N E D E R L A N D S C H E
C O M P L E X U M , G R A T Æ V O L U N T A T I S
E T M EM O R IÆ E R G O , D i c a t ,
D e d i c a t J o a n n e s S M E L T Z IN G C IV I S
D E V O T IS S im u s . M D C X C I I I .
J O H A N SME L T Z IN G TO EG ENEG E BU R G E R
IVTDT E N DR A A G T , TER G EDA CHT ENI S S E EN D A N K B
A A R E E R K E N T E N I S S E ,
A A N D E N HOOFDSGHOUT, DE BURG EME E STE RE N,
S C H E P E N E N ,
MID S G A D E R S H U N N E N LOO NTR EK KE N DE N R A A D SM J N ,
E N G R J F F I ER EN D E E Z E N P E N N IN G O P ,
B E V A T T E N D E d e o u d e E N N I E UWE S I E R A A D E N
VAN HE T G E L E E R D E LETDE . 169^.
(t) JI. Dtel
fol. 94-
(z )2I.D(el
fol. 463-
(3) Mem.
& Negot.
Seer, da
Comte
d’Harrach
tom. I.
pag. 30.
Het behaalcü van zoo vcelc ongemeene
voordcelcn op de Bondgenooten kon
Vrankryk echter niet gerull ftellen, mids
de Spaanfche Koning geene naakomclingen,
noch by zyne eerfte noch by zyne tegenwoordige
tweedc Gemaalinnc tot nogtoe
hebbende vcrwekt, dierhalven met een
kinderloos affterven gedreygd fcheen. T e
ineer , mids zyne quynende gezoudheyd
zooDU zoodan door zwaarc flaauwtcn en
andere toevallen hem gcen lang leeven, en
b y een zoodaanig affterven aan ganfch
Europa, mids de onvermeydbaare twift
over des zelfs erfvolging , niet als cenen
zeer bloedigen oorlog fcheen te voor-
fpelleu. Uyc kragte der afftanden door
Anna ( i ) en (2) Maria Thcreza, de eerfte
Moedcr,dc tweede Gemaalin van den tc-
genwoordigen Franfchen Koning voor ’c
aangaan van hunne huuwelyken gedaan,
moeft volgens den uyterften wil zoo van
P h ilip sd en lll,als dien van Philips denlV.
Koningen van Spanje de ryke ervenis dier
kroone op de Keyzerin Margreta, Zufter
van den tegeuwoordigen Koning van Spanje
verfterven. Doch deeze was overleeden
en had flechcs eene Dochter naagelaaten,
welke gctrouwd met den Keurvorft Maxi-
miliaau van Beyere cencn Zoon getceld
had, en die des, mids zyne Moeder nu
ook gcftorven was, voor de naafte erfge-
naam tot de Spaanlbhe kroone van meeft
de geheele werrcld gehouden wierdr. De
Kardinaalcn (3) Portocarrcro cn Cordoua;
Don Johan Henriques van Cabrera , de
Graaf van Aguilar, de Markgraaf van Vil-
lefranche en andere aanhangercn van ’t
huysvanOoftenryk onderfteunden des niet
tcgcnftaande des zelfs belangen, cn ftelden
alles in ’c werk om den Aartshcrtog
Karel, twceden Zoon des Kcyzers tot z y nen
wettigen erfgenaam door den Spaan-
fchen Koning te doen verklaaren , zoo om
dat de Kcurprins van Beyere Ilechts in ’c
voorgaande jaar gebooren cn des in geenen
ftaat was om den laft des Spaanlchcn xyks
teonderfchraagcn, dan wel voornaamelyk
omdat des zelfs Vader en Moeder, voor hun
trouwcn C4) insgelyks afftand van alle erfrecht
op de crvcnilfe van den huyze van
Ooftenryk gedaan hadden. En hoewel de
Voorftanders van den Huyze van Beyere,
waar van des Spaanfchen Konings Moeder
en de Graaf van Oropezza de hoof-
den waaren , daar tegen inbragten , dac
die afftand volgens ’t kroonrecht nooit
aan den Spaanfchen Koning, veel min aan
de ryksftaaten bekend gemaakc en des
uyt dien hoofdeonwettig was, zoo wendde
echter de Kardinaal Portocariero,
mec hulpe zyner vrienden , zoo door
deeze als door andere bewecgredenen,
by den Spaanfchen Koning hunne uyterftc
vlyt aan, om by uyterften (5}wille den
voornoemden Aarcshertog Karel tot den
eenigen , wettigen cn algcmecnen crfge-
uaam zyner naatelaatene ryken tc verklaaren.
Deeze poogingen konden niet
zoo geheym gefchicden , o f de Koning
van Vrankryk kreeg’er bericht van. En
hoewel de voorgemelde afftanden en hem en
zyne naazaatcn , van de erfvolging der
Spaanfche kroone voor ceuwig Ichcenen
uyc te fluyten, zoo had men de wettig-
heyd van de zelven b y ’t Franfche H o f van
den beginne af aan al zien in twyfcl trekken,
en naar maate die Kroon toc de
Spaanfche ervenis by verftcrf te meerdcc
genaderd fcheen, tc mcerder ook zicn aan-
driugcn. Z oo lang men echter met den
Spaanfchen Koning in oorlog w a s , zoo
bleef hem alle hoope tor zoo ryke crfvol-
ging afgefncedcn, cn de K e y ze r , door
zoo veele magtigc Bondgenooten gefterkt,
integendeel in ftaat om zynen cwecdea
Zoon op den Spaanfchen troon te handhaaven.
