Illultris 8c licredis Regni, Domini Aquitania:: quoniam
inter Articulos Concordia: illius, nulla dc Fidci
verirate, vcl de juftitia:, qualis di£ta fit, confcrvatio-
ne fit mentio. Objeci mihi metipfi, fateor, hunc
fcrupulum, adjurans fi veritas Fidei, & honor Dei,
8c azquitas Judicii in errorum depulfione vilipendc-
retur, aut prorsus emitteretur: perfuadebam id mihi
fieri omnino non pofle , neque debuifle. Prop-
terea dum ftudiofus Articulos ipfos revolvcrem,obla-
tus eft unus, quo dicitur: Honor Regis maneat il-
hcfus. Et applaudens: fatis eft , inquam, honor
quippcRegis diligit Judicium, Sc ocuh ejusFidem
refpiciunt. Aflumpfit fibi jam caufam Fidei, Judi-
ciumque ejus fub EdiStis publicis , atque patenti-
bus , tanquam caufam fuam, ficut & vcre fua
eft.
Sit igitur in primis verbum Regis ftabile in tota
hac Fidei materia neceflc eft : alioquin nullo pa£to
manebit ilhufus honor Regis, neque coronas fux,
qua: corona pro gemma pretiofiflima, titulum Chri-
ftianiflimi Regis prjefert.
Deniquc, fi non demus gloriam Deo, quam pro
quadam parte fua canentes Angelidederuntfibinaf-
centi 5 timeamus ne pax pars noftra, pax fcilicet
data hominibus bonze voluntatis, aufferatur a nobis.
Gloria verb qualiter dabitur, fi Lex ejus, qua: eft
veritas, impune paflim, fcandalose conculcetur for-
diflimis errorum pedibus, nec fublevetur. Nuper id-
circo, dum pro Ipepacis init£e peteretur dici, T e
D e um laudamus -, non infolerter refpondit unus: fit
ita , dummodo vcrum fiat quod fequitur, T e D o -
minum confttemur. Demus inprimis gloriam Sc ho-
norem Majeftati divina: Sc Legi, agamus caufam
fuam, Sc ipfe non deferct noftram. Aftringitur ta-
men hoc agere fpecialiori vinculo , Dux infignis,
Dominus Aurelianenfis modernus, fi Patris fui, fi
fuam , {uasque pofterioritatis civilem vitam fervare
vult, deftruendo mortem talis infamise, qualis im-
pofita, qux non minus odibilis habenda eft ipfa mor-
te naturas: alioquin videat quomodo gratus erit pa-
terno affeStui, non reddendo vicem} neque crudelis
fibiipfi, negligendo famam: neque enim inTradta-
tu caduntFidesSefama.
Eheu tot bella gefta vidimus! meum non eft approbate
ilia; caufa dabatur pro vindidta mortis cof-
poralis: Sc quid quasfo fict de morte civili, finon
provifum fit, in asvum manfura -, eft autem promif-
fionis iter parvum, patens, pium, fanSfcum, fecu-
rum-, acceptum Deo Sc hominibus , fine casde Sc
fanguine, juftum, nec plurimofumptuegens. Ex-
pediviflet plane citius hscc fa£ta fuifle j S e d melius
e ft) juxta quod dicitur, tarde quant nun quam.
Subinde memineritis, Sereniflime Rex, qucmad-
modum in hoc eodem loco, dum proponercm alias
coram Majeftatc veftra ; fuadebam quatenus pro-
videret eadem Majeftas de bono confilio, ne difli-
parctur Rcgoum, aut mutaretur Dominium, quod
nunquam nos videre contingat. Conati funt aliqui
turn indignationem veftram, qua:, dicente Sapien-
te, mors eft) aduersum mefufcitare: fed veritasfu-
per omnia vincens, Sc filia veftra Univerfitas me-
cum obftiterunt. Nihilominiispoft,illatemporaquas ■
contigerunt, nos mxftiffime vidimus -, talia quippe
fuerunt, quibus nifi Deus, 8c nihilominus de fanguine
veftro, aliorumque veftras Dominationi fide-
lium fedulitas providiflent -, vix hodie una, per to-
tum Regnum , civitas in obedientia debita perfti-
tjflet.
