invafore Ju d ic ium pojfit fie r i ; tunc enim qui ad libe-
rationem P a tr ia taiem tyrannum o c c id it, laudatur &
premium accipit. Scd in cafu aliquo, tali tyranno prin-
cipante,adSuperiorem recurfus habcri non poteft,
per quem Judicium de tali invafore fieri poflit: ta-
men quia hujufmodi Monarchia., cui a£fcu princi-
patur, non Jure, fed injuria, fupremaeft, non ha-
bens Superiorem fuo Monarchiatui: infuper, [quia
ordinariam Juftitiam Monarcha impedit, detinet,
8c occupat, vim inferens, &potentior exiftens,ut
ndicic Ariftoteles. Et de hujufmodi tyrannis, idem
fan6lus Thomas, in Libro, D e regimine Principum,
ad Regem Cypri, fic dicit: FortaJJis autem, inquit,
nee f id e lit at i contrarium reputabitur^ fecundum opinio-
nem mult orum , f i tyrannic a nequitia qualitercumque
abvietur.
E x quibus verbis clare elicitur, quod apud mul-
tos antiquos D o&ores, hujus fan&i Do£toris pra:de-
cefiores, fit probabile reputatum, 8c probabilitcr ten-
tum, 8c exiftimatum, licerequemlibet tyrannum unicuique
fuo fubditd occidere, quod * fi qualitercumque
modum, five qualitatem denotet, Scnotorieex
fua impofitione illius modi, vcl qualitatis univerfa-
litatem diitributam.
Cum igitur taiem tyrannum prseveniri per quem-
libet fuum prsetenfum fubditum, fic aliquis modus
obviandi hujufmodi tyrannies nequitias, & tyranno,
ut notorium eft,8c manifcftum: fequitur propofitum.
E x quibus infuper verbis elicitur, quod praefatus
fan&us D octor horum do&rinam, velfuorum pras-
deceftorum fententiam non damnavit, neceam pro
damnata reputavit ; led dubius circa earn manfit:
quod elicitur ex hoc verbo, Fdrtajfis, quod dubieta-
tem notorie defignare videtur , 8c defignat: quam
quideni fententiam fi nam f caucus Doflor damnavit,
nec quamplures fui prasdcceflores, ut aflerit ; fed
dubii circa earn extiterunt. Quid opus eft nunc earn
damnare, velapprobare? Si etiam ex ipfius damna-
tione nullius fequeretur nota, vel offenfa , nullum
inde expcblaretur periculum.
De fimilibus tyrannis loquens Magifter Nicolaus
deLy ra , Judic. iv. eandem dicit fententiam. L o quens
enim de interfe&ione Sifars dicit, quod Ja-
hel fecit rem licitam, 8c meritoriam; 8c quod po-
teftatem, 8c titulum occidendi habuerit; 8c, utaf-
ferit ille Doctor, manifeftum relinquitur quod non
tantum habuit hanc poteftatem, vel titulum; fed 8c
quodlibet aliud membrum di&i populi , vel Com-
munitatis, 8c unicuique de di£to populo liceret hujufmodi
tyrannum licite intcrficere, 8c non tantum
ilium licite intcrficere, fed quemlibet taiem fic ilium
populum opprimentem.
Similem fententiam, per expreflum, tenere videtur
Henricus Bohic, folemnis Do£fcor Canonum, L i bro
fui operis, fu per Capitulo interfedti fententiali-
ter; 8c in cffie&u dicit, quod quis pro feipfb, aut
etiam proximo falvando, ubi aliter falvari non po-
teft , licite poteft alterum, fe, vel proximum in-
jufte invadentem, occidere: quod multis rationibus
fumptis exJureCanonico, 8ccivili, ac infuper Jure
divino nititur dcduccre, & deducit; quas hie reci-
tare omitto, causa brevitatis.
Quo ergo ad hanc fpecicm tyrannorum videtur
deducla fufficienter di6ta Propofitio, fcilicet haec:;
Q u em lib e t tyrannum unicuique fub dito lic it urn eft occidere.
Vel haec : L ic itum eft unicuique quemlibet tyrannum
o cc idere, ut ta&um eft.
Quo autem ad primam fpeciem; deducitur f ic :
Salisberienfis Do£tor famofus , 8cfolemnis, tertio
Libro fui Politici fic dicit; C um , inquit, multa
p in t crimina -j- Adajeftatis, nullum g ravius tyrannidis
ertmine , quod adversus jp/um corpus J u f t it ia e x e r-
cetur. Si igitur adversus corpus Juftitias exer-
* Locus cerruptus. y Torfan non. 4- Torfan legmdum lefx
Majeftatis.
ceretur hoc tyrannidis crimen , ut ait ifte Do-
£lor , hujufmodi corpori licitum eft tali tyrannidi
defenfive obviare : fed impoffibile eft corpus fine
membris in tyrannidem fibi obviando moveri. E r go
licitum eft cuilibet membro di£ti corporis hujufmodi
tyrannidi obviare, 8c fuam vim, pro ut fibi
, 8c praefäto corpori neceflarium eft, expediens,
8c utile, repellere.
