77S
men ut affligàt, appétit loabere poteft at em.
Videatur fi liccatquemlibct tyrannum occidere, 8c
dicatur, quod vel appetituspoteftatis, velconatus
tantum confiftit in homine, per ardentiffimum defi-
dcrium dominandi, five principandi in iplb fubor-
torum per ambitionis l'piritum : aut prxtenfus eft,
Sc diftufus extra hominem ipfum, per operas effica*
ccsordinatas ad hujufinodi finem dominationis per-
optatum, præfoti fui defidcrii evidcnter Sc manifeftè
declarativas. Si hujufmodi appetitus,^ velconatus
tantiim intra hominem eft, Sc non forfan pro-
cedensad opus aliquod., cxapprehenfioneimpoffibi-
litatis attingentiæ defiderati finis j fine dubio etfi
dignus fit morte, fecundüm omnem Legisdifpofi-
tioncm , Sc ut ab unoquoque quem appétit oppri-
mere, Sc affiigerc, puniatur : nullus tamen ad a-
dum occifionis ipfius poteft licite procederej cum
•hoc crimen tyrannidis, quod infra * ipfum exiftit,
foli Deo notum fit : fed fi ex hujufmodi conatu, vel '
poteftatis appetitu, ad operas efficaces proceflèrit,
de quibus fimiliter , ut priùs, dicendum vide-
tur.R
edeundo igitur ad.prifnum & principale pro-
pofitum , fcilicet ad oftendendum primam Affer-
tionem non efie Fidei Judicio reprobandam j ulte-
riùs arguitur fic : Licitum eft unicuique depopu-
latorem agrorum , quemlibet furem nodurnum,
quemlibet infidiatorem viarum, quemlibet deferto-
776
dum eum: qua: omnes, aut earum principales, per
terminos dida: Aflertionis importantur.
Prima cnim Sc principalis. Sc principalitcr infer-
ta, qua: eft notorietatis circumftantia, nomine ty-
ranniin dida Aflertionc expreflato, denotatur, non
tantiim fadjnotörietas, fedScJuris:Jurisfiquidem j
quia quamplurimas ejus adiones, notorie iniquas, Sc
injüftas, in facie, feu Judicio totius Reipublicae, fiite-
retur eflefu^s, per earum executiones publicas, Sc
A notorias, fuo juflli, Sc nomine. Fad i autem noto-
rietas dido nomine exprimitur , atquc denotatur :
quia ut Philofophus ait, quamplurimas ejus adio-
nes notorie injuftas font, Sc iniqua:; imo Sc omnes,
ut in Rempublicam funt relatas, aut per eum -
dem referuntur, necefle eft notorie efie injuftas SC
iniquas , fic quod nulla tergiverfätiöne celari pof-
* funt, vel occultari. Nam Sc omnis tyrannus notorie
eft tyrannus j non" enim,nafcitur tyrannidis crimen,
feu tyrannia, ex fold adu interipri, nec ex
omnibus extrinfccis j fed ex illis dumtaxat, qua;
ab ipfo tyranrino in plebis oppreffionem referuntur,
8cabipfa, tanquäm ä perlbna fuperioris eminentix
procedunt, Sc ad officium gubernationis politics:
pertinent. - - '
Hi autem adus cogniti funt Sc notorii, Sc ho-
rum frequentia,. populum angariahdo., quis denominator
tyrannus, Sc eifdem ejutdem habetur notoria -f-.
Nam hi adus fieri non poflunt, fine publica homirem
militiæ J - , reddendo fingula fingulis. Er- ® num notitia, ut eft notorium : propter quod Sc nogo
licitum eft unicuique quemlibet tyrannum occidere,
Confequentia arguitur ex hoc, quod tyrannidis
crimen ex prioribus pejus eft vquolibet prardi-
dorum, & referturin lxfionem, leu oppreffionem
totius Reipublicte.
Legiflatores moti funt, ut Leges fuper his con-
derent , Sc per earum legitimam executionem in
in illis providerentj manifeftum videtur, 8c mani-
fefte deducitur, quod ex intrifeco refpedu tyrannidis,
ad laffionem , Sc nocumentum Reipubli-
c a : , Legiflatores debuerunt fuper hoc providere,
Sc fuper didi criminis punitione Legem conde-
re j alias enim diminuti foiflent in fois determina-
tionibus , debitum ftatum , Sc totius Reipubli-
ca: confervationem concernentibus j nec Rci-
publicas fofficienter providiflent, cum hoc cri- C
men peftiferum, ex’prsedidfs, totius politiac fit cor-
ruptivum, atque ut potio toxica infedivum, omnia
in fe comprehendcns mala, qua: in Rempublicam
referri poflunt, Sc referentur: quod evidenter
oftenditur ex pnedidis, Sc ex feptemdecim condi-
tionibus tyranni, quas enumerat Philofophus, quinto
Po litica.