Poftremo, ne quis ad inimicitiam, vel lasfionem
Domini Ducis Burgundias, ea qua: diximus , 8c
quasrimus *, affirmo conftanter quod idem Dominus
, vel in vita hac, vel poft vitam fentiet 8c recog-
nofcet quam utiliter fibi defervimus, fuasque fiiluti
Sc pofteritati fuse , mci fimiles, 8c ego. Recognof-
cat utinam in vita, ad falvationem , ne poft vitam
fentire cogatur ad damnationem æternam : 8c po-
fteritas fua ad exheredationem. Credat, quæfo,
credat Judicibus, ScConcilio Fidei,quos nec falli
poflè, nccfallerevellc, probabileeft, in tam clara
fanétaque Fidei materia.
Habeant, oro, grandiusauétoritatis pondus con-
filia prænominatorum faluberrima, quàm adulatio-
nes , fàbulationes Sc deceptiones hujufmodi igno-
rantium -, quorum aliqui plus dc occifione aniraa-
. lium vel hominum, quàm de Religione cogitant Sc
curant. Neque enim per nos quænturejufdèm Ducis
punitio , vel infamatio aut exheredatio } que-
madmodùm quilibet in Concilio Fidei deliberans
proteftabatur -, fed procuratur ejufdem abfolutio,
falvatio, & reconciliatio ftabilis apud Deum 8c homines.
Quod aliter fieri non poflè demonftramus,
nifi concurrant quatuor virtutesj mifericordia præ-
veniens -, veritas erudiens} juftitia fatisficiens , Sc
pax reconcilians : quas oculo mental i refpicimus afli-
ftere comités Régi noftro , dùm devoti proclama-
mus 8c clamamus: E c ceR e x benediüus; ipfèquiad
nos præfèntialiter modo venit in nomine Domini.
Et nos cum eo benedicatRexRcgum, JcfusChri-
ftus, in æternum.
LITTERÆ PATENTES
R E G I S ,
Quibus damnatur Propofitio Joan-
nis Parvi. Quilibet tyran-
nus, Qfc.
C a r o l u s , D e i g ra tia Francorum R e x .
Niverfis præfentes Litteras infpeéturis.
Gratia vobis 8c pax in eo cujus oculi
Fidem refpiciunt, fine qua placereei nemo
poceit.
' Regia Majeftas noftra quantis ad refpeétum,
honorem 8c zelum Fidei ftimulis urgeatur, paucis
primùm aperiemus : de hinc rem ipfàm fub com-
pendio tradentes, finemin explicatione intentionis
noftræ, 8c in exhortatione fàciemus.
Francorum tradunt Hiftoriæ, Annalefque præde-
ceflbrum noftrorum gefta defcribunt, quod dùm
inclytiflimus, ac vi&oriofiflimus Rex Clodovæus,
de tenebris infidelitatis adChrifiianæReligionisad-
mirabile lumen , Deo trahente , veniflèt j dùm-
que poftBaptifmafufceptum, protinùs facro liquo-
rc,per columbæ fpeciem, in vafculo vifibili, coe-
ütus allato, Beatiflïmus eum Remigius confecrafl’et
in Chriftum Dominum * -, mox idem Præful,
Spiritu fanélo plenus , prophetica voce nunciavit:
beatum fore Regnum Franciæ, feliciterque dura-
turum, fi Fides in eof atholica perfifteret > Fidem
nempe juftitia, Regnorum quædam vitæ cornes,
non deferit, quoniam Juftus ex Fide vivit. Hebr.
x. 3 8 .
Hujus vocis ex coelo tonantis, Clodovæus,
fuaque Regalis pofteritas non immemor 5 fed earn
retinens alta mente rcpoftam, vigilantiflïmo ha6le-
nus ftudio Fidem excoluit, protexit 8c erexit : de-
bellavit ubilibet hærefes, cum fuis adtoribus, con-
trivit errores impios , quibus fe nunquam iuftinuit
infici. Hinc eft elogium : So la G a llia monftra non
habuit.
Porro quid aliud eft? quod prædecefloresnoftri,
poten- Hi c aliquid dcfideratur. ForftttiDoxmm.
potentiflîmus inter ceteros, Carolus Magnus,
incomparabilis Rex 8c invi&iflimus Imperator,
dedicaverunt celeberrimum in urbe Regia Parifienfi
Studium Litterarum , velut alterum Troyæ , Sc
Athcnis Palladium -, velut prætereà fontem ilium
non Parnafli, lcd Paradifi, qui quatuor Facultati-
bus, quafi totidem fîuviis intelligibilibus rigat uni-
verlâm fuperficiem terræ -, cum irrigatione germi-
nant Sc adolefcunt pulcherrimæ falubrium doStri-
narum plantulæ, de quarum fuaviffimo fru&u fàtia-
tur terra. A
Illic cernere eft præcipuè flumen quartumTheolo-
gicæ Facultatis, cujus impetus lætificat civitatem
D e i, vomens aquas fapientiæ fiilutariis fàlientis in
vitam æternam, fecùs quarum decurfùs aquarum,
plantacum eft lignum Fidei fâluberrimæ , quæ
indegignitur, nutritur, deffenditur, roboratur.