Hanc eandem fententiam , 8c intentionem fuam
per ampliüs declarando, in eodem tertio Lib ro , loquens
univerfaliter de tyranno, dicit fic: Etquifquis
eum non per fequitur; in pipfum, Cft-in totum Reipu-
blica mundane corpus delinquit. E x quibus verbis
clare elicitur, quod non tantum licitum , fed 8c
debitum eft unicuique fubdito profequi taiem tyrannum.
E t quia conftat di&um Doöorem univerfaliter
Joqui de tyrannidis crimine; poffunt hasc, 8c alia
fimilia fua verba rationabiliter intelligi de quocum-
que tali crimine criminofb. Sic Dominus lapfus in
tyrannidem, non Dominus, fed tantum hoftis, 8c
Reipublicae inimicus * ,
Infuper viii. Libro ejufdem Policratici, de hujufmodi
tyrannidis crimine loquens, dicit fic: Ori-
go tyranni iniquitas eft , dr de radice toxicata, mala ,
& peftifera germinat, & pullulat arbor fecuri qualibet
feindenda. E x quibus verbis clare elicitur , licitum
efle unicuique fubdito, fuum taiem Dominum
occidere: cum notorium e f t, 8c manifeftum, per
hanc fuam claufulam fecuri qualibet feindenda, non
aliud pofle intelligi, quam fubditum quemlibet:
cum infuper manifeftum eft per hanc fuam claufulam,
& de radice toxicata, mala, & peftifera germinat
, & pullulat arbor , non aliud pofle intelligi,
quam ipfum criminofiim tyrannum.
Eandem fequendo fententiam, eodem Libro v i i i .
C . 2 f . ejufdem Policratici, dicit fic: Tyr annus pro-
vocat Deum adpralium^ Principem, & omnes, dum
nititur populum in fervitutem redigere. - E t fubjungit
in eodem Capitulo: Per impietatem tyrannicam per-
dit tyr annus Jura Principatus. E x qua ultima fen-
tentia, vel claufula clarc apparct, quod loquens de
tyranno, loquitur de Domino lapfo in tyrannidem.
Qua: fententia non tantum apud nunc venera-
bilem, 8c fkmofum Do6torem probabilis efle vidc-
' tu r ; fed apud quamplures alios famofos D o lo res
, qui hac ratione moventur: Regalis Principatus,
cui tyrannis per feopponitur , eftomnis finis,
8c ornatus Legis , 8c ordinis diftributio; Re x e-
nim diftribuit omni officio, dignitati, 8c negotio
finem proprium, ad quem tendit L e x , qua regu-
letur in a&ibus, quibus ad finem praefatum perve-
nitur , 8c ordinem , quoad Reipublicae conferva-
tionem, ordinetur, prout pulchre deducit Beatus
Dionyfius, in Lib ro , De divinis nominibus C .xu.
fic Regnum definiens: Regnum, eft omnis finis, &
ordinis diftributio: fed fublatio, confufio. Quod luce
clariüs poteft apparcre ex proprietatibus, 8c con-
ditionibus iniquitatis tyrannies;, oppofitis per fc
proprietatibus, 8c conditionibus Regalis dignitatis.
Cum igitur Regalis hujufmodi Principatus, ex
hominum confenfu, 8c aflenfu, 8c ad fines pra;di£tos
mediate vel immediate illi inhsereat cui inha;ret, 8c
1 cui Princeps eft, nuncupatur; fequitur, quod per hujufmodi
confenfus 8c aflenfus fublationem juftam,
8c rationabilem fupra di&am, ex adtibus notoriis, 8c
manifeftis, in oppreffione totius Reipublica; relatis,
talis tyrannus Jura fibi priüs qusefita perdit Principatus:
ait enim Philofophus, hi. Politica^ quod
tyrannicus Principatus incorrigibilis eft, 8c involun-
tarius, ad proprium fuum conferens, non ad id quod
eft fubditorum, ut didtum eft: riullus enim volun-
tarius liberorum fuftinet taiem Principatum , ut
ait Ariftoteles. Ex
* Videtur addendum eft.
E x quibus verbis clicitur, fublatus illius populi
confenfus * , infuper necefle eft omnes adtiones in-
juftas efle. Ait enim Philofophus: Aäiones, inquit,
quafeumque tyrannus egit', necejfarium eft omnes efte
inyuftas. Quas etiam neceflärium eft "omnes efle
notorias, 8c manifeftals, ex deducehdis inferius.
