9 ° 3
„q uæ notat Juno, in dido C . Si verb, inglofa:
„ Quodf i non ob fui. C. Quod f i pro rebus, z. Sedpro
j, perfonis aliorum,etiam extrancorum,tuendis : quia,
„etiam focii injuria propalanda eft. xxm. 7. 3. For-
„ titudo. E t C . Non in inferenda. Ubi de hoc per fe,in
j) glo. 11 Et per Archi. E t per -ea quæ Le. &
5>nota i. de feu. ex quanto. E t eodem titulo, diletto
jjlivi.* Et quæ notât Juno in di&aglo; inprincipio.
„ Alii ecantra,fcilicet quod aliis pro extraneis tuen-
, dis non poflunt, prout récitât Juno,in di&a glola,in A ,3 habentis.
9 ° 4
»>rem. A d Le. Juli. Deadul.i. Cap.v. Et poteft au-
33 thorjtate propria fe vindicare. C . Quando licet uni-
j, cuique fine Judice f i vindicare. L .I. xvil. q. IV.
„ Item . Qui poteft occidere per fe, poteft per
„ alium occidere : ut in dido C .L . Gram, infra, De
„ Re. Juris. Poteft quis. Lib.vi. Sed invafus po-
jjteft licite fuum mutilare, vcl occidere invaforem.
j,U t fupra, in primo membro. Ergo 8c per alium,
3, de Mandato , vel ipfius nomine pofteà ratum
s,fine: ubi alii dicunt, quod bene pro rebus pro-
„p r iis j per ea quæ notât Ber. infra, eodem Sufce-
„pimus, glofa prima: ubi laïeus vera&c.
,» Ego verb Henricus, credo, falvojudicio melio-
,, r i , quod aliquis poteft, fine peccato, mutilare, vel
3, occidere invadentem alium injufte, 8c occidere
j,volentem, incafu, ubi ipfius vitam invafi aliter
3, falvare non poteft : dummodó ad lalvationcm in-
3} vafi principaliter, 8c non ad mortem invadentis in-
,3 tendat. Patet perpræmifla.
„Item. Talisyfi occidit talcm invaforem Cleri-
j, cum, non eft excommunicatus 3 imo meretur, per
,, Capitulum allegatum: For titudo. Non in inferenda.
,3 ut notat Juno. Prima de fin. Ex. Si verb, inglo-
3, fa, Quod f i nonob fiti. EtJo.A n . pofteum. Sier-
» go meretur, in hoc non peccat, fed licitum eft
„ quod facit. xxiii. quaft. iv. Quipeccat. L . deadul.
,, Gratus.
„Item. Ifte qui flat pro tali invafo, flat pro jufto
j,bello. C . A d Legem Juliam. devi.pre. L . Quo-
„ mam multa facinora per hoc. Nota Joann. Ra. in di-
,,£lo. §. Si debitorem, dicens 8cc.
s, Item. Poteft hoc fie confirmari. Primo, Lege
3) divina : quia quis tenetur proximum fuum diligere
,, ficut fe ipfom, Lev. xix. 18. Luc. x. 27. Matth. xix.
,) ip .& xXil. 37. Rom. xili.p. XIV. 4. C . penult.
,, Depoe. Di. z . Et Charitas. z. circà medium. Sed pro
j,fe iplo fàlvando * _ ', ubi alias 'm ortem evita~r e■ non p ...TBiviwu.uvu LUIIUIUIUIU V1.11US Viuciurpcr
„p o te ftj vel mutilare , vel occidere poteft fuum ° „præmiffa j 8c quia interefthominis, hominem be-
„Secundum iftam rationem ultimam, videtur
>, quod fi invafus nollet fe deffendere, ut Martyr
9> forte mori f , quod poflet alius mutilare, vel occi-
3>dere invaforem. Sed contrarium verius videtur per
,> invaforem , ut di&um eft in principio : ergo 8t
„ pro proximo falvando. Item in Pfalmo lxxxi.
