Juftitiæ fiat, meritorium eft, juxta illud Plâlmi cv, 5.
Beati qui cuflodiunt Juftitiam, drfaciunt Judicium omni
tempore. Item. Laudati lunt Levitæ,qui-idolatrasoc-
ciderunt, Exod. x x x i 1. Laudatus eft & Phinées j
qui fornicariosconfodit gladio,Num. 1 1. See. Item.
Davidmoriens, ultima Præceptadédit Salomon!, de
occidendo Joab proditorem, ScSemei maledicum,
5 . Reg. 11. Econtrà verb Saiil privatus eft Regno, quia
non occidit Amalechitas, 1. Reg. xxv. Et R égi Ifraë- a
lis_, qui hominem dignum morte demiferat, di&um
fuit; Tua erit animapro animaejus. 5 .Reg. xx , 2p. 42,.
Sed nec etiàm peecat contra iilud Præceptum :
Nonoccides, nec irritum fecit, qui occidit in privata
perfona. Item. Qui cum poflit,non defïèndit occiden-
dum, juxta iilud Ambrofii ; Pafce fame. Item. Ira-
cundus, invidens, 8c odiens : quia qui odit fratrem
fuumy homicidaeft3 1 .Joan. 1 1 1 ,1 f . Item. Qui nod
remittit in fe peccanti,fi pceniteat. Item. Qui non
fubvenit indigenti. Item. Nota fuper illo verbo præ-
cedenti, quod occidit iracundum invidens, See. quod
fecundùm Gregorium: A lia eft ira, quamimpatien-
tia : alia , quam xaIus format. Ilia ex vitio •> hac ex vir-
tute generatur ; ira perjurium * oculum mentis excce-
cat j *ra per z^elurft format. S i nobis & proximis delin-
quentibus irafeamur j nonpeccavimus. Hæc Gregorius.
Etin Plalmocxvi 1 1 ,1 1 5 . Iniquos odio babui. Et de
vera innocentia ait Augultinus: Sicdiligéndi funt homines,
ut eorum error es non diligantur: quia aliud eft
amare quod fa fli funt ; & aliud odijfe quod faciunt.1
E t in Homilia: Homo quando te perfequitur, noli attendee
illam figuram quam fecit Detis, See. odienda
igitur eft in malo homine culpa, non natura.
Prætereà, unicuique licet pugnare pro Patria, tefte
Catone ; Pugna pro Patria. Imo non folum licet, fed
de Jure naturali, quilibet obligator defFendere Pa-
triam, & Rempublicam, tefte Seneca, Patri enim
nafeimur, & Patria. Et Reipublicæ inimicum licet
expugnare, non folùm fugando, capiendo, vel repel-
lendoj led etiam occidendo, in cafu inevitabilis necef-
fitatis. Inevitabilem neceflitatemcapio, quandonon
poteft bones modo capi , detineri, vel judicari, fine
notabili fcandalo, 8c magna, fanguinis effufione j 8c
verifimiliter formidatur de Reipublicæ deftfu&io-
ne, ac pads Regis Sc Regni perturbatione 3 Fruftrà,
inquit Philofophus, fit perplur a , quod poteft fieri per
pauciora. Tumultus enim populi in talibus præcavendus
eft j juxta iilud, Matth. x x v i, f . Non in die Fefto,
m forte tumultus fieret in populo. Licet etiam, fecun- C
dùm divinam feientiam, peccarentJudæi permaximè
mortem Chriftiquærendoj fecundùm tamenhuma-
nam feientiam politicam, confultè agebant, tumultus
præcavendo. Sic in propofito, Princcps Sc fubditus,
aut poteftas civitatis, cum videt tyrannos talcs in-
furgere, debet talia præcavere, ne videlicet tumultus
infurgat 3 Sc iplbs poteft licite occidere, Juris
ordine non fervato communi ; nec refert utrùm tabs,
non dicam in cafu pofiro occifionis, fed Judicii,
legatur Sententia ante, vel poll.
Hunc modum læpius vidi fervari in civitatibus
Italiæ, per peritiffimos Judices&Poteftates. Nam
tefte Seneca, Nulla meliorviftima, nec fpinguis opima
poteft offerri J ovi , quam Rex iniquus. E t maxime
quando talis tyrannus non occiditurlivorevindidhe, 1
fed zelo Juftitiæ, Sc Reipublicæ.
E t quoniam diceret tenens contrarium : Quis Icit
utrùm fubditus 8c miles hoc fecit ze lo , vel odio 5
cum cor hominis fit ihferutabile ? Huic quæftioni
relpondeo : quod quantum ad oécifionem faâam,
cum fit quid civile, debetremitti ad Judicium temporale
Sc civile: quia Fides non habet de talibus fe
mtromittere. Quantum vero ad difeutionem intentions
, debet remitti ad Forum confcientiæ 8c Con-
fefforumarbitrio relinqui : nec talis, dicensfebenc
feciflè, & licite occidiflè tyrannum , debet Judicio
* Legendum p e r vitigm. f Legendum n e c magi* op ima.