Non tarnen hac ratione prtefati DodtoreS fiemo-
t i , aiunt, Principem Principatum amittere, ex ejus
lapfu in aliud quodeumque crimen, vel peccatum.
modiim eft error oppofitus Catholicis ventatibus
in Sÿmbolis per exprefliim contentis : fic 8c pericu-
lofus e f t , imo periculofiffimus , 8c omhis poli-
tiæ , feu finis politici, Legis, 8c ordinis turbati-.
vus, atqiie corruptivus Fidei, in his quæ iritclle-
dtum pure pradtiCum concernere poflunt. Qucm-
admodbm eft error oppofitus Catholicis veritatibus
correfpondentibus Præceptis Decalogi fecundbm
fenfum 8c intelledtum fandtorum Dodtorum ; 8c
Simili ratiöne moti quamplurimi folemneS 8c fa- A ad finem, ad quem à Deo fpecialiter nobis datafUnt
mofi DodtorcsTheologi, aiunt: noftrum fupremum
Principem Ecclefiafticum, Summum fcilicet PHn-
cipem 8c Pontificem, ex ejus lapfu in tyrannidetti
fpiritualcm diredte oppofitam fujfc Regali fpiritua-
li Dignitati, qua; ad finem fpiritualis a;dificationis
cftäChrifto fpiritualiter ordinata, Jura Principatus
prasfati fibi prius qusefita amittere, fine puri hominis
veljudicio, velSententia, nifi forfanamiflionisde-
clarativa: cum, ut aiunt, hic Regalis fpiritualis Principatus
ä Chrifto immediate fit fute fponfie , fcilicet
Ecclefia; communicatus in certa perfona, fcilicet
perfona P e t r i; non tantüm etiam pro f e , fed
8c pro füis fucceflöribus legitimis, ufque in confiim-
mationem feculi futuris, ad finem dumtaxat prxdi-
dtum; finem, in quantum j- diftributionis omnis finis
8c ornanatus fpiritualis Legis, 8c ordinis in toto my-
ftico EcclefiJe: quem quidem finem, five diftributio-
nem evidenter auffert hic Regalis Principatus Ec-
clefiafticus, in hujufmodi tyrannidem fpiritualem
prolapfus.
Nec tarnen aiunt hi Dodtores, fic loquentes ;hunc
Principem , ex quibufeumque fuis adlibus vitiofis
Jura Principatus amittere, 8c in tyrannidem lapfum
efle: fed vel ex adlibus diredte , 8c per fc Fidei
Catholica; oppofitis, 8c occultis; fi pertinäx, 8c
irrevocabilis adfit adhsefio , Vel ex adlibus nöto-
riis’, 8c manifeftis relatis, in oppreflionem, detri-
mentum , 8c la;fionem Fidei, fänx dodtrina;, 8c
ihorum totius Reipublica;, cui fpiritualiter prajfider.
His igitur rationibus ; aliis quibufeumque omifi-
fis , qua; fumi poflent ex comparatione v e r l, 8c
naturalis corporis, 8c fuörum membrorum ad corpus
myfticum politia:, 8c ipfius membra, qu«
8c revelata. Tales enim veritates funt determinate
atquediffinitte: Fidei noftrte Catholica: veritates, in-
violabiliter, 8c indubid a qUocumque Catholico te-
nenda;; 8c oppofitte falfitates damnata;, & dquo-
libet Catholico, ut tales refpuendo:; nec credendum
eft, aliquem Dodtorem Catholicum ' oppofitum
x concepifle, feripfifle, 8c aixifle.
Quis forfitan dicere pofiet, aut potuit, 8c non
immerito, quod materia hujufmodi Prstceptorum ,
circa quam verfantur; hoc eft, ipfa moralia, quse
in fe , 8c fecundum fc confidcrata in lumine natu-
ralisrationis, 8c ex eodem ddducuntur, 8c ad finem
referuhtur, ad quem intellcdtus cum efFedlu, ex eodem
lulhine dUmtaxat, poteft inferri; non funt Fidei
, nec de Fide ? Quod evidentiffimum eflb vide-
g tur: quia hujufmodi materia, id e ft, ipfa moralia,
hoc modo referri non pofiiint in finem , qui Deus
eft, nifi fecundum quod ex ipfis creaturis concipitur.
