S?9 Atta in Concilio Conflantienfi 840
penes quod nulla authoritate humana, poteft fieri
mutatio. Hoc etiam includit rationem formalem
indebiti, vel nullius neceffitatis, ordinem contingit
talia haberei, ad confervationem vitas proprise 5 Prin-
cipis, vel Reipublicæ, prout Thomas tangit; Ex
quo patet clarc folutio illius ration» : Non occides.
Haereticum eft cnim dicere, quod generaliter pro-
hibeatur hominis oecifio : led , ut dicit Thomas :
Secundum quod habet rationem indebiti, & illtctti: n
quod tunc mm eft ÿ f i tails occifto ordinetur cx nectjfi-
t-ate, ad confervationem vita Principes , vèl propria $ ut
pramiffum eft. . .
Ex hæc fufiiciant circa feptem primas Afferho-
nes, quia dependentes funt fequentes ex prima.
Quantum ad oftavam Aflertionem non fecio
magnam dilficultatem , cîim ipla rotundè videtur
texcum Apoftoli exponere. Vera ergo eft dc litte-
rali fenfu, quern fenfum littera prima fecit, & non
quern au£tor litterse primitus intendit, unde Gregorius
, fuper Ezechielem : Ecce^ inquit * facram
Scripturam legimus , f t omnia ad litter am fentiamus ,
virtutem difcretionis amittimus : f t omnia ad fpiritua-
lem allegoriam dicimus, fimiliter * in difcretionis ligà-
mar.
Item. Gregorius, L ib r o p r im o M o r a l iu m . C a p . 3.
exprefsè fie dicit : Æ iq u a n d o v e rb e x p o n ire v e r b a
a p e r ta b i f to r ia • n e g lig im t is , n s tar d im a d o b feu rio-
r a v e n iam u s . A i iq u a n d o in te l l ig i j u x t a l i t t e r am n è -
q u e u n t^ q u ia fu p e r ftc iè te n u s a c c ep ta , n e q n a n i "j" in f truB io -
n em le g e n tib u s , f e d e r r o r em g ig n u n t .
Idem. In principio quarti Libri : Q u i textum con-
fid e ra t, & fenfum fqcra locutionis ignorât , non tarn
dé eruditione inftruit , quam embiguitate confundit :
quia nonnunfuam fib i littera verba contradicunt ; f id
dùm a femetipfis .per contrartet at em dijftdunt * ad in-
télligeniiam ventntis, tunc ßcc. hoc e f t , Litte-
ra occidit, ad fenfum ponentis hanc Aflertionem.
Quod patet dare. Quod hunc fenfum habuerit,
patet dare per exemplum quod poliiit, de peregri-
nis afcendentibus murps civitatis , qui contra fenfum
litteræ fecerunt, non tarnen contra intentio-
nem Legiflatoris. '
Quantum ad nonam Aflertionem, fcilicet in cafu
foederis : notandum eft quod foedus, eft fponta-
nea unio animorum , ad aliquid peragendum , ad
finem ut unus alteri liibveniat, verfa vice. Dieo,
fpontanea , ad denotandum quod foedus non debet '
fieri in præjudicium naturæ , cujus aéhis lunt ne-
qeflàrii, & præfupponuntur a&ibus foederum ; nec
fieri etiam in præjudicium Legis ßc Fidei, cujus
a&us funt imperati, de neceflitate felutis. Quilibet
enim tenetur Legem fervare, fecundutn Fidei inten-
tionem, & credere credenda de neceflitate felutis :
& ideb tales a&us præfupponuntur a&ibus foederis.
Dico etiam, ad finem, ut unus foederatorum alteri fub-
veniat ; ad denotandum quod non debet fieri ad
finem ut unus foederatorum decipiatur. Ifaia l i v ,
vf. 10. Mifericordia me a non recedet a te9 & foedus
pads me a non délebitur.
E t idem eft indim-}- fuo malo de Sacramento ßc
promiflione. Sequitur primo, quod licet feederari
tyranno. Patet : quia à tyranno poteft quis juva-
men recipere; & verfe vice, tyrannus ab alio. Secundo
fequitur quod nullus debet foedus contra- ]
here cum tyranno, fub ratione a&us tyrannic!, vel
ut ejus tyrannia continuetur. Patet : quia funt abtus
tyranni contra Leges.
Ex his patet veritas didæ Aflèrtionis : quod fi
foedus, juramentum, vel promiflio vergit in præjudicium
L e g k , naturalis, vel divinæ , vel ordinis
Gharitatis -, non tenetur illud obfervare : quia major
obligatio , ßc prior folvit minorem , ßc pofte-
riorem.
* Torfan addendum, vitio. t Fôrfan nequaquàm.
i 4 -Locus corrupt us, forfan judicium.