Luce enim clarius eft, tyrannum non tantiima-
grorum efle depopulatorem , fed domorum, Ec-
clefiarum , Sc caftrorum deftrudorem: non tan-
tüm furem nodurnum Sc latronem j fed ipfum efie
publicum Sc notorium raptorem: non tantiim de-
fertorem militias j fed ipfius diffipatorem, atque
deftrudorem: divites enim, Sc nobiles, feu potentes
nititur impugnare, Sc in exilium relcgat,
Sc eos nonnunquäm interfici pra:cipit, Sc mandat
: populäres autem feparatim per domos ma-
nere jubet, Sc earum munitiones auffert, prout
quinto P o litica , deducit Ariftotcles.
men tyranni impofitum eft ex publicis Sc patenti-
bus adtibus j ac hujufmodi tyrannica dominatio ori-
ginem trahit ex 'publica Sc frequenti contingentia
a&uum exteriorum, Sc "notoriorum in plebis oppreffionem
relatorum. Quemadmodum cnim ille
notorius faber eft, , cui palam Sc publice frequenter
contingunt a£tus fabriles: fic Sc ille notorius
tyrannus eft, cui palam Sc publice frequenter contingunt
a£tus tyrannici ipfius plebis oppreffivi: propter
quod diceoat Joannes Salisberienfis, Libro ter-
tio, Jui Policratici, „ Tyrannis, inquit, nonmo-
,,d o publicum crimen eft, fedfi fieripoflet, pluf-
5, quam publicum eft. , , ' E t Libro feptimo : „ In
,, omni gente, Sc populo manifefia eflnequitia tyran-
„ norum.,,
Eft igitur tyrannus notorie tails, feu tyrannus*,
eft infiiper , * ut videtur, notorium hujufmodi tyrannum
non pofle per Superiorem comprimi, cum
Mdnarchiam ipfam tcncat, Sc occupet; Sc cum,
ut fupponitur, ex proprioquid nominis tyranni, a
Philofophis, Sc fandtis Dodtoribus rcceptis, publi-
cam ipfius Manarchia:Juftitiam in fuis teneat mani-
bus j Sc earn, ut vult, ducat: nam, ut ait Philofophus,
vim infert, potentior exiftens, nullo poteft Superiors
Judicio caftigari.
Notorium eft igitur, tyrannum non pofle comprimi
per aliquem Superiorem fuum. Ulterius, ex
prioribus, nota eft ipfius tyranni perfeverantia, qua:
prioris eft fequela j ex prioribus enim dedudtum eft,
tyrannum in oppofitionibus -j- hoftilibus perfeverarc
fixum, atque radicatum efle. Non cnim quis ex u-
nico adu hanc dominatioqem aflequitur , vel afle-
qui poteft} fed ex aduuffifrequentia, ex qua generator
habitus ex do&rina Ariftotclis. z . Ethicorum,
dicentis: ,, E x adibus frequentatis generator habi-
E t fi Legiflatores per fuas Leges non determi- D ,,tus} ex virtuofis virtuofus} ex vitiofis vitiofus. „
naverant, modo prædido, occifionem tyranni, fub
vocabulo Sc ratione tyranni } earn tamen determi-
nafle videntur, determinando occifionem prædido-
rum.
Prætereà exdatisScconceflis, Sc alias perReve-
rendumPatrem didum Dominum Cancellarium de-
dudis, prima AfTertio poteft efle vera, ccrtis cir-
cumftantiis obfervatisj Sc feptem in numero, fecun-
E x quo, cum prioribus fcquitur, non tantiim pro-
babile efle , talem tyrannum incorrigibilem efle,
Sc manifeftum, ciim ex prioribus habituatus fit per-
feverans, ac Supcriore caftigantc carens. E t quia
hujufmodi hoftiles plebis oppreffiones notorie j &
manifeftè à propofito, Sc ex habitu radicato per-
fèverent, Sc füfficienti repreflbre careant} necefle
eft concludere, omnem talem intolerabilem efle,
nec tantum probabile efle , quod talem tyrannum
non expedit tolerare, nec hujufinodi fuas hoftiles
oppreffiones} fed necefle e f t , evidens efle, quod
ipfum , Sc fuas pra:fatas hoftiles oppreffiones , feu
invafiones non expedit tolerare.
