I* U“'
lîîj.
land Java gezaaid , om te onderzoeken , o f
deeze boomen aldaar ook niet zouden willen
groeijen, bet welk zodanig gelukt i s , d a t’er
hedendaags aanmerkelyke Plautagien van Koffy-
boomen, op Java, Ceylon eu elders meer, in
Oost ' Indien, gevonden Worden, en *er jaarlyks
een groote menigte Koffyboonen van daar naar
Europa gebragt wordt, tot merkelyk voordeel
van de Nedertandfche Qostindifche Compagnie,
Deeze onderneeming hebben At Hollanders
voornaamelyk te danken aan wylen den Groot
AchtbaarenAmfterdamfchenBurgeraeester, den
Heere n i c o l a a s w i t s e n , die toen ook
Bewindhebber der Oost-Indifche Compagnie,
en Opzieuder van den AmfterdamfchenStadscuin
was. Deeze bezorgde, onder andere goede dingen
, niet alleen, dat de toenmaalige Gouverneur
van Indien , de Heer v a n h o o r n ,
verfche Koffyboonen van Mocha deed komen,
en dezelve omtrent Batavia iitt phnten, maar
beval ’er ook tevens b y , dat men eenige jonge
boomtjes van Batavia naar Holland , in den
Amflerdamfchen Stadstuin, oi Hortus Medktts ,
zoude overzenden, gelyk zulks met deRetour-
fchepen gefchiedde, welke aldus de eerfteKof-
fyboomen geweest zyn , die men in Europa
heeft gezien ; en waar van een aan den Koning
van Prankr'yk, als een zondeiling gefchenk ,
gezonden wierd.
Gelyk het nu de Hollanders met de Koffyboo
I
boonen in At Oost■ Indien gelukt w a s , zo m
men zy niet lang daarna ook proeven daar
van in de Amerikaanfche VolhV^amm^r,, op
Suriname, Berbice, eu het E j n d Curapao ,
bet welk insgelyks wel geflaagd, en o j v a i
de Franfchen , en Engelfchen in hunne volkplan-
tingen aldaar nagevolgd i s , zo dat ’ er tegenwoordig
ook een goede menigte Koffyboonen
¡uit de West-Indien naar Europa gebragt wordt;
men heefc dus drieerlei hoofdzoorten van
Koffyboonen, als Arabijche oi Mochaaßhe ,
Qostindifche, tnlVestindifche.
V Welke ontzachlyke toebereidfelen en
moeiten worden ’er niet vereischt , om alle
die kostbaare gefchenken des Hemels, en goederen
der Aarde te bereiden, te vervoeren eu ■
gefchikt te maaken tot een nutug gebruiK,
lo o t bet menscbdora, gelyk ik ook onder anderen
gezien heb uit het verhaal, dat de Heer
Martinet ons doet van het bereiden des Sutr
kerriets , pag. 184, enz. Welke zwaare onkos-
ten en I a n gduurige arbeid worden ’ er niet ge-
vorderd, eer de mensch ’ er eenig genot van
heeft, en hoe zeer geldt hier niet het Latynfche
fpreekwoord :. Dit omnia laboribus vendunt ,
dat is : de Coden hebben alles voor moeite te
koop^
A. ’t Is waar. Dan , de de Schepper heeft den
mensch ook een werkzaamen aart ingefchapen ,
en dus kunnen alle die aangewende moeiten ook
al
■vf,
FXIi '
Ì&■ HFÌît
iéft
V i