Poteft etiam d id , quod occifio talis tyranni, licet
de ilia non habuerit Caius Mandatum expreflum
a Rege , tarnen habuit interpretativum: quoniam
jfi Re x fciviflet machinantem tyrannum, &c. utique
non folum licentiaflet ilium interfici, fed etiam man-
daflet.
E t ad Auguftinum dicentem: quod nulli licet interficere
, nifipraeceptum fit fibi a D e o , vel publica
fundione teneatur , ncc in iftis omnibus interfi-
cit Judex : conccditur ; & dicitur, quod ifte non
interficit, nifi utMinifterL eg is, & ex conceflione^
7 4 4
Ad fextam, quamreputat infolubilem. Ciim ar-
guit, quod fingularis, vel particularis negativa eft
vcra & Catholica : ergo univer&lis fibi contradicens
eft felfe & hasretica. Conceditur Confequentia ,
fed negatur Antecedens. E t cùm probatur, quia ifta
fingularis, dcmonftrato tyranno aliquo : non eft li-
citum interficere à quolibet fuo fubdito, vel aliquem
tyrannum non eft licitum, 8cc. Clarum eft, quod
non fiimit contradidoriam particularem , vel fin-
gularem oppofitam iftius : Licitum eft unicuique fubdito
, 8cc. Sed contradidoria eft : hunc tyrannum,
ejuldem ; non tarnen ex Officio. Unde Magifter A-
lexander de Halis, dicit in fuo tertio, quod aliquis
interficit ex Juftitia, 8c ut Minifter L e g is , licet non
ex Officio , ut etiam lai'eus baptifat in cafu neccfli-
tatis, ut Minifter Legis, ex conceffione, non ex O fficio.
Sic eft in hoc cadi. Quare,8cc. Unde Au-
guftinus,adMacedonium: Cum homo ab homitte oc-
ciditur, multum diftat, utrum fiat nocendi cupiditate,
vel injufte aliquid auferendi, aut fubveniendi necejftta-
tate: & qui caufa mortis fuit, potius eft in caufa, quam
ille qui occidit. E t idem ad Publicolam : Abfit,
ut ea qua propter bonum, & licitum facimus, aut ha-
bemus , f i quid ob hoc prater noftram voluntatem cui-
quam malt accident, nobis imputetur. Idem Augufti-
nus , De libero arbitrio. Lib. i . Sic inquit: Homo
enim poteft aliquando occidere fine peccato, nam & miles
qui per cupiditatem, fraudem ,& c . non eft licitum
unicuique interficere fubdito, vel aliquem tyrannum
, qui per cupidit2tem, &c. non eft licitum interficere,
quod clarum eft ex didis; eft haeretica,
feu non Catholica. E t hoc de impugnationeprimas
Veritatis.
Quantum ad fecundamAflertionem. Cumargui-
tur : Leges prohibent, ne quis fit Judex, 8c pars
in propria caufa. Refpondetur, quod nec ifte Judex
, licet fit Minifter L e g is : nec eft fua propria
caufa, fed Reipublicae, & fuiRegis innocentis.
A d fecundam. Cum dicitur, quod Juris tutela eft,
ut nemo de altero quantumcumque fcclerato capiat
ultionem. Refpondetur, quod nec ifte accipitultio-
nem, nec fecit ultionem, led ad fui Regis deffen-
fionem, 8c Reipublicae confervationem.
Adtertiam. Cum dicitur: Leges dicunt, audiamine
hoftem^ & Judex, vel Minifter ejus nocentem, 8tc. _ --------^
Notetur etiam in Decretis xxm. q. Cum homo ab h o-a liam partem ; clarum eft quod loquitur in Foro
occiditur.
Ad quartam. Cum dicitur, aut B , eft Judex A , aut
non ; dicitur quod non , led eft Minifter Legis ad
vindidam malefadorum. In ifto cafu nec agit ex O fficio
ut Judex, led ex Legis conceffione. Et ad in*
convenientia quas infert, quod populi inforgere contra
Dominum poflünt: clarum eft, quod ifta confequentia
non valet, quia non fequitur: Licitum eft
micuique fubdito, Sec. Ergo populi poflunt corri-
gere Dominos foos, pro libito, & c.
Ncc fequitur; quod Sacerdos poffit ufurpare officium
Praedicationis. E t cum arguitur contra*, quia
conceditur fibi, quod poffit occidere, quod eft pejus:
dico , ut habetur Secmda fecunda. quaft. i . Art.
ii. 8c hi. quod nulli conceditur occidere fimplici-
ter, & propria authoritate, fed bene talem tyrannum
; 8c hoc non eft pejus , quia non eft malum,
imo & Jaudabile. N ec fequitur, quod Domini temjudiciali,
& non in cafufpeciali neccffitatis, ubi talis
auditio non haberet locum, cum non fint partes.