Item. Arguitur fie : Præjudicium 5 feu alteri præ-
judicare, includit formaliter rationem illiciti. Juramentum
verb eflè non poteft vinculum iniquitatis.
Ergo &c.
Item. Nulla promiflio obligat ad luam oblèr-
vantiâm -, quæ abique feelere adimpleri non poteft.
Sic autem cft Propofitio j quia præjudicium non
inferturalteri, vel fibi,finetrànfgreffione Legis, ut
■ videtur: quia non loquitur de præjudicio unius obo-
li, vel denarii.
Ex iftis patet, quod nulla dibtarum Aflertionum
venit Fidei Judicio reprobanda. Secunda Propofitio
, quod fecrum Concilium, vel Domini Judices
debent hoc declarare, non prout li debent, importât
obligationem de neceflitate felutis , ut quidam
ponunt i fed proüt importât congruentiam,, de-
cefttiam & honeftatem, & prout eis videbitur
expedire, Hæc funt dibta , fùb correétione priùs
pofita.
XXXI I * DELlBEÉ-ATiO.
Quia lêcundùm lententiam Sapientis, Prov.xxiï.
I . Aielius èfl nomen bonum , quàm divitia multee.
Alioque/loco, jEccA.x l i v , i f . Curamhabe de bonô
nomine. Hinc eft , qüod volens Sapientis parère
5 Mandatis, quibufdam nomen meum denigrare fe-
tagentibus, detrahentes licet, fallb titulo, & dicen-
tes, propter Prædicationem per me feétam coram
Concilio, décima feptima die Novembris, in qua
Prædicatione conlului à quibuldam litigiis defifti,
quæ litigia ponuntur per præfetos pertinere ad cau-
fem Fidei; quod utrum ita f i t , vel non, relinquo
diferetioni Judieum, & determinationi eorumdem.
E t quandodicunt, licèt miniis verè, me inSermo-
ne prædibto prætendere deffendere doétrinam hæ-
reticalem novem Affertionum, & velle, perindi-
reétum, earum damnationem impedire; quia dixi^
quod turbaret pacem febfcam, & divifiones indùce-
ret talis altercatio, ad quorum * detrahentium erro-
rem infuadendum & declarandum.
E t ego Frater , 6cc. Ordinis fanâi Auguftirii,
pro formando confcientiam meam, ad pofitas no-»
vem Affertationes refpondeo : me communicare in
tali materia cùm nonnullis Reverendis Doétori-
3 bus facræ Theologiæ , & concurro cum eorum
opinionibus ; & in teftimonium quod ita teneo ;
novem Aflèrtionibus, quafum prima e f t , quod
Licet unicuique fubditb, in cafu neceffitatis inevitabi-
lis , occidere tyrannùm machinantem , & voléntem
occidere Regem fuum , & hoc intelligendo, quan-
do nullus melior modus poteft reperiri : in teftimonium
cujus, & robur veritatis, me propria manu
fubfcripfi , unà cum prædibtis Doéfcoribus : & fe-
teor me fèntire, prout præfetæ novem Aflèrtiones
catholicc poflùnt fuftineri.
Ad particulares autem opponentes contra præ-
dicata per m e , dico ego &c. quod verum cft
quod perturbarct pacem , non fblùm dicam unius
R e gn i, vel Dominii, fed plurium Regnorum &
Dominiorum Chriftianitatis ; in quibus Regnis &
Dominiis perpetrata funt homicidia, & occifiones,
y feu tyrannicidia, non fuerunt, nec funt Fidei Judicio
condemnata ;* quæ omnia patent, confideran-
do tàm Teftamentum Vêtus, quàm Novum. Sed
quoniam multa talia perpetrata funt diebus noftris,
vel parentum noftrorum, relatione digna : hinc eft,
quod ea quæ nunc menti occurrunt, duxi huic
cedulæ inferenda.
E t primo. Incipio à Regno Apuliæ, in quo oc-
eifiisfuit, &proditione,Rex Andræas de Ungaria,
per Ducem Duratii , & Reginam Joannam, quæ,
ut refertur , fecit eum fufpendi : ÔC nihilominiis,
* Forfan quorumdatt* non
84 t Circa "Damnationem Tropofit, J. Tarvi. 84
_ .. . t-.- i • __j ___ j xrentnrrc nrr c\p. fp. nr^non fuerunt Judicio Fidei condemnati; fed Judicio fiimant .olus fanpre cetCT
Legis Civilis , per Ludovicum Regem Ungarin
fenteittiati. Idem patuit .de Regina Joanna, itran-
gulatf & captivata ä Carolo de Pace, qui proptet
talem occifionem , non fuit Fidei Judicio con-
demnatus.
