cheia,quando cafus occurrit} ficut ponitur de hoc
Pnecepto, N on occides, quod in cafu neceflkatis
inevitabilis, volendo dcffenderc civitatem unam,vel
fuum Regem, poteft aliquis, privata authoritate, in-
vaiores occidere, fine agendo contra verum intel-
le&um hujus Pnecepti, N o n occides.
Videamushic primo quod habemus ex hac decla-
ratione illud quod prius arguebamus,fcilicet quod in
folo cafu neceflkatis, ubi non patet aliter falvatio ■
fui R e g is , Aflertio prima haberet veritatem. Rur-
fhs dicimus quod in cafu tabs neceflkatis, occifor
efl'etinnocensapudDeum,8cnon eflet vere homi-
eida j quia non intenderet occidere , fed Regem
fuum a morte imminente protegere: ficutJudex
non redte intendit interficerc j fed Legibus obedi-
re. Dicamus confequenter quod fi poflet oftende-
re judicial iter, talem fuifle cafum neceflkatis inevitabilis,
judicaretur abfolutus,imo laudaretur. Sedfi
nonvuk, aut non poteft oftendere, tunc Judex pu-
blicus debet eum ficut verum homicidam reputa-
re , & damnare, non laudare. Conftat autem
quod Afi'ertiones loquuntur fub generalitate ma-
jori.
Amplius. Circa Aflertionem de juramento, feu
confeederatione* quasritur fi tranfgrediens confce-
derationem poterat abfque peccato fervare illam,
vel non: fi primum, tunc tenebatur illam obferva-
r e , 8c tranfgrediendo peccabat, quia non verge-
bat in detrimentum animas. Si fecundum, illud ju-
ramentum non fuerat licitum , fi tale periculum
animre prsejudiciabatur dum fiebat juramentum,
aut fi non prajudiciabatur tale periculum animas,
fed occurrit nunc ex improvifo, bene conceditur
quod peccaret obfervando talem confoederationem,
fed hoc efle non poteft, ficut argutum eft prius,
nifi dicatur quod fortior obligatio iupervenit, propter
cafum neceflkatis inevitabilis, quee compellit
occidere talem conrcederatum, vim vi repellendo,
cum moderamirie inculpatas tutelar , 8c non eft
alius cafus in quo juramentum illud non fit obfer-
vandum, ftando in terminis in quibus Aflertiones
pejores pofitas funt.
Amplius. Ibidem, fub brevibus terminis. Aut Af-
fertio h x c nova loquitur de prarjudicio temporali,
vel fpirituali. Si primum, tunc tale priejudicium,
etiam mortis corporalis, non impedit quin Fides
fit lervanda , ex quo non vergit in anima; detrimentum
: quoniam hoc requirit ordo charitatis,
quod plus debetamari anima, quam corpus. Si autem
loquitur principaliter de prasjudicio anima;;
tunc Aflertio vera eflet : fed hoc debuiflet expli-
cari, quod nediim non fa£tum, fed oppofitum datum
eft .intelligi: loquitur enim Aflertio deprteju-
dicio uxoris vel liberorum. Conftat autem quod
juramentum factum a marito, vel a Patre, non vergit
in prasjudicium uxoris, anima;, vel filiorum, licet
aiiquando vergat in przejudicium temporale, ficut
patet in juramentis Nobilium, qui redeunt adfuos
holies, reliquendo Patriam, uxores 8c liberos, 8c
reddendo fe in carceribus fuorum holtium, quo- ]
rum arbitrio poflunt mpri. Patet etiam de merca-
toribus, qui pro fervando fidem, perduntque fuam
totam lubftantiam.
Amplius. Arguitur inquifitive, prxfuppofito cafu
Aflertionum. Quasritur utrum occidens ty-
rannum cum quo habet confoederationes , feiat
certitudinaliter 8c notorie quod ille tyrannus fic
machinatur in mortem Regis 8cc. Aut feit hoc
tantummodo probabiliter , aut per conjedturas ;
primum non ponitur in Aflertionibus, 8c fecundum
hon fufficit ad inferendum certam mortem. Pra;-
terea Aflertio loquitur de machinatione per frau-
dem, vel fortilegia. Sed fiepius evenitquod talia
feiri nequeant certitudinaliter, ex notorietate, cum
machinatione, de vi vocabuli, 8c fimiliter fraus no-
cens fecretum vel celationem.
