7 TT Regis fui, cujus voluntatem non ignorat, per fupe-
rius allegata j vel faltcm id facit fubveniendo nobilifli-
mo Rcgi liio. Igitur ilia Aflertio non cadit Tub hasrefi.
Tertio. Excipit idem Auguftinus a rcatu homicidii
eum, qui Legem fervat, 6 cejus, qui Legem
fequitur revelatum: ait enim, primo De Civ. Dei.
quibufdam numeratis, qui a reatu homicidii excu-
fantur. His igitur except is, quos vel Lex juftagene-
raliter, vel ipfe fans Juftitia Deus Jpecialiter jubet oc-
cidi $ quifquis bomincm, vel fiipfum, vel quemUbet Occident,
homicidii crimine inneBitur. SedLex civi-
lis3 quas non eft hasretica , talem tyrannum jubet
occidi. E rg o , 6cc.
Quarto. Intendatur homicidium fecundilm inten-
tionem. Unde Auguftinus, in quasftionibus fuper
Matthasum : OJficia vindiBapojfunt impleri bono ani-
mo, quomodo Judex, & quomodo Lex. Sed talis lilb-
ditus facit quomodo faceret Judex , & id quod
mandat Lex.
Igitur Aflertio non eft hasretica.
Quinto. In a&u homicidii attenditur finis j ut tabs
fit abtus, qualis eft finis: ait enim Auguftinus, ad
Maced. Non eft iniquitatis, fidfotius humanitatispie-
tate deviBus, qui criminis eft perfecutor, ut Jit homi-
nis liberator. E t iterum : Cum homo ab homine oc-
ciditur, multum dift/it, utrum fiat nocendi cupiditate,
vel injufte aliquid auferendi j Jicut fit ab inimico -,ficm
Nono. Quis obligaturjetiam per mortem alterius,
fi aliter fieri non poteft, poteftate privata, aliumdef-
fenlare, dicit Ambrofius, in Libro, De OfficUs. Non
in ferenda, Jed in depellenda injuria L ex virtutis.eft :
qui enim non repellit à focio injuriam , f i poteft, tarn
eft in vitio, quàm ille qui facit. ■ Unde fanclus Adoy-
fes ,hinc priés or Jus eft tent ament a imbe cilia fortiludmis
^ repellere. Nam, cum vidijfet Hebraum ab Ægqptio ac-
cipientem injuriam,it a at i&gpfpiium profterneret, at que
in arena abfemderet. Salomonquoque ait} . Eripe cum
qui ducitur ad mortem. Prov.xmv. 1 i . Hæc Ambrofius.
Sed nemo.dixerithæreticum efle Ambrofium,
etiamfi Auguftinus fentiretoppofitumlgitur fubditus
potuit deffendere Regem,cuiex fidelitate tenetur, fine
peccato, magis quàmMoyfes, qui deffcnditHc-
bræum. Ergo Aflèrao hæreticari non poteft.
Decimo. Non eft hæretiea 9 neque hæreticanda
Aflertio quas dicit, quod propter caftitatcm, 6c Fi-
dem fervandam quis poteft occidere. Ergo à fortio '
ri j neque qui ob has caulks, vel fimiles alios occidit.
Confequentia patet: quia majus peccatum eft feipfum
occidere, quàm alium ,u t xxm. quaft. v. Si non
licet. Afliiraptum patet > ait enim Hieronymus, fuper
Jonam : Non eft noftrum mortem arripere, fid ilia-
tarn abaliis libenter accipere ". unde & in perficutio.nibus
non licet in manu propria perire abfque eo, ubi caftitas
periclitatur. Et utrum fit verum, vel non verum, dilatrone,
ulcifiendi, vel obediendi or dine •, ficut a ju - ® mitto prudentioribus. Sed non audeo dicere Hiero
ny mum hæreticum, vel verba fiia hæreticanda. U n de
etiam legimus, quadraginta viros fpontè faltaflè
in congeriem cal. * accenfas.} & lèptem mulieres
fpontè intraflè ignitam fornacem, ubi tàm illi, quàm
iftæ mortui firne in momeato, 6 c ab EcClefia vene-
rantur ut Martyres, co quod zeloFideiidfècerunt.
Igitur qui zelo Fidei promiflæ, fêu debitæ, id facit, à
peccato homicidii merito poteft excufari. Ergo Af-
fèrtio non eft hæreticanda.
