D I S S E R T A T I O P R IMA
DE LOC I S Q U I B U S D A M
CONCILII NICAENI
N em in em veßrum effe exiftimo, Auditores,qui
quidem Grajeas literas & iacrarum Antiquität
um ftudium ex merito zftimet, cujus ani-
mum nobiliffimus hic Confeffus fingulari qua-
dam non perfundat lz titia ; dum Mufas, ortu quidem
cultuque G r z c a s , fed Romanae civitati longo quondam
& benigno hofpitii ufu non folum familiares, fed vernáculas',
nunc demum poftl iminii ju r e , loco ac dignitati
íu z reftitutas videt. Noftri h z c fseculi felicitas eft, fa-
cram hanc eminentiftim* dignitatis purpuram prptraäas
ex tenebrarum latebris G r z c iz difciplinas nova luce no-
voque iplerfdore perfundere.- aut, ut /verius dicam, ex
Grzcarum lirerarum fplendore purpuram ipfam dignitatis
ac glori® incrementum fibi mutuari. V e ftr z hoc,
Eminentiflimi Principes, humanitati debemus, Gr zca s literas
pertinaci multorum ignorantia in capitis diferimen
jampridem vocatas non folum caput nunc efferre, fed
etiam quam latiftime propagari. Ñeque fane fortiori
telo retundí & jugulari poterat infeitiz error, qui non
. iolum Grajeas literas ut otiofas atque inanes negligit,
verumetiam uti tempori, rei pretiofiffimz, fruftra con-
fumendo perniciofas ac noxias contemnit, & veluti de
vidtis Achivis in fua libi ignorantia trophzum erigit.
Cui quidem opinioni, ut iogeniorum pefti & prziènrif.
fimo omnis bonz eruditionis veneno, cum tota h z c do-
étorum hominum cohors veftro duétu veftriiquè aufpi-
ciis, cun&is feic animi ingeniique viribus opponere, ma-
nufque contra conferere u t parata, tum vero mihi veli-
tari leviter ex hoc loco conftitutum eft advecfus nonnul-
lorum ignaviam dicam an vzeordiam, qui ideo le Gr zc is
li tei is 1 tempus fruftra conferere negant, quod nihil in
Grzcorum adytis tam abditum reconditumque latcat,
quod dodtor.um hominum induftria non in lucem pro-
traxerit, atque ita in Latinum transfuderit lèrmonem.ut
univerfa jam G rzcia , Romana d v ita te & Latii jure donata,
Pallium cum to ga commutarit. Horum inquam
hominum errorem, non tam verborura copia, aut con-
quifitarum undique rationum momentis oppugnare ,
quam evidentiffimo veritatis exemplo ob oculos omnium
propolìto revincere conabor. Quod quidem ex-
emplum non e x vulgari aliqua eruditionis parte¿ fed
ex facrofanfla Conciliorum generalium doétrina, q u z
proximura à facris literis in Ecclefia locum obtinent. de-
prometur. Ncque enim veftrum quemquam latere arbi-
t r o r , quanto ftudio poft repurgatos Bibliorum fontes,
Conciliorum generalium accurata omnibufque numeris
abfolura editio à Clemente V i l i . S. P. fu lcep ta, & à
Paulo V . demum perfedta fueritè Q u z ut magno ap-
plaufu accepta in vulgus prodiit, ita quamplurima habet,
in quibus prcffiorem curam do£b| viri delìderantj ii inquam
qui G r z c a legere, & de Gr zc is retìe judicare pòi-
fu nt. Ego fane qui nulla aut perexigua admoduni in hifee
facúltate me inftruétum fentio, cum nefeio cujus contro-
. v er fiz occafione in aliquot fc x tz & feptimz Synodi loca
diligentius inquirere ccepiffem, ita me partim G r z c i tex-
tus nzvis, partim Latinarum verlìonum portentofis erro-
ribus offenfum fareor, ut in illud Comici proruperimjfiKl
tantamne rem tam negligenter agier \- Itaque ab ovo, quod
aiunt, rem cxordiri, & q u z fuperfunt N ic sn i Concilii
ìcntrTactTfAtivie fub examen reVocaré placuit.* Cujus privati
laboris ac ftudii fpecimen in publico hoc Confeffu
vobis exhibendum duxi, quandoquidem differendi necefll-
tatemvcftra benignitas mihi impofuitj.Ez autem fu n td u z
Alcxandri Alexandriz Epifcopi ep ifto lz .qu z ex Socratis &
Theodorcti Ecclefiaftica Hiftoria dcpromptsem&m&Hntivi,»
Concilii illius conftituunt. Egregie fane illas & Íí¡y£f feri-
p t z , quibus Latina Chriftophoriòni veriìo adjungitur;
fed à Romanis editoribus nonnullis in locis interpolata.
