aliud intendit,ex fenfuprimario,fic# error in omni- Sed hasc refponfio etiam nulla eft. Non enim
bus moribus: refpondetque,hicc Aflertiola:dit gra- monftratum Fuit in aliquo , in illa apertione mate-
viflime 6c manifeftiflime Regis Majeftatcm, 6c dat r iji fabta primo, tAlftimo me titulari. N ec potuit
audaciam pcffimis proditoribus, 6c horqicidis pro- oftendi, nec poteft, nec poterit ita mödicum, ficut
fequentes f quorcumque fubditos Regis crudcliflime, de illa : Licitum efi umcuique occidere furem nottur-
finsendo . 6c faciendo de non caufa caufam, ut in- hum , de quo prafumitur , quod non folttm vadit ad
terfici, vel occidi faciat per homicidas condu&os
prece , vel prerio , proditoriè , 6c fubitb. E t ita
pra&icatum e l l } ut dicebatur in prima : Et quia *
ilia Refponfio fundatur fuper pra&ica dida in
refponfioncad primum dubium, quæ quidem pradi-
ca llabat in cafu male pofito : ideo fundamentum
inftabjle efle cenfendum eft * nec eft verum quia
hæc Aflertio lædat graviflimè Regiam Majeftatcm :
imo ipfàm à mortis periculo inevitabili occulto tue-
tUr , 6c deffendit j nec dat audaciam quofcumque
fubditos Regis crudeliflimc perfequendi, nec inter-
ficiendi, aut faCiendi de non caufà caufain. Non
enim fungitur 4-3 nifi ex Judiciismanifeftis, & publiera
fama vulgariter proclamata.
Ad quartum. Cum quærebatur : Numquid po-
tiùs videtur obfèrvator illius Præcepti, Nonoceides,
vafl'ullus qui tyrannum Aflertionc prædida expref-
fum prævenit morte, ne fuum Principem, & Re-
gem inrerficiat malignifîîmè ,’ quam ille qui per-
mittit fuum Principem, & Regem interfici, cùm
poftet obviare per mortem tyranni talis , ft alia via
non paterct. Refpondet Adverfariiis, quod hie eft
radix totius deffenfionis malitiofæ hujus hæreticæ
pravitatis, dtim reducitur cafus ad inevitabilem ne-
ceflitatem mortis R e g is , nifi provideatur taliter.
Undè conftat, quod Aflertio non coardatur ad ta-
lem cafum, ficut nec fuit talis, inveritate: 6c pro
hoc vidéatur cedula, quæ incipit : Placent attende-
re ^ quæ ex omnibus concludit perfpicue, quod in-
cvitabilitas mortis Regis hîc nedùm non includitur,
fed patenter excluditur per hæc verba : machinari,
fraus, dolus, for tilegium, malum ingenium, ininten-
tionem
Sed hæc Rcfponfio nulla eft -, cum excludit inevitabilem
neceffitatem * in hoc cafu, qui non eft minus
peficulofuS j imô plufqüàm invafio Regis cum
gladio evaginato , 6c extenfo. Turn quia Rex fe-
ipfum poftet deffenderç ab invadente : hie autem
non poteft, propter occultationem effeduum 6c
aduum, fed aduum machinationis, qui quanto oc-
cultiores , tanto funt periculofiores : 6c pro quoli- '
bet momento periculum -, imo 6c artjculum mortis
inevitabiliter, nifi fuccurratur, ex tyranni continua
machinatione femper intentioni cupiditate , 6c effi-
caciori aduumtitate*operantur, 6c nifi,ut didum
eft, fuccurratur.
False etiam dicit, 6c temerariè hîc refpondet >
dum ai t, quod hîc eft radix malitiofæ deffenfionis
hujus hæreticæ pravitatis : imô eft radix hujus pro-
babilis Veritatis > nec cedula incipiens , Placent attended
, ad oppofitum aliqualiter oftendit, pef illa
verba, machinari 6cc. Pro quo videatur refponfio ad
cedulam refponfivam, quæ incipit : A d côntenta.
Ad quintum, quo quærebatur : In quo loco
Scripturæ fàcræ , vel Articulorum Fidei, vel uni-
verfaliter eorum quæ tradita funt nobis ad creden-
dum exprefsè, vel determinate per Ecclefiam Ca-
tholicam , continetur contradidorja illius Propofi- ]
tionis præfatæ, quæ ita inftanter petitur condemna-
ri tanquam erronca in Fide : non fuit adhuc allega-
tum. Refpondet per illa quæ miniftrata funt in
apertione materiæ, prima vice, quæ incipit : tÆfti-
mo me, 6cc. 6c clariflimum eft , quod concernit
Præccpta Decalogi, quæ Scriptura facra, 6c, per
confequens, Fides Catholica tradit , 6caflerit, 6c
ponit Aflertor, dicens quod eft conformis Legi di-
vinæ.
