in gubernando magisquærit bonumfuum proprium
8c fingularc, quàm commune. EtteftcAriftotele,
in Politicis: F a c illim è corrumpitur Reg a le regim en ,
& convertitur in tyrannicum.
Ideô aflèrere prædi&am Propofitionem primam,
eft tradere gladium , 8c judiciariam Poteftatem in
manu furioforum , ut per omnem modum, nullo
ordine Juris fervato.infurgant infùosSeniores,ÔC D ominos
: quia fecundùm eandem Aflèrtionem, nulla
præcedente Sententia Judicis, nullo Mandato fupe-
riùs expe&ato, quilibet fubditus laudabiliter & vir-
tuofè interficit fuum Seniorem & Dominum ryran-
nifantem ; 8c fecundùm hoc, quilibet fubditus, quan-
tumlibct vilis & miferabilis perfona , eft Judex
competens, ad declarandum, diffiniendum, 8cfèn-
tentiandum, an fuus R e x , Senior & Dominus, fi
opprimât 8c exaétionibus vexet fùos lùbditos, quod
fit dignus morte ; imo 8c legitimus mortis executor,
8c privet eum vita. Gloflà: & Principatus cu-
ju j lib e t R eg is, D n c i s , P rincipis & D om in i , dependet
ex arbitrio cujuflibet, quantumlibet vilis fibi fub-
diti, fi prædi&a Aflèrtio effet vera.
E t ut füb nomine tyranni aliqua dicantur, 8c
oftendatur quod præaiéta Aflertio non poteft
fub aliquo fènfù veritatem habere , fed eft hæ-
retica 8c erronea, fub quacumque hujus termini
, tyrannus , acceptione ; eft adverten-
dum quod tyrannus uno modo , apud Ariftote-'
lem, f e x to P o lit ico , Capitulo oElavo, dicitur, 1 lie qui
à populo ajfumitur contra div ite s & in fg n e s , & liben-
ter imponit crimina & calumniatur d iv itib us , & p e r -
•verfè trahit D ominium ad Je,, & excejfivus ejl in acceptione
pecuniarum , & fu g a t & relégat excellentes
vrros, infgnes nobiles impugnat, & eorum fanguinem
J ltit.
Ubi autem aliquis effet talis tyrannus, 8c notoriè
talis, de eo falfà effet prædiéta prima Aflertio,
quia Catholica veritas eft, quod fine légitima Pote-
ftate jubente, vel concedente, nulli homini licet ho-
minera fpontè, voluntariè,deliberate 8c ex inten-
tione interficere , five fuerit tyrannus, five idolâtra,
five hæreticus, five fchifmaticus , fivepro-
ditor, five criminofus crimine læfæ Majeftatis, five
dæmonum invocator, fortilegus 8cc.
Secundo, Morales Doâores , ut Tullius , Salibe-
rienfis, 8c aliqui, recipiunt tyrannum pro illo qui per
vim 8c violentiam nititur ufurpare Poteftatem rég i-1
minis in aliquam Communitatem, 8c contra quem
ilia Communitashabet juftam 8c apertam guerram,
yelexdeterminationetacita, autexpreflà Principan-
tis inea; vel ipfius Communitatis, aut aliquorum vi-
cem ejus gerentium : 8c talem tyrannum licitum eft
cuilibet de ilia Communitate interficere , nifi fibi
L e x jufta humani fanguinis efïùfionem prohibeat,
quia eft hoftis, 8c inimicus publicus, contra quem
jufta authoritate, mota eft guerra.
Sed adhucdetali tyranno notorio,potenti 8c vio-
lentoufurpatore, dominatore Poteftatis, fàlfà, erronea,
& hæretica eft fæpè diéta Aflèrtio; quiaom-
nis fraus contra promiflionem 8c juramentum fà&urn
hofti, eft illicita : itaque talis tyrannus, cùm juramen-
tis fraudulofè faâis , 8c promiflionibus fiétis 8c fi-
mulatis decipiatur 5 ut deceptus interficiatur eft
iniquum, injuftum 8c illicitum. E t oppofitum af-
firmare, eft aflèrere licitum fore nomen Dei in và-
num aflùmere, quod eft hærefis notoria.
