Principes fuos, plerumque ignotis vulgo earumdem
caufarum principiis , non præfumunt furiofa mente
, vel conturbato fpiritu hunc, vel alterum quo-
modolibet difïàmare 5 fed potiùs lugendo, plangen-
do, 8c orando proeorumdemDominorum, in Jefu
Chrifto , & in eadem Chriftiana domo perfèéfe
amore, 8c humili obfèquio pariter ample&untur,
ac utriufque pacem , 6c honorem nituntur confer-
vare.
Regis vaflallo per interfeötionem clandeftine prohi-
beri: alterum autem pro altero, prout fertur, ma-
nifeftiflim£ confiäum 8 c acceptum eft.
Cavendum eft igitur fummopere, ne, ad ulterio-
rem Principum divifionem, non caufa fcandali caufa
fugatur *} ne quos mutuum ferrum nondüm invicem
convicit, Principes ejufdem Domus, 8c Sanguinis
benigniflimos, in defideratapaceconfovendos, ver-
A bum mordax, vel abufio Scripturarum, inftigante
Decipiuntur autem illi, 8c partem utramque de-
cipiunt, qui pr«cializandooptimoscredunt,inpras-
di<5to cafu, parti favores impendere: damnofa quip-
pe res eft, Dornum Regalem in Se&as 8c partialitatcs
veluti convulfos,8c convibilinos, fchifmate peftife-
ro tunicari '*, atque dividij 8c interpofitis Prasdica-
tionibus, Propofitionibus, vel Sententiis virgiofis,
nunc honorific« cenfur« de neganda fepultura ad
iftam partem fufpe&se incredulitatis,deFide lacla ad
aliam partem fchifma : liquidem inter Principes
amplius firmatum eft, 8c pejus invaluit. Sic igitur
praxavendum eft, quod nulla Sententia, velDecre-
to , pro ut de mquiflimo Judicio UniverTalis Eccle-
fias fentitur, fchifina pr«di£tum ulterius accrefcat.
* M u lt a h ie corrupt a tjfe vid en tu r.
Tertia Sufpoßüo.
E t fi Propofitionis fenfus , quem facit
Judice principaliter difeernitur j fimul tarnen con-
lpici debet prasfumpti aflertoris perfona ; 8c fean-
dalum , vel periculum , quod inde fequi proponi-
tu r : ad habendum enim illius perfona; fenfum, vel
fuje intentionis veram interpretationem , conftat
plurimum vit« fuse , 8c conditionis confideratio;
utpote fi famam bonam habeatj quödvivendo, vel
moriendo nullam alicujus pertinaciam habuerit 5 fi
in Studio folemni, erroribus quoquenunc, 8c olim
purgatiflimo, ufque ad Theologie gradum, vel Ma-
giftcrium per dies duos proceffit 5 fi per fapientes
quando monitus fuerit, confeftim inobediens exfti-
te r it} fi proteftatione illius , aliorumque laudabi-
lium Theologie Studiorum, fingulis Ä&ibus notabi-
libus, fub humili jugo Sedis Apoftolica;, 8c Eccle-
fiae fandse, atque Theologie« Facultatis promife-
rit •, fi veros didorum fuorum expofitores , atque
affedu deordinato , nitatur in bello confovere ,
Regnum diflblvi: quod Dcus avertat.
Iftis fuppofitis, ponitur ifta Conclufio : Poflibile
eft Principem publice approbate aliqua bella, caides,
infidias, aut civium afflidiones poenales , per
eumdem in alterius Principis, vel inferioris hominis
bona , feu perfonam illatas j qu« tamen notorie
funt injuft«: 8 c quod, licet teneaturapud confcjen-
tiam pcenitcre, non tamen trahendus efle videbitur
idcirco ad Judicium Fidei,tanquam deFide fufpedus,
etiamfi nonvelit reatumhujufinodi, quamvis noto-
rium, publice confiteri.
Prima pars declaratur fic : quia etfi approbare
fententiam oppofitam F id ei, moribus , Scriptural
lan d « , aut determination! Ec clefi«, fit per fe malum
, ac Judicio Fidei condemnandum : adus tamen
particulares, ut illius, vel iftius casdis, belli ,
_ vel infidiarum, fecundum fe, 8 c ex fua fpecie, non
F id e i" habent quod lint b on i, vel mali, ficut homo, ex
fua fpecie, non eft albus, velniger, fed peraliquod
aliud. E t ergo nunquam, aut vix poflunt tales adus,
per quamcumque circumftantiarum malitiam, cum
colore, vel apparentia excufationis cujullibet fim-
pliciter J".
