203 aAcla Conciïù D arifienfis •>
funt enim Jura bellorum, & fcedera , etiam inter
iplbs holies fervanda, ut Ambrofius dicit, in Li-
bro de Off. 8c probatur ratione lie : quia infidiæ
8c fraudes videntur fidelitati opponi, licut 8c men-
dacium. Sed quia ad omnes debemus Fidem ferva-
r e , nulli homihi ell mentiendum : profert Auguftinus
, in Libro, Contra mendacium. cum igitur Fides
hoftibus fervanda f i t , ut Auguftinus dicit ad
Bonifacium, fequitur qubd infidiis nullo modo ell
utendum, 8c etiam contra holles. .
Dico quarto, ad aliam particulam Afiertionis, in ^
qua dicitur, non obftant quelconque jurement j hoc ell
contra Scripturam lâcram , Exod. 1. capite. De
oblletricibus quæ mentit« funt Pharaoni dicentes :
Non funt Hebraaficut zÆgiptia mulieres 8cc. Et fequitur
in T e x tu : Benè ergo fecit Deus 8cc. Super quo
verbo dicit Gregorius : Summoperè cavendum eft
mendacium, quamvis fit culpa levions , f i quifquam
mentiatur praftando beneficium'y fed quia feriptum eft
Os quod mêntitur, occidit animam Sap.1.11 .£/, Perdes
eos qui loquuntur mendacium. P f v.7. Hoc quolibet
profecli * réfugiant, ut nec vita cujujlibetper eorumfal-
fitatem defendatur, ne noceant fuay dum.prodeffe ni-
tuntur carni aliéna. E t paulo poll fequitur.
ta enim obftctricum falfa "j- conantur afterere 9 koçgfy-
nus mendacii non effepeccatum, quia adiftcavit eis Do-
2 0 4
turam facram, contra doblrinam Sanétorum , 8c
tanquam erronea condemnanda. Sed quia alix Af-
fertiones quæ erant indu#« ad probationem hujus
primæ Afiertionis funt multùm lolemniter repro-
batæ : ideo alias probationes non adduco, pro præ-
fenti.
Sicfignatum. G. F r a d e t i , Prior de Villa D e i,
Licentiatus in Tbeologia, qu,amvis indignus.
Tradita die Jovis, quarto Januar H. jinno Domini,
millefimo quadringentefimo decimo tertio.
Venerabilis & circumlpeélus v ir , Magifter Phi-
libertus de Anneio, Ordinis.Cluniaeenfis, dicit pri-
mam Afîèrtionem efîè fàlfam 8c erroneam 5 8c re-
gratiatur8c proteftatur, ut ceteri, 8c dicitcjubd ell
iufiieienter reprobata. Verùm etiam quia reproba-
tio benè vniverfaliter loquitur, qubd autoritate propria
quis non eflèt occidendus, quia R c x faciendo
Juftitiam, non propria autoritate fàcit, fed autoritate
publica.
# Ilia de Michaële, videtur in fine faverer érrori Pe-
lagii, 8ç quando aliqui nituntur colorarçambre gra-
tuito, quia expreftè dicit filoamore: 8c ideb de fe
ell falfa 8c hæretica.
Quantum ad illam dé Phinées : dicit qubd non le-
gitur qubd hoc fecerit ex Mandato, ficut filius R égis
non habet aliquam potellatem in Regno , nifi
minus domos : compenfatione magis nofeitur B fibi committatur -, 8c dicitur qubd reputatum fibi
quid mendacii culpa mereatur ; nam benignitas earum
mer ce s qua potui t in at erna vit a re tribui pro culpa mendacii
, ad terrenam compenfationem députât a eft.in vita
fua quam tueri mendacio noluerunt qui fecerunt bona
t pracipient9 8c ulteriùs qubd expectorent mer ce-
dis pramium non haberet, hæc Gregorius.
E x quibus verbis lâtis concluditur qubd prædi-
élæ obftetrices mentiendo Pharaoni peccaverunt >
8c tarnen hoc fecerunt ad confervandum vitam pu-
crorum Hebræorum 8c populi fidelis à Deo elebfci,
de quorum femine Chriftus erat defeenlùrus, 8c in
hoc fuit confervatio, non folùm unius Regionis, vel
Regni -y imb totius Chrillianitatis. Ergo à fortiori,
ad interfe&ionem unius tyranni, qui folùm tyranni-
lâret in uno Regno , nullo modo licitum ell uti
mendaciis, 8c falfis juramentis.