* Forfait legendum fit. f profequendi. J. Torfan fingit,
nifiex in d ic iis. ^ Forfait inte rn etio n em . * Locus corrupt ns.
fttrandum j fed etiam ad occidendum. N ec Aflertio
hoc ponit, quod contrarietur Præcepto, in hoc
quod dicit: Licitum effe^ conformiter Legi divina,
fed magis oppofitum. Ut ex terminis patet.
Ad fextum. Cùm quæritur: An prælibata Pro-
pofitio magis jpertineat ad Judices in caula fangui-
n is , qiiàm ad Judices in çaufâ Fidei Deputatos.
Rcipondit, quod hæc Aflertio patenter involvit
deffenforcs, vel afl'ertores , tahquam reois in caüïà
fanguinis, 6c homicidii, nédùm unius, fed mul-
torum, fàltemex confilio, deffenfione, vél aflenfii
repugnantis ferutantis immunes. Nihilominus dici-
tur, quod hæc Aflertio fpeftat ad Judices Fidei,
propter illos terminos, licitum, laudabile, 6c mentor
sum : 6c maxime, quia fe fundare nititur Jure di-
vino , ubi tamen apertè eft contra ipfum Jus. Sic
denique quæfitum fuiflèt de ifta : Quilibèt tyran-
nus &c. quæ Judicio Fidei damnata eft ut hære-
tica, 6cc.
Fatendum eft tamen , quod alia ratione fpeâat
ad Judicium fanguinis, ficut ad crimenlæfæMaje-
5 ftatis Regalis. Refponfio autem hæc implicat mul-
ta falfà. Primùm , quod quæftio involvat deffenforcs
, 6c aflertores in caufà fanguinis, 6c homi-
n is , nedùm unius, fed multorum ex Confilio,
deffenfione, 6c aflenfu. Efto enim , quod Judices
in caufà fanguinis, habeant videre in occifiohe furis
noéturni, de quo præfùmebatur quod veniret ad
occidendum : non fequitur quod deffenfofes illîuS
ôccifiônis, ut licitæ, in caufà fànguinis tanquàm rei
involuti debeant dici in confilio, deffenfione , vel
aflènfù. Sic nec in propofito.
E t cùm dicitur : Nôn répugnantes huic Aflèr-
tioni, ab hujufmodi funt immunes. Loquitur*
ifte refpondens, ficut alias eft locutùs, ja&ando fe,
quafi glorians in malitia fua , quod in Francia non
fuiflet pro hujufmodi caufà levatus enfis, etiàm vel
accin&us, nifi ipfè fuiflèt. Videantur exhortatio-
nes ad bellum fa6tæ in Propofitionibus fuis, 6cPræ-
^ dicationibus fuis, 6c diéta fùa , 6c impedientia pa-
' ccm , 6c hæreticantia Traétatus pacis initàe alias
mundo : ex quibus quanta ftrages hominüm fit fe-
cuta, quanta & Ecclefiarum incendia , quot quan-
tæque deftruétiones, 6c earum fàcrilegia, faptu^
Virgitium, 6c Sanftimonialiutn , venditiones pue-
rorum , 6c puellarum , quod eft in illo Regno li-
berrimo alias inauditum ; quot civitatum depræda-
-tioncs, 6c alia mala innumerabilia , 6c immenfura-
bilia, non fufficèrent lingua, 6c calamus explicare;
fed nec incorhominis afeendere poteft, præmulti-
tudine feelerum, 6c magnitudine ab indè perpetfa-
torum. Uridè Regnum Franciæ, proh dolor ! ad
exterminium eft dedu&um , in quibus de præfenti
confiftit.
UlteriuS. ï'alfum dicit, cùm ait, quod hæc Af-
fèrtio fpeétat ad Judices Fidei, propter illos terminos,
licitum, laudabile, ÔC mèritorium. Nam tune
) illæ pertinerent ad caufam Fidei : Licitum eft mihi
bibere vinum vernacium, demanc. Laudabile eft y,
fnechanicos furgere tefnpeftivè. Mèritorium eft
fodere in vinea fortis, 6c fie de al iis.
N ec quia fe fundare nititur in Jure divino,perti-
net ad Fidei caufam : non enim omnia quæ fun-
dantur in illo , pertinent ad caufàm Fidei. Omnia
enim quæ benè fiun t, fundantur in illô * 6c quæ
male, repugnant. E t fie omnia crimina ad caufàm
Fidei, vel ad ejus pertinent Judiciüm $ quod eft fàl-
fum.