Undecimö. Licet privat« perfonæ, fècundùm di-
£ta, & intentiones Sandorum alium occidere. Igitur
ilia Aflertio non poteft tanquàm hæretiea con-
demnari. Confcquentia patet per circumftantias ad-
ditas ipfi Aflertioni, quæ alias forte non poflèt def-
fendi. Probo Aflumptum : ait enim Hieronymus,
xxm. qutft. 8 . fic. Legi Siromaften Phine'es, autori-
tatem Elia , & zxlum Simonis Cananai, Petri five-
ritatem uinaniam & Zaphiram trucidantem, & Pauli
conftantiam , qui Eljrnam JlLagum viis Domini refi-
Jlentem ater na fiveritate f damnavit. Non eft crude lit as
crimina pro Deo punire , fedpietas. ZJnde etiam in L ege
dicitur. Si f r ater tuus, & amicus tuus, & uxor,
qua in finu tuo dormit depravare te voluerit a verdate
, fit manus tua fuper eos, & effunde fanguinem eo-
rum. Ecce quod ifti ufi funt privata poteftate, &
non damnanturj fed commendantur , quia habue-
runt reètam intentionem : & de tali re£ta intentione
intelligitur Aflertio prima. Igitur idem confirmât
in aliis cafibus Glofa prima, xxm. quaft.v. in ium-
ma dicens : Hac vèra funt, fcilicet, quod folus Judex
occidere poteft , nififint aliqui noüurni depopula-
tores agrorum, vel fint latrones in publicis ftratis ,quos
quilibet poteft occidere. U t C . Quando liceat, &C.
ut fiiprà.
Duodecimo. Sacrilegi videntur pofle, Leg e divina,
à quacumquc privata perfona fine peccato madtari.
Igitur illa Aflertio debet potiiis canonizari, quàm
^ hæreticari. Patet Confequentia ex circumftantiis po-
fitis in Aflertione. Afliimptum non-j- eft fan&i Cy-
priani, recitantis verba Legis divinæ, Deut, xi 11. i z .
& fiqq, ubi Dominus : Si audieris in una urbium tua-
rum quas Dominus Deus tuus aabit tibi , inhabitare
dicentes aliquos : Eamus , & ferviamus düs alienis,
quosnonnofti, interficies, necabifque omnes qui funt in
civitate , in nece gladii , & incendes civitatem igni , &
dice-, ficut à camifice j vel evadendi, vel fubveniendi
necejfitate , ficut interimitur latro d viatore, hoftis a
milite, 8tC.
Sed in Aflertione non ponitur, nifi finis liberandi
Illuftriflimum Regem. Ig itu r ,&c.
Sexto. Homicidium exeufant caulk, tempus, conditio
perfonarum, & multa fimilia : ait enim Joannes
Chryfoftomus, fuper Matthaum, Homiliâ décima
lèptimâ: Occidit P binées hominem & reput atum
eft illi ad Juftitiam. Abraham verb non folum homi-
cida, verùm etiam parricida, quod certè gravius eft,
ejfeftus, Deo magis placuit. Petrus verb geminum fe cit
homicidium, fuit contra*fpirituale quod faBum eft.
non folum igitur rejpiciamus ad opera, fid ad tempus,
& ad caufam, & ad voluntatem j perfonarum quoque
dijferentiam , & quantacum que alia ipfis operibus acci-
derunt diligentiffime inquiramus j non enim pojfumus aliter
ad veritatem pervenire. U b i Glolk, xxiii. quaft.
ultima. Faiïum notât, non Jus j talis enim non did- U
tur homicida. Verùm talis fubditus, de quo loquitur
Aflèrtio,non habuit alium modum liberandi innocen-
tiflïmum Regem. Ergo fècundùm Leges juftè pro-
ceflît, & Aflèrtio hæreticari non poteft.
Septimo. Excufaturabhomicidio,qui non habet
aliam viam liberandi innocentem , quàm per occi-
fionem} benè Glolk prima, xxiii. quaft. y. Cum homo.
A it , Furem noBurnum licet occidere, fed dtur-
num non, nifitelo f i deffendat. Videtur, Extra, de ho.
S i perfodiens. Si autem fur nobturnus poterit de-
prehendi fine læfione , tenetur ille qui eum ôcci-
dit. U t fl*. De ficariis. Furem. Item,Latroneminfi-
diantem in itineribus licet cuilibet occidere , ut C.
Quando licet unicuique fine, & C. L . I . & II.
Oétavo. Zelus Reipublicæ -exculkt à noxa homi-
cidii : ait enim Urbanus fecundus Gottisfredo E-
pifeopo Lucanenfi. xxiii. quaft.v. dicens. Excom-
municatorum interfeBoribus , prout-in or dine Romano
dediciftis, fècundùm intentionem modum congrua fatis-
faBioms tnjunge, non enim eos homicidas arbitramur, quos
adversus excommunieatos, 7~elo Catholic a JMatris Eccle-
fia ardentes aliquos eorum trudicaffe contigerit. Ecce
quod licet occidere privatis perfonis, quod zelus excu-
lat: fed, ut Aflèrtio prima déclarât,lubditus ad interfe-
étioncm tyranni non movetur, nifi zelo Reipublicæ.