N ec ex prsediStis probabile eft , ipfum de facili
corrigibilem efle, Sc aliter comprimi pofle , cum
majori facilitate} fpes enim merito concipi.non poteft
de talis tyranni redudione, Sc dc fuse falutis,
fumptis mediis de fe illicitis, fcilicet raendaciis, Sc
falfis juramentis.
Et quia prsefata AfTertio prima non dicit, adum
occifionis tyranni fieri per hujufmodi .media de fe
illicita} fed potiüs, ex ejus tenore j taliapenitusex-
cludit media : fequitur manifefte, quod ex nullius
hominis mendacio, perjurio , vel ejus vitio falfita-
tem poteft fufeipere} fed omnis talis adus partial-
laris hominis, hujufmodi Propofitioni eft imperti-
nens, nullatenus ad ejus veritatem , vel falfitatem
Sc anima: provifione.
Communis fententiäDodorum eft, Philofopho- A ncceffarius, aut requifitus.
rum, Sc aliorum Catholicorum Dodorum , quod
tyrannicus Principatus adeo malus eft , quod fine
corruptione naturas fua:, non poteft a prava ipfius
difpofitione, ad bonumpermutari: poteft enimfa-
ciliter corrumpi, non autem’ caftigari, vel corrigi.
Unde nec in aliqualegiturhiftoria, quod aliquis tyrannus
animum fuum a fua via revocaverit} fed de
quamplurimis legitur , quod in tyrannide pcrfevc-
rantes, diem fuum clauferint extremum.
Quapropter utilitas Reipublicae, feu publica Ju-
ftitia non e x ig it, ut expedetur hujus tyranni re-
du dio,. feu falutis anima: fua: provifio } cum talis
provifionis fpes merito concipi non poffit de prse-
didis. Quis enim fani judicii, exiftimaret expediens,
tolerare Regem extraneum potentiffimum, cum
grandi exercitu bellum injufte moventem contra ali-R
quam gentem, populum} patriam illam, vel gen-
tem hoftiliter inVadentem , Sc illam devaftantem ?
Nullus : quinimo , quilibet fui' compos judicaret
quemlibet illiuspatriasincolam, potiffimum militiae
aftridum, licite pofle, nullo etiam novo fuperve-
niente Principis gentis illius, vel patri* Mandato,
vel Pra:cepto, ilium cum fuo exercitu invadere, Sc
ipfum morti tradere: nec tantum hoc licere judicaret
} fed meritorium , Sc laudabile opus efle apud
Deum, Sc homines, fi intuitu libertatis, Sc libera-
tionis patria:, Sc defenfionis ejufdem hoc opus aflu-
merct;
Cum autem tyrannus adualiter tyrannicc princi-
pans, Rem ipfam publicam, feu ipfam Monarchiam,
cui per ufurpationem , vel alias indebite pra:eft,
hoftiliter invadat, Sc penitus earn devaftet, Sc de-
ftruat} palam efle videtur, quod licitum eft unicuique,
quemlibet talem occidere: tyranni cnim eft,
ex prioribus, Rempublicam opprimere, Reges ve-
ro s , Sc Monarchas in fuis Dominiis perturbarej
conari eos fpoliatos exhereditare, Sc eorum mortem
qua:rere: unus cnim eft hoftis humani generis
jam judicatus, ut dicit Joannes Salisburicnfis,L^.vui.
fu i P o lic ra tic i, hoc modo tyrannum diffiniens: propter
quod ibidem concludens dicit} ,, Sicut," in-
„ quit, damnatum hoftem licet occidere, fic ty-
,, rannum.
