N E D E R L A N D S C H E
i6 y i . E N O V E R TU T G D Z Y N D E A A N V Q R S Y E NMO O R D
SCHULDIG I E WE E Z E N ,
E N HI ER OM ME T D E D O O D GESTR AFT,
H E E F T E N V A N Z Y N H E Y L IG S CHEND ÎG V O O R N E E U E N ,
' E N V A N DE V E R R A A D E R Y E N V A N V R A N K R Y K
E E N S CHAND IG G E D E N K T E K E N N A A G E L A A T E N ,
Z Y N D E Z Y N HOOFD E N L E D E N
D E N i j V A N OO G S TMA AND i6 p i T E N TOON GEZET.
IL Het fierlyke borftbeeld vau den Franfchen Koning ftaat op het voorftuk van den twceden,
omzoomd door dcezc tytelen :
L U D O V I C U S M A G N U S R E X .
K O N I N G L O D EWY K D E GROOTE.
Het rugftuk is eveneens als dac van den voorgaanden , uytgezonderd dat in ’ t verfchiet
hec vcibonde léger onder de wapenen, en omhoog nog deczc fpreuk gezien wordt :
P A R S C E L E R I .
ZO O A L S »r S CH E LMS T ü K V E R D I E N D E .
Ondenvylen dac ieder in 'c herdenken
van ZOO ihooden aanflag en dc daarop ge-
volgde ftrafpleeging becfde, gevoelde ook
een groot gedeelte van Europa den acht-
ticnden van Herfftmaand des naamiddags
omtrent half drie uuren ceue zwaare aard-
beeving. Welke, mids die maar twee zef-
tigfte deelcn van ecu uur duurde, geene,
ten minfte zccr geringe fchaadeveroorzaak-
tc. Hoewel het weder ganfch ftil en zonder
dondcr en büxem was , zoo veroor-
zaakre de gevoelde Ichudding in verfchcy-
• dene plaatfen verfcheydene zeldzaamhe-
den. De huyzen beweegden niec allccn in
’c algemeen op hunne grondilagcn , maar
de tilbaare goedereo, welke aau dczolders
en wanden hongcn, raakten aan ’t Hinge-
ren, en bewoogen zieh nog cenigen tyd ,
ze lf naa ’ t eyndigen der aardbeevinge. De
pompen ontliepen haar water. wordendc
de zuyger zoo fterk ncergedrukt dat dc
neerhangende flingers zieh heel naar om-
( i)E u ro p. hoog verhcften. Ja daar zyner ( i) diemel-
iiL f tu k Amfterdam dc toorens van de
165.1. pag. Oudc.en Nieuwekcrk indiervoege gins en
^'5’- weder flingerden, dat hcc fpeciwerk der
klokkcn verfcheydene ryzen klepte. Hoe
’c z y , ’c is zeker dac hcc Stadhnys en andere
diergelyke zwaarlyvige gebouwen insgelyks
op hunne grondilagen beweegden.
De grootfte fchcepenleggendcop't Y voor
de paalcn wierden zoodaanig op- eu neer-
geimcecen, even als o f z y iu de volle zee
waaren. In verfcheydene watercn weldea
de gronden op, voornaamelyk in ’t veen
daar de draiîîgc moeren heele bonkcn ea
driftige veeubrokken naar boven joegen.
Deeze aardbeeving was zeer diep, eu vol-
gens hec gevoelen der natuurkenners, ver
beneden de diepfte gronden der zee geweeft,
dewyl z y zieh toc in (2) Grooc-
brittanje, ’t gene door zoo grooce zeeplas
van 't overige gedeelte van Europa gefchey-
den legt, hier zwaarder en daar weer lig-
tcr, had docn gevoelen, naarmaate de be-
weegende oorzaak zieh nadcr o f verder
van de bovenkorft des aardbodems had be-
vondcn. Deeze fchudding, gelyk ze wordt
veroorzaakc doo r’c onderaardich vuur, en
door de tc naauwbelloote lugt, gcneygd
om zieh te zeer bekneld zynde in de in-
ncrlyke deelen des aardbodems uyt tebrey-
den, rer oorzaake van de ontfange wärmte
, die er grooter beweeginge en gevolglyk
ook grooter uytbreydinge toevoegr, is
daarom zeer zeldzaam in de Noordere en
koudere gedcelten der Werreld, zulks niemand
, mids haare zeldzaamheyd, zieh dierhalven
verwondcre dat de gedachtenis der
zelve op deezcngedenkpenningbewaard iS'
Op
Op de eene zyde ziet men den groflyv
torfen,nevens die om- cn (i) opfchrift:
1 Atlas de geboifte werreldkloot op zync Iclioudcren (i)Hoiati
Carm.