,, 4. Eripite pauperem & egenum de manu peccatoris
,, liberate. E t Eccli. iv. p. Libera eum qui injuriampa-
„ titur, de manufuperbi. E t Prov. XXIV. 1 1 . Erue eos
„ qui ducuntur ad mortem, & qui trahuntur ad interitum
„ liber are non ceffes. E tfic quod Dominus imperat
,3 necefle eft fieri j 8c nifi fiat, poenam habet. xxix.
,,q. 1. Quod prascipitur ergo fi fiat, legitime fit,
„ nec pcenam meretur. C . A d L .Jul.Deadul.Le.
„ Gratus: maxime cum aliquo j* Prascepto vel concef
,3 foj omnia fine quibus. Prima de Re. Juris. Cum quid.
,, Lib. vi. Et qua: verifimiliter poflunt fequi ad
„ illud: prima de hujufmodi. Is qui mandat. Libro. vi.
„ Item. Remoto amore proximi, removetur amor
3,Dei. I. Joan. iv. 20. S i quis dixerit, quia diligo
,, Deum, & fratrem fuum odit, mendax eft. E t fic q „
„ inimicum D ei, 8c hominis, utfalvetamicumDei „
33 8c hominis, occidere poteft.
„Item. Eccli. iv. 34. dicitur : Vfque ad mor-
,, tern cert a pro juft it ia, & Deuse xpugnabitpro teini-
,, micos tuos. Pro invafis eft Juftitia : Ergo& c .
33 Item. Exod. n. Cap. Cum dicitur, quod fan&us
3, Moyfes, etiam antequam conftitutuseflet Judex fo-
3, per populum, iEgyptium injuriantem, 8c filentem,
„ & eum percutientem injufte, percuffit, ponens eum
„ fob fabulo.
33Item. Exod. xxii. 1. proximo, in princi-
,,pio dicitur: Quod fi fur no&urnus perfodiens in-
„ventus fuerit, occidi poteft. E t eft ratio , dicit
„H o f t i : infra eodem, proximo} quia prtefumi po-
„ te ft quod ad occidcndum venerit. Etfic^intelli-
3,neficio affici. ff. defir. ex C. Quamvis ea Lege:
tyinfi. E t quia in fadto, feu caufa fanguinis, alter al-
,3 terum, etiam invitum3 deffendere poteft. ff". De app.
3, L . Non tantum.
33 Et hoc fatis patet in Paflione Domini JefliChri-
3> f ti, cujus omnis adfio , noftra eft inftrudfio. 11.
»qudft.i. Deus Omnipotens ; quern volcntem mo-
„ r i pro nobis, PetrusdefFendcbatcumarmis,Mal-
3> chum; fcrvum Principis Sacerdotum mutilando,
33 amputando fibi auriculam ejus dexter am , Joan.
„ xviii. 1 o. Matth.xxvi. f 1 . Marc.xw. 47. Luc. xxii.
33 fO. XXXIV. quaft. 1. Si Petrus, xxm. quaft.ui. Pro
,, membris: in quo non reperio quod peccaverit, cum
3, hoc fecerit quafi ad nutum Domini prasdicantis.
33 Luc. xxii. 3 6. Sed nunc qui habet facculum, tollat,
,-ifimiliter & peram-, & qui non habet, vendat tunicamfuam,
& emat gladium. E t ibi, quando Difcipuli
33 interrogaverunt eum ^ffipmine , f i percutimusin gla-
33 dio ? & ipfi tacuit. j Per quod videtur tacite con-
„ fentirc: infra De Re. Juris. Quitacet. Lib .vi. Pro
,3 quo facit quod notat Specu. T i. De Legato. %.Jux-
,, ta Propofitiones, in fecunda columna} rursüs, Num-
,, quid ergo Beatus Paulus ? E t licet Dominus , in
Miniftro Ecclcfiie, prseceperit fibi quod de cete-
„ ro gladium materialem converteret in vaginam, &
3> fpirituali tantum gladio uteretur. xxm. quaft. vm.