Sed Conftat, quod talis ipfius Dei conceptus fi-
delis , 8c Catholicus , feu*non Fidei conceptus,
cbm fimilem poffint habere conCeptumipfiPagani,
8c fimilem habeant, ut fuppoflitur, 8c eft fnanife-
ftum. Data enim ftmt nobis, 8c a Deb propofita
hujufmodi Pnccepta, feu moralia, ad finem Cha-
ritatis, qui Deus elt; qbi finis Charitatis, Fidem F idei
pra;fupponit, ex quodarti eflentiali ordine Charitatis
ad Fidetn: hic autem finis Fidei, prima Veritas
eft, in fe Capta, non per relationem ad ipfas creatu-
ras; quia conceptus ex his tantum ortum habens,
potius eft naturalis conceptus, qUam Fidei, utdi-
fturti eft. Qua propter hujufmodi moralia, feu Decalogi
Prjecepta, Ut a Deo nobis data funt, 8c
propofita, 8c ut fic ad Fidem pertinent, aliam fui
magnam feciunt, & Caufant pmbabilitatis præfacæ C præfuppqnunt côgnitionem, quàm fit coghitio,
Conclufionis apparentiam, hujus fcilicet: Quemli-
bet tyrannum unicüique fto fubdito licitum eft occide-
ri ; apparet ejüfdem Conclufionis probabilis appa-
rentia, quam non infirmare videtur illud quod feri-
bitur; Heb. xill. 17. Obedite Principibui veftrisyetiam
dyfeolis Obedite, inquam, in his qua; funt diftributionis
omnis finis, & ornatus Legis, 8c ordinis: finis,
inquam, 8c otnatus politici, 8c civilis L e g is , fi-
militer 8c ordinis: qua; quidem diftributio, etfi in
Principe infideli, dyfeolo , 8c ä Fidc devio poffit
contingere: in Principe tarnen lapfo in tyrannidem
ftare non poteft, cum ex prioribus, tyrannicus Principatus
fit omnis finis, 8c ornatus LcgiS 8c ordinis
corruptio, confufio, atque turbatiö.
E t fi prsefata Conclufio, Propofitio , velAflerqux
in vir tute luminis naturalis. rationis, ex ipfis tan-
quam ex per fe objc£tis.poteft haberi: 8c fi ha;c
non valeat illatio ; moralia , circa q u x verfantur
Decalogi Pra;cepta , fünt principia naturalis rationis
«, vel eoriim notoria: fequelä;. Ergo veritates
morales, fecundum fenfüm motum, 8c intentionem
Fidei, 8c Charitatis , feu fän&orum , 8c fidelium
Do61orum,Pra:ceptis Decalogi correfpondentes,non
funt Fidei, vel de Fide bona: tarnen eft ha;c illatio
non fäpiens hierefim: Hujufmodi -j- naturalis in
luminc rationis funt moralia comprehehfa : ergo
hujbfmodi moralia fecundum fenfum motum, 8c
intentionem luminis rationis naturalis,non funt Fidei,
Vel de Fide.
Sic igitur, ad propofitum rédeundo, patet ex pr£etio
, non obftante hujufmodi probabilitatis appa- D di6tis probabilis appareritia hujus Conclufionis
certitudinaliter falfa nofeeretur ; non ta-
men , ut videtur, expediret ipfam Condemnate,
vel etiam reprobare : ipfius namque damnatio videtur
clariffime favorem aflerere -j- peffimo crimini
tyrannidis; nec occafione hujus probabilitatis, vel
apparentia;, expediret illam quovis modo appro-
bare:ipfius namque approbatio habenas videtur laxare
fragilitati noftra; naturtc, qua: ab adolefcentia prona
eft .ad malum, 8c paflionibus ex ipfius corruptione in
ea fubortis, cum pra;ventione rationis, locum dare.
E t fi periculofus eft ertor Fidei in his qua; intel-
le£tum pure fpeculativum concernunt; quemad-
* Tor [ a n legendum fublato 8tc. confenfu.
quam.. 4- Torfan afferre.
Tomi V . Pars III,
ƒ 1er fan ia;
Quemlibet tyrannum , cuicumque fuo fubdito licitum
eft occidere , ut li tyrannum diftributivc fumi-
tur, 8c propriè pro quolibet tyranno aâualiter, 8c
cum eflèâu principante; five hujufmodi Principatum
per ufurpationem, vel alias, pr.ius legitime ob-
obtinuerit.
Sed quia Beatus Gregorius, xn. Moralium, aliter,
8c non conformiter , falvâ fuæ Safuftitatis re-
verentia , ad communem intelleâum Doétorum,
Philofophorum fcilicet, 8c aliorum Catholicorum,
loquens de tyranno dicit ; Quod Cùm dêeftpot eftas
nocendi for is , apud fe tyrannus eft, cui iniquitasdo-
minatur : quia J i exterius non ajfiigit proximo s ; ta-
Ccc 2 .. men
P Torfan fit. ' f Locutcorf*fius\