Sub hoc fenfu déterminât San&us Thomas hanc
materiam, Librofecundo Sententiarum, Quæftione
ultima, Articulo penultimo, in refponfione ad quin-
tum Argumentum, T u lliu s inquit, L ib r o fu o , de Of-
ficiis, laudat eos qui Ju lium Cajarem interfec erunt,
quia p e r violentiam , nolentibus Romanis Jubripuerat
Dominium in eos , & non erat recur fu s a d Superiorem,
p e r quem Ju d ic ium d e invafire pojfet fie r i . Ideo ad
tuitionem, liberationem 8c deflènfîonem Patriæ, licitum
erat tyrannum publicum, & contra quem ip-
fàCommunitastacitam, vel expreflàm guerram ha-
bebat interficere, authoritate videlicet Communitatis,
quæ notoriè habebat talem pro hofte.
Tertio modo inepte 8c impropriè 8c abufivè fiimi-
tur tyrannus, pro illo qui aftutè, fraudulcnter 8c do-
lofè machinatur in fui naturalis Principis mortem,
' vel eum fupplantare , 8c à fuo Principatu dejicerc
fatagit, 8c ufurpare nititur fuam Regalem Poteftatem
8t Authoritatem : 8c quandiù talis non tyranni,
fed veraciter proditoris fraus, dolus, crimen 8c aftu-
tiâ eft dubia, perplexa, incerta, obfcura, inevi-
dens 8c ambigua; aflèrere quod quilibet fubditus in
incerto & dubio , poflit ilium proditorem propriè
non tyrannum licite interficere, eft erroneum in
Doétrina Religionis Chriftianæj 8c additâ pertina-
naciâ, hæreticumeft, &eftfubverteretotum ordi-
nem jufticiariæ Poteftatis à Deo ftatutum, 8c à Chri-
fto homineinLege Evangelica confirmatum , fè-
cundùm quem, in omni dubio 8c ambiguo crimine
tyrannidis, proditionis, læfæ Majeftatis, vel alio,
antequam poena mortis juftè inferretur, requiratur
ordo, videlicet quod per habentem légitimant Poteftatem
8c authoritatem fit malefaétor damnatus,
8c quod fuerit addidus 8c vocatus, feu deffendendi locum
habuerit, 8c convidus fuerri légitimé ; 8cquod
aliàsfit Judex, teftis 8c accufàtor.
Si autem talis proditor fàlfè 8c voluntariè tyrannus
nuncupatus , manifeftè 8c notoriè per fraudem
8c aftutiam vellet fuum naturalem Regem dejicere
à fuo Dominio, 8c in ejus propriam perfbnam crimen
læfæ Majeftatis committere, 8c etiam in per-
fonas eidem conjundas : 8c fi hæc fcelera non fuf-
ficiant, fuperaddenturalia, uthærefès, fortilegia,
invocationesdæmonum: adhuc de tali proditore8c
criminofo fàlfâ eft fæpè dida prima Aflèrtio j quod
quilibet fubditus fit legitimus Judex 8c arbiter notoriè
& fufficienter, 8c requifîtè ad hoc quod talis
licitè interficiatur : quia fecundùm hoc, immunes
fuiflèntjudæiàreatuhomicidii, procurando Chrifti
mortem, quemreputabant notorium invaforemju-
rium Cæfàris , Omnis qm fefacit Regem, contradicit
C-efari, Joan.xix. 12.. quia Gloflà: Chriflusperlegi-
timum Judicem, ordine fervato,. & ex caufa rationali ,
, non erat convitlus fuper notoritate hujus criminis.
