rendo vitam, led pro aufferendo Dominationem. Pen-
letur hie, in quali v its periculo Re x ille, leu Mo-
narcha conftituitur, cujus lalutemcorporis, 6c do-
minationem, tyrannica hoftis violentia nititurauffer-
re. Iftud folum quod Aflertio continet cedula nar-
r a t , neccflariiffimum felling provilionis fuccurfum
clamat.
Prstereä, oportet quöd ilia corporis falutis kefio
fit valde enormis, & morti propinqua : imo fit
8 76
diyini Præcepti, 6c debiti ordinis Charitatis, ad in-
tentum illius Aflèrtionis, ficut alibi relolutum eft:
& ille fenfu 6c intelligent orbatus e flè t, qui di-
ceret, quod confcederatio cum tyranno hofte débita,
à proprii Principis deffenfione retraheretur.
Cùm dicitur , quod non negat Aflertio quin
Juftitia poflit haberi, aliquo modo, per Supremum :
dicit benè, bono modo. Dicendum, quod Aflertio
pofuit, quod nullus modus conveniens,poflit exeefficaciter
, lèu æquivalenter mortis inclufiva 5 A qui per Superiorem 3 cui potiùs talis executio fad i,
unde Monarcha lie invalidatur , quod libi Domi-
natio fua pollit tolli. Cum ultra dicitur in cedu-
ia, quod non continet Aflertio , quod hie machi-
netur, quali jam habeat gladium extenlum ut per-
cutiatRcgem. Verum eft 3 led, ut prtemittitur,
latis dicit, unde extremum periculum imminet, ne
cum gladiis millc , palam, vel occulte , cum telo
unico , vel veneno id in quod machinatur expleat,
v i , aut induftria , captato tempore per hujufmodi
tyrannum , quo tunc fuccurrendi facultas non ha-
bebitur , qute vel nullo Jure permittitur ; vel de-
cet occurri, in tempore opportuno: ne differatur
claudi ftabulum , ufque poll: amiflionem jumento-
rum.
E t circa hoc, attendatur attentio Theologorum,
& Juriftarum 3 quomodo fcilicet circa moderantiam
inculpate tutefe fuimet, vel altcrius, licitum eft
lervare debitam proportionem adus delFenlivi, ad
finem intentum confervationis.
Attenta igitur fupra didst violentia, qualitate, 6c
conditione hoftium tyrannorum. Attento diferimi-
ne quod non priuato viro , led Principi publico,
& per hoc Reipublicse imminet. Attends his qus
dida fun t, 6c cogitari poflunt 3 penfetur, ii erat
debita proportio adus deflFenfivi, quod expedetur
quod Rex fupra cervicem gladium habeat exten-
fum, priufquam deffendatur.
Cum in eadem cedula dicitur ulterius , quod
effedus fortilegii eft mcertus, dubius, 6c non pro-
pinquus 3 dicitur quod nihilominus hoftilis tyran-
nus, ultra propriam tyrannidis rationem, perverlior
periculofior efficitur, fi in Fidei opprobrium for-
tilegiis mifeeatur.
Prsterea, Aflertio, ex tyrannidis hoftium propria
ratione, 6c aliis fupra didis, faris abundat, unde vivel
Judicii utique conveniret, nifi Aflertio Principis
potentiam , 6C idoneitatem excluderet, utpote fi
puer, vel infans exiftit.
Cum ultra dicit cedula , quod per alios milites
fieri poterat. Dicendum quôd etfi pluribus Prin-
cipem tueri liceat ; non minus ei licet qui primus
fidelior, atque oculatior in tali necellitate accur-
reret : nec neceflitas inevitabilis, dc qua loqùun-
tur Dodores 6c Canoniftæ, & L e g iftæ , ad hune,
vel ilium deffenfionis authorem intelligitur refer-
ri. Quia fi quis nitaturme interfîcere, nulla necef-
fitate compellor, quin libéré valeam non reniti, fi
volo. Intelligitur ergo neceflitas conditionata ex
parte determinati effedus confèrvationis, in ordine
ad delfenfioncm in communi : ira fcilicet, quôd ne-
ceflàriô mihi per aliquem deffènlorem fuccurrendum
g eftj alioquin non poflùm à læthaliter* liberari, 6c
mortem vitarc.