Item , poflet argui deEleazaro qui non lolùm
admittere illicita noluit, verum etiam licita noluit
fuit ad jullitiam. E t loquitur fine temeraria Afler-
tione; 8c videtur fic qubd habuit aliquod Manda-
tum : 8c ideb videtur qubd file Zambrinon fuit lo-
lum occifus propter idolatriam 5 fedquiapublicein-
travit quod mulicre. *
De alia de Moyle : Alexander de Halis videtur
iplum exculare qubd non peccavit: 8c loquenti videtur
qubd peccavit j quia propter injuriam non ell
procedendum ad occidendum aliquem.
De alia de Judith: aliqui dicunt qubd non peccavit
j tamen magis tenet qubd peccavit.
Quantum ad ultimam Aflertionem : dicit qubd
ipfa ell falfa fimpliciter: 8c licet aliquando fiat contra
juramentum,8c excufetur propter conditiones fub-
intelle£las.
Quantum ad aliud': an fint condemnanda:, credit
qubd fi habuerint aflertotem, veniunt condem-
nandx: led quia non apparet j ideb non lunt con-
admittere j fubfiblione "tamen, 8c hoc ad falvandum q demnandas fecundum quod multi dicunt: fed conpropriam
vitam, vt habetur, fecundo Machabaorum.
Septimo capite.
Dico ulteriùs ad aliam particulam Afiertionis in
qua dicitur : Sans attendre Sentence ou Mandement de
Juge quelconque, hoc ell fallùm, 8c contra Augulli-
num. Libro, de civitate Dei, diccntem, qubd jQui fine
aliqua publica adminiftratione maleftcum inter fecerit,
velut homicida judicabitur , & tantb ampliùs9 quant'o
fibi poteftatem a Deo non fibi concejfam ufurpare non
Secundo hoc ell contra id quod dicitur mulieri de-
præhenfæ inadulterio. Joan, obtavo. Mulierubifunt
qui te accufabant piemo te condemnavit ? Quæ dixit, nemo
Domine : nec ego te \condemnabo 8cc. E t tamen
fecundùm Legem ipla debebat lapidari.
Adhuc ultra Legem requiritur Sententia. E t ad
illud propofitum dicit Auguftinus, fuper Joannem:
Nunquam Lex noftra judicat hominem
ab ipfopriitSy & agnoverit quid faciat ,
quod nop. Et probatur raiione, lie : homo tyran-
nus , vel etiam quicumque alius tranlgreflbr Legis,
non ell naturaliter diftinèlus ab hominibus innoccn-
tibus 8c juftis : 8c*ideo indiget publico Judicio ad
dilcernendum an fit occidcndus propter lâlutem com-
munem, vel non 8cc.
E x quibus omnibus fatis patetquod ilia prima A F
lèrtio, ficutjacet, eftfallâ,lêditiolà, contraScrip-
turam
* foriè quilibet perfefti f Locuî corruptus ^ Locus corruptusfiderat
qubd nifi condcmnentur, erit magnum inconveniens,
propter Concilium Fidei folemniter con-
gregatum: ex alio, quia fama eft qubd funt extract
« ex Propofitione Magiftri Joannis P arvi: 8c
finon contineantur, iplas condemnare etiam erit inconveniens.
Et.an fint bene extra#«, vel non , Doblores
lunt varii: 8c ideb ilia diverfitas magis povenit ex
A fiertionibus, quam alias: 8c ideb deliberationes ill«
cum quaterno mittebantur ad Curiam Romanamto-
tum figillatum, quia credit qubd nos non fumus
fufficientes Judices. E t ilia eftdeliberatio lua.
Venerabilis 8c circumfpedus vir , Magifter Petrus
Macheti, alias de Conlenefliis, regratiatur 8c
proteftatur ut ceteri, 8c dic it: Multi dicunt qubd
non funt Aflertiones ill« cofcent« in quaternis Magiftri
Joannis Parvi j ideb dicunt quod non lunt con-
nifi audierit D demnand«: exadverlo, alii dicunt oppofitum. Ip-
quia diceret fe tamen dicit qubd ex quo aliqu« Propofitiones
continent errorem, licet non appareat aflertor, funt
condemnandx. Domini tamen Jurift« convocandi
funt in ilia materia j nam multi alii errores fuerunt
condemnati: 8c dicit qubd non credit qubd Magifter
Joannes Parvi dixiflet quod aquolibettyrannus
eflet occidendus , fine autoritate j nam ilia confe-
fequentia non eft bona: tyrannus occidendus ell *
Glofla, aquolibet.
