„ interficerc, poflum cum prxvenire , nec teneor
„ expe&are quod me prime percutiat ; Scriptura
„enim dicit : Eripe eum , qm ducifur ad mortem ,
^fcilicet injuftb.,, Prov. xxiV; i 1.
H x c alibi deducuntur plenius: au x quidehi hie
recitavi, nod quod, per modum determinationis,fim-
pliciter approbarem quid Henricus, per modum fux
credulitatis, & opinionis, pofuerat: fed quatenus
871
non videtur tanquäm Fidei prxjudicans, deberefen-
tentialiter ä fecro Goncilio eondemnari.
Probatür prima pars. Eft enim tyrannus ,d e quo
loquitur Alfertio, notoriè tyrannus, notorie incor-
rigibilis , notorie fuperioris Judicis potentiam violenter,
atque Juftitiam vi fua impediens, fimulque
imminet extremum periculum interfcdlionis Monar-
chafc, 8c tranflationis Dominii, prout hi. iv. v. vi.
vu. vin. ix. 8c x Correlariis dcduöüm eft, ex ipia ., „ . , . v
propria, & vera ratione tyrannidishoftium. Ergo, 4 exprxdi&orum confideratióne,palamvideatur,non
prout etiam infert Gorrelarium nonum, h x c AC- | efi'e fententialiter reprobandum , quafi Fidei prx-
6 judicet, fi quis dicat: Licitum efle Principis vitam
per invadentis tyranni interfe&ionem confervare,
prout continet Conclufio.
Item. In tanta Principis & populi neceftitate,
ficut continet AfTertio Licitum eft &c. Deusaliquo-
ties monet interiiis, 8c docet quod aliquis de populo
, contra tyranni hoftis violentiam inftrumentum
divinx ultionis fe gerat, & tyrannum ilium, quern
non poteft publica Juftitia reprimere, hie executor
divinx voluntatis, cautelis convenientibus de medio
tollat, prout de Eglbn 8c Sifara , Holoferne, 8£
aliis pluribus fa61 um die in fecris Litteris, St aliis
pluribus reperitur. Ergo quandocumque contingit
tyrannum hujufroodi, cautelis fimilibus, occubuilfe,
temerarium eflè videtur , a tali a&u divinam difi
pr - - _
ièrtio, Licitum eft, & c. continet in Ie cafum necef-
fitatis inevitabilis, ad fuccurrendum v i tx , 8c Domi-
nio Principis naturalis; vitam ipfius, & Dominium
deffendendq, ac vitx invadéntis hoftis prxferendo,
ad fenfum Aflèrtionis. Sic autêm Principis apprö-
baré defiènfionem, ufque ad interitum invaforis, eft
nullatenus Fidei Judicio reprobandum. Igitur pro-
pofitum.
Item. Occißo hominis , inquit lanótus Thomas,
non prohibetur in Decalógo, nifi fecundum quod habet
rationem indebiti : fic enim Praceptum continet iffam
rationem Juftitia. Ergo non contrariatur Prxcepto,
fi quis fcipfum, vel Principem innocentem liiurn, in
mortis fimul 8c exheredationis periculo alias inevi-
tabili conftitutum ita deffendat, feu deffendi faciat
ab invadente tyranno, ut vitam propriam , vel fui B penfetionem leviter excludendo, vel ad inobedien-
Principis, vel Reipublicx falutem v itx illius hoftis ---------^
anteponat.
Probatur Confequentia. Quia fic facere, non videtur
habere rationem illiciti. Tùm primo, quia con-
fonat inftin&ui naturx, Jure fibi indito, nitentisad
lui confervationem. Tùm fecundo, quia videtur etiam
conlonare Legibus , 8c ordini Charitatis , quia vita
temporalis, vitæ dilebtione & confervatione *,prx-
ferenda eft , felvo tamen femper debito modera-
mine inculpatx tutelx : ne ex imprôportione talis
aéhïs dêféûiVi àd finem confervationis intentum',
a6tus ipfe reddatur illicitus, ut dicit Thomas. Tùm
tertio , quia idipfum confonare videtur Scripturæ
facræ, ac di&is, & authoritati folemnium Do£to-
rum utriufquè Juris, divini, St humani, intrantium,
atquè determinantium hujufmodi difficultatem præ-
didti cafus neceflàrix deffenfionis fuimet, vel alte-
rius: inter quos reperiuntur ifti Theologimateriam
déterminantes.
