
eft Socratis diligentia, qui nullum fere generale aut particulars Concilium, nullum majo-
ris momenti negotium referre Jolet, quin Confulatum fimul adjungat, qua certißma eft
temporum nota. Sed jam tempus eft, ut de hac editione noftra pauca dicamus. Tres om-
nino hujus hiftoria editiones Graca hattems prodierunt. Prima omnium excufa eft Bafi-
lea, anno natalis Dominici 15 3 6 . quam proxime fequenti anno in Latinum fermonem
converfam edidit Joachìmas Camerarius. Otto poft annis eadern Theodoriti Hiftoria R e-
giis typis excufa prodiit Parifiis ex officina Roberti Stephani, una cum reliquie Ecclefiaf
t ica hiftoria Scriptoribus. Tertiam demum ejus editionem curavit Jacobus Sirmundus
amo Chrifti 1642, qua habetur in tomo tertio operum ejujdem Theodoriti. E t Bafilìen-
fis quidem editto ex optimo Codice Manufcripto expreffa eft, cujufmodi multis exemphrìbus
civitas illa olim abundavit. In Pariftenfi autem edit ione, Robertas Stephanus duobus
ufus eft MSS.Codicibus Bibliotheca Regia: quorum ex altero variantes lettiones ad calcem
editionis fua fubjunxit: qua quidem nobis non inutiles fuerunt. Jacobi autem Sirmundi
editio, cum in qtiibufdam tocis à duabus illis prioribus diffentiat, ex quibus MSS. excmpla-
ribus emendata fuerit, nobis adhuc incompertum eft, cum Sirmundus in Prafatione fua
iftud notare omiferit. Quantum tamen confettura aff equi poffumus, duobus illis Bibliotheca
Regia Codicibus quos Robertas Stephanus fequutus fuerat, ufus videtur. Ego vero
duos alios MSS. Codices TheodoritUna Hiftoria, eofque optima nota nattus , editionem
hanc adornavi, ut omnium ult imam, fie etiam emendatiffimam. Primus fu i t Codex Leonis
Allatti, Tripartitam hiftoriam continens, quam Iheodorus Lettor ex tribus Hiftoria
Ecclefiaftica fcriptoribus, Theodorito Jcilicet, Sozomeno ac Socrate collegerat, in^ duos di-
flributam libros. E x hoc Codice variantes lettiones in hiftoria Theodoriti noftrif Samuelis
Tennulii Profefforis Noviomagenfis mam defcriptas, dudum ad me mißt dottijjimus vir
& de Uteris optime meritus Leo Allatius. Porro hie Codex ultra fecundum Theodoriti
librum non procedit. Secundus Codex fu it olim Henrici Savilii dotti (fimi v ir i, qui nunc
in Oxonienfi Bibliotheca fervatur, ut accept. E x eo codice variantes Lettiones, ad latus
editionis Roberti Stephani idem Saviiius fua manu adnotarat, ut docet Scholium quod.
in fronte prima pagina adfcripfit his verbis: C b n f to p h o r fo n u s ex tn b u s p rx ftan t iilt -
mìs MSS. ex emp la ribu s , V a t ic an o , V e n e to & F io r e n t in o , vu lg a tum hunc à R o b e r to
S tep h an o co d ic em em en d a v it. V a r ix L e fH o n e s ex ed itio n e C h r if to p h o r fo n i lo c is
d u b iis infpiciendse funt ad finem ed itio n is Latina; C o lo n ia ; anno 158 t. N am ex q u x
h ic ap p on u n tu r , funt e x m an u fe rip to m eo, & ciim illis fe re con v en iu n t. E x t at penes
me editio illa Roberti Stephani, manu Henricì Savilii adnotata, quam Jacobus Ujferius
Armachanus,vir optimus ac dottiffimus, dudum ad me mifit. Hujus igitur exemplaris ope
tum alia loca quam plurima in Hiftoria Theodoriti emendavi, turn indicem Eptfco-
porttm qui Patriarchales fedes obtinuerunt a vicefimo anno Imperii Lonftantini ufque
ad Principatum Iheodofii junioris, quern Jacobus Sirmondus mendofifiimum edide-
rat, puriorem atque integriorem dedì. E t initio quidem, Jacobi Sirmondi interpreta-
tionem fufficere exiftimabam, nec nova tranflationis laborem fufcipere decreveram. Poftea
vero cum animadvertiffem, & ordinem capitum ¿r alia quadam contra auttorita.
tern fcriptorum exemplarium ab ilio effe immutata, & ejus verfionem qmbufdam in locis
ferri non poffe, novam tandem verfionem aggrefjus funi. Hattenus de Theodorito.