Amplius. Inquiritur,fi tyrannus ille,feuprodi-
tor, de quo fit fermo, poflet 8c vellet coram Judice
ordinario judicari j an eflet authoritate privata
interficiendus per lubditum,vel confæderatum, aut
vaflallum : 8c conftat quod non} quia nullus quan •
tumcumque criminofus, vel adverfarius, debet in-
L terfici, priyata authoritate, fi poteft per publicam
.authoritatem fieri Juftitia de eo: imoneedamna-
tus ad mortem,poteft authoritate publica * interfici;
quoniam fit homicidium verum 8c malum. Sic di-
ceretur de defertore militiæ , de fui e no£turno,
de infidiatore in ftratis publicis, imb de hoftibus
in bello jufto} quia fi poflunt illi 8c fimiles fubju-
gari, judiciario ordine, 8c publico, ille ordofemper
eft proponendus. Oportet igitur quod interficiens
tyrannum, de quo fermo, feiat certitudinaliter quod
nullo modo poteft de illo tyranno Juftitia fieri ,
neque fufficiunt conjeètui-æ. Sed hoc non ponit
Aflertio : quare &c.
Amplius. Confirmando præmifla, fic arguitur :
R e x nullum quantumcumque criminofum poteft
aut debet occidere, veloccidi facere, Juris ordine
* prætermiffo, fi poteft ordinariè, fine manifefto pe-
riculo Reipublicæ procedere : conftat autem quod
nulla privata perfona habet majorem authoritatem
fupra non fibi fubditum, quàm R e x habeat in fub-
ditos : ergo See*
Amplius. Cum contingat ab Omni Ccetu 8c Po-
litia tyrannidem exerceri, ficut Papa poteft efle
tyrannus fuper Ecclefiafticos} 8c Abbas fuper Mo-
nachos 8c Capellanos } 8c maritus contra uxorem
8c fervos } ecce quanta datur licentia, quod quili-
bet poflit ut tyrannus interfici, etiam per Sacerdo-
tem 8c in loco facro, 8c per vililfimas perfonas 8c
confoederatas, 8c fubito fine diffidatione, per vene-
ficia 8c per mendacia. 8cc. •
Ampliùs. Licèt iftæ Aflertiones videantur foliim
loqui de tyranno} illæ tamen extenduntur ad om-
nem hominem generaliter, five virum , five mu-
lierem.Ratio eft}quia de qualibet perfona dici poteft
, quod machinatur in mortem fui Re gis , vel nat;u-
' ralis Domini, per fraudes vel fortilegia , 8c qubd
hoc facit, ut auferatur Dominatio Regalis vel natu-
ralis à fuo R ege vel Domino. Conftat autein quod
ex cafu Aflertionis, licitum eft, imb meritorium talem
perfonam occidere, vel occidi facere, propria
authoritate. E t fi opponitur quod non, quia Superior
poteft de tali perfona fumere Judicium 1 hoc
non valet : primo, quia quilibet poterit oppofitum
fingere vel aflèrere} ex quo non requiritur
certitudo 8c notorietas, ficut dedudtum eft prius.
Item. Quia Aflertio prima cum addit iftud adver-
bium, maxime, * * præfupponitveritatem illorum
quæ præmifla fu n t} fed fpecificat cafum in quo
magis feu maximè ilia quæ præmittuntur habent
veritatem. Exemplum eft in Juribus : non autem
præmittitur quod non poflit aliter fieri Ju-
> ftitia.
Amplius. Epilogando fic arguitur: Præcepta mo*
ralia, præfertim generalia, quæ data funt homini-
bus, tanquam prima principia regulantia vitam u-
niulcujulcumque habentis ufum rationis, debent
efle clariffima, 8c quæ non egeant diflicili 8c varia
interpretatione} 8c maximè ilia quæ confervant
humanam Politiam in fui firmitate 8c civilitate ,
ficutifta tria, Non occides. Non ajjumes nomen ‘Dei
tut in vanum, Exod .x x.7 . non occides per indu-
ftriam 8c infidias.