Thomas de Aquinö.
Petrus de Tafentafia.
Jöänrtes Le6tor.
Bartholomxus de Pifis.
E t Do6tores , fimul facrx Theologix parti-
cipes, videliCet,
Dominus Raymiindus.
Bernardus, Glofator, de monte Laudano.
Henricus Hoye.
•Et ceteri Theologi plures, & Ganöniftx , &
Chriftiani Legiiftxr, quorum Operum, vel Libro-
rüm copia in hac civitate prxfenti non habetur;;
inter. quos nullus ab hac loquendi fobrietate difeef-
f it ; quin Sc cafum fuppofuerit neceflitatis inevitabitiam
Mandatorum D e i , vel finiftram intentionem
aftum ilium referre.
Item. Conftat quod publicis Poteftatibus ma-
lorum punitio pertinet: fed dum publica Poteftas,
propria & juridica, per hoftis violentiam, quafifuffo-
cata tenetur, ad naturalis Principis interitum, &
Reipublicx delblationem; tunc malitia talis tyranni
fubditis fidelibus videretur eo iplb punienda com-
mitti, ut Princeps, Refpublica, ac ipfe Dei po-
pulus non pereat. Idcirco Dominus Nicolaus de
Lyra. De interfeElione Sifara, Judic. C. tv. fic dic
it, quod „ Jahel in hoc fecit rem licitam 8c meri-
5, toriam: fciebat enim quod iftc Sifara erat maxi-
,,mus opprcllbr fidelis populi, cujusFideiiplaerat
„ 8cc. & ideb ficut membrum illius communiter ha-
„ bet titulum interficiendi eum.,, Et Sarisberienfi
Policratici, Libro viii. „ Unus hoftis humani generis
„judicatus e f t ,,, inquit.
C H x c diftin&io tyranni, hoftilis fcilicet, q'da ex-
plicatur res qux lattt in nomine; ideb concludit:
ficut damnatum hoftem licet occidere , fic tyrannum.
In hac etiam Tefolutione prxfentis rationis
ftindari videtentur didta landti T h om x , in duodecimo
correlario rccitata: & fic patet nototius deffe-
£tus eorum, qui dicunt, quod tyrannnum convin-
cioportet: caret enim in eo , quod tyrannus,con-
vincente Juftitia , 8c potentior cxiftens , exprefia
•infuper notorietas, fatis convincit.
Sed contra Conclufionem , & aliquas fiias probations
arguitur fic , rationelan&i T h om x , fecunda
fecundx. Qu xft. lxv. Art. vii. Homicidtum, inquit,
eft gravius peccatum gjuam Jimglex fornicatie , vel a-
dulterium: fed nulli licet committere fimftlicemftorni-
cationem, vel adulterium-^ vel cjuodcumque aliudgeclis,
8c dixerit, plus elfe intendendum vitx in pe- D catum mortale , fro confervatione vita ; quia vita ffiriculo
conftitutx deffenfionem , quam occifionem
invadentis. Unde 8c Henricus HOyet, amplius def-
fendens 8c extendens matcriam, Libro v. Gperislui,
fuper C . Interfecifti, ;fic ait:
„EGo verorlenricus, credo, lalvo judiciomelio-
„ r i, quod aliquis fine peccato mutilare, veloc-
„ciderc poteft invadentrem alium Injufte , '8c occi-
„ dereVoTentem, in dafu, -ubi vitam ipfius inVafi ali-
„ ter lalvare non poteft: dummodoad falvatiOhem
,, invafi principaliter, 8c non ad mortem invaden-
,, tis mtendat. „ Et ibidem : „ Si aliquis vult me
* Forfan dilcflioni & confervationi eft legtnium.
ritualis fraferenda eft Vita -temfdrdli , '& iotfdrali.
Ergo nulli licet, deffendetfdo fe dfßtm, alium 'occidere
, ut frofriam vitam cönßrvet. Thomas vfic lölvit:
Dicendum, qtiod atlusfornicatioms, vél adulterii non
ordinatur ad confrvdtiönèMfrópria vita^ex nccëffiinte ,
■ ficut aElus ex epto tjuandoque fetjuitur homierdium.