Igitur hæretiea did non poteft.
erit fine habitaculo in aternum, non readificabitur etiam
nunc , ut avertatur Deus ab indignatione ira fua , &
dabit tibi mifiricordiam, & obfervaveris Praceptaejus.
Cujus Pr«cepti, Stvigoris memor Mathatias intcr-
fecit eum, qui ad aram lacrificaturus acccflerat. Quod
fi ante adventum Chrilti circa Deum colendum,&
idola fpernenda, hazc Prarcepca fervata funt} quanto
magis poll adventum Chnfti,circa Deum colcn-
dum fervata funt, quando ille veniens non lolum
verbis nos hortatus f it, fed 6c fadlis: ubi dicit glolk
lecunda, fuper verbo necab. tu quicumque fis} 6c
ficquandoqüe ille qui non eft Judex poteft punire
maleficos.
Decimo tertio. Apud Auguftinum : Si Petrus
prafcivijfet proditorem Chrifti, eum dentibus laceraffet-,
nee adhuc reperi dicentem, quod fihoc fecijfet, peccaf-
fet. N c c videtur quare non polfit dici, falva Fide,
quod ipfum zelus Charitatis a reatu homicidii excu-
faflet, 6 c hoc facit pro Aflertione prima.
Quarto decimo. Idem Petrus in Palfione Domini
exemit gladium, 6c amputavit auriculam Malchi,
quem decapitare cum ceteris maluiflet, neque id fecit
authoritatc Superioris ; nec etiam video quare
non poflit fuftineri quod non peccaverit > fed ab-
furdum eft audire, quod qui id afleruerit,tanquam
hsereticus habeatur , cum Chriftus non reprehen-
derit eum tanquam peccatorem, nec legiturdctali
a&u egifle pcenitentiam, cum tarnen pro adlu nega- ^
tionis obfervaverit quascumque verus pcenitens ob-
lervare tenetur.
Quinto decimo. Ipfe Gratianus compilator De-
creti, hanc quaeftionem movit in forma. Dominus.
xxm. quaft. 11. qu«rens. 11.1 v. Sed quaeritur, fi con-
tingat aliquos malos puniri ab his qui non habent
poteftatem, an fint rei effufi languinis per quos hi
puniuntur? Quam quaeftionem aut nondecidit, aut
per Aflertionem tenet; nam inducit Ambrofium,
dicentem: Remittunturpeccataper verbum Dei cui-
vis, incipiens equidem executor eft, remittuntur per Officium
Sacerdotis, ficrumque Adinifterium j puniuntur
quoque peccata per homines, ficut per Judices, qui poteftate
ad tempus utuntur 5 puniuntur quoque peccata per
populos, ficut legimus, quia Jape ab alienigenis Dei jujfu
excitatis, propter divina Majeftatis ojfenfam Jublatus, eft
populus Judaorum. E t infra, ubi loquitur ipfe Gratianus
: Videtur confiftere ut intentio occidentis u reatu (
excufet, vel accufet 3 nam multi excufantur in Veteri
Lege, quod fimile fecerunt infhhBu Spiritus fanEli,
idem quia habuerunt intentionem piam , fidelem , &
charitativam, qua quidem intentio non poteft procedere,
nifi a Spiritu JanBo. ■
Sexto decimo. Poteft maritus interficere adulterant
ficut adulterantem , fi a&u reperiat eos com-
milceri, 6c etiam infequi fugientes , 6c eos occidere
, ut L . Gracchus. §. De adult, quod L . quod ait. §.
Quod ut L ex ft. eodemtitulo, 6c hoc propter vehementem
dolorem, L e x habet occidentem excufatum,
quanto magis ubi vaflallus viditoccidendumnobilif-
fimum Regerri fuum.
Septimo decimo. Servus non tantum poteft, led
debet adhi volentem occidere Dominum luum, nec
debet, expedlare quod Dominus (uus vulneretur,
ficut in propofito: in L . prima. § . / fervus. ft. ad file
manum. 11. L . fi. C. de his quibus do. in di. Dicit enim
Dominus Bartholus de Saxo-ferrato, exponensCon-
ftitutioncm Henrici \ A d reprimendum. luper verbo
totius , inquiens : „ Qusedam eft fidelitas , quas
„debetur proximo, fcilicet nonoffendereeum, nec
„ ei infidiari: ut Lege in ff. de Jure: non autem te-
„netur eum deffendere, ut notaturde per juris. Le-
,,g e. Culpa caret. Alia fidelitas debetur Patri, quem
55 quis debet etiam deffendere verbo , quia debet
„ Patri indicate quas rccognolcit contra eum, ut
5, ft. ad L . pom. de pa. L . prima fin fi. 11 . L . fequenti.