Secundum in hoc volumine obtinet locum Evagrius Scholafticus. Fuit hic Syrus genere,
perinde ac Theodoritus : ortus ex urbe Epiphania, qua civitas fuit Syria feconda, ut
ipfe in titulo operis fui prodidit. Itaque mir or Gerardum Voffium, qui in libro de Hifto-
ricis Gracis p. 498. Evagrium Antiochenfem fuiffe Jcribit. Atqui Evagrius ipfe, tum
in
in titulo Hiftoria, tum in libro tertio capite 34. diferte teftatur fe domo Epìphanìenfem
fuiffe. Illic enim de Cofma Epifcopo Epiphania loquens ita fcribit : C o fm a s , inquit, E -
p ife o p u s n o ftræ E p ip h an iæ , quam O ro n te s flu v iu s alluit, & c . Sed & Photius in Bibliotheca
cap. 29. Evagrium orìundum fuiffe dicit Epiphania, urbe Syria Coeles. Mi-
rum tamen eft, Evagrium noftrum non Epiphdnicnjem, fed Ì7nq>M/ìi, id eft, illuftrem,
'duobus in locis appel lari à Nicephoro Callifto. Nam in capite primo libri primi Nice-
phori ita fcribitur : 0 yi uro Eôxtçi©“ ì> imipan;, & c . E t in libro 16. cap. 31 . locum E -
vagrii adducens Nicephorus, ex libro tertio capite 34 cujus paulo ante mentionem fe c i,
ita fcribit: 0Î2. 'j xcd E va.yeioç 0 garetpaòts Aèl Xiviipov wpycrtv. Sed utrobique erratum effe
cenfeo ab antiquariis, qui impani fcripferunt pro ’EmpavQji. Certe Nicephorus ex ipfius
Evagrii verbis qua illic adducit, & qua Juperius à nobis prolata funt, perfpicue difeere
poterai Evagrium Epiphanienfcm fuiffe. Porro natus eft Evagrius principatu Juftinia-
ni, anno natalis Dominici 736. vel 337. ut ex ipfius Evagrii teftimonio demonflravi
Annot. ad cap. 29. lib. 4. Anno Chrifti 340 ludìmagiftro tradìtus eft à parentibus, ut liter
as difeeret. Quo quidem tempore cum T bornas Apamenfium Epifcopus finit imis urbibus
denuntiaffet, fe vivificum Crucis lignum quod Apamia fervabatur, certo die oflenfurum
effe, deduttus eft Evagrius à parentibus in e am urbem, & miraculum illud quod tum
in Ecclefia fattum eft, oculis fuis fpettavit, ut teftatur in lib. 4. capite 26. Id autem
contigit anno Chrifti 7+0. cum Perfa in Syrìam irruptione fatta Antiochiam incendif-
fent : quod fattum eft Juftino junìore Confute, ut Marcellinus Comes, & Marius in
Chronico tradiderunt. Biennio poft cum lues inguinarìa in Oriente graffati ccepijfet,
Evagrius adhuc fub ludimagifiro liter as difeens, ea peftilentia correptus eft, ut ipfe teftatur
in capite 29. lib. 4 Relìttis deìnde Grammaticorum Scholis, Rhetoricte operam
de dit. Cimque magno s in hac arte progreffus féciffet, Advocatorum numero adferiptus
eft. Onde etiam cognomentum retulit Scholaftici : qua vox Cauftdicum fignificat, ut docet
Macarius in homilia decima quinta his verbis: 5 Sìa®» fialjSir
¡tal uccifcim tu . a n fib ia .' xcu otcu yinyirti gits* repants, a.mp'^'mi eis Ttiv raV 'Paptoiìcav, y.a.1
1011 oAuv ly\'j-TV$. holAu IrA a raa yìw\Ta\ ucpuT®*, cimpyiTuf ocpos T«v voAìtw tuv , xal
gçt rca-Aiv en.il oXm i^ gltos , ctpy*.pi@-, etm otu.ii yivriTu] ^oAavixcs, oAoev Tal aY/.oAoyj>v ^
€9£ÆT é ç t . t t x à iv OUX.V gxéi TgMjTaj 7rpfflT@-, Tun yiveTaj\ Yiyium. xctì m i ymT'M fyyv, AxpiCam
iuvrS /Sojiftò» ròv ouyjta.%fyiw, id eft, ut interpreter, q u i n e g o tia fo ren fià v u lt difeere, abic