A d quartam. Cum arguitur l i e : Qufcumque vul-
tis ut faciant vobis homines , & vos eis ilia faciatis:
Matth.vn. i i . D ic o , quod Caius fi eflet talis ficut
Titiu s, quodTitius feccretCaio licite quod Cams
fecit Titio , 8c quod Titius deberet v e llc , fi eflet
virtuofos, quod fibi fieret per Caium, pro conferva-
tione prasdidorum.
Ad quintam. Nemo debet procedere4ex incertis
8c minimis conjeduris ad certam mortem, 8tc. Conceditur:
fed lie non eft in propofito, quia clara eft,
8c magna judicia*prasceflerunt, & perleverant.
Ad fextam. Ciim dicitur, quod nemo vellet a non
Judice foo occidi: conceditur, regulariter loquen-
do ; fed non fequitur quin debeat vellc, in cafo,
ubi Judex luus non poteft fecere Juftitiamdeeo. Et
per hoc patet quid dicendum fit de illis , quae adporales
poflent aufferre bona temporalia Clerico- C ducebantur contra fecundamAflertionem.
__ rum ; q_ui* a c.Xùm— dicitur, quöd conceditur, . negatur, rwfînm nilarMm Aflprflrt'
ut priùs.
Item. Negatur,quodmulierespoflunt interficere
viros fuos, nifi viri eflent tyranni, ut in cafu; nec
pueri Magiftrum; necMonachiAbbatem; necSa-
cerdotes Epifcopos; necEpifcopiPapam;nec rum-
pitur L e x , quas fervatur inter latrones 8c dasmones,
de non occidendo.
A d quintam, quam vocat infolubilem. Quando arguitur
, quod oportet in Aflèrtione poni, quod
Ca’ius feiat, 8cc. Negatur ficut ad h o c , quod ifta
vera fit : Judex licite interficit latronem : non oportet
quodponatur inPropofitione ha c, livorevindi-
H*. Unde ifta eft vera, fine illo addito in Propofitio-
> ne : licet ad hoc quod Judex licite interficiat, quod.
hoc non feciatlivore vindidas, non tarnen exigiturJ
quod ponatur in Propofitione. Unde ifta eft vera :
male ficus eft interficiendus, fine h o c , quod adda-
tur aliquid in Propofitione.
Secundo dicitur, quod non requiriturnotorietas
fa d i , vel Juris, in caufa neceffitatis ; utininvadente
fe ad mortem, vel fuum Dominum, aut focium, vel
in fure nodurno, & in multisaliiscafibus: verum-
tamen exigitur talis notorietas in Foro judiciali. E t
quando arguitur, quod tunc quilibet poflèt fingere
de quolibet, non valet confequentia, nifi in calu om-
nino fimili arguatur.
Quantum ad tertiam 8c quartam Aflèrtiones. Cùm
primo dicitur contra illas, per Decretalem Pro huma-
ni. defo.in fexto: dicitur, quod ifta Decretalis ex-
prefsè loquitur de illis, qui hoc fociunt ratione vindidas,
vel exodio; ut patet, cùm dicitur ibidem
fie. Cùm ergo illi, qui fie horrenda inhumanitate, de-
teftandaque fievitia mortem fitiunt aliorum, 8cc. N cc
rationes quas adducit Decretalis, fociunt contra
Aflertiones, prima f non videt de occifione animas :
hujufinodi enim occifionis eft caufa ille qui Regem
fuum fic invadit, & in hoc fuæ mortis eft caufa.
N e c fecunda ratio, dejudicibus, militât» ut patet ex
didis. N e c tertia, cùm dicit, quod horrendum eft,
Chriftianum fic occidi : licet enim omnismorshor-
renda fit de fa£to, tamen de Jure, mors jufta non eft
horrenda, fed ampleâenda.
, Ad rationes de infidiis : quod funt illicitæ cum
mcndacio ; conceditur : fed non fociunt ad propofi-
tum, non enim Aflertiones loquuntur de talibus m-
fidiis.
Ad aliamrationem, quam fecit, juxta deferiptio-
nem datam de tyranno. Tyrannus eft, qui non Jure
in Republica principatur , aut principari conatur.