ltaque Præceptum quodlibet præfupponit unam
Aflertionem, quæ non minus tenenda, quarn Arti-
culus Fidei, ut iftud Præceptum, Non occides ,,præ-
' fup-
' * forii melius privata. ** forte deeft non.
fupponit, quod nullatenus eft occidendum, fic in-
telligendo, quemadmodum Legiflator debet intelligi
; 8c ita de reliquis : propterea error in talibus,
efb error in F ide, quas praefupponit, 8c fubfternit
fibi Jus naturale. Unde licet occidere, nonfithae-
refis} tamen aflercre quod liceat occidere, eft hse-
reticare : 8c ita de perjurio 8c reliquis. Conftat
autem,ex determinatione Dodborum omnium,quod
Praeceptum iftud, Non occides, habet hunc intelle-
dlum planum 8c groflum , quod nullus homo debet
occidi ab alio fponte, vel ex intentione, fi non A
habeat publicam authoritatem, vel adminiftratio-
nem. Debet igitur teneri in fuis terminis, neceft
alicui fas aliter interpretari: dicitur autem fponte,
vel ex intentions, propter1 illos qui vim vi cogun-
tur repellere, aut qui occidunt a cafu j tales in-
tentionem occidendi non habent.
Rurfus , hoc Prasceptum: Non ajfumes nomen
Dei ttsi in vanum} docet quod omne juramentum
deliberate 8c licite fadtum , eft fervandiim, dum
non vergit in animze detrimentum , etiam ufqne
ad mortem corporalem} quia plus debet anima 8c
ejus Fides diligi, quam corpus. Unde fi prohibetur
omne mendacium, magis multo perjurium : non
negatur tamen quin in omni juramento rationabi-
lis authoritas Superioris,8cDei reverendis #,8c Pr£elati
difpenfatis j intelligatur excepta.
Ruriùs, hoc Præceptum, dé non occidendo, per
induftriam 8c infidias, docet quod nullus poteft pa-
rare infidias licite proximo, tanquam media licita,
per quæ moriatur ex improvifo} 8choc, inter cetera,
propter periculum damnationis animæ,cujus
falus debet præferri faluti, nediim corporis alicujus,
fed proprii; ita quod nullus, non præmonitus, nec
diffidatus, poteft voluntariè interfici, quia fi fit
diflidatus, jam non debet cenferi mortuus fubito,
cùm fibi præcavere debuerit.
, Conftat autem quod novem Aflertiones præno-
minatæ patenter eveftant hæc tria Præcepta fic
intelleéba , 8c per Doétores facros fic expofita ,
& quæ funt de primis impreflionibus, vel inferip-
tionibus naturæ, feu Juris naturalis, 8c quæ nemo
capax rationis permittitur ignorare.
D eM o y fe , qui occidit Æ gyptium, £a-W. ti. 8c
AB. vn. ubi patet quod habuit Mandatum à Deo.
De Simeone, 8c L e v i, qui occideruntSicjiimi-
ftas } 8c inde malediébionem Patris incurrerunt,
Gen. xxxiv.
DePhinées,qui occiditZambri. Num.xxv. U-
bi patet quod habuit Præceptum à Deo , 8c
Moyle.
De armigero j qui interfecit Saiil, patet quod male
Z.P^eg. i .
De Ajoch, qui occidit Eglom. Ju d ith, in. Hoc
benè, quia erat hoftis publicus diffidatus.
De Jaël qui interfecit Gifaram. Judith, iv . V i-
deatur de L ira, quare laudatur.
De Samuele qui occidit Aghog} patet, Regum
Decimo fexto. B en è ,quia erat hoftis publicus.
De Abfalon occii’o per Joab 2. %egum. Decimo
tertiot Benè} quia erat hoftis publicus, 8c vita fuiflet
periculofiffima.
De Abner filio Ner,quern idem Joab occidit,fun-
dendo fànguinem belli in pace. Secundo Regum. In
hoc peffimè, 8c inde occiluseftperSalomonem.
De Helia, qui occidit Prophetas Baal 3. %egum
xviii. Benè quia habuit Præceptum Dei.