Tom. V . Pars. III. ■
„ Debet ei reverehtiam , ut in tertio. De obfiquiis.
„N o n autem imperio , quod quis tenetur Patriam
„ deffendere faéto, fcilicet opponendo, fed vel fimi-
>?li- Tertia fidelitas major eft , qua quis tenetur
„ Domino fuo, cui tenetur, non tantum deffendere
„ fed indicare verbo, 6c deffendere faéto: ut v. colla.
,,de forma fideli. §. primo. 6c de no. Fide forma.
„ C . 1. Ifta debentur Principi, fcilicet non offen-
L,,de re, 6 c fi feiverit, indicare, ut patet, quiacon-
,,fcii tantum tenentur. C. A d Leg. Juliam.Ma. L .
53 quifquis in forma ibi,$tc. tenetur eum deffendere,
„ Ut ff. de re inir.
Decimo oétavó. Vaflallus tenetur deffendere feu-
dum fui Domini, ufquead mortem inclufivè, volen-
tis feudum occupare: quanto magis debet deffendere
nobiliflim urn Regem, fi vaflallus eft. Sic igitur
patet, quod fubditus, five vaflallus, de quo loquitur
Aflèrtio prima, non venit in cafu ibi exprdlb,
contrailludPrasceptum: Non occides: 6c hoc con-
cluditur exaliquibus argumentis a fimili, 6 caliqui-
bus a majori, 6c aliquandoacontrariofenfu, 6cali-
quando realiter in forma.
Hasc igitur diéta funt pro deffènfione lèptimas
Affertionis prioris, cum fex fint dependentes a prima.
Quibus diétis percinaciter non adhasreo , fed
tanquam probabiliadico, JudicioEcclefiaseaomni-
no fubmittens. Et quas fcquuntur circa oétavam A f-
5 lertionem, pariter puto dicendum: 6c multum mi-
ror, quod reducatur, vel proponaturreducendaad
Judicium Fidei. Nam prima pars eft Apoftoli in forma,
z. Cor. in. loquentis contra Hebraeos, quiLit-
tefam tantum Veteris Teftamenti fequebantur, Ipi-
ritum non admittentes, ex quo fequebatur error contra
Fidem Catholicam. Unde Hebrasorum Libri
exponentes Vetus T eft amentum, lunt pleni fabulis,
& erroribus, ficut patet intuepti expofitionem Magi-
ftri Nicolai de Lyra , a principio ufque ad finem
Teftamenti Veteris j bene etiam, ad Romanos, 11. de-
ducirApoftolus, quod Circumcifio fervanda elfet,
non litter a , fed fpiritu.
Quis dubitat, quod mult« Propofitiones etiam
in Novo Teftamento non fint lervandas ? licet vi-
deantur imperative,vel confultivè prolatas, fecundüm
litteram, lèd fecundiim fpiritum tantum ut ilia : Si
oculus tuus fcandalifat te, erue eum, & projiceabste,
h Matth.xvm. 6. Sic de tnanu, fiedepede, ut concordant
fere omnes Doétores, 6c Extra. De corpore
vitali. Significavit. Cum Glola lecunda. Expofitio
autem ipfius textus, qui habetur in diéla Aflertione
oétava , dato quod concedèretur extorta , non video
quare dicit poflit hasrctica, licet non fit extorta
: nam a plerifque fic exponitur, 6c eft fenfus,
quod qui fequitur fimplicitatem litteralem lacras
Scriptur«, occidit animam liiam. Hinc Antropomor-
phit« damnati funt ut hasretici, eo quod fimplici-
tate ruftica, Deum habere humana membra, quas in
divinisLibris feripta funt, arbitrantur. xxiv. quaft. 111.
Antropomorphita. Nam etfi ifte textus etiam fub-
tilius poflit exponi, fcilicet, quoniam ipla expofitio fit
vera, imo apud omnes vulgares eflè hasreticos, quia
fic exponuntur, abfit.
Ultima verb Aflertio per me relinquatur, nonut
hasretica, lèd ut Catholica per multos textus, qui
j habentur, xxii. quaft. 1. 6c n. per totum, 6c Extra,
de Jure. In quos textus pro parte vidi allegari ab
una partium, 6c ideb fuperfluum puto hie repeten-
dum.
Cum vos, Reverendiflimi in Chrifto Patres , 6c
Domini Commiflarii in caulk Fidei, perhoclkcrum
Concilium Deputati ordinaveritis , quod quilibet
Doélor Theologus, luppofito juramento, habeat vo-
bis dare infra certum terminum luam intentionem}
utrum videlicet novem Aflèrtiones traditas pro examine
, funt Judicio Fidei examinandas, & reproban-
B b b z dsc,