Exinde poterit igitur aduum illorum approbatio,
ad caufas , feu colores pr«ftitutos, quamvis false
interdiim, ac infufficienter refolvij 8cita fiquidem,
fingendo, aut ignorando peccat fic approbatis -j-, 8c
tenetur pcenitere. Sed quia nec adus, fecundum fe,
eft moraliter bonus, vel malus, nec, per confequens
illius approbatio, ut nude & fimpliciter cadens fu-
per adum ilium, eft bona, vel mala.
Fingere autem, ubi non eft fufficientia coloris, vel
aduum caufie prsedidorum , etfi peccatum fit, 8 c
de tali dolo pcenitendum j non eft tamen aliquod
dogma perverlum , vel errorem aliquem in Fide,
pios, 8c non livorolos interprètes, humili corde ha- aut moribus aftruere > 8 c, per confèquens, approbare
bere quæfiverit j fi Adus lolemnes , 8c fruduolos ^ adusillosLitteris, verbis, aut Mandatis patentibus,
olimegerit, ad opus unionis Ecclefiæ fandag fi de-
nique per plures Annos , poftquàm dida fua pro-
didit, interveniente UniverfaÜs Ecclefiæ, ut puta
Pifânp, 8 c Romano Goncilio, apudfuos delatores,
ufque poft obitum fuum in montibus , 8c irrepræ-
henlus converfatus eft. Hæc 8 c fimilia, circa per-
lonam de erroris Aflërtione præfumptam,conlpicien-
da 8 c conferenda funt.
Scandala verb etiam prolpiciantur, fi fuerint aliqua
: 8 c fi f ic } advertatur benè fi in alteram, quàm
hujus Aflertionis caufam merito debeant refolvi.
Unde fi dicas , quod incommoda , vel difpendia
guerrarum egeant * Aflèrtiones prædidæ -, dieet
alius , quin imb , fecerunt illam "j" fradiones ne-
gledarum Legum , 8c Tradatuum Regiorum.
Inter iftos itaque turbines videtur quod incafquamvis
malum, de quo pcenitendum, non tamen
tanquam fufpedum, videtur ad Fidei Judicium per-
tinere. Verbi gratiâ, in civilibus,R e g e s ,aut Principes,
interdùm fub colore fido,exadiones plebi fa-
ciunt notoriè indebitas, quas unà cum fuis caufis,
8c coloribus confidis fa d o , verbo , littcrifque patentibus
commendant} neque tamen idcirco fufpedi
funt de erroris, aut infidelitatis crimine.
In criminalibus itaque, unus Princeps, alterius
quem dolosè interfecit, fi Regnum ufurpet, 8 c id-
ipfumpublicè videatur commendarej ifte fi quidem
nondeerrore, aut Fide Catholica, feddetyrannide,
aut malitia perverfk poenitenda,criminandus cenfetur.
Prudenter igitur cavendum eft, ne caufæaduum
prædidorum, ut belli, cædis, infidiarum, 8 cc. ad
Fidei Judicium, 8c examen, cui fola perverfi dogmasùm
nititurquis talia præliorum fcandala in iftarum D tis,vel erroris cognitio pertinet, fub involucro con-
Aflèrtionum origines refblvere ; 8 c nunc de bellis
civilibus, 8c contentionibus Principum theologiza-
re : ciim durante guerra, ita fuerunt ignot« praeliba-
tae Aflertiones penes omne genus hominum, vel
circa earum formam, a curiofis & affeduofis in materia
, hinc inde turbando, nunc iftas, nunc alia; in
terminis, 8c fubftantia viciflim ac mutabiliter pro-
ponantur. Non enim idem eft, tyrannum ä fuo fub-
dito indifferenter madari \ 8c hoftilem tyrannum,
l«fa Majeftate, Regis (anguine fitientem, ä fideli
* Forfar* egerint. f Forfar* ill«.
fufionis abfurd« reducantur: hoc eflet ipfius Fidei
privilegio derogare, alias caufäs fuis asquiparando,
Fidemque ipfam, 8 c fingulare Judicium ejus, unä
cum litis Profeflbribus vilipendio, 8c ludibriis
etiam popularibus exponere : eflet infuper generare
feandalum periculi; nedüm levi T radatu gella
hominum , 8 c pr«fertim Principum laicorum
ad Forum erroris, 8 c Judicium Fidei pro libito
dueun-
* Locus corruptur, f Hie illiquid dtfideratur. + Lotus
corruptus.
dücuntur -, inde Fides contemnatur, quod abfit, vel
irruatur adversùs fuos profeflöres, tanquam de caufis
eivilibüsj& aliis, vice caufarumFidei, colluden-
tcs.S
unt enim plures v i, dolo, auttyranniccmulto-
rum Dominia notoric ufurpantes, quod publice qua-
fi virtutes, bénéficia commendant. Sunt qui bella
geflèrunt notoriè injufta, 8c fimiliter approbant.