Dierhalven was aan Vrankryk hec
fluyten van ccnen Vrcede met de Bondge-
(4) M em:
Cc Negot.
Seer, da
Comte
d’Harrach
tome I.
pag, 29,
nooten, onaingezien de groote vootdec-j ecu vcrtrouwcii itiboczcinden, dat deBond-
Icn, die zyne ivapcncn ftaande dees oorlog | gcnooten daarom den oorlog mocdc waarcn,
op dc zclve bchaald hadden, volfl,iagcn j cn hem die lang bcgccrdc ruft, volgens dcc-
noodzaakelyk ; j a 't waaren dcezc voor ( zen legpenning, zoo hy hen ceniger maate
dcclcn zclfs, welke den Franfchen Koning voldocningwildcgcevcn.niccontftaau kon.
Rondom het gelaurierde kopftuk des Fr,inrchcn Konings leeft men in den tand der voorzyde dit
randfchrift ;
L U D O V I C U S M A G N U S , R E X C H R I S T I A N I S S I MUS.
L O D EWT K DE GROOTE , J L L E R CH R I S T E -
L TKS TE KONING.
De tegenzyde verbeeldt eenen ysvogel, ’c zinnebeeld (i) der ruile, op zyn neft, ’ t gene op
zeedobberti onder die randfchrift:
S P E S L O N G A Q U IE T I S .
D E L A N G E HOOP V AN D E RUST.
Voorts ftaat op den voet deezes pennings, dien ik nergens dan in de penningkafte van den Hcef
Hendrik van Heieren in ’s Graavenhaage gezien heb, nog dit opfchrift:
P A R T I E S C A S U E L E S . 169^.
F O O R F A L L E N D E Z A A K E N . 169^.
(î)M era:
& Negct;
Seer, dn
Comte
d’Harrach
tome 1.
pag. 31.
Ingevolgen van dit geheyme ftaatsbe-
lang liet Koning Lodcwyk door zyne uyc-
gezondcnen verfcheydenc ontwerpcn uyc
des zelfs naam iangs den R yn ftrooijen,
(i)Eufop, bevattende zeer ( i ) voordeclige voorwaar-
î f S ' den,op wclke hy genegeu was en mec hec
1093. p’ag. R y k en den Keyzer eenen beftandigen
84.85.en vreede in te gaan. Men had ook door den
Zweedfchen Afgezant andere voorflagen
gedaan, waar by de Keyzer byzonderlyk
bevoorrcchcigd wierdt ; doch die waarcn
des onaangezicn zoo te Weenen als door
de Vorftlyke Gezanten op dc Ryksverga-
dering te Regensburg . als verderflyk, eu
alleen opgefteld om den band der Bondgenooten
te vcrbreckcn, ylings van dc hand
gcweczen. Geene betere gevolgen hadden
de aanbicdiugcn , die ’c Franfchc hof door
den Pauslyken Afgezant te Madric gedaan
had, onaangczien hec aan den Spaanfchen
Koning door ’c veroveren der fterke ftad
(I) Europ. Rozes in (2 ) Katalonje, het gewigc zyner
wapenen in dit jaar had doen gevoelen.
1693.pag. Dc Franfche Afgezant gaf ook aan ’t Zwit-
(*?’Èuro Eedgenoodfchap van de bereydî^
erkur?^' willigheyd zyns Meeftcrs, om eenen vree-
iLrtuk, den aan te gaan, niet (3) alleen kennis,
maar des Konings Brocder fchreef cenen
n i l T)cel •
eygenhandigen brief tot dat cynde aan den
Hcrtog van Savoye; dc Hcer van Chanlais
wierdt mec hec zelfde oogmerk naar Piemont
afgevaardigd : ja dc Koning zelf beval
aan den Maarfchalk Katinac van aan den
voornoemden Hertog längs de bequaamfte
wegen (4) bericht te geeven van zyne ge-
negenheyd toc hec ingaan van eenen vreede.
Den clfden van (y) Wintermaand Je-
vcrdc dc Dccnfche Afgezant, want her
was ook de bemiddeling dier kroone, die
Vrankryk had aangerocpcn , aan Koning
Willem een ontwcrp van vreede over,
waarby de Franfche Vorft,toc geruftheyd
der Vereenigde Geweften, betuygde eene
verzckerdc grensfcheydiug met Spanje tc
willen ingaan, aan de twee zecmoogend-
hcden byzonderlyke vrydommen op ’c
ftuk van den koophandcl vergunnen, en
eyndelyk, om Koning W illem , w a a r ’t
moogelyk, over tc haalen,niet duyfterlyk
te verftaan gaf, dat h y , wegens de overige
vrecdcspunten zynde cens geworden, geene
zwaarigheyd zoude maaken, om van de
belangen van Koning Jakob afziende,dcii
Prins van Oranje voor wettig Koning der
Britfchc ryken te erkennen. Des onaadgc-
zien 700 wierden deczc aanbicdingcn aîs
A a bc-
(4)Eurotr,
Merkur.
I l. f tu k ,
1693.
pag. 310.
(5) Larrey
Hift.d’A ni
l 151