Cùm ultra lùbditur de quarta Aflertione , quod
non coardatur ad calum circumftantionatum. D icitur
breviter, quôd ex ordine in quo habetur
Aflèrtio ifta, inter cæteras 3 & ex hoc, quôd pofte-
riores cafùs continentes, ad tyrannum, ut prænomi-
natum , exprefsè referuntur : quia etiam in hujufmodi
quarta Aflertione ponitur vocabulum infideli-
tatis, quod eft relativum valfalli ad Principem.
Inde e f t , quôd contra Alîèrtionis intentionem ad
non holies tyrannos finiftrè extenditur. E t iftud
clarè patet inlpicienti AlTertiones ipfas, ad modum
feribendi, vel loquendi peritorûm ; qui fi primitifs '
loquutionem fùam adaliquid lpeciale, 6cfecundùm
quid contraxerint j & interponi contingat diftribu-
tionem vocabuli, rei de qua piæcipuè habetur lo-
cutioj tunc debet intelligi diftributio, a comma d o ,
* .. . , .. .. ut dicunt Logici : vel diftributio ad præjacentem
detur imminentia periculi, 6c neceflitas occurrendi. p materiam contraria. U t fi Conftantiæ, loquardeci-
Ma»/» nnniKnln MSï3î5?8HS!È C.__1'- O»_1: •__H S N e c vocabulo, cupiditatis, fraudis,6c mali ingenii . -|__ O- • \ . . ^
fie importatur adus interior 3 quin fimul effedus
exterior, ab interiori procedens, expreflb machinandi
opéré defignetur : luppofito etiam quôd hæc fin-
gula tyrannus interiùs gérât 3 non tamen miniis im-
probè, & periculosè Principi excidium parat.
Item. Qualiacumque fint media : ficut tamen
adus exterior e x o bjed o , fie adus moralis interior,
ex fine intento fpeciem habet, rationemqueâccipit
bonitatis, vel malitiæ. Intenditur autem, ut dicit
Aflèrtio , exheredatio Principis, 6c ablatio falutis
corporalis : & quantum vitæ periculum ifta comportent,
didum eft.
Cùm dicitur , quôd explorationes , & infidiæ
important longam præmeditationém j exitlicita, &
conveniens proportio adus deffenfivi, ad finem in-
tentumconfervationis Principis à tyranno hofte * tyrannica
fortitudine fua Principis delfenfionem præ-
veniat. IdcircôinScriptura facra, & alibi, circa, in-
tei'itus tyrannorum frequentiùs intervenifle leguntur ^
cautelæ, vel infidiæ j quæ tamen malèpoflent fieri.
Sed hæc Aflèrtio rion importât : & ideô dicit
Sarisbcrienfis , quôd tyranno licet adulari, id eft,
infidiari, & fingerer
Cùm dicitur ultra, quôd fuerunt infidiæ juramen-
to fidelitatis vallatæ , prout innuit nona Aflèrtio,
nitens làlvare, quôd taies confoederationés nonobli-
gant. Dicendum quod non obligant, in præjudicium
* Locus corrupt us.
vibusj &interponam, quöd omnis homo vadit ad
pratum: non inde fequitur quöd Bafileenlèsvadant
ad pratum. E t lie patet, quöd rationes illius cedula:
non militant } cujus adorcumillis quos inlè-
quitur, ad veritatis Scripture, debitique ponderis
rationum intelligentiam , quam ad commilèratio-
nem de hasrefi deinceps intendat.
Advertendum eft tamen , circa prsediétam propria
-{-, vel fui Principis neceflitatem deffendendi
inevitabilem > quöd qualitercumque intervenerit:
nihilominus timendum eft , in Pcenitentias Foro}
ne fbrfitan fuerit improportio a6lus deffenfivi, &
intentionis deffendentis, ad finem intentum conlèrvationis.
Proptereä dicit glofa;, & narrat Joannes
Leélor , in Summa , quöd debet timere deffendens,
ne in aliquo excejferit} vel ex indignatione , vel ira-
c mdia , feu libidine vindiEla mot us , & non ex fila
deffendendi neceffitate hoc fecent. E t fubdit ille
Doctor: Interiorem ergopoenitentiam , inquit, debc*
re habere, & quaff fuis peccatis aferibere , quod in tan-
tarn potuit venire neceffftatem, fe videlicet, feu Principem
, per alterius interitum, ab interim confervandi,
ut fupra relolutum eft. Sed &c.