In qua deferiptione, inquit opponens, non oppor-
teb a t, aut principari conatur. Falftim d ic it , quia
eft
' Forfait indicia, f Locus corruptus.
eft ad propofitum Aflertionum ; & Gregorius ponit
exprefsè, xii. Moral. Cap.xv. foperilloverbo: nu-
merus Annorum, & c . Et cùm deeft nocendi poteftas font,
apud fe tamen tyrannus eft, cùminiquitasdomina-
tur intùs, quia etfi exteriùs non afftigat, appétit habere
poteftatem.
Cùm dicit ulteriùs, quod Ægidius de Roma dic
it, quod eft vix Politia, quin fit ibi tyrannus; &
per confequens, quilibet tyrannus eflet occidendus.
Confequentia non valet, quia non dico, quod qui- ,
libet tyrannus certis circumftantiis Ipecificatus in cafu
noftro Decretalis.
Ad Nicolaum Orefme dicentem, quod nullo modo
licet interficere tyrannum : refpondetur, quod
loquitur de Dominio naturali verfo in tyrannidem ;
vel de tyranno hoftili, fi non poffit occidi fine fe-
ditione , 8c cum pejori fequela , quemadmodùm
fendus ThomaSjLibro primo, De regimine Principum.
Cap. vu. Quod fi omnino contra tyrannum humanum
auxilium haberi non poffit, recurrendum eft ad Regem
8cc.
Cùm autem allegat Dominos Cardinalem Came-
racenfem, & Cardinalem Florentinum ; forfoncùm
profundiùs hanc matcriam fùerint Ipeculati, aliter
dicent, eos compeilente veritate.
Ad Argumenta, contra quintam, fextam, & fe -
ptimam Aflertiones. Cùm fic dicitur, primo quod
R e x datus eft ad vindi&am malorum ; concedo :
fed ipfeCaius non eft malus in hoc , fed bonus Rei-
publicæ.
Ad Abbatem fendi Dionyfii dicentem, quod Re x
non poteft remittere tale fcelus, quin Caius reco-
gnofeat reatum. Refpondetur , quod folfum fup-
ponit, quod fit fcelus 5 quin imo eft meritum : nec
oportet deducere fcelera Cain, Antiochi, 8c Ju-
dæ , quia Sortes,fcilicetJoannesdeGerfono in ilia
incidit, qui in domo paterna Caii eifdem indumen-
tis induebatur , & cibis , & potibus nutriebatur ;
tamen enfe hæreticali eum occidit, quantùm in fe
fuit: fratricidium damnatur committendo. Sed nec
Antiochus tot templa vaftavit, quot Ecclefiæ per
ipfum Sortem fuerunt deftrudæ ; & etiam templa
fendi Spiritus, hoc eft , homines utriulque fexus
fideles 8cc. Sed hîc Sortes red è judaizavit, vel 1
Judaizat : dicit enim , fe quærere emendationem
errantium ; fed ex fe, ad deftrudionem tendit, oculo
prætenfie Charitatis iniquitatem tegens, velut lupus
ovina pelle tedu s , fub figno pietatis quærit fe-
cere iniquitatem. E t fic non fociunt ad propofitum 5
fed Sorti merito debent applicari, 8c debet dicere:
Peccavi 8cc.
Sed dicit opponens, quafi concludendo, quod non
debent fibi imputari fcandala, nec fibi adhærentibus ;
fed foftinentibus iftas Aflertiones, 8c adhærentibus
eis. Patet oppofitum ex didis , Sc per effedum.
Quis unquàm fufeitavit iftas Aflertiones, autpubli-
cavit, nifi opponens, cum fuis fequacibus, fi quos
habet.
Item. Cùm dicit, quoddicire, quod Rex debet
approbate 8cc. eft dicere, quod Rex peccet mcr- !
taliter : patet quod non fequitur ; fecit enim quod
debet in advocando 8cc. ut fuperiùs vifum eft.
Cùm dicit ulteriùs de Joab, quod David noluit
fecere vindidam, fed commifit Salomoni : dicitur
primo, quod non eft ad propofitum ; quia in hoc
cafu non eft culpa, fed tuitio Regis, 8cReipubli-
cæ. Secundo, quod ideo David diftulit occidere
Joab, tùm propter feditionem, tùm quia nonerat
periculum in ipfius tolerantia, five mora. Ad a-
liud de Saiile, quod David noluit interficere eum *
patet quod non eft ad propofitum : non enim David
erat convaflàllus Saiil, refpedu alicujus Regis
temporalis; Item. David ipfum reputabat Regem,
non tyrannum : apparet ex verbis fuis, nam vocat
eum, Cbriftum Domini.