ReStè quidem hæc faéfca lunt -, nam cum opor-
teat Regem copulare f ib i, Salomonis exemplo,
fipientiam in fponfàm, 8c fororem, cujus fapientiæ
vox eft, Per me Reges regnant) & Legumconditu-
res jufta decermnt j Proverb, vin. I f . Cùmrursùs,
jubente Domino, R e x qui fêdet in folio Judicii de-
feriptum habere debeat Deuteronomium Legis, 8c
à Sacerdotibus exemplar fumere, ut non furrepat vi-
tiofa per errores depravatjo, 8c ut in eo legens af-
fiduè R e x fapiens f i t , 8c veritas non * cuftodiat. R
Quid præclarius in Regno noftro, quidvc divinius "
potuit à Chriftianiflimis Progenitoribus noftris in-
ftitui ? Quid à nobis, noftrifque pofteris ftudio-
fius convenir obfêrvari, quàm ut abundet idem R e gnum
noftrum viris, quos erudierit Dominus , 8c
de Lege fua docuerit: qui parati funt omni pofeen-
ti reddere rationem de ea quæ in ipfis eft Fide 8c
Spe. Itanimimmfit, ut 8c fapientia quæ defurfiim
eft, Sc penes nos exuberet, 8c Fides quæ Régna
vincit, quæ juftitiam operatur, quæ adipifeitur re-
promiffiones.
Datur proinde Sacerdotibus noftris fapientia Sc
intelleéfcus. Adquidifta? Sanè ut rebtum Sc foli-
dum ferre Judicium nofeant, fi quid in Fide vel a m-
biguum , vel devium fùrrexerit, vel quod fit L e gis
Deuteronomii corruptivum : fic enim juffit Dominus
ad eos habere recurfum. Sic prætereà pro-
cul exturbari poteft quidquid doârinæ fàlutari mo- ^
litur advèrfùm peftilcns improbitas hæreticorum,
vel errantium : neque enim minus eft Fidem fervare
jam pofitam , quàm plantare -, Fide quidem
dclabente, furgeret oppugnatrix ejus infidelitas,
monftrum horrendum, ingens, quod Regnum fub-
verteret à Fide dereliftum.
Talemànobis, ô fàlutifer Chrifte, peftem aver-
te.
A t verb quæfieris : Cur hæc tam alto funt orfâ
principio ? Plane fàtebimur imprimis, jocundum nobis
, nec ingratum eflè , in iftorum confideratione
verfari, quæ contulit Deus; fimulque volumus o-
ftendere quantum fit authoritas , pondus 8c robur
præftandum in his quæ veritatis Catholicæ decla-
rationem 8c elucidationem refpiciunt, quandodica-
tur} aliqua per taies quales prolocuti fumus de ipfius 1
approbatione fententia * , quoniam eos inomnifàn-
Starum Litterarum eruditione præcipuos eflè confiât,
quos' vel fallere, vel falli poflè nemo facile judica-
verit. Cognoverunt hoc diverfæperOrbem Natio-
nes univerlàles, Sc Régna j cognovit etiam ipfà
quandoquêRomanaSedes, dùm olim 8c nuper , fi
quid apud eos ambiguum in doârina Chriftianæ Re -
ligionis obtigerat, certitudinem ab ipfb Concilio Fidei
Parifiiis exiftente poftulare nec puduit, nec -piguit.
Confèquenter, ut tranfèamus vetera , 8c aperia-
tur mtentio noftra præfèns, perfpicuum fieri vo-
luimus ex præmiflis , quanto cum aflènfu omnium
Tomi V . Pars II.