33 in Summa. Quas ratio, una cum prasmiffis, fortiter
3,cogitaddicendum,idem eflfe, hoc cafii,inClericis
3, non benefitiatis, quod in laicis &c.
„N e c obeft, fi dicas: Magis teneor,de debito
3, Charitatis, diligere vitam gratia; in proximo, quam
33 vitam temporalem in me,fecundum Sandtos:Libro,
„ gam generaliter, quód nedùm per ilium, cujus do- D „ De gradu Charitatis. E t plus teneor evitare dam.
.i., mmuumm pnpefrlif-vo/diiii-t , f1/e>dA pnewr qn.uiaemml.lUibise»t e«t.1ia__m__ _a_l_i_u_m_ . . 1
33 occidi poteft , ex quo Le x non diftinguit. ff. De
L . de pretio. p. De privileg. Quia circa.
„ Item. LegeCivili& Canonica, diccnte , quod is
3, qui cum telo ambulavit, necandi hominis causa j
„ ficut is qui hominem occidit, poena homicidii tc-
3, netur. f f A d Le. De ficariis. G.divus. C ( A d Le.
„ Cor. De ficariis. Is qui cum telo.
„ Modo Jura dicunt, quod ubi non poteft "quis
„ copiam habere Judicis , regulariter poteft facere
3, ea qu£e faceret, vel deberet facere Judex, f f De
,»his qua in fraud, credi. 1. ait prastcr. §. Si debito-
* Locus corruptus. f Legendum videtur aliquo prohibito,
veJ conceflo j omne idprohibetur, velconceditur, per quod
pervenitur ad illud. '
3nationem perpetuamanimseipfius, quam mortem
33 corporalem meam, fecundum eos. Sed verifimili-
33 ter debeo credere , quod fi interficio invaforem
,3injufte, quod damnabitur perpetuo, cummoria-
3, tur in a6fu peccati &c. Ergo quia concedo Mass
jorem. Ad Minorem dico , quod non film certus
33 quod ipfo damnabitur} cum alterationes praeceden-
33 tes mortem, Seexitumanim« ä: corpore, neceftä-
33rio fiant in tempore, in quo tempore, quantum-
33 cumque brevi, poteft pcenitere; & per confcquens,
3, falvari} nec eftem certus, quod fi interficcret me,
,3 ego eflem falvatus; pofium enim habere alia pec-
33 ca ta , & nihilominiis ea nefciam. In Pfal. x viii. 13.
„ De-
„ DeliEln quis intelligit ? E t I. Cor. IV. 4. Nihil
3, hi confcius fum, fed non in hoc juftificatus fum. . Et
,, Eccli.ix. i . Nemo feit utrum amore,v'el odio dignusfit.
3, E t eadem objedtio & folutio poteft fieri, ad mem-
3, brum illud, ad deffenfionem alterius injufte invafi.
„ Item . Credo, quod pro rebus propriis falvan-
,,dis, quas aliter falvare non poteft, poteft quis mu-
3, tilare, vel occidere invaforem, cum tali modifica-
„tione quam ponk Frater Joannes, in Summa •> foinommatum
, modis pradiSlis , non debet de aliquo
reprehendi ; & Rex non debet fiolum effe, contemns j
fid debet habere faflum acceptable , & authorifare
quantum opus, vel necejfitas eft, Vel ejfet.
Et nequis ex folis vocibus inordinate prolatis in-
currat nedum errorem, fed hxreCim 3 prima * ejus
intelledfu plene exprefib , & qualibet ejus diftribu-
tione ad fuum relata, diftributivas font; quod unicui-
que fobdito, fecundum Leges, Naturalem, Mora-
„ lic e t cum ex talium ablatione,quis poneretur in ^lem , & Divinam , fine Mandato alio vel Præj,
extrema neceffitate : quia qui alimenta tollit necef-
,, fària, vitam fimul aufferre videtur.