Sunt qui in cædes hominum clandeftine, vel alias,
cum injuftitia manifefta furrexerunt} quafi tamen
ftrenuos adus talia commendantes : non autem ifti,
Vel illi j qüafi de hærefi fufpedi, vel errore dam-
nabuntur, propter rationem fuperiùsrefblutam. Sic
enim Fidei Judicium ftatim ad fingulamaleficiatra-
heretur, quod eflet pericula fubire, 8c fcandala fequi.
E x quo fequitur, quod ille qui pridie unum homi-
neminterfecit,quantumeumque per modum qui fequitur,
caufàs frivole confingendo, illud fadum ap-
probaret : quippe nihilominùs maneret reus crimi-
fiis, fed non reus hærefis. Undè fi interrogetur -, cur
occidifti?8cipfe refpondeat, quod licet impunèho-
minem interfici} tune quidem reus eft hærefis. Sed
fi ita refpondeat : Iftum hominem interfeci, quia
juftam caulam, vel occafioncm habui quam non
dicam vobis. V e l: Ipfum juftè interfeci, quia me
primum occidere voluit j vel quia, Deo jubente, per
revelationem hoc fed ; vel quia juftus Judex eram,
8c ille ordinariè condemnatus fuit. Si quidem ita d i- .
cat, 8c per omnia exprefsè, 8c notoriè mentiaturj-
licet peccata , 8c dolos multiplicet talia fingendo :
ipfe tamen nullateniis in Fide errat. E t fic patet ex-
prefsus, 8c notorius defedus cönfiderationis ali-
quorum , quibus fi crederetur , oporteret Judicia
Criminalia , 8c civilia ceflàre , 8c omnia ad Fidem
fefolvi.
Secunda pars Gonclufionis probatür: fcilicet, quod
hon eft neceflë talis offenfæ püblicè pcenitere. Si
enim talis exigeretur ipfius poenitentiæ pubÜGatio,
qualisfuit cu lp«i tuncapoftatæ, velhiftrioncs, ac
hujufmodi peccatores publici mundum propagantes,
hon nifi ubi geflèrunt fcandala , 8c non in Clauftri
fecreta deploratione débité poflent pöenitentiam a-
gere, 8c indulgentiam promereri. Item ea facilitate
Principes 8c Prælati in plebis contemptum plerumque
redderentur 5 quia de publicè interdùm com-
miflis, ut ira, vel avaritia, publicæ punitiones eif-
dem infligerentur. Notorii dernum finguli peccatores,
non nifi publicè culpam fuam deteftando, veniam
confèquj poflènt : quæ omnia 8c funt valdè rigoro-
fa , Sc obfunt divinæ pietati, quæ pronior eft ad
miferandum , quàm ad puhiendum. Paftor etiam
Evangelicus lapfam ovem vexifle legitur , non ab-
jeciflè , ut Ambrofius dicit. Et Salomon : N oli,
inquit, effe nimis jußus ^ Eccle. vn. 17. E t iterum :
Serif tum efi : Altfericordiam volo , &nöti Sacrificiuni.
Matth.IX. 13. EtChryfoftomus: Lavantlachrymet
dëliüum quod fudor efl confiteri. E t Paulus ad He-
bræos. Non dico, ut te prodas in publicum, neque
apud alios accules, fed obedire volö Prophetæ
dicenti : Révéla Domino viam tuàm, Pf. xxxvi. f .
Publica tamen expiatio delicti notorii interdùm valdè
commendatur : præfertim fi deliétum nulla pof-
fit tergiverfatione ad bonam intentionem referri, 8c
fi proximi læfio nequeat æquè, vel commodiùsre- '
parari, etfi hoc conveniat ftatui pcenitentis. Undè
quamvis in eodem gencre peccatiClericusplùspec-
c e t, quàm laïeusi dicunttamen Doétores, poeni-
tentiam folemnem Clerico non debere injungi, ne
Ordo veniat in contemptum.