E x iftis omnibus, in mea deliberatione concludo,
ut prasmittitur, quöd decernendum eft , nullam
prjediélarum novem Aflèrtionum debere Judicio
Fidei reprobari. E t h x c , & omnia fuperiora, dico
humi-
* l o r jan «liter. f Tor fan legtndum proprix vit*,
humiliter, fub determinatione, & benigna correölio
ne Apoftolicac Scdis, & facri hu jus Concilii Generalis.
In cujus rei teftimonium, Conclufioncm iftam
manu propria fcripfi, & proprium nomen fubdidi.
Anno D omini, millefimo quadringentefimo decimo
quinto. Vigefima fexta Menfis Novembris. Apud
Conftantiami, Provincie Moguntinenfisj in Concilio
Generali ibidem celebrato.
X L I . D é l i b e r a t i o .
Ad Qusftionem, qua quserebatur: Utrum ho-
vèm Aflèrtibnes, vbl Propofitiohes jam diu propo-
ü tx , m judicio Fidei funt condemnandte. Refpon-
deo fub hac forma: quöd quia diéfca: Propofitiones
in certis cafibus debitè circumftantionatis, poflunt
Kabere aliquem fenfum verum & Catholicum j ideö
mihi fic videtur, quöd licèt ipfas fic nudx, & line
aliquo adjumento proponantur, ut jam fuerunt
propofitas: nihilominus tamen j ut puto, non ve-
riiunt in Judicio Fidei fimpliciter condemhandze}
non plus fortè quam iftas: N i f i <juis r e n a tu s f u e r i t
e x a q u a , & S p i r i tu S a p blo , n o n pb'tefl i n t r a r e in
R e g n um D e i . Joan, i i i , f . Et alibi dicit Chriftus :
V~ado a d P a t r e m , q u ia P a t e r m a jo r m è efl. Joan.xiv,
^ f 2,8. Et cum pluribus aliis confimilibus in facrö
Ganone contentis.
corrupte praefentata fuit Judicibus, de ejulque ve-
ritste fufficientibus teftimoniis faöla Fides : in quo
fenfu mihi apparet eflè.recipienda,de perfidiflïmo
hoftili tyranno , riobiliflimum & optimum Principem
, ejufque fubditos, & Principatum, politica
tranqüillirate florentes, implacabili crudelitate 3 neC
lölito, vel communi Juris ordine remediabili 3 mo-
dis infuper abfonis in Fidc5 & fortilegiis , & aliis
fuperftitionibus, maleficiis &c. ad mortem proximi
ihftantem, & mox imminens perfequente, & exi-
tialiter opprimente: quo in cafii unicuique fübdito-
rum hujufmodi licitum 9 imö debitum eflè, communi
doölrina conceditur, vitam propriam , vitam
multitudinis, vitamque Principis, moderato fortitu-
dinis aölu, ufque ad tyranni talis intefemptionem,
per fe tamen non intentam, celeriter, & bonis, in
tam urgenti periculo, cautelis liberare, deffendere,
& lalvare. An autem diétus Magifter benè fub-
lumplèrit, vel fubfumptam Minorem fatis probave-
rit 9 ignoro penitiis: & höc impertinens eft ad Fidem.
Alio modo fumi poteft haec Affertio *, ut exuta,
vel ablbluta ä conditionum, & reftriölionum parte
illa, c\ux nondum exprimitur, in ea denunciatarurm
In quo lenlu varii variè lèntiunt de ipla. Mihi autem
pro modico lapeie videtur , quöd nec ipfa , nèc
sdix lex ab ea dependentes, fint in hoe fenfu, Judi-
cio Fidei condemnanda:.
, , . .. Mo vént me primo Doélorum folemnium & Ca-
B tholicorumfententiæ, fivefcripta,totfæculis,ufque
tales condemnationesT, «a«uitf reprobaontirovnnepsc favrcperrpe. nunc in Fide non fufpeöla, quorum alii tradunt^
Quid enim profuit Sententia lata Paridis ? Videmus
clarè ad oculum , quöd occafione hujufmodi Sentential,
cüm fequelis ejufdem, mala plurima, & penè
innumerabilia, & irreparabilia eveUerünt in Regno,
in maximum detrimentum, fcandaliim, 6c opprobrium
di&i Regni. Videmus etiam in hac civitate
Conftantienfi, quomodö divifiones, difcordize, li-
tes, 6c odia quotidiè, 8t communiter infurgunt inter
plures, qui ad hoe facrum Generale Concilium
pariter convcnefunt ad bonum pacis, amoris, con-
cordis finaliter obtinendum.