De Jehu, qui indiofe loquutus eft, nec tarn de
mendacio laudatur quàm de zelo. 4. %egum. x. Si-
Ampliùs. Si tyrannüs contracté acceptus pro if
lo qui machinatur in lalutem Regis fui, debet lici-
tè interfici à quocumque fubdito 8cc. multo magis
debet interfici, aut mandari interfici tyrannus
ille qui machinatur contra falutem totius Reipublicæ,
quanto bonum commune melius eft quàm
bonum-particulare} 8c qüöd hoc licite fiat à quolibet
fubdito Reipublicæ 8cc. Hoc autem dicere,eft
palam favere huic Aflertioni, Quilibet tyrannus 8cc.
quæ ut hæretica damnata eft in hoc facro Concilio.
Amplius. Deduci præmifla poflunt per exempla
ab hiftoriis facris, 8c aliis authenticis affumpta, o-
ftendendo qualiter nemo, privata authoritate, occidens
alterum fpontè, 8c abfque divina revelatione
laudatur, fed inculpatur, conformiter ad di6ta8c
authoritates Sanétorum. Nullus prætereà frangens ^
juramentum, volens evitare proprium difpendium,
vel fuorum, laudatur } fed non infidiæ in quibus
eft mendacium, vel juramenti fraótio, unquam lau-
datæ funt.
E x hac confideratipne refpondetur' faciliter 8c
veraciter ad omnes hiftorias quæ poftent induci
pro præmiflis Aflertionibus. Unde fi laudantur
‘-occifores tyrannorum, vel aliorum, hoe eft quia
fungebantur publica authoritate,} ut quia occifi,
erant hoftes Reipublicæ 8c diffidati j aut divina
revelatione quandoque fiebat hoc. : •
Sic patet quod dicendpm eft de Lameth , qui
occidit Cain, quamvis fceleratiffimum,quia inde pu-
nitus eft. Gen. iv.
Tom. IV . Pars HI.
forte legendum reverentia. f forti difpenfatio.
ß cut 8c Judith non laudatur de mendacio, fed de vero.
De Olopherneoccifo à Judith. Judith, xin. ut
fupra.
De Athalia, quam occidit Joyadas 4. Regum. xi.
Benè, quia erat hoftis publicus, 8c Joyadas habebat
authoritatem.
De Johas occifo àfervis. 4. Reg. xu. Servi puni-
ti funt. ,
De Sennacherib occifo à filiis , 4. Regum xix.
Hoc jufto Dei Judicio, cum peccato filiorum.
De Sedechias , qui fregerat pa&um initum.
cumpeffimo idolâtra Rege Babilonis} inde tamen
punitus.
De Regu lo, qui rediit ad Carthaginenfês fæ-
viffimos ut fervaret fidem : imo tunc erat mos R o-
manorum, quod fi quis non obfervaret juramen-
C turn fuum præftitum hoftibus , mittebatur captivus
8c ligatus ad eos} ficut narrat Tullius 3. de Of-\
ficiis. '
Item, de morte Julii CæfarisfuemntapudRomanos
fententiæ corjtrariæ: quidam, ficut Valerius
Maximus, 8c fui fimiles, dixerunt mortem ejus fuif-
fe injuftiflimam, 8c vocant interfeélores ejus pa-
tricidas, quia non reputabant eum tyrannum : alii,
ficut Tullius, dixerunt oppofitum, quia reputabant
Cæfârem publicum tyrannum atque notorium,
8c pro tali à Sênatu 8c populo Romano habitum}
8c ita. confequenter dicebant eum autoritate publica
rarionabi liter occifum.
Serjuitur fehedula quoedam circa declara-
tionem falfitatis primoe Aflertionis ,
qua fmdatttr circa ilia qua habentur
i. Quafl. i.
T Taque pro declaratione primæ Aflertionis, quæ
ficincipit : Licitum eft unicuicjuc fubdito drc. Pla-
ceat attendere quantum bonum : 8c fimiliter verum
fuit ex omnibus circunftantiis, ut dicitDio-
hyfius. Si deficit unacircumftantia, Propofitio u-
niverfalis redditur falfa : requiruntur autem multæ
circumftantiæ, fi prædiéta Propofitio debet diet
verà.
Prima Cirwmflantia.
T3 Equiritur ad verificationem ejus quod ille de
quo loquitur, fit notoriè tyrannus talis ficut
deferibitur} 8c hoc notorietate J uris, vel faéfci. Alio-
quin quilibet fingere poffet de quolibet qsod eft
A a ty