■ i l
N E D E R L A N D S C H E
G A L E R E S 171J.
VOOR DE G A L E I J E N 171J.
II Deeze rugzyde is ook wel met eene andere voorzyde gepaard, welke boven eenen hermy-
ncn mantel het gekroonde wapenfchild van den Maarfchalk van Teffe, binnen dit randfchntr,
vocrt:
L E M a r e c h A L d e T E S S E , G r a n D D’ E S P A G N E ,
G e n e r a l DES G A L L E R E S DE
F R A N C E .
DE U A A R S C B A L K VAN T E S S E , H O O V D E D E LMA N VAN S PANJE
, O P P E R B E V E L H E B B E R DER G A L E I J E N
V AN VRANKRY K .
De Hertog van Ormond, ora de Bondgenooten
geheel buyten ftaac te ftellen vau
iet vau gewigc ccgeu Vrankryk te ouder-
nccmen, had ook alle krachten en bchen-
digheyd ingefpaunen omde Duytichehulp-
beuden-, die ter bezoldigiug van Engeland
ftonden , benevens zyn leger te docu aftrekken
eu dus ook in den ftilftaud van wa-
penen te doen deel neemen. Met dat oogmerk
had hy hen dan van zynen ophanden
zynde aftogt op de behoorlyke wys
laaten verwittigen om dac voorbeeld te
voigen. En dcwyl geene benden, uytgezonderd
een Battaillon cn vier Eiquadrons
Ci)Raport ( i) van Holfteyn en twce Efquadrons van
Comm. Walef hem hier in te wille waareu, her-
P»8-75>* haalde hy federt zyn gedaan vcrzoek en
zondc aan den Prins van Anhaltdeflau
Hoofdbevelhebber der Pruyftifche hulpbenden
door ccnen boode de zelfde orde
andermaal, dan dic gaf den brengertoc be-
icheyd, dat hy antwoord van den Koning
zynen Meejier en te gelyk laß ontfangen
had, van aan de bevelenvan deu Britfchen
Hoofdbevelhebber te moeten gehoor zaamen,
als die niet ßrydig waaren met zyne ontfange
berichtpmten, welken mede bragten
om zoowel aanvallender als bejchermender
wyje dm vyand te beoorlogen; en dat in-
dien men hem iet hiermede ßrydig geboodt,
hy zich zoodaanige bevelen mogt onttrekken
en zyne benden voegen by het leger vanden
{zYP^ins van Savoije. Den Prins van Hes-
Il.ftuk! fenkaifel een gelyk verzoek door den Her-
17^2. pag. tog van Ormond zynde gedaan, gaf den
boode dit bits antwoord : zeg aan den Hertog
van Ormond , dat de Hesfijche benden
naar niet anders verlangen dan te moogen
optrekken, mids dat het zy om de Franfchen
ßaz, te h vercn. Ik z a l morgen het
gcluk hebben van zyne Doorluchtigheyd te
zeggen, waarom ik voor deeze maal zyne
bevelen niet kan gehoorzaamen. En waarlyk
! deeze betuygingen zoo rondborftig
gedaan wierden iedert te werk geftcld;
want den vyftienden van Hooimaand, als
het vereenigde leger vau Haspre (3) naar
Thian ondcr het bevel van den Prins Eu-
geeu opbrak,fcheydden zich de Deeniche
Pruysfilche, Saxilche en Hanovcriche
hulpbenden van de Engellchen onder deu
Hertog van Ormond af cn vervoegden
zieh by hec leger onder den Prins van Savoije.
Welke,onaangczien hec zelvedoor
den aftogt der Engellchen merkelyk ver-
zwakt was, echter in ftaac bleef om, onder
het beleyd van den Prins van Anhalc-
delTau, mec vyfendertig Battaillons en
dertig Efquadrons den zcventienden (4)
van Hooimaand Landrechi te doen berenncn
5 zonder dat dc vyand zich deswege
fcheen te bekominercn, ais vcrtrouwendc
door de hulp der Engelfchen wel re zullen
gered worden, mids der zelver Hoofdbevelhebber
ook naamaals den aangeleyden aanflag
der Bondgcnooren om Nieupoort o f
Feurne te overrompelen, aan den Maarfchalk
van (5) Villars ontdekkende , heeft
verydeld. Invoege men onder anderen in
Vrankryk mct de thans opgevatte vreugde
der oorlogsgezinden , wegens dac de
Duytfche hulpbenden, ter beloldiging van
Engeland ftaande dicn dienft verlaatende,
zieh ondcr de banieren der overige Bondgenooten
gelchaard hadden, op deezen
legpenning, als zullende van geenen
langen duur z y n , openlyk den Ipoc
dreef.