Ita feilieet non folum verfionis Conciliorum, fed univerfa
Miftori* Ecclefiaftica guftum aliqueiti me Vobis przbiturum
putavi. Sed mihi veftra principio patientia exoranS
da eit, ut «quo animo per confragoiz orationis falcbras
aipirantem fubfequi non gravetur. Cum five cafus, five
coniilium eam mihi objecerit materiam, q u z orationis
cultum haud quaquam admittir, & quod Oratorum prin-
ceps de rebus Geographicis aiebat, nullo
modo poteft,
^ cum ,n a^ieno labore ingenii acumen experiri
& judicii cenfuram exercere inftituerim, ut ego germano
o candore ac fide optima calumniam e ju ro , ita invidiam
deprecor, ne quis alienis erratis exagitandis do<ärinz auf
induftriz laudem me aucupari exiftimet. Publica h z c
ftudia funt, quibus prompvendis publicam utilitatem, non
privatam laudem quzrimus. Vo s v e ro , Eminenriffimi
Pnncipes, lubmiffe rogo, ut cum voluntas atque auéto-
ritas veftra m hunc me protraxerit locum, humanitati ac
. benevolentiz veftrz aura, orationis curfum inter fyrtes 8c
brevia zftuantem fublevetis.
Et m;hi quidem differendi principium ipfum epiftolz
i o exordium przbet, quod cum ex fa c r z fcripturz locis ad-
umbratum fit, non omnino ex ejufdem fcripturz mente
converfum exiftimo. Ubi hoc item mihi przftandum, fi
leviora quzdam fub examen adducere, & V8J
diligentius refecare videar, nemo me velnodum in feirbo
quzrere, vel animi morbo At^¡oäo^ w; /eftari arbitretur,
Neque enim leve eft aut dilutum, quod veritati confir- "
mandz, & fa cr z ie rip turz illuftrandz facir. Sic ergo
Alexander orditur: orni vii ^JuAix»? citxAum*
i. Quod in veteri Interprete, & in nova Concilio-
30 rum verfione fic redditur : Cum f i t unum corpus Écclefit
Catholic*. ' Haud negaverim, Corpus Ecclefii, five tm/jox
rivi cMKXvmxi, eodem modo dici poffe, quo Corpus provincia,
& Corpus civitatis-, L iv io ; Corpus Rei public* Ciceron
i; quo Juriiconfijltis Corpora collegiorum, Gvcftbrorum,
aliaque ufurpanrur. Sed illud contra contendo, multo fi-
gnificantius ad fa cr z fcripturz mentemfic converti; Cum
unum f i t Corpus Ecclefia Catholica : vel, Cum Ecclefia Cattolica
uno conßet Corpore, Hzc,inquam, fcripturz lo-
- quendi ratio, ut Ecclefiam Chrifti Corpus 40 ubique v oc e t, non autem Ecclefiz, vel tanquam capiti, vel tanquam ani-
xn z corpus diftinAum ac peculiare attribuat. Ita enim
Divus Paulus Rom. 12. verf. 4 , Sicut. in uno corpore
membra multa habemus, ita multi unum corpus fumus in
Chrifto: »72»« «/ sreAAoì » ’órfifa cv Xp*$-£. Hoc eft-
Unam conftituimus Ecclefiam: fiv e , una fumus'Ecclefia in
Chrifto, feilieet, xtcpxAÌ» ri» X&gi», ip t * & ¿ ^ .
A»» p*tAn,.explic^nte Oecumenio. Sed' multo & clarìor
& copiofior J u i Interpres eft ipfe Apoftqlus 1. Corinth.
12. ubi ¿xeMrpa-mv, five, nt ipfe ait,
50 *2 * difputat. Nam v . 12. & 13 . a it; Corpus unum eft,
membra habet malta. Omnia autem membra corporis
cum f in i multa, unum tarnen funt corpus: ita & Chriftus.
. Etenim in uno.fpir.itu nos omnes in unum corpus batti ¡Lati
fumus. Quo loco facere non poffum quin Oecumenii in-
terpretamentum adda m.//« ^ Chrifius, inquit : ¿'to? ,
W f Ì X » ity sit. » ¿i oZpL
.r»* suulrni-m ii? ¿xx.\»aicti. e ùtp araAAS» trbyx&/*sy>), iy
•ìj ozof/ßX, xepcttoii ìtfvim iì» X&ifi». à i sìvxt r»» ¿xxXvoix» (c1
w X&9Ì» i» aùroTeXt^oZfAjx. Nihil fane roagis accommo-
6o:,dum ad Apoftoli mentem, neque ad ipftiturum noftrum
dici-potuit. Quale eft illud quod addit: Baptiaatos nos om-
• nes in unum corpus, rovrtn», 115 ro .mnnottj rmtfos oZpox » ,
Ünde plane divinum ,in modum poftea in ejufdem capi-
tis explicatione a i t , nos, hoc eft, Ecclefiam, i» rij b tu a
■ r i m m fyt». Hoc eft, eile, five effenfiam in Ecclefiz u-
nione confiftere, five formam e ften tia lem v e l ut cunl
Philofopho loquar, r i ri h Q ua fublata, neque res neque
nonben v Ecclefiz amplius fubfiftere póffir. E t fane
quifquis, uti par eft. a räum illud & facrofanitum confi-
70 ä e fir if viüculum'y qu ö myftica Chrifti tttembra in unius
«orpori»