Ad illud cum dicitur. Iftje Aflèrtiones inducunt
Regem ad peccandum, 8c hasreticandum: dicere
enim, Sententiam fuperhoclatamnon eflejuftam,
eft Regem hasreticare; quia mandavit Rex per bra-
chium fasculare earn fecere teneri, quod fi non juftc
damnatas fuerunt, h^ereticuscft Rex.
Clarum eft quod iftas confequentia nihil valent
, 8c puerilibus do£he font nimis. Stat enim
quod aliquis laicus R e x , five Princeps adhasreat
Pr^latis fuis, 8c Clcricis, qui debent talia fcire,
8c prasfomitur quod feiant, 8c quod illi felfè fug-
gerent ei aliquid credendum contra Fidem , qui-
bus licet ipficredant, nihilominus intendunt credere
quod fenéta Mater Ecclefia credit: ideo non
funt hjcretici, quia hasrefis pertinaciam includit,
nec eror majorum judicat Fidei minores, dum eos
redam Fidem habere credunt, nifi eis errantibus
adhasrerent in fpirituali, contra determinationem
fendas Matris Ecclefize, quas in his qua: Fidei funt,
errare non poteft, dicente Domino: Lu c. x x i i .
32. Ego rogavipro te 8cc.
Re x autem Chriftianiffimus , 8c Princeps Fidei
Catholic* devotiflunus, de ilia Domo nobiliffima,
8c Chriftianiffima, quam nec fcintilla cujulvis er-
roris unquam maculavit, femper intèndit credere
quod fenda Mater Ecclefia credit, 8c diffinit per
hoc fecrum Concilium Generale, in his, quas Fidei
funt firmiter adhasrere. Caveant igitur illi qui eifdem
talia improbc foggeflèrunt.
Ad illud de Obam -j-, quod periculofum eft ap-
probare aliquam falfitatem , 8c illam fecere deter-
minari, verum eft illis qui talia fociunt motu pro-
prio, 8c fecerunt.
Ad illud de Zambri. Cum quacrat, utrum po-
tuit interfici a quolibetalioaPhinées; dicitur quod
fi licite interficit, f ip r o * , quia fuit reputatum illi ad
juftitiam, quod etiam a quolibet alio fimiliter a
Deo infpirato, 8c habendo fimilem zelum, omnibus
aliis fimilibus concurrentibus. N e c fequitur,
quod fi Chriftianus cum Judxo haberet fimilem a -
d um , quod poffit interfici a quolibet Chriftiano,
nifi omnia eflent fimilia.
Argumentum enim, pro fimili, femper claudicat
uno pede, ficut arguens.
Ad illud dc Moyfe, qui interfecit AEgyptium,
patet fimiliter : 8c per hoc etiam , quid fit dicendum
ad omnia adduda contra illas Aflèrtiones.
A d Odavam Aflèrtionem. Cümdicitur, quod fi
liceat interpretari iftud Prasceptum : Non occides.
Non furaberis, & fic aliquis poffit interpretari, quod
poffit furtum recipere a Republica, ad ftudendum.
Refpondetur, quod non valet Confequentia: intcr-
pretatio enim hujus Praecepti: Non occides, eft inter-
pretatio Legis, in cafibus neceffitatis, 8c judicialibus.
Ad illud quod adducitur contra nonam Aflèrtionem.
Cüm arguitur primo de perjurio, quod eft
gravius homicidio, fecundüm fendum Thomam,
& quod eft deftrudio omnis politic* Communita-
tis; quia juramentumeft omnis controverfiasfinis;
► non eft aliquid contra Aflèrtiones: non enim conceditur
in illis, perjurium eflè licitum, fed nec Man-
datum , fodum deliberate, quantumcumque vergat
inprasjudicium vitas temporalis, eftfervandum.
Patet ex didis, in arguendo pro ifta nona Aflèrtione.
Patet etiam quod in cafu ifto non potuit Ca’
ius rationabiliter obfervare juramentum inter con-
fosderatos, vergensin deterius, 8c in animasdetri-
mentum, vel prasjudicium altcrius promittentium;
cüm fibi defit Juftitia, ex eventu jam prasmeditato j
ut patet per cafum: cüm etiam fic jurans eflèt
priüs, 8c plüs Regi aftridus,fidelitatis juramento.
Et fic patet, quid fit dicendum de illis quas font
contra novcm Aflèrtiones adduda per opponentem.
A a a 3 Ad
4 Locus corruptus. * Locus corruptus, f Locus corruptum.