Hec
ll.ftuk,
i7«a-pJg.
122.
( 4 ) E u r o p .
Merkur. 11 fluk.
1712. pafr
113-
(5)Raport
van -t geh.
Comm,
pag. 85.
Hcc kopftuk des Franfchen Konings is op de voorzyde omzoomd door deezen tytcl:
L U D O V I C U S M A G N U S R EX .
KONJNG L O D EW I K DE GROOTE.
Door een mannepaard zict men, op de tegenzyde,eene vrouwsperfoon, zinnebeeld der Engelfche
Koninginne, t’ zynen wille wegvoerende, de pylen van eenen fterk aannaderenden jager onc-
trekkcn. Het randfchrift is dusdaanig:
L O N G U M H A U D L Æ T A B I T U R H O S T IS .
N I E T L A N G Z A L Z I C H DE V Y A N D V E R B L YD EN.
Verftaande daardoor de overige Bondgenooten, want volgens (i) de getuygenis van cenen brief, (i)Rapo«
door den Maarfchalk van Villars aan den Hcrtog van Ormond gefchrccven, moeßtn zy zkb van
vjeerkantin niet ¡anger voor vyanden aanmerken. Op den voorgrond ftaat nog;
E X T R A O R D IN A IR E D E S G U E R R E S 1713.
VOOR ’T BUY T ENG EWOONE DE S OORLOGS 1715.
En waarlyk de Engelfche trouwloos-
heyd kwam fedcrc nog racer voor den dag,
cn de oorlogskans keerde zoodaanig tot
naadeel der Bondgenooten dac mcn de
waarheyd deezer ipreuke binnen zeer
korcen tyd zag beveftigd. De Hertogvan
Ormond, welke in ’ c eerft was opgebroo-
Il.ftuk,
1712. pag.
12Ö.
(3)Raport
van’t geh.
Committé
pag.po.
(■4) Europ.
Merkur.
Il.ftuk,
1712. pag.
127.
ken in fchyn om deu weg uaar Ypere in tc
flaan, en ( z ) daar omtrent te vertoeven,
veranderde onderwege dat voorneemen cn
deed zyne afgezonderdc benden iu alien
fpoed naar Gent en Brugge rukken, welkc
fteden hy vcrrafte en door zyne benden
liec in bezic neemen: waardoor hy in ftaat
geraakte om naar zyn welgevallen altyd
den toevoer der Bondgenooten langs de
Lcyecn Schelde (3) te belemmeren, terwyl
weynigc dagen tc voore de Franfche
Koning aan eenige andere te Icheep uyc
Engcland overgevoerdc bendeu den negenticnden
(4) van Hooimaand de ovcrftcrke
ftad Duynkerke, in belooning vau den im
gcgaanen ftilftand , dien landaardt had laa
ten inruymen. By welk voorval zoo
groote vertrouwendheyd tuflchcn de Franfchen
en Engcllchcn bclpcurd was, dat
men mec reedekonde befluyten datzy nicc-
1 1 1 1 Deel.
alleen onderling eens, maar z e lf gezamentlyk
tegen dc ovcrige Bondgenooten vcr-
bonden waaren. Deezen hadden, als gemeld
is , Landrechi beiegerd, en, om de
gemeenfchap met Douay, Doornik, en
Marchiennes open tc houden, elf regementen
cn zes Keyzerlyke Battaillons in
cen nieuwe opgeworpe verfchanfing re De-
naiu aau dc Schelde gelaaten. De Maarfchalk
vau Villars, die op zyn verzoek
door den Graaf (y ) van Ormond van de (?)Baport
juyfte fterkte en den toeftand der Bondge- GDmnfittf
nooten, en des gevolglyk ook van die p*g-78,
benden, welken teDcnaiu lagen, omftan-
dig verwittigd was, maaktc dierhalven
eenen aanflag om de aidaar verfchanfte
benden tc overvallen. Hy deed dan met
zyn leger verfcheydene valfchc beweegingen
als o f hy van zins was de belegeraars
voor Landrechi op rc flaan, maar fchielyk
cenen anderen weg inflaande en immiddels
verfterkt zynde doorde bezettelingen
van Kameryk cn Valencyn, viel hy eyndelyk
deu vierentwintigften van Hooimaand
met zyn geheel Icger op de rc De-
nain verlcbauftc benden , over wclkcn
de Hertog vaa Albemarle hec bevcl voer-
A a a a a a a a de.