Ideo ejus interfedionem procurantes ex confiden-
tia illius notoritatis, crimen homicidii incurrerunt:
8c quanquam notorietas criminis apud legitimum
Judicem æquipolleat accufàtori 8c teftibus} ipfli
tarnen notorietas, etiamfuppofita veritatecommifli
criminis, non conftituit quemlibet fubditum Judicem,
aut vindicem fui Superioris notoriè tyranni
proditoris fui.
Eft ergo proditorium erroneum , quod quilibet
fubditus uhius Domini, Comitis, vel Ducis, dicente
& judicante* illicitè, fuum Dominum, Comitem vel
Ducem eflè proditorem notorium , fupremi R é gis
totiusRegni, talis fubditus illâ habita conftantiâ
juftè 8c laudabiliter interficiat eumdem fuum Dominum,
Comitem vel Ducem, nullâ Sententia Su-
periorum expedatâ, nulla declaratione fuper no-
torietate per legitimum Superiorem fada. E t generaliter
tanquam catholicum tenendum,, 8c oppofî-
) tum tanquam hæreticum damnatum, 8c ut damna-
tum publicandum, quod fine légitima authoritate
vel jubente vel concedente, nulli homini licet voluntariè,
fpontè, 8c ex intentione interficere homi-
nem tyrannum , proditorem , vel alium qualiter-
cumque criminatum occultum, vel notorium.
Non obviât de fure nodurno, depopulatore agro-
rum, infidiatore itinerum, defertore militiæ, adul-
tero 8c adultéra&c. quia interficientestales, in cafibus
* Locus corruptus.
bus conceflis per Leges fadas, 8c rationabiles, publi- x
ca authoritate funguntur,8c conceflione Legis jufta:,
8c authoritate Legem ftatuentis ; & ita non pri-
vata, fed legitima authoritate concedente, hominem
interficiunt.
Ubi autem reperireturLexexprefla, de tyranno,
vel de proditore interficiendo, ftandum eflèt in terminis
Legis j fed non eft ufque adh^c tempora re-
E t cum contingat quemlibet Superiorem, ref-
pedu fuorum fubditorum tyrannidem exercere -,
Abbas namque tyrannifare poteft fuos Mona-
chos j Epifcopus, fuos Canonios 8c Sacerdotes} Pater
filium} mairtus uxorem j Dominus fubditum ;
8c arbitrio fubditi fubeftjudicium de tyrannide fibi
præfidentis, taliter ut juftè, in cafu tyrannidis poffit
eum interficere, fecundùm prædidam Aflèrtionem;
ponere iftam Aflèrtionem in Communitatem , eft
perta Lex, aut Edidum publicum, de tyranno intern
r ip n n n rw>r niiomlM-.„ „ „ Tu »r ---a--»- --- -pu xiJc —ic ^m.1 am TA iie•ruonem in Communitatem „ eft
ficiepdo, per quemlibet, ex præcedentibus Legi- A excufareomnia homicidia, & dare authoritatem fehus.
miff: oniiiinriir At* <n«v» rw-.A.irr.^ 'AbsSÊBml j .- • . ’ . _ «.“ icui ïc-
bus, quæ loquuntur de fure nodurno, depopulatore
agrorum 8cc.