Fidei condemnari. Hæc patent ex præcedentibus 8c
fequentibus. Hæc omnia patent & ex Summis
DoÊlorum, fan&i Thomæ, Petri de Tharentafia,
et aliorum fententiis.
Sed ultcriùs quæri poteft. Etfi licet, in cafu in-
evitabili tyrannum, vel latronem infignem occidere*
zelo Juftitiæ & Reipublicæ, quando non poteft bono
mpdo j noh tarnen licet infidlose, fraudulentér, Sc in
dolo. Relpondeo quod hocliceat. Probaturexem-
plo, ratione St authoritatc. Ratione probatur, St
fuadeturfic: St primo,e x diffinitiöne Juftitiæ, quæ,
fie diffinitur} Juftitia eft virtus unicuique Jus quod
fuum eft tribuens.
Ifta retributio debet confiderari, vel circa bonos,
quoad gloriamj vel circa .malos, quoad pcenam. Sed
ficut eft ordinatio bonorum, in retributionem : fie
debet eflè deordinatio malorum, in punitionem, ut
Quantum dele Etantfe in deliciis, tantum daté èistormen-
tum, & luElum. Apoc. xv 1 i 1 ,7 . E t quando talis tyrannus,
in cafii propofito in prima Aflèrtione^ deleéla-
tus eft in fraude, dolo , St infidiis ; juftum eft ut
fraude, dolo, & infidiis occidaturj juxta illud Sa-
pientis: In inßdiis fuis capientur iniqui. Prov.xi 6 .
Par quapeccavit homoper bac & torquetur. S ap.Xi, 17 '
Prætereà, quilibet qbligatur fervare illüd ad quod
ordinatur : led quilibet miles ordinatur ad deffenfio-
nem Reipublicæ, St pupillorum, Stviduarum, ôc
Ecclefiarum, ut patet in eorum juramentis. Igitur
quilibet miles, ut polfit fervare ad quod obligatur,
poteft pro deffenfione Reipublicæ pugnare ufquead
occifionem. Nam ficut oculi fèrvorum in manibus
Dominorum fuorum funt : fie oculi militis, St feuda-
lis lùbditi,ad cüftodiam St defïènfionem luiSuperioris
debent erigi ; St juxta illud, primo Regum, *Fugiebat
fimnus ab oculis meis : St maxime in confiderando,
quod femper fubditus habet juftum prælium contra
tyrannum. N e c refert utrùm occidateumantc, vel
retrb} a tergo, vel ex adverfoj punôim vel cæfimj per
le , vel per alium 5 de n o â ë , vel die 5 in Fefto, vel in
feriaj dormientem, vel vigilantem.
Hæc omnia patent fuilTe fiifta, St laüdabiliter in fa-
craScriptura, ficut patuit in Abner qui occidit A ja-
hel fratrem Joab, averfahafta. De David, qui abfci-
dit caput Goliæ. De Gedeon, qui de nofte fugavit
exercitum Madian,& delheu. Item. D e Judith, quæ
occidit Holophernem, St dormientem, in dolo, frau-
^ de, St infidiis: St hi, St fibifimiles, maxime in Eccle-
- fia commendantur. Talis enim fubditus, St miles oc-
cidens tyrannum, ex zelo Juftitiæ, St Reipublicæ, ut
r ? r \ P-r,ma Afl?rtio ? n?n occidit authoritate propria^
fed Dei, St Legis, ac Principis î fi non verbo prolatâ,
tarnen lcriptâ : St fi non ex ore Principis explicita} tarnen
implicita} Acceptus eft enim Régi, inquit Scriptu-
v? ? Pr?v ‘ Xiv5 3f- noinifter int eiligem. N ecelfitas non
habet Legem > làpiens enim adaptat fe tempori.
Si reprehenfione eflèt dignus miles, St fubditus,
cui eilet data euftodia Caftri, 8c videfet, ac Iciret
inimicosvelle aufferrcCaftrum} fi recederet, St iret
ad petendum licentiam à Rege,de occifione hoftium,
St fie Caftrum deperderetur : fie reprehendendus effet
lùbditus, ad quem de Jure naturæ, civili, St divi-
no pertinet defFendere Dominum, St Patriam, fi di-
) witteret ipfum occidi : periculum eflèt in môfa.
Toile moras, ait Verfificator, fepe nocuit dijferre
paratis.
Hoc patuit in Ablalon, qui procraftinans confilium
Achitophel, mala morte interiit.