Quan-
* Fortr ad nuilicrem:
20J Super Ccede Duels /iurehanenfis. 206
Quantùm ad aliam, de mendacio : non credit ”
quod Magifter joannis Parvi voluerit dicere qubd
occidere tyrannum liceret, fi juramentum fuerit in
contrarium : 8c ideb Hat cum reprobationibus, quantum
ad primam maxime. Sed quia non confiât qubd
Magifter Jonnes Parvi eas pofucrit, non funt con-
demnandæ : 8c ideb vifitandi funt quaterni lui, 8c
verba non funt extendenda , imo pie interpretanda
j 8c ideb eligendi eflènt viri fcicntifici qui mate-
riam haberent dilcutere & vifitare. E t ilia eft deliberate
fua.
Eodcm Anno, die quinta Mcnfis Januarii, coram
prædiblis Dominis, Epilcopo 8c Inquifitore hære-
t icx pravitatis, deliberaverunt alii Domini 8c Magiftri,
qui reftabant deliberaturi, modo8c forma
qua fequuntur.
E t primo.
Venerabilis 8c circumfpebtus vir , Magifter Joannes
de Matifcone, Legum Dobtor, dimiflis ex-
culationibus quas haberet, de non deliberando pro
nunc, putà quia fimplex Lcgifta , debilis infufii-
cientiâ, labilismemoriâ, Burgundus Nationc, Au-
reliani Hudens , ab initio : ac præmiflis protefta-
tionibus læpiùs fablis, qubd fine injuria cujulcum-
que, fed folùm ad veritatem Fidei 8c bonum con-
feienti«, intendit dicere quæ dibturuseft* délibérât
in hune modum, 8c capit tria punbta
mifla nimisalta, videlicet
An liceat occidere, propria autoritate.
An per fraudes 8c adulationes,
E t an liceat recedere à juramento, propter me-'
lius.
Quantùm ad primum , an liceat 8cc. Recipit
unam Legem: Licet Patremadulterum depræhen-
fum cum filia, 8c etiam adulterum cum uxore occidere
marito, uxorem depræhenfam cum vili per-
lona. Hoc dicunt,inquit, Leges, non jubent,imb
permittunt, ideft occidentem non puniunt. Non
qubd fit gratum Legi y fed Leges ipfos non pu-
n.iunt. E t ad dcclarationcm hujus, dicit ultra quod
quæque L e x refiftit ablui hominis , quia prohibet
adum fieri fecundùm quod in criminibus prohibet:
8c in alienationibus quas prohibet, ut inalienatione
rei dotalis, 8c fimilibus. E t aliquando L e x afliftit
E t fi dicatur: licet Judici occidere maleficum, 8c
meretur 5 licet militi occidere inimicum, 8c poteft
mereri j licet defendenti occidere invaforem, licet,
non meretur. Glofla. Licitum eft occidere j Quod
liceat Judici occidere fatetur, 8c qubd ilia fiunt per
Legem humanam , qux non videntur diflonare ä
Legedivina.
Circa quod dicit, qubd ficut in corpore huma-
no fleet feindere membrum putridum , lxfivum
totius corporis , 8c non eft remedium alias j fic
A Communitati, vclilli quivicem ejus^gerit, licet occidere
maleficum. Sicut Glolf. non licet vtcino
membrum vicini ab feindere, fine ejus voluniate: fic non
liceret cuiquam membrum Communitatis abfeindere feu
occidere j fine ipfius communitatis mandato . vel illius
qui ejus vices' gerit, modi) quilibet eft membrum. Et
dicit Sandus. Thomas in materia de Juftitia. „ Et
„ fi dicatur file qui vicem ejus gerit, remiflüs eft,
„ recurratur ad illam Communitatem: 8c fi Com-
,, munitas non poflit intendere 5 recurratur ad il-
„ los qui lunt indoneiores in Communitate: 8c fi
„ dicatur periculum eft in recurrendo; „ dicit
quod periculum majus eft in fic interficiendo. Dicit
ultenus qubd fi quis inlcidat membrum proximi,
fine mandato, eft contra jus naturale.
E t pro hoc addjicit, unam rationem naturalem
cedula fibi ß quam aliqui faciunt: quia quod noftrum, fine fado
noftro ä nobis tolli non poteft. Sic Glofi Membrum
putridum vicini, fine ejus voluntate non abfein-
datur.