Quarto. Prædida Aflèrtio eft cujuflibet pacis,
feederis, focietatis, amicitiæ 8c Communitatis hu-
manæ diflolutiva; quia aflèrit omnia hæc, videlicet
foedera, pacem, contradus, pad a , promiflîones,
juramenta licitè fieri fraudulenter, 8c animo non fe
obligandi, nec promiflîones 8c juramenta fèrvandij
fed fraudandi & decipiendi alium , imo & eum in-
terficiendi. Ideo fècundùm hoc nulla fècuritas in
didis , fedis, Aflèrtionibus 8c promiflionibus hu-
manis; nulla fides, nulla fidelitas hominum inter
fè : fèd eflènthominespernitiofiflimi, varii, infidi,
feroces, crudeles, inhumani, fine foedere ; quia ad
omnia foedera 8c promiflîones rumpendum juftè 8c
débité, fùfficeret ruptorem eflè alium cui padioni-
bus erat obligatus ,eflè tyrannum, exadorem, 8c op-
prefliflimum injuftum fibi fubditorum ; 8c fècundùm
divinas Leg es , naturalesrégulas, 8c humanas landio-
nes in populo eft pacem, quietem, tranquillitatem B
8c concordiam in terris eflè illis in quibus præno-
minatæ hæres habent fautores, protedores, def-
fenfbres, diflîmulatores, 8c palliatores, qui, illis er-
roribus 8c expreflîs erroribus tanquam principiis
præfùppofitis, 8c Principum inter fè deflîdentiam 8c
diffidentiam, 8c fubditorum ad Principes rebellionem
neceflè eft oriri.
ditionis movendi contra quofquc Superiores Eccle-
fialticos, vel temporales.
Septimo. Eft prsediiSa Aftèrtio pemitiofiflima,
qu,a aditum parat & viam aperit ad cunda vitiofa,
fcelera, maleficia&peccatas ut eft, ad homicidia,
per]una, adultena: & propter hate permittit ut tyrannus
per juvenculum interfidatur, quia cum fpecifi-
catione plurium fcelerum, ponit Aflertio claufulam
generalem: Parquelcon^ue mamere, &c.
Quarta Aflertio contenta incedulatranfmifla&c
relinquitur per beatum Auguftinum, fub probabi-
htate: dicit enim, animofitate, quafdam regulas Jufti-
tite Moyfem exceffiflê: fed Aflertio illa & pr«ce-
dens lunt erronea:, ad lènlum ad quem ponuntur
incedula, videlicet quod liceat, vel licuerit homini
hominem fpontè interficere, privata authoritate.
Quinta^ Aflertio in cedula contenta tranfmifla,
eft notorie erronea, cum aflërat mendacium licitum.
Ultima Aflertio eft ita clarè, manifeftè, & notorie
haretica, quod non eft contra eam verbis, aut
fcriptis procedendum, fed igne aut gladio.
item, prima, quinta & ultima Aflërtiones illius
cedula: tranfmilfe, funt fic palam & evidenter ha:-
reticte, quod quilibet Catholicus, habens ulum ra-
tionis, teneturj de neceflitate falu tis a:terna:, impug-
nare felfitates oppofitas Articulis contentisinSym-
bolo Apoftolorum. 1
Item, illi funt notorii deffenfbres erroris 8c h * -
retic x pravitatis , qui confiliis , auxiliis , favori-
bus, aut aliis viis dant operam, ne tres pr^nominatas
Aflèrtiones, 8c hasrefès notoriè 8c puljlicè aflèrtsc
reprehendantur, damnentur ac impugnentur , fèd
impunè, 8c fub diflimulatione tranfeant.
Quinto. Prædida Aflertio eft totiùs politiæ flatus
deftrudiva, quæ ordinem politicum, natura-
lem, imo 8c divina Leg e ordinatum, ad Romanos de-
cimo tertio, i. deftruit 8c pervertit; cùm dicat, ex con-
ditione 8c natura culpæ tyrannidis, quemlibet vafià-
lum vel fubditum, acquirere judiciariam Poteftatem
in fuum Superiorem 8c Dominum , ea enim qua
funt a Deo, ordinata fùnt. Ideo inferior non portât
gladium, nec eft Dei Minifter in punitione fui Sup1
erioris7, n—ec juftus mortis executor iiunx e.uuimuudie.umi Su- nue aamnanone aoctnnali, lcolaftica & iudiciali
m H B c P^mittere, fimpliciter, vel ad tempus, fuB colore
PatVranmdlS. ex condinone ruina». Pvnnnor furan- I K fa ...« « .----r___ J._ .