Quis, nifi inlànæ mentis, cogitare poteft quinlî
R e x , St Princeps lè feirent occidi, mandarent le
defFendi, St tyrannum invadentem occidi ? Licet
ergo fubdito talem tyrannum occidere, quocumque
modo, Sc tempore, 8tgeneremortis} fi non poteft
bono modo, hoc eft, fine lcandalo,tumultu,St magna
ftrage, St offenfione Juftitiæ. N ec obftat, utrum
* Nonreperituribi, f,d Gcn. xxxi,4©. infiinfidiis,
fraude, vel dolo : imo fubditus prasdifta
faciens, cum conditionibus pradiStis, eft dignus lau-
d e: imo put©, talem fic inlpiratum, offerre accepta-
bile Sacrificium D e o , Sc opus meritorium, ac vir-
tutis operari.
Haec patent ex praedi<5tis didis, Sc exemplis fa-
crae Scripture q u x Judith fanftam appellat, Sc
benedidlam, St laudibus excellentilfimis attollit di- *
cens : BenediSla filia tu a Domino j tu enim ploria ™
Jerufalem , tu latitia I [rail, tu magnificentia populi.
Judith.xv. 10. E t nihilominus h x c omnia genera
laudis illi tribuit Ecclefia , ex eo quod Holophernem
occidere cogitavit, Sc non dixit Judicibus, Sc
Principibus,fed foliDeo cognitum fecit,St occidit
eum fine MandatoPrincipis,infidiose,fraudulenter,
St in dolo: nec credendum eft, quod Ecclefia ip-
lam in tantum extolleret, nifi opus maxime virtuo-
fum, Sc meritorium peregiflet: ex eo quod juxta
Sententiam Boetii, Honor debetur homini, in teftimo -
nium virtutis: virtus enim laudata crefcit.
N ec dicendum eft, quod talis occidens peccat}
fed meretur: ficut Levitse, occidendo fratres fuos
idolatras, non peccaverunt, conlecraverunt manus
fuas in fanguine fratrumj quia hasc nonfeceruntli-
vore, vel odio, fed zelo D e i , St amore Juftitias} 1
Optimum genus merendi, eft in hac re effe crudelem,
ait Hieronymus.
Qso#(*utem talis fubditus non peccet} patet ex
diffinitiO^e peccati, quod fic diffinitur : Peccatum,
eft qitidquid fattum , diElum, vel cohcupitum contra
Legem divinam. Sed occidere zelo Juftitia:, amore
D e i, Sc Reipublica:, eft Legi obedire, qua: hoc pra:-
cipit. E t pie credendum eft, quod in cafu pofito, talis
fubditus le morti exponens,Sc occidens,faciat * fan-
Sti Spiritus indudtione, Sc inlpiratione, quam aliqua
finiftra causa: Spiritus enim ubi vult Jpirat, Joan. hi. 8.
Non enim eft abbreviata manus Domini, ut non
poffit ita lalvare , Sc inlpirare modo Principes, Sc
lubditos Chriftianos, ficut tunc inlpiravit, Scfalva-
v itju d so s , ut patet de Samlon, Helia,Stc.
Sed quod hoc fiat zelo Dei, cui, Deo tefte, coad-
jutores fumus, 1. Cor. hi. p. patet per illud, quod
feribitur Rom.xm. 1,2.. Qmpoteftati, ScPrincipi
rejiftitvtbdhndo, invadendo, & mortem Principis
attemptando, Deo rejiftit, non eft enim poteftas nifi a ^
Deo. Igitur qui tyranno refiftit, debellando, occidendo,
&c. Deo affiftit, & Reipublica. Talis ergo
non eft Judicio Fidei condemnandus.
Hasc fint lemper didta cum corredtione Dominorum
Judicum, ad quos, Sc per quos materia pertinet,
St debet determinari: proteftans quod per lii-
periiis leripta non intendo alfquid determinare, ac
pertinaciter tenere , quod poffit quovis modo efle
contra determinationem fandta: Romans: Ecclefia:.
In cujus rei teftimonium. E g o , See. mea propria
manu fublcripfi. Anno Domini i4 iy . die leptima
Decembris.
* Forfan legendum faciat magis.
Alia Ratio.
Prasterea} de quo licet gaudere, charitate monen-
te , non eft Judicio Fidei condemnandum: fed de
mortetyrannilicet gaudere, manente charitate. Igi-.
tur, See. Major eft nota: fed Minor probatur, per ■
Beatum Gregorium, xxn. Moralium, ficinquientem :
Plerumque evenit, ut, non amiffa charitate, inimici
nos ruina l&ifieet, & fine invidU culpa, ejus nos gloria
contriftet, cum&eo ruente bonos erigi credtmus 3 & eo
proficiente, plerofque injufte opprimi formidamus. Con-
gaudeant igitur, 8c non detrahant occifioni tyranno-
rum,exemplo filiorum Ifrael lastantium, Scdicen-
tiura -. Cantemus Domino,gloriose, See. Exod. xv. f . E t
cantabant: Saiil percujjit mi lie, & David decern millia,
i.R e g .x vm .7 . Goliam, qui computabatur prd decern
millibus.