Simile contigit in Ungaria, de R ege Carolo, pro-
ditorie in menfe intcrempto per magnum Conü-
tem, ßt Reginam Ungariae, qui nec ctiam fuerunt
Fidei Judicio condemnati,
Defcendo ad Regnum Hifpanise , ubi Henricus
baftardus proditorie interfecit Regem Petrum legi-
timum , ßt fe coronari fecit in Regem ; & tarn
ipfe , quäm fucceflores aEipfb progeniti, nec fuit,
nec funt hodierna die Judicio Fidei condemnati.
Ad idem, in Regno Portugallias, R e x modernus,
baftardus ßc Religiofus, occidit, ßc exulavit le-
gitimos Fratres fuos, ßc regnat ut Catholicus, nec
Judicio Fidei condemnatus.
Idem contigit in Regno Cypri, de Jahetto R e g e ,
interfebto ä germano. .
Idem contigit in Imperio Gonftantinopolitano.
Defcendam infuper ad Regnum Anglias, inquo
fuerunt diffentiones ßc occifiones innumeras fabte,
ut patuit in Richardo R e g e , interficiente Avuncu-
Gloceftrias,quem ftrangulari
ventores, nec de fe praefumant plus fapere ceteris',
fepiant ad fobrietatem; imaginentur, ßCcredant eorum
Prjedeceffores tarn Univerfitatis Parifienfis,
quam aliarum Univcrfitatum doßlifllmos , ßc peri*
tifllmos in facra Pagina: Qubd fi talia .Regicidia,
Principicidia, ßc tyrannicidia ad Judicium Fidei per-
tinuilfent ßc pertinerent; ä longo tempore, in ifta
caufa determinaffent; nec permififfènt muhdumtam-
dih trrare: fed quoniam haec Civilia, ßc moralia; hinc
^ eft,quod Judicio Juris Civilis difeutienda relinquant.
His igitur perfuafionibus prshabitis, defcendo ad
decifioncm, ßc declarationem prima; Affertionis: ubi
inclüditur, qubd unicuique fubdito licet interficere
machinaptem contra verum Regem ßc Principem, in
cafu inevitabili.
E t hoc primo probatur ex Lege natürali.Nam cui-
libet eft naturaliter innatum,ex vero di&amine: jQuod
non vis tibi fieri, alters non feceris ; nec è converfq.
E t ciim nullus vellet interfici ä tyranno; quia de natura
entis eft appetere , fe permanerc : hihe e ft,
qubd quilibet ad fepermanendum, vellet cujufcum-
que fuffragio juvari. Igitur quilibet tenetur alteri
fecere quod fibi vellet fieri.
Secundb. Subditi, funt ordinati ad Principem,
ficut membra ad caput: ßc naturaliter, quodlibet
membrum, in cafu neceffitatis inevitabilis, fuccurrit
lum fuum Ducem G lo c e i t a , quern ltrangulan mcr• a•r aum, . . __ o , _________ïsSSSr Im«.
fecit Quid Henricus Re x fecit, omnibus eft no- B capiti. pr°ut naturaliter patet, 8c..expenmentaliter
t, ori. um^, ne c fru_e_ru_n_tv iifdtie tJuurd diceiob Fraideehii coo, n&de mmnaantui:, fe exponente gladio,
Ad idem confert.deDuce Mediolanenfi, proditorie
captivante Avunculum fuum, Dominum Bar-
hobonem, & ipfum interficiente. Simile occurrit
de Domino Anthonio de Scala , psqditorid occi-
dente Dominum Bartholomseum '&atrem fuum.
Quid dicam de Domino Racunate ? Quid de Domino
Malatefte magno, & de Domino Radulpho
antiquo, occidentibusavunculos, videlicet magnum
Montagnam de Vericulo , & Dominum Radul-
phum antiquum?- .
Quid noviter Scre'centius, de Domino Aitof
Vice-Comite Fraventiie, & quibufdam, qui occi-
derunt proditorid j & in capella, cum Miffa cele-
braretur, Dominum Joannem Marim Ducem Me-
diolanenfem : nec funt Judicio Fidei condemnati.
Ho c ideo eft, quia Fifies, feu Judicium Fidei non
vult apponere fideem in meffcm alienam.Ifta,&
videtur de braehio, & manu, fe exponente gladio,
pro falute capitis. Sic quilibetfubditus, pro fervando
R e ge , debet fe exponere morti: Sc quoniam fibi ipfi
debet plus facere yitam, quam tyranno igitur nni-
cuique licet, fecundutn Legem N atural, tyrannum
occidere,. tefte Ambrofio, 8c dicente : i'c catqui
propter ea agit-, hoc eft intelligendum, qubd peccaret
prteponens vitam tyranni, vita: Regis, Sc fuse propria:
faluti: talis enhn tyrannum occidens, ex dibla-
mine Juris naturalis, non eft Judicio Fideicon-
demnandus, fed potius remunerandils.