Item , aflèrere pertinaciter quod licitum fit tres
di£tas Aflèrtiones 8c hxrefes manifeftas 8c noto-
rias, publicè prasdicatas 8c aflèrtas diflimulare-, 8c
fine damnatione doörinali, fcolaftica & judiciali
pa tyrannidis, conditione culpas,exponat tyrannum
interficiendum, arbitrio cujuflibet fubditi; quas-
libet alia culpa Principantis in aliqua Communitate,
potiflime damnola, 8c noxia ipfi Communitati, fubji-
ceret Principantem quibuflibet de Communitate, ut
eflet Judex fui Regis 8c Principis cadentis in quam-
cumque culpam: quia fi gravis culpa tyrannidis det
authoritatem cuilibet fubdito licite interficiendi tyrannum
i levis culpa exa&ionis aut gravationis per
Principantem commifla in communitatem, dabit cuilibet
fubdito authoritatem imperative, judiciarie 8c
magiftralitcr puniendi eumPrincipem,fecundum exi-
gentiam culpas. E t breviter, eft non folum deftru-
£bivum om--n--is- -P—o—litic >; fed in iF ide iih.ausurievti.cuuumi,. Hem , omnes rrariatiquiex othciOiDofctores
quod ratione cu lp* , & ex ipfius culpae natura D vel alii, qui ex gradu, juramento, vclpromiflb te-
oC conditione.. five fir rvrannue Minimi __t . .. k : .
» ---------- r 5 " ‘-A JJ/UUO t-uijriv IlrtLUia
8cconditione,.five fit tyrannus, five idolâtra, five
quicumque alius, alias acquirat authoritatem
8c Poteftatem fecularem, quâ juftè 8c rationabiliter
poflèt culpam illam punire poenâ mortis, quia
in Poteftate judiciaria légitimé conftituuntur homines
non ex culpa aliorum , fed ex commiflio-
ne^ Dei, aut hominis, fecundùm Leges 8c Regulas
Sexto. Prædi&a Aflertio eft fèditiofà; quia fine
caufae cognitione,fine ordine, aflèrit tyrannum eflè
mterficiendum à quolibet fibi fubdito.
*■ . j r ------*3 ,v* tuu cujuic
pacis terrene confcrvanda, aut cujufeumquc temporalis
commoditatis obtinend x ; erroneum eft in
Fide, & tales aflertores debent haberi utinimici
publiciFideiorthodoxie, & notoriihoftesEcclefix
Catholic®, & Chriftianitatis adverfarii manifefti‘
quia fi licitum fuerit per dies, Menfes, & Annos
unam hrerefim notoriam publicè aflertam tolera-
r e , diflimulare, & finepropugnatione & reprehen-
fione permittere, nefequaturturbatio interrenaPo-
litiaj ita licitum eflet in perpetuum, & contra Tex-
tumMathaéi decimoj Luc® duodecimo j ad R o manos
decimo, cum gloflis & expofitionibus San-
ftoruin.
Item . omnes Pra-latiquicx officio, Doftores,
, ju^muitu, vcipiomiuo ic-
nentur Fidem deflèndere, opportunitate habita, difli-
mulantes, retardantes, impedientes, aut etiam, fo-
la omiflîqne, négligentes impugnare, fuo modo, vel
doctrinaliter, vel judicialiter, fècundùm exigentiam
perfonarum, hærefes notorias tres prædiôtas, aut
alias quafcumque palam aflèrtas ; habendi fùnt ut
fautores pravitatis hæreticæ; cùm evidenter hære-
fès publice aflèrtas negligant damnare, aut dam-
natas denunciare : quia in prædiéfcis tribus hærefibus
non eft opus nova denunciatione, fèd fùfficit denunciare
eas damnatas tanquam hæreles 8cc.
Vcne