,3 Pro rebus proximi falvandis, non credo lice-
„ re interficere : alias, quod # in præmiflîs cafibus,ho-
„ minem interficere non licet, authoritate L e g is .,,
P o ll, habetur de fore noéturno, quem, fecundum
Legem Moyfi, licet interficere &c. Refponfivè&c.
ad novem dubia, per Concilium Generale Conftan-
tienfe diflolvenda fibi propofita.
* For fan quàm.
LI. D e l : B E R A T I O .
Ç \ Uoniam in agibilibus humanis, propter mutabili-
^tatem,Propofitiones frequenter,& regulæ patiun-
tur inftantiam: ideo,he verbofis relinquatur occacepto
quocumque dato, licitum eft occidere ; etiam
Catholicæ , terrenæque Reipublicæ & fidelitatis
inter Principes, & fobditos confervativæ.
Dùm enim , ficut videmus in rebus naturalibus,
unum contrarium vehementiiisagit, altero contrario
foperveniente, proptereà aquæ calefaéfæ magis
congeiantur, ut dicitur, ficundo Matheorum 3 pro-
culdubio, ex rebus naturalibus ad res humanas deri-
vantur, Sc in hominibus hoc, ex naturali inclinatio-
ne , invenitur , ut unufquifque déprimât eum qui
contra eum infurgit. Sed tyrannus contra Rempu-
blicam infurgit, dùm Regem , qui velut Epifoo-
pus, eft vu. Quaft. 1. Scire. Et anima, homo.
1. Coïimh. xv. 4 f . eft Refpublica, ix. Ethicorum, ma-
chinatur interficere. Ideô, fecundum Legem natures
, licitum eft, quod if t i, omnibus fubje&is undë
fio inffuâuofà relatrandi, difîèrendæ veritatis ma- B Refpublica integratur demonftratis, tyrannum dettefirriwamm.,
f(ioibK cz-eprrtfofi croaffioi lliimmiiftoaftoamm , v«onl no epxvprilliicraarre^. „rimant-. cV illirn nnniAnnt-. .IN.-.-, ___ri
Et pono, quod Titius, & Petrus fint ambo v a f
fâlli Regis Pauli} & quod Titiùs,appofito deliberate,
per dolum, fraudem, 6c fortilegia, invocatio-
nes dæmonum, & padta ex reverentia cum eis ini-
ta , malumque ingenium, &maleficia, quæpudor
eft dicere , machinatur occidere Paulum Regem
fuum, cupiditate habendi ejus Coronam , & Domi-
nationem 5 qubdque tantæ eft potentiæ , quöd de
eo non poteft, bono modo, fieri juftitia per Superio-
rem 3 & ne Paulum Regem fuum occidat, à ne-
mine poteft impediri 3 ni fi occulte, per bonas caute-
las occidatur} qubdque Petrus , cognito quod pe-
riculum eft in mora, ex fidelitate quam debet Paulo
foo R e g i, Titium occidat.
E t rem quamlibet dùm adjuvari magis , quàm
evanefoere oportet. C . De reiuxoria aüione, in Principes*.
Et N ifi nomen quis feierit;, cognitio rerum
primant, & illico occidant 3 düm melius eft occur-
rere in tempore, quam poll exitum vindicare, Sc
juftum eft ut mortem quam minatur accipiat, &
id quod intendit incurrat. C . Quando licet unicuique
fine Judice vindicare f i . L .i.xv u .q .iv. Sedquoniam
e x L o g ic a , Sc A r .x x iu . quaft.viu. Siquatuor. Et
Extra. De ho. Cap.fignificafti, M eft bonum Argumentum
: Ifti tyrannum occidunt; isitur qui-
libet eorum tyrannum occidit. Et ergo dam expli-
cite non fequitur quid illicitum, ficut ex vero nil
nifi verum, authoritate etiam Legis natura:, cuilibet
fobje&o licitum eft tyrannum occidere.