Cujus quidem hoftilibus a&ibus , feu operibus,
etfi probabile eft , quodlibet membrum Monarchist
, feu corporis politici, inquantum talis corporis
membrum, ab hujufmodi a&ibus perfeverarc *
uni tamen prsedidlorum membrorum corporis, ex
fitu quem tenet in corpore , Sc ordine quem ha-
E t fi haec prima AfTertio, certis aftantibus Circum-
ftantiis, his de quibus priüs, prout dicit Reveren-
dus Pater, DominusCancellariusParifienfis prsefä-
„tus’, vel aliis, vera efle poffit} non fine magno pe-
riculo potuit damnari, aut judicialiter reprobari,’
falvä reverentiä damnantium: non cnim potuit ra-
tionabiliter , Sc fine periculo fic condemnari; fi
condemnantibus, feu earn tanquäm Fidei repugnan-
tem reprobantibus, notorium non fiierit, notorie-
tate Juris, vel faSfci, hujufmodi circumftantiis , de
quibus priüs , Sc dc quibus loquitur pra:fatus Do-
minus Canccllarius, abeflè, vel abfuiflè} alias enim
ex incertis ad certum proceffifTent, ut puta ad cer-«,
tam Propöfitionis, vel Aflèrtionis determinatse con-*,
demnationem.
Sed ex prasdiSlis eft dcdu&um circumftantiis,'
de quibus loquitur, Sc eft" loquutus prasfätus Do-
minus Canccllarius, non abfuiflè, nec abeflè} fed
potiüs omnes , Sc fingulas , aut earum principales
inclufas cflè ex propriis terminis di£tse Conclufio-
nis, velAflèrtionis. E rgo , ex datis,nonvenitpra:-
fata AfTertio Fidei Judicio reprobanda } fed potiüs,
ex eifdem datis, videretur approbanda. Sic igitur
patet Conclufio quoad primam Aflèrtionem.
Sed deducitur di£ta Conclufio quoad fccundam,
qua: ponit, quod Leges naturales, morales, Sec.
Videtur enim ha:c fecunda Aflèrtio veritatem con-
tincre, exdedudispriüs circa primam Aflèrtionem:
non enim dubium eft , nec eflè debet, quin L e x
divina omne peccatum damnet, Sc reprobet} de-
terminet &diffiniat, ac mandet puniendum, juxtä
illud E x o d . xxii. 18. ‘ N o n p a tieris maleficos v iv e r e ,
Hac enim Lege , pmne peccatum , fecundüm fè-
damnatum eft, Sc reprobatum, ac fecundüm eandem,
punitione dignum.
Cüm igitur tyrannidis crimen, inter cetera erf-
mina, fèu mala, quse in Rempublicam refèrri pofc
funt, peffimum fit, Sc obtineat principatum} manifeftum
eft ipfum , fecundüm f e , cflè malum,
damnatum, Sc reprobatum, ac punitione dignum ;
ac fecundüm prafatae Legis difpofitionem, autho-
ritatem puniendi dictum crimen , hominibus efle
conceflam.
N ec de nattiräli Lege dubium eft , aut cflè debet
: quin etiam omnem defe&um culpabilem, qui
infra fe eflet, Sc quem ex fuo lumine concipere
poteft, damnet fimiliter, 8c reprobet} aediffiniat,
dcterminct, atque mandet puniendum: etfi, inpar-
ticulari, non omnem dcfeétum damnet, vel repro--
bet ad caput, plüs competere videtur, & compe- D bet} quia non omnem dcfeétum culpabilem, ex fuo
tit, quam alteri: propter quod, non tantüm probabile
, fed evidens eft , alterum membrorum plüs
pofle refiftere, 8c ab hoftilibus a&ibus tyranni
ipfum corpus politisc praefervare , quam aliud } ac
infljper talem tyrannum non a:quc bene , fed me-
liüs occidi pofle per unum, quam per aliud.
E x quo patet, in cafu certoScdeterminato, non
efle probabile , talem tyrannum pofle occidi per
alium, a:que bene: quae quidem tyranni occifio, etfi
bene Sc rationabiliter fieri poffit} non tamen coaf-
fumptis mediis de fe malis. Poteft enim rationabiliter,
8c jufte talis tyranni occifio fieri, nulliscoaf-
.* lor fan prsfcrvarc.
lumine, poteft, aut potuit cögnofcere, nec, ex con-
fequenti, illum damnare, vel reprobare : in generali
tamen quodam, omnem defeétum culpabilem
damnat, ac reprobat} déterminât Sc diffinit, aç
mandat puniendum.
Cüm igitur tyrannidis crimen defe&us fit culpa-
bilis, quem naturalis ratio, ex fuo lumine, poteft
cognöfcere } fcquitur manifeftè , naturalem ratio-
nem hujufmodi defedum damnare, atque reprobare
} determinare, ac diffinire, ac mandarc puniendum.
Simili modo decivili L e g e , vel morali,
cenfendum eflè Videtur : nec in dubium rcvocan-
duin, quin hunc defe&um , Sc omnem alium in
C c c 3: 1 noeu