lc eft 3 proculdubioetiam licitum eft, quod tyrannum
occidat.
Item fie : Omnem , qui venit delere Patriam,
aut vaftare , cuilibet fubje&o licitum eft occidcre,
etiamfi Pater fuerit, aut filius. ff. de Religiofis. Et
fumptibus fit minime xxiii. quafi. vm. Omni timore.
Sed tyrannus venit delere Patriam, & vaftare, düm
venit interficere Regem , cC Regnum fibi ufurpa-
re , quod minime fine vaftatione Patrias, 8c per-
turbatione poteft contingere: 6c ergo, authoritate
Legis, cuilibet fubdito licitum eft tyrannum occide-
re.
Item fic: Quod Tyrannus civitates defolatur, 8c
fiicra deprxdatur j ut dicit. Philofophus, i v . Ethicorum
, majus Rei publics nocumentum e ft : 8c ergo
magis licitum e ft, 8c neceflarium punire, quam quod
latro publicus, itinera frequentatainfidiis aggreflio-
nisobfidet. Sedlatronem publicum,authoritate L e gis,
cuilibet fubje&o licitum eft occidere. C . Qupndo
licet unicuique ,fine Judice vindicare fe. L.n. Et x x 111.
quaft. i n . Fortitudo. Et eod. C. quaft. v. Cumhomo. Et
ergo, ejufdem Legis authoritate, cuilibet fubje&o licitum
eft tyrannum occidere, fecundum Maxi-
mam : S i id quod minus ineffe videtur ineft, & id
quod magis.
Item fic: Cuilibet, qui eft idoneus, & ratione,
&poteftate. Prov. xx i v. 1 1 . dicitur imperative: E -
rue eos, qui ducuntur ad mortem, fubauditur injufte,
& qui trahuntur ad interitum liherare ne ceffes. E t ^
Ambrofius, in illo Libro, D e OJficiis, circa medium:
Q u i enim, ait, nonregellit a ficioinjuriam, f i poteft,
tarn efi in vitio , quam Me qui facit. Et tranfumi-
tur, x x 111 .quaft. in . Non in mferenda. Sed tyrannus
, fi non occiditur, ducit Regem injufte ad mortem.
Ideoindubie, fi poteft, cuilibet fubdito,authoritate
Legis D ivin e, licitum eft tyrannum occidere.
Item f ic : Quilibet fubje£tus tenetur tyrannum ab
'intcrfe&ione Regis impedire. C. B e h is , quibusut
tndignis hareditates aujferantur. L . ultima, xxi l .
qn<tfi. V. de forma. E t Extra. D e Re. Juris. Ego Epifco-
pns. Sed iftud nulli fubje&o eft pofiibile, nifi tyrannum
occidat. Et ergo, authoritate Legis, aio, non
tantum licitum, fed etiam debitum eft cuilibet fub-
jedlo tyrannum occidere, dum fine eo non poteft
Pra^ceptum adimplere. f i
Item f ic : Fidelitas fubje&i ad Dominum in hoc
confiftit, quod vitam Domini defFendat. Quilibet
fubjedlus, habens opportunitatem occidere, 8c non
occidit tyrannum, per cujus dumtaxat mortem poteft
Regem a morte liberare, facit contra fuam fi-
delitatem : fed illud generaliter omnis L e x damnat.
Naturalis, dum fidelitas naturaliter obligat: Morales
,$in ratione prarccdente immediate allegata: Di-
vina, T i. n. Et fecundum Hieronymum, E c c le .v i.
Qui ibidem exponens illud: Quodcumque voveris red-
de , dicit quod pracipitur Chrifiiano, ut Fidem ope-
re comp len t, & non f it fimilis populo Judaorum , qui
fpondentes: Omnia quascumque Dominus prtecepit,
faciemus, adoraverunt idola. E t ergo qualibet Lege
datur cuilibet fubje&o licentia tyrannum occiderej 6c
peccat graviter quilibet fubje&us, habens opportu-
laitatem occidere, & non occidit, 8cc.
Item fic: Secundum Ifidorum, D e Summobono. ]
Libro tertio. C, l x . Ipfe dicitur facere, qui permit-
tit. Dum, inquit, homines, de permittente, malum quod
concupifcunt, perfemnt; ipfe dicitur facere, qui per-
mittit. Inde eft, quod feriptum eft per Prophetam. Si
erit malum quod Dominus non facit. E t declara-
tur ratione. Dupliciter enim homo facit aliquid ;
vel dire£te, vel indirecte: direkte quidem , quan-
do per fe aliquid operatur: indirc&e autem, quan-
do non impedit operantem: nam removens, prohi-
bens dicitur, movens per adlus. v 1 1 . Phyficorum. Sed
* Locus corrupt us.
nulli fubjedto licitum eft, authoritate Legis, interficere
Regem. Ideo quilibet fubjedus tenetur impedire
tyrannum , 6c non permittere quod Regem inter
ficiat.