Item fic : Quilibet fubje&us pro deffenfione foi,
authoritate Legis, licentiatus eft tyrannum occidere.
Di. 1. Jus naturale, xxm. quaft. vm. Si nulla. lit
Extra, deho.ux. C.11. §. A d L . Cor. De ficariis. L .
11. hi. Sc iv. Et in occafione furis nodturni. Exod. xx.
Sed quoniam Rempublicam magis quilibet fobje-
perit, ut dicit Ifidorus , primo libro Ethimo. C .iv . C ö u s , quam fe , tenetur, authoritate Legis deffende-
Suppono cum Gregorio, X>i. Libro Moralium , St
glofa; Job. xv. 20. Numerus Annorum incertus eft ty-
rannidis ejus. Quia proprie tyrannus dicitur , qui in
communi Republica non Jure principatur. E t illo ita-
que, & iftb foppofito, cafo fcilicet pofito, & nomine
expofito, fequuntur Propofitiones ad ordinem
do6trinae, ficut fubjej£h patitufmateria, reda&as.
Propojitio Prima.
Licitum eft unicuique fubdito , fine quocumque
Mandato, vel Pracepto', fecundum Leges, Naturalem,
Moralem , & Divinam , occidere-, vel occidi
facere quemlibet tyrannum, qui per cupiditatem,fraudem,
fortilegium, & malum ingeniufn, machinatur
contra falutem corporalem Regis fiti', & fitpremi Do- ,
r c , ficut videmus quod naturaliter manus fe oppo-
nit i£tui, abique deliberatione, ad confervationem to-
tius corporis ; & quod inpoliticis virtutibiis, cives
pro totius Reipublicæ confervatione, & difpendio
propriarum rerum , & perfonarum interdùm fufti-
nent; & Charitas, de qua fcriptum,eft, quod Non qu*.
nt fna fum. i . Cor. x i i i. y. Communia propriis
anteponit,in régula. Philofôphusquoque, i .W i i -
corum. E t Legifperitus. S. Pro facto. L . Atlione,
%._Làbco\. C. Decaductscotton. L . una. §.pe.vn.
quzfi. I. Sciat frater. Et Extra.B e pvfiula.C. in . Et
ergo , dùm eadem Lege quilibet tenetur Rempubli-
cam & Regem, feu quemcumque alium j per quern
conferratur, deffendere: proculdubio, authoritate
n«»/ » i/vi »»cm rverw /*»*• ,v_/ jiiui cm* juru-y , Le~g is, cuilibetfubjettolicitum e ll,' «pro deffenfione
mmi^roarfcrendofbifuammbiUtfmamédtitfimamU^ps fui, quemlibet tyrannum occidere.
: Dominationem : & nedum licitum , fid honorabile ,
& meritorium, maxime quando eft tanta potentia ,
quod Juftitia non poteft, bono mb do,fieri per Supremum.
Propojitio Secunda.
Leges, Naturalis, Moral is , & Divina, authori-
fant unumquemque fubditum de occidendo , . vel occidi
faciendo diflum tyrannum.
Propojitio Tertia.
Ille qui occidit, vel occidi facit tyrannum fupra
* For Jan ia principio.
Item fic: Quoniam minus malumfempereligen-
dum eft, quando mens inter minora & majora mala
conftringitur: & dicit Philofophus, vi. Ethicorum J &
Gregorius, xxii. Lib. Moralium. C . xxxvi. Et Le x,
Quotient, ait 3 fine- captione nihil invefiigari poteft ,
eligendum eft quod minimum habet iniquitatis. f f De
Re. Juris. Quoties. Sed minus malum eft, minus
quod habet iniquitatis, occifio tyranni, quam interims
Regis j fubditus conftringitur quilibet. Ët ergo
dum authoritate Legis, cuilibetfubjedoeligibi-
L l l 3 leeft}
* Tor fan legendum primo. J. Forfan legendum non eft
bonum. j- -j- Led corrupts.