Prætereà, Dominus Albertus Magnus, füper
IV. Sentent. Difiinft. xxvil. huic qmfiioni : A n pro
quolibet manifeflo peccatd , t'eneatur homo manife-
fiam poenitentiam agere, fic refpondet } „ Ûicen-
Mdum, inquit, quod non oportetquemlibet fean-
Tom* V. Rar s HJ,
„dalifantem poenitentiam aliis propalare, quàm Sa-
5, ccrdoti. Si quis fecit feandalum in communi tene-
. „ tur ad oftenfionem boni exempli in communi : quia
5, per hoc ipfum quod, vident bonum exemplum,
5, cùm de quolibet fit præfumcndum bonum, debent
„ præfumere de præteritis poenitentiam 8c remiffio-
,,nem. Namfieut malurn exemplum fuit illi occa-
,i f io ruinæ 3 ita bonum exemplum débet eflèeisoc-
„ca fio boni.,, Hæc Albertus Magnus, cujus di-
f t is , 8c Sententiæ præmiflæ adhærent ifti Doéto-
res, videlicet Joannes Lcètor , in Summa fua Con-
fejjorum, Lib. m. EtBartholomeusdePifis, in Summa
, D e caßbus confcientia.
E x iftis ergo patet Conclufio declarata, quæ
multùm confert ad ilia quæ circa propofita viden-
da eraht, de expedienti : circa quod rursùm ponitur,
8c adjungitur, permoduraadvifamenti, hæc ultima
Conclufio.
4Ultima Conclußo.
Aliquæ. funt Propofitiones, Fidei 8c moribus,
quamquàm de longé, pertinentes, quas nec omnino
aflèrere fimpliciter, vel negare convenit} nec tamen
expedit Judicio Fidei declarare : non enim ulla Propofitionis
condemnatio , Vel approbatio,nifi rclativè,
8c ad proponentis temèritatem , vel imminentem
præcavendi periculi fubfecutionem, vel ad ipfius æ-
dificandi Corporis Ecclefiæ ftatim meliorem *.
Contingere autem poteft, ut in rebus videmus,
Ecclefiam fanélam &piam, quædamculpabiliacau-
tiùs diflimulando permittere, & péjoris fcandali ca-
fum prævidere, ac utiliùs præcaverc, quàm fi gla-
dio fuæ poteftatis talia mala fententialiter comprime-
re , vel obtundere niterctur : ut funt lupanariacivi-
tatum, proftibüla fuburbiorum, ôc fimilia. Sic etiam
determinatio , vel condemnatio Propofitionis, ex
cujus judiciali declarationc plus mali fubfèqui poteft
, de fùfcitatione periculi, quàm de fruéfu ,
àutædificatione,vidercturpotiùs fubticenda, quàm
facienda j ut in parte fèquenti, circa materiam prin-
cipalem poterit declarari: 8c ficut ifta non videretur
condemnanda , fi quis eam deffendendam efîè pro-
ponerct, fcilicet quod non peccant Chriftiani Judi-
ces, diftriéta Lege civili mortem infringentes -f cor-
poralem latronibus pro folaablationehumanævitæ,
1 tùm Scriptura fàcra contrarium, 8c ratio per fe ha-
beat. Tutius namque eft quod Ecclefîà in iftis, 8c
fimilibus, diflimulando fè gerat, quàm exprefsè F idei
Judicio talia interdicat, ne per accidens Reipubli-
cæ fcandala, aut incommoda indè majora proveniant.
Aliqua funt etiam Fidei pertinentia, de longinquo,
problematicè opinabilia, prout eft : Non potuiflè
mundum ab æternoàDeo dependere. E t ficut eft:
Virginem gloriofâm in peccato originali non fuiflè
conceptam : quorum determinatio ad alteram partem,
per Judicium Fidei, plùs videretur curiofà, quàm
öportuna. E t fic finis, quantùm ad ea quæ videnda
erant circaprimam difficultatem} quid fcilicet expédiât
de propofita diétarum Aflërtionum materia fieri
, aut prætermitti : quod quidem per fèquentia cla-
riùs, 8c diflùfiùs poterit apparere, 8c de hoc 8c aliis
videri Conclufio.
Circa difficultatem, quidveritatis, autfàlfitatis,
1 probability's , a^t periculi habeat materia novem
Aflërtionum , aùt Propofitionum , quarum prima
incipit, Licitum, Scc. aperitur fequens determinatio
, fùb humili fubmiffione 8c benigna correélione
Apoftolicæ Sedis, 8c hujus Conftantienfîs Concilii
Generalis.
Neceflè eft,ante omnia, feire quid nominis ter-
minorum, eofque propriè accipere, 8c illis in præ-
fènti materia non abuti 5 N i fi enim nomen fçieris ,
inquit Ifidorus, cognitio reruni périt. E t Philofophus,
l i i Primo
* Uîc aliquii iefidtratur, f Forfait impiogentes.