Argumentum inde pa tet, quod ex oppofito
Confequentis, fequitur oppofitum Antecedentis: 6c
quia cuilibet licet illud , fine quo non poteft Pras-
ceptum complere. Et ergo dum fine occifione ejus,
tyrannum nullus fubje&us poteft ab interfe&ione
Regis impedire, proculdubio, authoritate Legis,
cuilibet fubje&o licitum eft tyrannum occidere.
^ Item fic: Auguftinus, fuperilludPfal.lx x x 1 .4 .
Eripe pauperem fir egenum. Hac, a i t , diüa funt ,
ut fciretur, in eo populo, in quo natus , fir occifus efi
Chriftus , pec ill,os fuiffe a tanto feelere immunes, qui
cum ejfent ianta multitudinis, ut eos, ficut Evangelium
loquitur, timerent Judcti, & proptered in Chrifium ma-
num mittere non auderent j pofied convicerunt , eunique
interimi d malignis & invidis Judaorum Principi-
bus permiferunt. Sed fubje&i, cum fint tantie multitudinis,
, ut eos timeret tyrannus , 6t proptereä in
Regem mittere manum non auderet, convincunt, &
Regem de mariibus tyranni non liberant. Ergo indu-
bie a morte Regis non flint immunes, 6c nullus co-
rum qui potens eft de manibus tyranni Regem eri-
pere. Sed quoniam nullus fubjedus poteft de manibus
tyranni, fine ejus occifione, eripere Regem: 6c
ergo, authoritate Legis ,certbcertius eft, quod cuilibet
fubjedo licitum eft tyrannum occidere.
Item fic: Chryfoftomus, fuper illud Matth. 1 v.
Vtde retro Sathanas, Chriftum referens fic ait: II-
lius difeamus exemplo nofiras quidem injurias ab impiis,
five in ditto, five infatlo magnanimiter fuflinere^ Dei
autem injurias, nec ufque ad auditum fufferre: quoniam
inppropriis injuriis ejje quemlibet patientem laudabile
efi\ injurias autem Dei dijfimulare, nimis efi impium.
SedRefpublica, cum fit divinum quoddam 1. Ethi-
corum, 6c inde ejus R e x , feuRedordivus, 5c Dei,
illiufqueRegni Miniftcr, Romanorum tertio, 6cSa-
pientia fexto j proculdubio omnis injuria quam tyrannus
R egi irrogat, Dei injuria eft , 6c facrile-
gium, quod quoniam fuppletio capitis, puniendus.
fx. ad L . Jul. Peculatus, facrilegii, & de pcenis. L .
j 4utfatla. §.Qui autem.^cC.quafl.viu. Quicumque.
E t ergo, authoritate Legis divinze, 6c exemplo Chri-
) fti, cuilibet fiibjedo licitum eft, imo debitum, illi-
co tyrannum occidere.
Item fic: Legiflator, quoniam non poteft oranes
fingulares cafus intueri, proponit Legem, fecundum
ea qua: in pluribus accidunt, referens intentionem
fuam ad communem utilitatem, ad quam L e x or-
dinatur: 6c ergo obfervatio L cg is , fecundum verba,
quandoincafuemergente 6c damnofa communi fa-
luti -f, obfervanda: 6c fi habcaf fubitum periculum ,
cui oporteat ftatim occurri, 6c non eft tantamora,
ut ad Superiorem recurri poffit, ipfa neceflitas, qtiac
non fubditur L e g i, difpenfationemhabetannexamj
6c ad quemlibet pertinet, ut interpretetur quid fit utile
Reipublicas, 6c intentionem Legiflatoris fequens,
praster verba Legis agat. Sed in cafu propofito, obfervatio
Legis hujus, fecundum verba: Non occides,
eft damnofa communi falutifubditorum, qua: habet
periculum, cui oportet ftatim occurri, dum tyran-
) nus, fi non occiditur, interficit R egem, 6c non eft
tanta mora, quod ad Superiorem, imo nec eft Superior
, ad quem recurri poflit. E t ergo , in ea authoritate
Legis, cuilibet fubdito fine Superiorc inter-
prete licitum eft tyrannum occidere. Sententia eft
Do&oris fan&i, fuper di. 11. ultima quafl. Art. 1 1 .