p r im um & d ife it no tas . E t p o ftq u am ib i primus e v a fe r it , v ad it ad Scholam R om a n o -
rum , & e ft omnium p o ftrem u s. D e in d e cum h ic p rimus e x tite r it, p e rg it ad Scholam
P ra gm a t ico rum : & h ic rurfus fit omnium p o ftrem u s, N o v it iu s . P o fte a cum fa t fu s fuer
it S ch o la ft icu s , omnium ca u fid ico rum p o ftrem u s eft & N o v it iu s . D e in d e cum ib i p r imus
e v a iè r ic , turn fit Praefes: & p o ftq u am fu e r it Præfeç feu R e â o r P ro v in cia :, ad ju to -
rem lib i afliim it C o n filia r ium f iv e A fte flo rem . In Graco textu Macarii emendavi ó f-
Xm ptaftgiv Ttpiynwiu., non ut vulgo legitur ypifi/Mm. Porro qua in urbe Evagrius cau-
fidicinam exercuerit, incertum eft. Sufpicor tamen eum Antiochia caufas egiffe : qua in
urbe tria erant fora feu tribunalia, ac tot idem Advocatorum Schola, ut ex Libanio
obfervavi in meis ad Evagrium Annotationibus lib. i .e . 18. Certe Epiphania,quam ejus pa-
triam fuiffe fupra docuimus, Advocatus effe non potuit, cum ea civitas forum judicia-
rium non haberet, fed caufas fuas Apamiam deferret, qua in civitate Confularis Syria f e conda
jus dicebat. Verum ut Antiochia potius quam Apamia Advocatum fuiffe credavi
Evagrium, hac potiffimum ratio facit, quod in ea urbe plurimum verfatus eft, ó" uxo-
rem ibi duxit, filiofque ex ea puftulit. Filiam quoque ea in urbe nuptui dedit, ut teftatur
ipfe in libro quarto capite tricefimo nono. Qua cum peftilenti morbo extintta fuiffet una
cum [ìlio, anno Imperatoris Mauricij decimo, Evagrius conjuge ac liberis fuis orbatus
ad fecundas nuptias tranfiliit, eft virginem puellam matrimonii jure in eadem urbe J,ibi fo-
ciavit, uti refert in libro fexto capite ottavo. TJbi etiam teftatur, univerfam urbem ea
de caufa ferias egiffe, ac publicam feftivitatem, tum in pompa, tum circa thalamum cele-
braffe. E x quo obiter apparet, quanta ejus fuerit auttoritas Antiochia. Praterea H iftoriam
fuam fcripfit Antiochia, ut cotiigitur ex capite 20. libri primi. Ubi loquens de
profettione Hierofolymitana Eudocia Regina, ait earn veniffe Antiochiam : -gfirns fep »
i7n t Ìiv xyiai i7my>pt.iv*t ttoAìv, gïTOuftcc ti yviTccf, id eft, q u x diu p o fte a ad iàn ftam p e rgen s
civ ita tem , hue v en ir ( Antiochiam feilieet ) . Degebat igitur Antiochia tum Cum ifta
fcriberet Evagrius. Hinc eft quod Evagrius opera & adificia publica urbis Antiochia
tam ftudìofe recenfet, ut vider e eft in libro primo capite 18. ¿ a in libro tertio capite 28.
Quibus in locis non obfcure indicai, fe, dum ifta fcriberet, Antiochia vixiffe. Hinc etiam
eft, quod terra motus quibus Antiochia fubinde concuffa eft, tanta cura ac dìligentia commemorai
: & quod in temporum notatione annis Antiochenorum perpetuo utitur. Denique
iftud etiam collìgitur ex capite feptimo libri fexti, ubi fcribit Gregorium Patriarcham
Antiochenum, cum apud Joannem Comitem Orientis accufatus fuiffet incefti a quodam argentario,
ad Imperatorem & ad Synodum provocajfe. Cumque Confiantinopolim pergeret,
c coram