Nec
Nec eft verum quod dic it,, quod ifta; Aflertio-
nes funt manifefte contra Jus divinum : imo con-
formes funt Juri divino.
E t cum dicitur , quod pariformiter poflet qux-
ri de ifta j conceditur : Quilibet tyrannus 6cc. V erum
eft, quod pariformiter poterat quseri; fed ali-
ter , 6c aliter eft refpondendum ad illam , 6c ad
iftam j propter varietatem terminorum, 6c circum-
ftantiarum: nec 6c ipfa'lpeftat ad caufam Fidei taliter
, quod fit Fidei Judicio reprobanda : nec ad
caufam fanguinis, tanquam eidem conformiter agens 1
fit Judicio fanguinis condcmnandus: licet nolim re-
probare j quoniam poftquam Judicibus Fidei eft de1*
nunciata, 6c cum tantis Requeftis, quin bene fiet,
fi declaretur an pertineat ad caufam Fidei, 6c tanquam
pertinens reprobanda.
A.d feptimumj quo quairebatur: An iftaPropo-
fitio fit conjurationum , vel confpirationum , aut
proditionum in Regum interfe&iones, 6c Princi-
pum , tam Ecclefiafticorum , quam fiecularium,
maxima quarta Aflertio, quae eft velut maxima, rc-
preftiva. Refpondet negative, quod viam aperit,
6c aperiiit ad omnes conjurationes, proditiones,
Regum interfe&iones, 6c Principum, tam Ecclefiafticorum
, quam faecularium, maxime quarta Af-
fertio, quae eft velut maxima 1 fi major ad hanc
Aflertionem, 6c alias inde fequentes } dum ait ge-
neraliter, quod Quilibet tyr annus debet occidi, 6cc. I
Unde de qupcumque R e g e , 6c non folum de Principe
inferiori, poterit fingi quod machinatur in
mortem Papas, vel Imperatoris j pro tollendo Do-
minationem eorum, quatenus alii fubrogentur.
E t nptatur etiam prima Refponfio j 6c qualiter
extendrpoteft acf Dominum qualemcumque } imo
ad fervos viliffimos^ qua; refponfio nulla eft : non
enim aperit viam, fed claudit tyrannis machinanti-
bus in fuos Reges , 6c concupifcentibus eorum al-
riflimas Dominationes : ut clarc patet de prima $
fecunda 6c tertia A.flertionibus j quibus addudtio
quarta: non dat clavem aperiendi januam ad cbnfpi-
rationes , comparata ad prascedentes 6c fequentes,
6c caufas dicendi, ex quibus, fecundiim Hilarium,
intelligentia dibtqrum eft afliimenda, qua: eft folum
ad refponfionem^tyranni hoftilis, 6c fpecialiter qua-
lificati in prima , fecunda, 6c tertia Aflertionibus:
qua: ulterius quarta Aflertio fi coar&etur , quem-
admodum ex vi analdgica debet coarftari, noncon-
cludit Univerfaliter de quolibet tyranno ,-accipiendo <
tyrannum pro Domino naturali tyrannic^ exigenti :
6c lie illatio quam facit de Papa , Imperatore 6cc.
nihil valef.
Ad oftavum quiefitum quoBd fu it : Utrum fejus
oppofitum, 6cc. faveat machinantibus in mortem
cujufvis Dominorum. Refpondet negative; cujus
ratio patet ex prascedentibus; 6c quia aliter non dic
it, aliter non replico, nifi, ut fupra.
Ad nonum quzefitum, quo quasrejpatur : U-^
trum ilia Propofitio, inducat, 6c prompyeat vaflaj-
los ad fidelitatem fervandam Dominis.ftiis, pro eo-
rum vita tuenda, 6c interfeblione cavenda. Refpon-
det negative : cujus ratio patet ex prascedentibus,
6c ex illis qute vidimus. Sic enim diCerc poterit
quicumque vaflallus Domino fuo, tam Ecclefiafti-
c o , qudm fasculari. T u plane tyrannus es, tuma-
chinatus es contra falutem Regis tu i, vel Domini
fbpremi; tu non Jure'Principari^onarisin hoc, aut
in illo Principatu. E x prascedentibus autem per
Adverfariumdi&is, non patet'hujufmodi refponfio j
nec ex illis quse videmus , certe bonos ociilos ha-
bentes. Quis autem.nequamoculifcandalifantis j 6c
confequenter erudiendi^ videtur, vel delufi, velut
fe putaverunt, nefcio, nec quicumque vaflallus poterit
dicere Domino fuo , nifi ex evidentibus indt-
.* Locus corrupius•
T m i V. Pars III,
ciis, & publica fama vulgata illud apparet : in quo cafu,
fi aliter Juftitia non poteft haberij Licitum eft Sac.