Forfan cum. * locus torrufius.
fufeipienda fit ilia judicûilis Sentent'ia , quam cuper
ad exhortationem noftram , coaflumpto Inquifito-
re pravitatis hæreticæ, ScConcilio Fidei folemnif*
fime convocato, fæpè 8c multùm rem ipfam examinante,
rulit dile&us 8c fidelisCohfiliariusnoitcr
Epifcopus Parifienfis, adversùs hærefes peltifcras jam
jamque erumpentes, jam ipfùm noftrum f ad di-
vifîonem, Sc ad earn quæ confequitur defblationém
præparantes. Jam demùm Legis divinæ Deuterd-
nomium , quod afpicere continua meditatione nos
convenit,pernitiofà mendofitate violare conantes : ità
prorsùs exurgere debuit ipfe Paftor Sc Præful, tali
fuffultus celeberrimo Fidei Concilio, ubi de tôt
Magiftris in Theologia, ac Licentiaris, qui Pari-
fiis, ut aflblet, aderant, nullus omiflus eft, qui
non quod vellet haberet fas libéré, vel dicere ver-
bo, vel feriptis tradere.
Sic profedro, fic Præful ipfe, fpeculator datus 8c
adjutus, cernere potuit quemadmoaùm vineam Do-
minicam exterminaret aper de fylva°, 8c fingularis
férus depafeeretur eam. Audicbatilludde Canticis:
Capite nobis vulpeculas p arvulas, qua demoliumnr v i ne
a s , Cant. 11.if.
Urgebat fubinde formidanda juflîo multiplex 8c
aperta Legum poenalium, quas contra defides, ad
extirpationeshærefum , hæreticorumque divina fi-
mul & humana promulgavit authoritas.
Nos proptereà Sententiam ipfàm juflîmusfübE-
diéèo publico per univerfum Regnum noftrum va-
lidaiii obfêrvari, & exeqüi, feribente ad hoc ip-
fum chariflima filia noftra Univerfitatc Parifienfi:
quæ Setentia damnat Propofitionem fcandalofifli-
mam, cui titulum aétor impofuit : H ac e f t, inquit
Juftificatio D u c is Burgundia. Juftificatio videlicet fù-
per interfeélione crudeliflima unici fratris noftri,
Ducis Aurelianenfis , cui propitietur Deus, vo-
cemque fànguinis ejus clamantem exaudiat.
Ecce quod hæc Propofitio fùum in tituli fronte
Judicium portât, fùammalediélionem. Va , inquit
Prôpheta, quijuftiftcatis impiumpro muneribus. Ifàïæ*
m m ... H Aflèrit illic Joannes Parvi, alligatum fetot mü-
neribus præflitjs 8c fperatis à Domino fùo , qui
| ei jubenti præftare linguam fuam , obniti neqtii-
' verit, nolens Propofitionis aétor videri, fed pro-
bator.
Nullus ideirebreétè mirabitur,fi præfatam Sententiam
, Juftificationis hujus hecis & feeler is damnat i-
vam, decrevimus manutenere, deffendique fâcete,vîis
omnibiîs accommodis, veluti caufâm propriam, ficut
quâ Regiæ Majeftatis noftræ dccus, tânqüam prætereà
caufâm Fidei-, quemadmodùm fufficientiflima
nos informatio docuit hanc eflè Fidei Caiifam, cujus
nos Fidei proteétores divina dignatio pofuit, &
ad hoc cogunt Leges -, ad hoc præclara prædecef-
forum exempla vehementer accendunt. Attendi-
mus ultra , ficut Summo Pontifici, 8c fàcro Car-
dinalium Collegio fcripfifîè jam meminimiis, 8c ficut
operum vox luétuofà propakre non définit,
quod à reproba Propofitione ilia, velut ab origine
venenata, latius eruperunt horribiles in Regno noftro
fèditiones 8c bella plufquam civilia, prædatio-
nes ubiqoe 8c clades imminere, 8c plurima mortis
imago. Negabatur Baptiftna parvulisj Oratio via-
toribus $ Confèffio morientibus j Eleemolyna fame
pereuntibus} Sepultura etiam prophana defùnétis :
nulla ætas fecura fuit, nullus fexus, nulla cogna-
tio, nullus lacer locus y fèd ubique heu! fera reg-
navitErynnis, quafi terrificé boans.
' V o s patria v a lid a s in vifeera v e r tite vires.
Porro nundùm plené ceflàvitquaflàtio, neepro-
cellofûs armorum 8c tempeftatum quievit æftus.
Det tandem aliquando tranquillitatis portum, qui
' ** X z ' venf
Fidetur deftderari Regnum.