Item. Prima fecund« fic ait: Pracepta
.Eecalogi quant um ad rattohem Juftitia quam con-
tinent , immutabilia fuM \ fed quantüm ad aliquant
- determinaiienem , per. äppliCatioHem ad ' - fingulares
-attus ; ut fcilicet hóe vél illtid fit -honiocutitim^
furtum, vel adulterium9 aut non; hoc quideni tft.mu~
tabile: quandoque fola authoritate divina, in his qua
d fob Deo funt inftituta, ficut in Matrimonio, & in
aliis hujufmodi; quandoque etiam authoritate httmana,
ficut in his qua funt commijfa hominum JurifdiCHoni.
H x c illc. Et ficut etiam in cafu inevitabili Princi-
cipis, vel fuxproprix-deffenfionis, modo fuperius
relbluto.
E t per hoe patet clara refolutio rationis eorum,
qui dicunt,4 qubd fic contingeret, pro libito, inter
Regali, feu Aionarchico defpotice abutitur, ac in Regno
, feu Monarchia vim in fe r t, potentior exiftens,
five habeat, vel ufurpet titulum, feu denominationem
Monarchici P r in c ip a ls , five non.
E t fic, prout diftingunt Philofophi, vm. Ethico-
rum. E tv . Politia. Et Gregorius in Moralibus. Et
fanbtus Thomas- in Libro, D e Regimine Principum.
E t Sarisberienfisnktalii plures. „Tyrannorum proprib
diäorum, alius eft Dominus naturalis, ex Regno in
•pretari Prxcepta Non Moechaberis. Non furtum fa- A » tyrannidem converlus, de quo nulla novem Aller
■ s, 8c, pro libito,exculareHerodem decrimine
propter cujus impugnationcm Joannes Baptifta Martyr
fuit; 8c qubd licet furari pro Eccleliis confer-
vandis; 8c plures habere uxores, propatria, vel civitate
popuknda; 8c hujufmodi: ä lolo enim Deo in-
ftitutum eft Matrimonium, penes q.uod, nulla au-
thoritate humana, fieri poteft mutatio. H x c etiam
includunt formalem rationem illiciti, nulloquenecef-
fitatis refpeblu contingit ordinari talia ad Principis,
vel proprix vitx,confervationem, prout T h o mas
tetigit, ut fiipra refolutum eft.
Iftisjnationibus ergo p a t e t q u o d non convenit
hanc Alfertionem, Licitum eft 8cc. Fidei Judicio re-
probari: qubd fi fieret, anguftaretur, imb fere
prorsits clauderetur via anguftiflima abjiciendi ty-
rannides; 8c aperirctur porta magna, 8c Ipatiola g
hoftibus, perverfis viris , licenter, & frequenter
aggrediendi tyrannias: in quarum favorem, ab fit ab
hac Synodo, qubd quidquam in futurum calumnia-
biie declaret, aut determinet. E t fic patet totius
Conclufionisfententia, nedbm quantum ad alias de
tyranno, di&is eifdem rationibus, 8c probabilitate
confimili, nullatenus efle Fide Judicio reprobandas.
Oftava verb : Litter a occidit 8c c. plane intel-
ligitur de eo fenlu iitterali, quern littcra primo
facit, non quern Author litterx primitus inten-
dit: 8c hanc diftin£tionem,de fenfu Iitterali,recipunt,
6c ilia utuntur Dobtores fan£ti. UndeGregorius. ,y^.-
per E&echiel, dicit : Si omnia ad Litter am fentia-
ntus, vvrtutem difcretionis amittimus. Et fic capit 1-
bidem fcnfum litteralem , quern Icilicct littera, de
fe, grammaticaliter exprimit, Et fimiliterdicitiHu-
go ,.in Didafcalicon, Sc alii plures.