Patet hoc etiam ex diftamine naturalis ele&ionis.
Nam quilibet bonum commune 8c proprium magis
debet eligere , quam bonum particularis perfonae,
juittaillud: Sempertibiproximusejio. Ktalibi: Ordi-
navii in me ebaritatem 5 Cant. 1 1 ,4 . Super quo verbo
dicit Ambrofius: Quia omnibus fubvenire, & confulere
vnlr aooonere fa cem m mènera aiienam. mm, m nonm poyjfmumguss w, hwispmotfimjftm um■J> ubmvemnimen dum eJ ft\, & conmfimtfirn
lia pertinent ad Judicium Juris Civilis , & non C
ïimuia ptiLuiv-iii. ««. m ------Jli^. \ s mili k tturi msumur.& Mam fecunad
Judicium Fidei: 8c ergo Fides relmquit lila ju t
Civili condemrianda.. ... . , , ,
Sed dicerent, oppofitum tenentes, quod addu-
cere inconveniens , non eft.fólvere. Huic ergo
refpondeo , qubd ficut non ideb fienda funt mala,
ut inde bona fequantür; fic .etiam, in propofito,
quandoque contingit bonum intermim , ne maxima
malafequantur, Scfcandala oriantur: dedudbus
enim malis, malum majus eft fugiendums fic de
duobus bonis, majus Bonum eft ampkaendum.
E t quoniam fi omnia fupra di£ta, fuiflent, & dient
fudicio Fidei condemnanda ; verifimiliter pr*fu-
meretuf, qubd tales ponentes* interfeétores, ßc
Reenorum invafbres, tantum Ecclefiam pertutba-
ren t , qubd vix aliqua perfóna Ecclefiaftica lüum
poflit tenere folusf*
Reddite ergo qua Cafar is funt tCafar i ^ Matt. xxli.
v f.iT . Videlicet Judicium temporale: & talés præ-
feta homicidia, ßc occifiones perpétrantes, inForo
confeientiæ f elinquantur, nec ad Fidei caufam per-
trahantur. Nam etfi Fides effet -Judex omnium
poffibilium trahi ad Articulos Fidei ; tunc Judicium
Civile diet fuperfluum: quia omne peccatum
mortale, veniale, abtuale, effet Judicio Fidei con-
demnandum : imo qiibd ridiculum eft, expuerein
Ecclefia, effet judicandum Judicio Fidei, qubd poffet
diciquod talis expuens,hoc fecit in contemptum Dei.
Quiefcant igitur vergiorum 4- 5 & difeordiarum invicinitate
junguntur. Et primo Patri, ßc Matri ; fêcun-
db Principibus ßc Prælatis ; tertio proximis ßc cogna-
tis&c. Nam Patri nafeimur &'Patria, tefte Seneca,
Pugnare ergo licet pro Patria,ßc Patre. ZJfque ad mortem
, fi opus fuerit, certarepro Juftitia. Eccli. I V, 3
Secundb. Hoc patet ex Jure morali. N am L e x
moralis ßc civilis præcipit maleficum, & tyrannum
occidi: juxta illud Exod. x x i 1 j 18. Maleficos non
patieris vivere fuper terram. E t Deut. x i v. feribi-
tur ; qubd fi aliquis Propheta, mirabilia etiam feciens,
populum avertere vellet à cultuReligionis D e i, de-
beret interfici, ut malum aufferretur de medio populi.
Nam primumi malum eft mors unius malefici ßc tyranni
, & maximum malum mors unius Principis, ac
Regis fupremi: juxta illud, i.R e g .x vm , 3. Tuunusy
D pro decem millibus computaris. Et 2. Reg. xv 1 1,3 • ff**
unum hominem quaris, & omnispopulus erit in pace.
N ec obftat illud Pr^ceptum: Non occides. ^Tam
per illud Prseccptum non animalium, nec hominum
iniquorum , fed innocentium prohibetur occifio:
juxta illud; Innocent em & juftum noninterficies. Ini-
qui enim vel occidunt, vel committunt mortifera ;
ßc ideb dighi funt morte , ßc tales occiduntur non
ex arbitrio, fed Legis authoritate, qux hoc praeci-
pit, Exod. xx 1 1 ,18 • Maleficos ßcc. Quapropter in
caufefanguinis,nonpeccataccufetor, teftis, Judex,
& minifter quilibet * intereft: quin potius, fi id zelo
G g g 5 Jufc