Alia Ratio.
Ulceiius, nulla mors ell aptior & convenientior
tyranni morte repentina, & improvifa , quam fuo
K.eg i , ut prafertur in prima Aflertione, procurat.-
Patet inAman procuranti cruccm MardocliKo iri
qua fuit lpfemet fufpenfus, & hoc jullo Judicio Dei,
fic Scriptura tdlante in pluribus locis: Per "qua enim
1 f e ccwertt homo, ait Scriptura, per hac & torquetur.
ap.xi. 17. E t : Eademmenfura, quamenfifuerlits,
remetietur&vobis. Matth.vn. 2. Etalibi: Laqueum
paraverunt pedibus meis, P f lvi. 7. ipfi autem ceci-
derunt in ilium. Incidit in foveam quam fecit P f v i i .
1(5. E t itcrum : Numqutd colligunt de fpinis uvas
dut de tribulis ficus ? Matth. VII. 16. Secundum qua-
litatem deliEli, erit & plagarum modus, Deut.xxv. 2.
Fallcre fallentem nulla Lege vetatur , quia, ut ait
Cato: Tu quoque fa c fimile. N ec obftat, qubdpof-
fit objici: Nullimalumpro malo reddentes, Rom. xir.
r7 -. E t ’ Q “ite fercujferit,&.c. Matth.v. 39. ‘ Et
alibi : Neque vojmetipfos deffendentes charijfimi,
R om.xii. ip . Omnes tales authoritates habent locum
in caufa propria, & in cafu vitabili 3 non au-
tern in caufa publica, & inevitabilis neceffitatis. Et 5 ha:c fufficiant pro pr^fenti.
X X X I I I . D e l i b e r a t i o .
£ 5 & c - Saerje Thcologi^Profeflor, licet immeritus,
iri teftimonium veritatis, Sc per jura-
mentum requifitus per Reverendiffimos Patres, Sc
Dominos meos metuendiffimos Acquilegienfem, de
Urfims, atque Florentinum, facrofanto Roman«
Ecclefia: Cardinales 3 nec non per alios Reverendiffimos
Patres, per hoc facrum Concilium Conftan-
tienfe, in materia Fidei Deputatos 3 quateniis fuper
novem Aflertionibusmihi in quadam cedula per eof-
dem exhibita, opinionem meam leripto, aut verbo
dicerem : Utrum videlicet eflent Judicio Fidei reproband
«.
Proteftationibus pr«miffis, quibulcumque lup-
pofitionibus pro dubii declaratione adjedis, Dcum
folum habens pra: oculis, amore, favore, odio, &
rancore penitus reje&is , aliquibus rationibus , fa-
cr^que Scriptur« exemplis, ac aliquorum D06I0-
J rum authoritatibus ad hoc memoventibus, fubuni-
ca Conclufione, qua: lentio dicere decrevi.
Proteftor igitur imprimis , quod in his qua: in
hac materia didhirus fum,dicere intendo circa* determinationem
lacrolan£ta:Romana:Ecclelia:, hujuf-
que lacri Concilii Generalis Conftantienfis, nec non
fub prasfatorum Dominorum meorum benigna, hu-
mili ,'corre£tioneque commoda, quibus f verus obe-
dientia: filius in hac materia, aliifque Fidei materiam
concernentibus me ad pr«lens fubmitto, ac lemper
mefubmittere intendo.
Iftis pr«miffis, pr«fuppono, quod ea qutediShi-
rus lum in materia pra:lenti, dumtaxat probabiliter
dicere intendo , non aflerendo aliqua, nifi qux af-
lerenda lunt.
Secundo. Suppono cum la era; Theologia: Do-
dtoribus, quod omnis Propofitio, qua: probabiliter
fuftineri poteft, ftans cum Fidei veritate, cui poteft
p dari verus fenfus, &Catholicus, nullatenus eftcen-
fenda erronea ,, neque hasretica} Sc per confequcns,
nullo modo Fidei Judicio reprobanda.
T ertio.Suppono,ex di£tis Aurelii Auguftini,L^.v.
D e Civitate D e i, Cap.xiv. quod pro tuitione Reipublica:,
ejus conlervatione, atque augmentationc,
quilibet fidelis agonifare , atque decertare debet,
Juribulque naturali, morali, Sc divino ad illam
oblervandam, atque tuendam regatur'f} haneque
deftruere , annullare , diminuere molientibus,
omni
* Forfan c itra. f Legendum vidttur quibus tanquam.
T Forfan legendum ten etu r.