Ad aliquod.argumentum de defendente , ref-
pondetur quod defenfor intendit bonum fui, &non
malum alterius. E t ideb, fi cqntingat oceilio,non
ell in culpa, aliam * enim occifionemnonvult,
& fic per confequens, non occidit. E t ita ilia eft
improprialocutio:licet defendentera occidere, imb
invad'ens verius, fi occidit.
Ad argumentum deinimico, quern miles pugnans
in occidendo meretur; ,. refpondet: Aut inimicus
invadit, & f ic occiditur deffendendo , & fic idem
quod dictum ell. Aut inyaditur, & tunc, vel ip-
fum aggreditur miles, ad hoc quodfubjiciatur, yel
fugiat, vel non rebellet, qu« omnia bona funt: fi
ablui, ut quia vult, 8c fablum approbat j ficut in
collationibus Beneficiorum, Dignitatum, 8c fimi-
lium, qu«que L e x non refiftit, nec afliftit, fed
fic dimittit: velut L e x eft j alteri ftipulari nemo
poteft, ;L e x eft, non qubd L e x refiftit, fed quia
non afliftit juxta Legem, Non dubium C. de Lege.
Nunc ad propofitum : L e x fornicari permittit,
nunquam* per hoc L e x afliftit, abfitj L e x non
permittit perjurium : utrum dicatur L e x afliftcre,
abfit.
Et fic etiam, quamvis L e x dicat: licet occidere
adulterum, non eft dicendum L e x afliftit; abfit :
8c lie infert qubd non proprie dicerctur L e x occidere
y quoniam non occidit: ficut L e x permittit vinum
effundere, fed non laudat effimdentem.
Et fic in propofito: L e x non laudat occidentem j
refiftat 8c rebellet 8c occiditur , adhuc occiditur
deffendendo. Benè dicit qubd direèlè non licet ten-
dere ad occidendum inimicum : dicunt nempe Theo-
logi, de jufto bello, quod juflè bellantes non debent
inferre damna de direblo „ Si, GlojJa . miles
„ pugnans contra inimicum, poteft alias propter ~f
,, mortem confequi finem intentum, putà captio-
,, nem, 8c etiam non eft occidendus ab eo inimicus:
„ imb j.fi eum interficiat, peccat mortaliter, vel
„ venialiter, quiaoccifiononprodeftReipublic«.,,
E t fi dicatur: L e x Principis, vel Communitatis ell
qubd occidatur, 8c non folùm permittit quod oc-
cidat, imb præcipit eum occidi : refpondet qued
,, debet intelligi, occidatur -y fi per fubjcblionem,
,, vel alias Reipublicæ non fuflicienter fatisfàciat j
,, quia fi nullo cafii interficeretur, non proficeret
,, ad Communitatem, 8c tunc peccaret qui etiam
cctamcri permittit occidere , 8c fi dicat aliquis.-D,, interficeret: & fic fi poteft provided Communi-
,, tati fuflicienter fi -j- morte,' hoc fufficit , nec erit
„ mors inferenda. „ Et fi dicatur, malefa£lorpoteft
occidi, dicitutfupra.
Quod fi alias poteft Communitati provideri, pr«-
ter mortem, occifio non debet fieri j quia occifio
non pro^eft Communitati, cum alias poflit provideri
, 8c alias male mors fequeretur 5 quod probat fic :
Le x civilis, qux eft in ratione Legis naturalis, dicit
qubd in bonis condemnati executio debet fieri cum
minori damno,<>vt poteft, ipfius condemnati. E t
ideo executio primoincipit inmobilibus, antequam
in immobilibus. Si Gloffa fatisfieri poteft Reipubli-
ca fine morte, certe mors male inferretur.
0 Forti alias. •{■ Forti prater. 4. .For/? fine. E t
imo, ablui malo L e x afliftit, ut in ulurisnon per-
mittantur , 8c licet prohibeatur leripto promiflas
ufuras exigere. Glofla. Lex afliftit attui malo. Do-
natio fad a meretrici valet. Glof. Lex afliftit , non
fequitur, L e x non reperit. GlolT aperit.
Dicit ut ceteri, quod L e x non afliftit; led permittit,
nec approbat, nec reprobat. E t quoniam dicitur:
Optimo Jure debentur j hoc eft fecundum finem
politicum , non tendendo ad finem divinum.
Et fic exponitur debentur , id eft optimo jure
reprobantur. Sunt enim mult« Leges, qu« non ha-
bent loepm per Legem divinam, nec Leges obftant
contra veritatem Fidei.
* Fort?non quod.