Et dicit : Quando aliquis aliquod Dominium fibi
per violentiam fubripit, nolehtibus fubditis, vel etiam
ad confinfum coatlis >, & non efi recurfus ad Superiorem
, per quem de tali invafore Judicium poffit
f i ' " :
* Forfan eft. + Forfati addendum non eft,^> delendum comma.
: tunc enim qm a a twerationem Patrice ta-
lem tyrannum occidit, laudatur , fir premium accipit.
Item fic : Ambrofius, in Lib ro, De gratia, &
tibero arbitrio. C . vm . de latitudinefàcrædifîèrens
Scripturæ, dicit : Siquidem nihil militer ad falutem
fpiritualem pradicamus, quod facro Spiritus fimüi mi-
faculo foecundata non protulerit, aut intrh fe non continent
: nam f i quid ratione dictmus aliquando , quod
in ditlis ejus apèrtè monfir are, autea ipfis prob are ne-
quimus 5 hoc modo per ilium cognofcimus , utrum fit
acceptandum, an refpuendnm. Si enim apertè , retie
colligitur, & ilia ex nulla parte contradicit : quoniam
ipfa ficut nulli adverfatur veritati-, ita nulli favet fal-
fitati,hoc ipfo,quia non negat, quod retie dicitur, ejus
authoritate Ju/cipitur , ae fi ipfa noftro fenfu indubitan-
ter répugnât , quamvis nobis ratio nofira videatur in-
expugnabilis j nulla famen veritate fulciri credenda efi.
Sic itaque facra Scriptura omnis verit at is , quam ratio
colligit, authoritatem continet, cum illam aut affirmai
apertè, aut nullatenus nigat. Sed facra Scriptura, ex
nulla ejus parte, Aflertioni noftræ contradicit i maxime
dum Præceptum Non occides , quod magis vi-
detur ceteris contradicere, in nullocontradicit, fed
confbnat, 6c cognitum eft, utDigeftaprobant: 6c
ergo authoritate facræ Scripturæ’ lufcipitur: & ergo
apud fidelem certo certius, quod cuilibet fubjedto
licet, fine alio Præcepto quocumque dato, fecundiim
Leges jdivinam, naturalem, 6c moralem, tyrannum
in cafu exprefib occidere.
Item fic : E t ponitur curfi cafu, quod tyrannus:
ex utraque Parente fuit Frater Regis , 6c arguitur
fic : E x Scriptura, fiquidem ex cafu pofito, manife-
ftum eft, quod fpe adipifeendi Regnum, Abfalon
machinatus eft in fuumPatrcm , 6c, ut tyrannus, ejus
fratrem occidit: 6cin hoc,licet peccatum Abfalon
majus erat,6c tyranni minus in Deum,nifi criminc
facrilegii,non quidem gravions , fed quafi minimi,
in quantum illud quod ad irreverentiam pertinet
Principis, fecundum quamdam fimilitudincm,facrile-
gium dicitur. xvi 1. quafi. 1 y. §. Sicut. Si autem tyrannus,
fuperftitione quam adhibuit pro Rege fiioocd-
dendo, 6c fratre, immediate peccavit in Deum,6c
contra primum Præceptum primas Tabulas, quod
graviflimum eft. Et ergo indubiè tyrannus plus peccavit
quàm Abfalon , quolibet eorum machinante
Regem fuum occidere. Sed quoniam facra Scriptura
dum non redargüit, approbat quod Joab contra
Præceptum Regis, occidit Abfalon, pro eo, quod
Regem fiium, fpe^dipifeendi Regn i, machinabatur
occiderejgäj 6c ergo, authoritate fàcræ Scripturæ, luce
clariuMpprobatur, licitèque poteft fieri, Sc juft è
fa£ta eft occifio tyranni,juxtacafus fuppofiti teno-
rem.