Poftrema ’
_ tionum loquitur. Alius verb eft hoftis tyrannus, de
„q u o in propofito, cui quidem ex ratione attemptatx
,, tranfgrcflionis eminentis Monarch ix,effeduumquc
„ tyrannicorum oppreflivorum populi,convenit in eo
„ quod Tyrannus notorietatis tyrannidis, acexclufio
„ recursùs ad Superiorem, vim infert, potentior exi-
„ftens. Tali etiam tyranno convenit notorietas ex-
„ tremi periculi, aufferendi vitam , 8c Dominium à
„naturali Principe , in cujus Monarchia hoftis ille
„ invafor tyrannilàt, & nullus eft ita excus, quin vi-
„deat in quo v itx fu x , 8c Dominationis periculo
„fitconftitutusRex, feuMonarcha, in cujus ter-
„ritorio qui fupraafliirgit, 8c vim infert, poten-
„ t io r exiftens, ac nititür principari; 8chocipfum,
„ tyrannised hoftes contracta,fufficienter in fua ratio-
„ nc comprxhcndit. „ Et nihilominùs Alfertio, vel
Propofitio ad idem fatis explicat, 8c cum h o c, tyrannidem
hoftilem, refpediva limitatio illius hoftis ad
Regem, 8c Dominum fuum, pejori circumftantia
aggravat : habet enim textus: contra falutem corporalen
fu i Regis, & fupremi Domini , pro aufferendo
&c. Peior eftautem, 8c multo periculofior tyran-
nia fubditi, 8c hoftis inteftini, quàm extrinfecùs
invadentis, ut cuilibet notum eft : extremitas ita-
que periculi exigit omninb necefiitatem fuccurrendi
E t qiiia di&um eft ; tyrannica hujufmodi ratio, 8c
ipfamçt Aflertio explicite Superioris plane recurfum
excludit; ideb non reflat, nifi vel qubd Princeps
pereat, vel quod fidelis fubditus, ad fenfum Aflertio-
nis,ilium deffendat. Patet ergo quod Aflertio ipfe,
ex fua declaratione, ac tyrannidis hoftium , prx-
fertim intrinfecorum, propria ratione, neceffitaramenti
quantum ad
tis ordo per fe obligat: non enim
tio,. qubd propter unum denarium fibi., vel uxori
deffendendum., quis juramentum, vel alligantiam
frangat ; feu quantum ad ea, ad quorum conferva^
tionem, ex divino Prxcepto 8c Lege naturali, 8c
nrdine Charitatis., priufquam juramentum fieret,
Vel confcederatio , f ib i, 8c fuis tenebatur : ut eft
vita propria, uxoris,aut liberorum confervatio, vel
educatio; qux cbm cadant fiib Prxcepto, illud Dei
Prxceptum, juramentum non diflolvit, vel confcederatio;
vel etiam, dum fit, intenditur, &conftatad
bonum proprium, non ad nocumentum, ordinari.
Item. Sibi, vel altcri prxjudicare, habet in fe
probatur: ^ J . . .
,fui Principis vitam, 8c Dominium confervandi, ac
iprxferendivitx hoftium tyrannorum, per Sanbtos,
Dobtores reprobatur. E t evidens eft qubd Afler-
tio tyranni interfeftionem non intendit; nifi pro
quanto, ex neceffitate, ordinatur ad Principis , 8c
Reipublicx confervationem , quod divina 8c humana
L e g e non interdicitur; 8c fecundum Do&o-
res peritiflimos, nullam videtur habere rationem illiciti;
8c fic, non prxfumptuofe, vel authoritate propria,
ficut alfes deducitur; interdum enim quis interfi-
citaliquem ex Juftitia, ut Minfter L e g is , quamvis
non ex Officio; prout diftinguit Alexander de Ha-
& prolixam, & , per confequens, non mevitabiculpa
mortali, vel veniali: juramentum autem non
eft vinculum iniquitatis.
Eft ergo Conclufio ifta: quod nulla di£tarum novem
Aflertionumvenit Judicio Fidei reprobanda.
E t h * c difta funt,cum correflrionc Apoftolicx Se-
dis., 8c Concilii Generalis.
Pro refolutione quorumdam objeftorum contra
prxdiéla eontentorum in ccdula, incipientc: Placeat
attendere 8cc. advertendum eft primo, quodiconr
formiter.ad quxdam difta fuperius, .quod,fecundum
Philofophos,m Ethtcis , 8c P o lit ic is cui non difeor*
daeverus, 8c communis modus Scripturx, :& lan-
.étorum Patrum accipiendi tyrannidem; Proprie tj-
rannus eft, quicumque Reipublica ofprejfor, Potentatu
lem.
Antecedens eft felfum, 8c Confequentia non valet:
machinatur enim quis nedùm occulte, 8cprolixe;
fed exteriori interdùm, 8cfiibito. VndèCa-
tholicon, machinari enim, eftaftutcinfidiari. P rx-
tereà, quanto machinatio eft occultior, 8c diutius
protrada; tantoutique eft periculofior, 8cinevita-
bilibrexiftit, 8c, per confequens,magisfubitum, ac
celerius remedium exigit.
Cum ultra dicitur : qubd non habet Alfertio,
qubd machinatur in mortem ; fed in falutem cor-
1 Domini fui ; nec Alfertio dicit : pro auffe-
I i i 5 K n -