IV INTRODUCTIO. INTUODDCTiO.
mosynis faciendis u ti poteris.” — »Ulis, respondit, hoc relinquo,
u tp o te melius quam ego egenos eognosoentihus.” Quum anno
299 Mohammed ibn Obaidallah a l-Châkâni vezirus factus fuit,
Tabario primum inagnam summam pecuniae obtulit quam do-
precatus est, deinde munus k âd h ii a u t judicium do repetundis,
quae otiam rejeoit. Amicos eum u rg en te s u t faoeret objur-
gavit, dicens : »si ego vollem, vos me deberetis dissu ad e re .”
Solum munus quo p ra e te r in stitu tio n em discipulorum fun-
g eb a tu r, hoc vero g ra tis, e ra t munus an tistitis iu aedicula sua.
Vir summus Ib n Modjahid certo die re c ita tio n i ejus adfuit
R ediens famulo d ix it : »non putaveram ullum ex sta re qui
librum divinum adeo su av ite r re c ita re posset.” Tempus autem
dividebat in te r componenda opera de quibus mox a c tu ri su-
mus, c t in te r discipulos quibus ea d ic tab a t e t explicabat et
a quibus d ic ta ta ei pra e leg eb an tu r. Abû Bekr ibn Balaweih
ita apud eum audivit magnum commentarium in Koranum
annis 2 83—290. N a rra n t eum e discipulis quaesivisso an ala-
crita tem h ab e ren t ad Commentarium cum eo tra c tan d um Turn
illos q u an ti voluminis foret rogasse, e t cum tr ig in ta millia
foliorum continere au d iren t, respondisse : »at, in ta n ta lectione
a eta tem tereremus. Librum itaq u e concinnavit ad tria c irc ite r
millia foliorum. Eandem quaestionem posuit de Annalibus
e t idem responsum accepit. »Fervor, mehercle, studii p e riit”
exclamav it e t eas ad idem c irc ite r volumen redegit. Histo rio la
non omnino ficta videtur. P lu rim is nempe loois in Annalibus
n a rra tio praocisa videtur, e t ubi idem argumentum in Com-
mentario e t in Annalibus tra c ta tu r, diversae saepe trad itio n e s
alferu n tu r, quasi consulte in uno omissa sin t quae in altero
libro ex stan t.
Doctorem eximium eum fuisse, optima testimonia de c la ran t.
Abû Hâmid a l-Isfa râ in î d ix it: »si quis ite r Sinense feoisset
u t Commentarium T ab a rii adipisceretur, magnum non fo re t.”
H o s a in a k , quum Bagdado Naisaburam re d u x ad magistrum
Ib n Chozaima veniret, hie rogavit quorumnam doctorum leo-
tionibus in te rfu e ra t. Quum T a b a riira non nominasset, exclamavit
Ibn Chozaima: »quare Ib n D ja rir non au d iv isti? ” Resp
o n d it: »non pro d ib at in publicum e t H an b a lita e impediebant
discipulos eum visere.” — »Pessime egisli, in q u it m ag iste r;
mallem te eum audivisse quam ceteros omnes.” Sobki hoc
n a rran s ad d it Hosainakum falso rumore in errorem ductum
fuisse, Han b a lita s enim tunc temporis non valuisse aditum ad
talem virum prohibere. Tabarium vero ipsum, u t molestiâ visi-
tato rum undique confluentium lib e ra re tu r et studiis vacare
posset, selectos tan tum viros e t bene commendatos admisisse
discipulos. Variis d o ctrinae Islamicae p a rtib u s excellebat. In
Aegypto, te ste auctore Fihristi ff'f, 18 seq. auditoribus poëmata
e x p lic ab a t; ipsum vidisse, addit, au to g rap h a ejus argu-
menti lexico g rap h ic i, grammatici, poëtici e t genealogici. In
componendo magno ad Koranum commentario magni ei fuit
usus haec doctrina, e t in Annalibus m u lta invenimus ad eam
p e rtin en tia . Sed non omnibus eâ p ra e s ta b a t; ju d e x Ib n al-
Bohlul e. g. g lo ria b a tu r se c e rta oppo rtu n itate Tabarium su-
perasse “). P raecipuum vero, ju x ta historiam, studium e ra t ju ris
e t scientiarum ad hoc n ecessariarum, nempe exegesis Korani
e t trad itio n is.
In Fihristo legimus apud quos doctores T ab a ri dootrinam
Abû Hanifae (scholae Iracensis), Mâliki (scholae Hidjazensis)
e t as-Schâfi'îi didioit. Hujus doctrina, quam optime descripsit
Goldziher, die Zahiriten, p. 20 seq. tanquam disciplina tem-
peratum usum ratiocinationis, quae in schola Ira e en si trad i-
tioni periculosa esse coopérât, Tabarium ita cepit, u t ex Aegypto
red u x per decern annos eam p rofiteretur. P au la tim deinde in
diversis quaestionibus trao tan d is alia quam Schafi'itis via sibi
in g red ien d a visa est e t propriam in s titu it scholam quam non
pauci discipuli secuti su n t ^), quo vero, quia d iscrepantia non
methodum, sed questionum sin g u la rum solutionem spectavit,
non desiit Schafi'itis annumerari.
æ) Anbârî, ïio zh a t al-alibld, seqq., Ibn al-Djauzî sub anno 310.
i) Cf. Loth in ZDMG. XXXV, 588 seq.