Item fic : Sicut enim in peccatis, quas contra
Dcum committuntur , graviflimum eflè videtur ,
quod aliquis honorem divinum creaturæ impendatj
quia quantum eft infe,ïàcit aliumDeum in mundo,
minuens Principatum divinum : ita 6c in terrena Re-
publica,graviflimum eflè videtur, quod aliquis honorem
Regium alteri impendat, quàm vero Regij
quia quantum in fè eft,totumReipublicæ perturbât
ordinem. Sed dum, fidit probatum eft, ipfe videtur
facere, qui non impe’dit operantem : 6c tyrannus non
poteft, nifi interficiatur, honore Regn i, Regiove im-
pèdirii evidentiflimum eft , quod fubje&us , quocumque
dato, qui tyrannum poteft îhterficere, 6c
non interficit, honorem Regium ad alium defert,
feu alteri impendit. Sed illud dùm, ex declaratis in
Majori, ex L ege divina, naturali, 6c morali, eft
graviflimum in terrena Republiea ; evidentiflimum
eft, quod authoritate Legis, cuilibet fubjeéto licitum
eft talem tyrannum occidere j 6c fortitudo, dum
præbet fir mitatem animi contra pericula mortis, non
fblùm quæ imminent in bello communi) fed etiam
quæ imminent m particulan impugnatione, quæ
communi nomine bellum appellatur, indubiè ap-
péllatione fortitudinis continetur, quod fubditus
unus, qui pro deffenfione Regis fui, 6c Reipubli-
cæ, fubeat pericula mortis, ad occidendum tyrannum
prænominatum j ficut 6c defenibus legitur feriptum,
quod Fortes fatii in bello. Hebr. 11,2.4. 9ui tamcn
numquam in communi bello decertaverunt : Sed
A fortes, maxime homines honorant, ut dicit Philofophus,
in Libro Ethicorum. Idcircbabfque omni hæ-
fitationis vertigine, honorabile eft, quod unufquifque
fubditus tyrannum occidat prænominatum.
Item fic. Eadem enim virtus, dùm inclinât ad
ea quae fibi conveniunt, 6c remittitur eis quæ
contra illam funt j ficut fides inclinata * ad credenda
6c réfutât non credenda 3 Sc perpietatem, fanguine
junétis , Patrique benevolis, officium , 6c diligens
tribuitur cultus, ut dicit Tullius, in fua Rethorica:
indubiè omnis qui machinatur perturbare Patriam,
8c delere ei benevolos, authoritate pietatis
à quolibet fubdito licite occidendus eft. Sed tyrannus
prænominatus machinatur perturbare Patriam,
6c delere Regem, 6c benevolum: 8c ergo proculdubio,
authoritate pietatis, à quolibet fubdito licite
occidendus eft.
Sed rogo, quis tam abfurdè fentiat, honorabile
non eflè quod authoritate pietatis agitur ? Dùm pie-
_ tas appellatione virtutis continetur, 6comnis virtus
B eft honeftum, ut dicit Philofophus, in Lib. Retho-
ricorum. Omne quoque honeftum eft honorabile. Et
ergo proculdubio.honorabile, quod tyrannus prænominatus
, à quocumque fubdito occidatür, 6c félicitas
, dùm eft præmium virtutis.' 1. Ethicorum 8c
honor, iv.Ethic. Præmium quoque dicitur, quod
pro merito redditur ; indubiè omnes aftus virtutis
funt meritorii : fed per Digefta 3 quod tyrannus prænominatus
à quocumque fubdito occidatur, efta&us
virtutis, fcilicet pietatis, 8c etiam fortitudinis: 8c
ergo indubiè meritorium quod tyrannus prænominatus
à quocumque fubdito occidatur.
E t quia per^meritum homo facit aliquid fibi debitum
, quod eft ei per Juftitiam reddendum 3 6c
Juftitia reddit^ unicuique quod ei debetur, 8c in
bonis, 8cin rnalis: ideo fecundùmTheologos, me-
ritum dicitur propric, refpe£tu bonorum, 6c malo-
rum: fed neceflario bonum e ft, vel malum, quod
tyrannus prænominatus à quocumque fubdito occi-
C datur.
E t ex his, dùm eft manifeftum, quod fecundùm
Leges, divinam, naturalem, 6c moralem, fine alio
Mandato, vel Præcepto quocumque dato, licitum
eft , honorabile, 6c meritorium , quod tyrannus
prænominatus à quocumque fubdito occidatur : 6c
abundè notorium, quod omne licitum honorabile j
& meritorium, fecundùm fe, eftacceptabile, autho-
rifabile quoque, 8c nullus pro eo debet reprehendi,
fed potius quilibet debeteflecontemns: evidentiffi-
mum eft, fine alia probatione , quod Leges, naturalis,
moralis , fir divina , authorifant unumquemque
fubditum de occidendo, vel occidi faciendo ditlum tyrannum
j quæ in forma dicitur Propofitio fecunda j
quodque iïle qui oebidit, vel occidi facit tyrannum fu-
jypra nominatum, modis praditlis, non debet de aliquo
reprehendi 3 fir quod Rex non debet fblum effe contentas,
fed" debet habere fattum acceptable , & authori-
jare quantum opus, vel necejfitas effet : quæ e f t , in
forma, Propofitio tertia.
• Forfan inclinât.
Propofitio Gjwarta.
Jus eft, ratio, & aquitas, quod omnis tyrannus occidatur
villanè, Gdllicè vilainement, per exploratio