lib. III.
od. 3.
V 7-
(1) Europ;
Merkur,
l l l . f t u k ,
1691. pag.
S í F R A C T U S I L L A B A T U R O R B IS T E R ræ M O T u.
I N D I E N D E V E R B R O O K E A A R D K L O O T DO O R DE
A A R D B E E V I N G U7T E E N S T 0 RTTE.
De tegenzyde verbeeldt eenen gewapenden krygsknecht naaft eenen ronden bürg, wiens muur
door de aardbeeving gefcheurd is. Voorts ftaat in den bovenrand hec vervolg der eerfte (2) carm. lib!
fpreukc;
IM P A V ID U M F E R I E N T R U IN Æ .
ZOO Z A L D E VAL D E N O N V E R Z A A G D E N TRE F F EN.
Wie nu door deezen onbevreesden gcmeend wordt, is my onbekend, maar wel dat door’c
opfchrift gefteld op den voet dier zelfdc zyde, zoo naar de oude als nieuwe tydsrekening de dag,
maand en ’c jaar,waarop en in’c welken de gemelde aardbeeving is voorgevallen, aldus ftaat aangetekend
;
D I E f , S E P T e m b r i s M D C X C I I .
D E N -h d a g v a n H E R F S TM A A N D l ö p z .
(3) Europ,
Merkur.
IV . f tu k ,
1691. pag.
79-
.. Larrey
lift. d’Au-
glet. tom.
IV . io l.
713-
Öii
Weynige dagen naa deezc aardbeeving,
welke men in de légers in Nederland insgelyks
gevoelde, Icheydden die bcyden
van den anderen, en kwam Koning Willem,
om zieh te verluftigen, op ’c Loo. Doch
dc Françoizen, mids het verreyzen van
dien Vorft , rukten eerlang weer hunne
benden byeen cn verfchecncn (3) den
vcercie'nden van Wynmaand onder hec beleyd
van Bouflers en Montai voor Charle-
roy. Op deeze tyding trok Koning Willem
aanftonds naar Breda en vervolgens
naar (4) BruiTel, alwaar de Keurvorft van
Beyere dc in bezetring gczondene benden
ten fpoedigftcdecd ce zaamen rukken. Iiivoc-
ge dceze Ichielyke overkomft des Konings,
cn de grootc vaardigheyd, waarmede hy
zieh in ftaat ftelde om de plaats ce hulp tc
komen, dc Françoizen noodzaakteu hunne
begönne ondernceming te ftaaken, naa z y
de berendc ftad ruym (y) vierentwintig uu-
ren gcbombardeerd hadden. Aldus nam de iv.ftuk’,
veldtogt in Nederland cen eynde en d e 1692-pag.
Koning op den vyfentwintigftendiermaaud ^
längs de Oranjepolder de reyze naar Engeland
aan, zoo om de inwendige zaakea
zyns ryks, als alles tot den aanftaanden veld-
togc aidaar te rcgelen. Hier mede zoude ik
toc hec verhaal der gcbuurlandcn overgaan,
’t cn waarc ik my verpligt oordeelde om al-
vooren het vcrnieuwen van zeker verdrag
te melden, ’c gene over omtrent hondcrd
jaar tuffcheii dc ftad Leyde en de Hecm-
raaden van Rynland was getroffen. In den
O 2 aan-
■' iE