l i l i "
: Í | .H
I î ' f i
I l I®" !!:Î’ î »'ÎÎ'-
1; a , ! jW ' j f Ë
1Ô95. D E Z E E Q E P R A A L E N D E P O VERBREE ICT DE
F R A NS CHE KLÜY ST ERS .
Om nu te weeten waardoor dit gefchied is, leeft men uoorts nog op den voorgrond dier zelfde
zyde:
C A S A L I S A R M IS F O E D E R A T O R U M R E C E P T A i6ÿf.
K A Z A L D O O R D E W A P E N E N D E R B O N D G E N O O T E N
V E R O V E R D i 6 p f .
Mids het leger der belegeraars niet alleen uyt Savoijaards, maar ook uyt Spaanfche, Keyzcr-
fche, Staatfche en andere hulpbenden beftaan heeft. Voorts ftaan, in ’t ronde op de dikte des
pennings, nog deeze twee jaarduydende dichtregels :
I t a L I æ C V r a g a L L V s p r o h I b e t V r a V a r V s ,
C L a r I V s e t n V n C e s t f o r t e C a s a L e M I n V s .
D E N G I E R I G E N F R A N SM A N
WO R D T D E ZO RG V A N I T A L I E O N T Z E I D ,
E N N U IS HE T O N TM A N T E L D E K A Z A L A A N Z I E N L Y K E R
D A N T O E N [T G E S T ERK T WAS.
II. De voorzyde van den tweeden, wclkc hec kopftuk van den Britfchen Koning vocrt, is
omzoomd in den rand door deczcn tytel ;
IN V I C T I S S IM U S G U I L L E L M U S M A G nus.
D E O N O V E RWI N N E L Y K S T E W I L L E M D E GROOTE.
Op dc tegenzyde wordt een wild zwyn door vier honden, onder dit randfchrift, aange-
vallen :
P L U R IB U S IM P A R .
ON B E S T A N D I G T E G EN V E E L E N .
Wanneer dit verdrag der inruyming geflooten is, gecftdk opfchrift van den voorgrond te kennen:
I I J U L i i M D C X C V .
d e n II V A N h o o i m a a n d i6pf.
III. De dcrde, die de zelfdc voorzyde heeft, voert binnen ecncn lauwerkrans dit lanewvli:»
opfchrift: ^ ^ ^
C A S A L IU M A R X M O N T I S F E R R A T I M U N I T I S S IM A ,
I T A L IÆ C L A V I S FÆ D E R A T O R U M A R M I S ,
SU B A U S P IC I I S G ü I L L E L M I I I I ,
M a g n æ B r i t a n n i æ R E G I S ,
D U C T U Q U E C E L S I S S IM I S A B A U D IÆ P R IN C IP J S
AD D E D I T IO N E M A D I G I T U R M D C X C V .
KAZAL,
K A Z A L , DE S f E R K S f E P L A A T S V AN MONT F ERRA T ,
E N DE S L E V T E L V AN I TA L IE ,
WO R D T DO O R D E R B O N DG E NÖOT E N WAP E N EN,
EN HE T B E L E T D V AN W I L L E M D E N I I I ,
KO N IN G V AN G R O O T B R I T T A N J E ,
MID S G A D E R S O N D E R DE A A N V O E R IN G V A N D E N
H O O G G E B O O R E N P R IN S V A N S A V O I J E ,
TOT D E O V E R G A A F G E DWO N G E N 1697.
IV Dewyl de vievde allccn beftaat uyt dc zamcngekoppcldc ruggellukken van den »eiden
en derden penning, 200 v c r e y fc h t h y geen nadere befchryving, en is het genoeg dien hiervoor
verbceld te hebben.
1696.
(I) Europ
Merk.
I.ftuk,
1696. pag.
loS.enz.
1/3.
(i) Europ.
Merkur,
l.ftuk,
1696. pag.
HJ.
(3) Europ.
Merkur.
I.ftuk,
1696. pag.
Ii6.