Item. Interdüm contingit, quöd vitafe volens
unum errorem, incidit in errorem contrarium. V i-
deamus ergo , ne dum nimis reprimimus tyrannorum
adverlarios 3 fecuriorem 6c magis tutam lè vi-
deat damnandas tyrannidis facVitia, fimül 6c irhpro-
bitas. E t funt h x c breviter di£ta, falvo femper in
hoftilem hujufmodi tyrannidem omnes habere per-
fecutores. De quo Sarisberienfis, & alii multi;
prafertim ubi judiciaria Principis executio tanti
fceleris cladlbus opprefla tenetur. Alii verb, quod
unufquilque^ etiam privata perlona, proximum debet
multo magis Principem fuum , non expe&atis
fpecialibus Principantium Mandatis j ab injufta, 6c
fubita morte liberare, cum poteft. Erue^ inquit
Scriptura , eos qui ducuntur ad mortem , & qui tra-
hunturad interitum liberare ne ceffes. Proverb, x x iv .
Ad hoc Audor Summa Confefforum, declifiat, L i-
bro 1 1. tit. 1. qu. xx x. Auguftinum , Ambrofium,
aliolque plures allegans.
Item. Iftarum Afleftionum condemnatio qu»
petitUr, perplexas in fimili. materia difficultates plu-
rimis laerae Scriptur» paflibus fubingcrent * , quorum
expofitores luculentos tradatores, vigore talis
omnibus meliori, 6c gniori judicio 3 6c fpecialiter, ^ concfemnationis, vel negare, vel fufpedos habere
fub ommmoda correctione 6c emendatione Reve- oporteret. •
rendiffimorum Patrum Dominorum Judicum. - / Item R atiGnes omnes in-publicara hujusConeilii
Audientiam addud» contra has Aflertiones, ad
probandum, eas , 6c earum aliquas Prasceptis De-
^alogi repugnare 3 mihi, 6c omnibus quos fuper
hoc audivi, fcientificis , 6c ad neutram partem in-
ordinatè.affedis , vifas funt efficaciter 3 6c faciliter
cum Fidei finceritate fore folubiles. Imo pars earum
äpparentior, 6c difficilior, refponfionibus publi-
cis, 6c folemnibus, in dido Concilio fatis eft oftenfa
non concludere.
Item. Qiio pad o , vel qua neceffitate non duxe-
rim , qua levitate extinguerentur, 6c fèpelirentur
condemnatione tali divin» mifèrationis auxilia , ne
H u m i l i s A h b a s , & c *
X L I L D e i L i b e r a t i o .
Super materia novem Aflèrtionum,examini D od o -
rum facras Theologi» in hoc Generali Concilio
Conftantienfi, per ejufdem in caufis Fidei Judices
commiflarum} fuppofitis proteftationibus fubmit-
tendi modicum*, ad quod fequitur, didorum Judicum,
6c Generalis Concilii, 6t alioruin quorumlibet
faniori Sententi» } nihilque aflerendi temere, non D euiquam ultra publicare vel manifeftare liceret,
cupiendi quemquam offendere, non perfonas acci- J ^
perc, non ultra juflum pr»fiimere 3 fed tantummo-
döfätagendi confcienti» teftimonium, ad interroga-
ta fobrie, jufte, 6c pie reddere.
Prima didarum Aflertionum , cui fex ordine fe-
quentes innituntur , duplici fenfü confidero pofle
capi. Uno modo, ad fenfum 6c intentionem Magi-
ftri Joannis Parvi, cum modificationibus, fcilicet,
conditionibus, 6c reftridionibus, quibus inTrada-
tulo fuo Parifiis alias propofito vallata, 6c qualifr-
cata eft 3 cujus Tradatuli copia formaliter , 6c in-i
... ft Lochs to r ru p tttti
quöd fecreto ,. familiarive Spiritus Sandi confilio,
non accepta ab homine officiaria poteftate , perfe-
cutorem Legis, 6c populi Dei interficeret, ficut de
Moyfe, Phinees, Helia, ceterifque in Vcteri Tefta-
mento plerumque fadum efle conceditur 3 6c cre-
brius in pr»fends gratis; ftatu contingere pofle, ne-
gari rion debet.
Item. Condemnatio,feviffimishujufmodi tyran-
riis hoftilibus, impunitatis, 6c incompenfibilitatis fc-
curitatem praeftaret 3 unde paflim laxarentur iniquitatis
• Torfan fubingerit.