Ad dècimum quæfitum , quo quærebatur : U-
trum ejus oppofita ab hujufmodi fidclitate vaflàllo-
rum j 6c Dominorum, ad eorum interfebtionem vi-
tandam, 6c vitam confèrvandam fit retra&iva.
Refpondet uti ad præcederitcs : 6c quia aliter non
dicit, aliter non replico.
Ad undecimum, «quo quærebatur ; Numquid Propofitio
illi régulas eft conformis? ,* Deduobusma-
„ fis, majus malum eft præcavcndum ? „ Refpondet*
quod de duobus malis, nunqüàm alterum eft eligen-
dum, propriè loquendo : quia fi cligcndum, jam
non eft malum. Nihilominus, magis ad intentionem
refpondendo 5i,dicitur quod régula numquam habet
locum , ubi poteft evitari majus 6c minùs malum,
.. ficut feft in propofito, nefcio, * ubi R e x habere falutem
fiiam poteft, fine alianecej ficut fugiendo, vel
fe recludendo , vel adverfarium incarccrando j vel
aliter, mille modis, per fè, vel fùos.
Sed hæc refponfio modicum habet. Primo mi-
randumeft, quareadducit illam regulam de elebtio-
ne mali, cùm numquam fuerit pofita, fed in majori
yitando. Secundo. Sed forfan vult imponerè false*
ut cônfùevit. Item. Cùm dicit, quod malum non eft
eligendum, hoc falfùm, nifi addatur culpæ : quia malum
poenæ eft eligendum, pro fatisractione principal!.
Cùm autem dicit, quod régula de majori malo
nunquam habet verüm , ubi poteft vitari majus 6c
minus malum : Sicut, inquit, eft in propofito, fic
cfle-fi unde nulla fuga Regis, neque reclufio fuffi-
ciunt fervari vitam Regis \ cùm fiat hoc per operations
occultas : nec incarccratur , quia incarce-
ratio ilia oporteret quod fieret per Supremum*
qui ad hoc difpofitus non erat, ex indifpofiîlone per
tyrannum, & per ejus fortilegia procurata, nec alii
modi erçnt.
Ad duodecimum , quo quærebatur : Numquid
ejus oppbfita eft jùramenti obligatoria , 6c prioris
non difpenfàti diflblutiva? Refpondet negative : cujus
ratio manifèftifîîma eft per præcedentia j quia
poteft utrumque juramentum fervari. Primum, de
debito fidelitatis erga Regem y 6c alterum, de fide-
litate confervafida, fiept promiflà eft cum altero milite,
6c proximo. Nam fi fides hofti fervanUa eft^k-
cundùm Auguftinunv, 6cDoétoresomnes, 6c ficut
Gentium L e x omnis tfadit, Judæorum , Pagano-
'j rum , Tartarorum , 6c omnium quantumeumque
Barbarorum -, |-multb magis, juramentum proximo
fiduciam habenti cum altero fervandum eft} neque
fub fibtione tyralnnidisj vel proditoris non notoriè,
nec probate violandum. Sed hæc refponfio non eft
manifefta, 6c, per confequens, nec manifeftiflïmay
ex prædiâis.
Non poteft utrumque Juramentum fèrvari. Primo
videlicet, fidelitatis ad Regem, fi ipfum poflùm
tuCri à morte irijiifta * 6c tot 4- tueor juxta poffe
meum j juramentum fqçialitatis cum altero milite
poteft in hoc cafu licite feryari , cùm majus * &
priùs obligatus alteri : licèt enim fides fèrvanda fit
hofti j hoc verum eft , dum 6c ipfè fidem fèrvat *
quæ tamen infringitur in hoc cafu , c im mors in-
temptatur in caput illius , cui focialitas eft jurata,
fcilicct in Regem. Nec juramentum illud fervandum
eft, fedeognita tyrannide, licet cum | notoria,
) dum tamen conftet,, 6c pro evidentia indiciorum
per fàmam publicam divulgata. Exclamemus ergo
cum Jerobabel fortitudinem veritatis, quæ fuper
omnia yin,cit 5 6c feditiofos ab ipforum feditiohibus
damans indubitanter compefcet : tamen in corum
falfitatibus, 6c malitiis corruerunt, ab ipfà veritate
proftrati, Juftitiâ, Prudentiâ, 6c Sapientiâ fàcri Con-
L l l cilii,
* Locus corrupt us. + Locus corrupt us. 4- Hîcaliquiddt-
fideratur. £ Forfan non.