Naa Kazal op deeze wys ontruymd wa s ,
trokken de Savoyfche benden in de fteden
ter bezetting. Maar als deeze en alle de
overige krygslieden aldiis dc zoetc ruft der
winterlegcriuge fmaakten, gevoelde Am fterdam
ccne der vinnigftc bcroeten, welke
u yt eenc afgekondigde begraaveniskeur,
waarby het gecal en de loon der bedieu-
den ( i) by dc rouwftaatfien gebruyklyk
wierdt geregeld, uyt misnoegen en eygen-
baac haaren oorfprouk nam. Want de
zulken. welken eertyds op de begraavcnif-
ien gebruykt, doch nu buyten het benoem-
de getal waaren, fcholden geweldig op den
hebluft derregeeringe, voorgeevendc, dac
die hen de keel, doo r’c ontneemen der
koftwinnigen (x) toewrong, en maar op ’t
amptmaakcn toeleyde, om dus daar mcdc
hunne dienftboden en opzitteÜngen ten
hunnen naadeele tc vcrryken. Ja die genen
zelfs, welke zieh mec de nieuwe bedienin-
gen zagen begunftigd, weygerden in eene
beurs tc dienen, uyt vrees dat z y met anderen
zynde gelyk gefteld, hunne brood-
winning uu niec zoo ruym dan voorheen
zoude weezen. Dus trok de cen cn de
ander, doch om verfcheydene rcdenen even
zeer misnoegd. dc zelfdc lyn,maakte clk-
andereu gaande, en wierdc, om aanhang
by ’c graauw tc vinden, valslyk uyrgc-
ftrooid, dat de doodkiften der armen, die
men op ’c kcrkhof bcgraafde, met een
haaclyk teken (3) ftonden gcbrandmerkcte
worden. Dees loogen won grond, hec
graauw trok ’c zieh aan, mcc hoopen b yeen,
meenigte voor’t raadhuys op den (4) Dam.
De regeering dierhalven rukte den volgenden
cn randdc,als degercchtigheyd voor-
ftaandc, dc aangeftelde bcdienaarcn ftout-
moedig aan, en zieh mcc het gelag der
tockeykereu,alsofdac hun beftaan daardoor
gocdkeurde, inwendig kittclende, vierden
de ongeboudenheyd mcerder toom, rendcu
en ruyttcn by benden door de ftad, en ver-
icheenen den dcrtigften van Louwmaand ,
zyndc ’s daags ecr dc afgekondigde begraaf-
ordc haaren aanvang moeft neemen, in groote
dag vrocgtyds de ioldaatcnder ftad, toc
(4) Europ.
Merk.
I .f tu k ,
1696. pag<
117. en.
118.E
urop.
I. ftak,
1Ó96. pag.
wecriug der gevrecsde wanorde onder ( f ) de
wapenen, maar op die geruchc was dccoe-
vlocddernicuvvsgierigaards te grooter, hcc
graauw met ftokken, luywageos en knup.
pels gcwapend, rotte onder ’ c vendel van
een blaauw fchorteldoek op ’c Ilaan op een
biervac als op cen gegeeve wapenkreec,
zoohier zoodaar byeen, en loopeude mct
een drang van jongens,beftuuwd als vcrwil-
derde menfchcn laugs de ftraaten en grag-
te n ,wendde hec cyudelyknaar deu Dam,
en van daar door ’ t ftadhuys naar ’t Almocf-
feniershuys, daar z y (6) geweldigerhandde
foldaaten verjoegen, die toc dekkiog van
de nieuwe aangeftelde Hoofdluyden der
begraaforde daar voor gefchaard ftonden.
Dus de achcbaarheyd der regeeringe hebbende
verkracht, rende hec als in eene zee-
gepraal naar ’c huys van den Heer Burgc-
meefter Boreel ; hec welke, naa der ftad
Hopman Spaaroog eu zyne tehulpkomen-
de manfchap was op de vlugt geflaagcn,
door de oproerige menigte op de onge-
hoordfte wys wierdc geplonderd, dewyl
hem dc uytvinding der haadyke begraaf-
ordc verkecrdelyk wierdc re laft gelegd,
ter oorzaake de naam van Boreel, hoewel
niet van hem. maar van zyncn Zoon, als (7)
geheymfchryver der ftad, daar onder gefteld
was. Toen goldt hec het huys van
Hopman Spaaroog, om hem den aidaar ge-
daancn tegenftand eu ’c vuurgccven,waardoor
twee toekeykers fneuveldcn,insgelyks
(8) betaald te zetten. Dc Magiftraat ou-
dcrtufTcheu verklaarde tot ftuytingvan den
verderen oploop de begraaforde te vernie-
tigen, zulks de burgery zieh daarop in
’c geweer en eenige vrywilligers tc paard
begeevendc.eerlang te wege bragten, dat het
gedreygde huys van den Burgemeeftcr dc
Hacs verfchoond bleef. Die cn dc opkomende
nacht fcheydde hcc geipuys, doch
R r 2 ’tgens
(ö) Europ.
Merkur.
I.ftuk,
1696. pag.
118.
(7) Europ,
Merkur.
I.ftu k ,
1696. pag.
120.
(8) Eufopj
Merkur.
I .ftu k ,
1696. pag.
123.