©
28 R E R U M NATURALIUM
r e i e n i n t floi-em,qui ciculari è difco minor a p r imo f o l i o l a p r omi t , d e inc eps f enf i m ma jor a , inquemedi o
f u i c e n t r o ovarium g e r i t , h o c i n E c h i n o quali per o s , hujusque q u i n q u e clenticulos , ftellam armulantes,
r e p r a ^ f e n t a t u m . Minima h a m m p ennanim, qua par t e craffiores f u n t , fubtus Kcrmefinopollentrubore;
r e l i q u i E , prout increfcunt f e n f i m m a g n i t u d i n e , laturatè r u f f n l u m adfci lcunt c o l o r emj & apiccs denique
l a t i cj 'affi j l lmarimi p a r t i m u n o , partim duobus annulis albicantibus, Ipedaculo amoenifl îmo, difting
u u n t i u - .
Num. 3. Echmometra altera^ digttata, fupma.
E c h i n u s h i e r a i i o r i t ide m , è m a r i Medi t e r rane o p rot ra6tus , longioribus , q u a m prior, p e n n i s gaudet ,
d t t a m e n & graciUoribus, quarum extrema cralTiora, fulcis v e l u t i cri fpata, vel c omp l i c a t a , conicos in
a p i c e s definunt. Pennx minores ejusdem quoqi i e fiint figurée. E x quidem omne s corpori animalculi,
ÇX fefaturat e purpurafcenti, ira infix»: f u n t , ut e o v i v o lupra f u u m q u x l i b e t v e r t i b u l u m , c u i tenuibus
l i g a m e n t i s adl igantur ,pr o lubitu m o v e r i atque rotari que ant : i d , q u o d fupra j a m m emo r a v imu s . Subt
u s , circum o s , plumofx vekiti fteîlx pentagons figura cernitur. C<Eterum pennx pro parte dikitè ,
p r o pai 't e v e r o faturate grifci lunt coloris, annulis cilbicantibus circulate.
.Num. 4- Echhms, longîjfitnh dtgiûs wftruBm ^ e mari Mediterraneo,
A l i u m hui c p c n n a r u m longitudine parem vidi nunquam. Pennarum quitlibct d o r f um, five coftam
q u a f i c l e v a t ior em, a b o r igine a d o b t u l î i n i u sque finem protenfam m o n f l r a t ut h i n c omn e s trigon^eadpar
e a n t . Supina ha:c eft ejus faciès, qua corpus cernitur ex faturat e f p a d i c e o per f i jndatum, fquamulis
i n t c r i l i n a p cnna rum repientibus, ex ruffo c inereo flavefcentibus , veftitum. Annuli albicantes , q u i i n
p r i o r i b u s a d e r ant , hi e delunt . Omnes hos c e d i g i t a t o s , aut a cul e a tos E c h i n o s vetuf t i S c r i p t o r e s Echmome^
t r a r i m n omine i m p e r t i e r u n t , quanquam rati o n e for m i ß habitus plurimas in Ipecies abeant.
Num. 5- Ech'mornetra nigra ^ pennk mßruBa ^ Americana ^ fnp'ma, maxima.
C o r p o r e eft: m i n u s I p h x r i c o , fed r o t u n d o - p l a n o , i n q u i n q u e , finus emarginato, p eni tus n i g r o , è q u o
v a r i . T m a g n i t u d i n i s p e n n ^ p r o d e u n t , grifeo c i n e r e i c o l o n s , adl a t e r a & in p a r t e f u p e r n a l o n g i f f i m x , fub
t u s m i n o r e s atque breviores. Ambitus oris p e n t a g o n a m veluti ftellulam, dilutius p a u i o , quam penn
x , grifeam, efformar, circulo c ircumdatam. Solis fic faciem h i e dixeris e x p r imi r a d i i s divergentibus
c o n l p i c u a m .
Num. 6. Echmometra, muhipes, feu fpmofijfima, Americana, fup ma.
A c u l e i e juSj qui p a r t e m fupe rna m o b f i d e n t , a d m o d u m longi lunt & tenues, dikitè gri fei , fimultam
e n e x p u r p i u r e o r e f p l e n d e n t e s J d u m int e r i m corpus ipfum c o o r e eft o b f c u r e gri feo. Siquidem A n ima l -
c u l a ha: c i n part e ima plerumque elcgantiora f u n t , ideo pot i lTimum fupina reprxfentamus . Ex capite
e e n fierlyke bloem, die uit een ronden cirkel hare kieinfle bloemblatidcjes
eerll uic haar kolkje vercoont, en vervolgens allengskens
g r o t e r uitbreidt, om 't hert of zaadhuisje daarvan ce zien, waar
2ich hier de bek met vyf tandtjes ftersw>'ze in de plaats vertoont.
D e kleinfte zwaaipennetjes zyn aan hunne dikfie uiteinden van
onderen karmyn-rood , en naar dat zy zich groter uitbreiden ,
veranderen ze in een donker roife kleur,waar aan de breedfte uiteinden
deels met een, deels met twee witte ringen gefiert zyn ,
Num. 3. Een andere gevingerde Zee-egel, van
onderen.
D e z e zee egel is ons uit de Middellondfche zee ter handt gek
o m e n ; hebbende langer pylen dan de voorgaande, maar dunner,
e n op de diküe uiteinden als in vele vouvvecjcs zamen gelegt, of
ingekurven , en aan de groocfle uiteinden een kegelachtig rond
makende. De kleiner pykjes zyn mede van 't zelve formaat, en
ftaan alle op het diertje, dat aan den grondt donker paarsvervvig
i s ; levendig zynde beweeglyk op haar draaiknop, daar zy met
fubcile zenuwtjes vaft op gehecht zyn , om zich alle ce kunnen
draaien en zwaaien naar hun welgevallen, gelyk wy boven reeds
hebben gemeld. Onder om den bek verheelt het een pluiniacht
i g e fter met vyf ftralen, en verder zyn de pennen of pylen voor
e e n gedeelte licht of donker afchverwig, met een witten bande
omringt.
Num. 4. Groot gepende, of lang gevingerde
Zee-egel ^ mede mt de Mtddellandfche zee.
Ik heb nooit weerga gezien van diergelykc lange pennen, of
certe
p y l e n , die alle met een verheven rib van 't begin tot de dikke
einden uitlopen, en deze zwaaiilenen alle driekantig maken
W y verbeelden dezen van boven, daar de grondt van 't bovenlyf
donker bruin, en de fchilfers, gelyk fchubbetjes, die onder de
pylen zitten, wat lichter, en ros afch-geel gekleurc zyn. Deze
is met geen witte ringen, gelyk de voorgaande, getekent. Aan
alle deze gepende, gevingerde, of met doornen begroeide zee-egels
hebben de oude fchryvers den naam van Ech'wometra gegeven ,
fchoon zy zeer veel in foorcen en gedaante verfchillen.
Num. 5-. Grootfte foort van gepende zwarte Zeeegelj
van onderen^ uït de Spaanfche Wefi Indien.
Der zeivar gedaante is niet rond, maar bolachtig plat, en in
v y f bochten verdeelt. Zy zyn over't lyf geheel zwart, daar de
pennen uit voortkomen , in verfcheide foorcen graauw afchverw
i g , die aan de zyden en van boven het langftcuicftekcn, en van
onderen kleiner en korter worden: in 't midden om den bek vertoont
zich een vyfhoekige fter, wac lichter afchgraauw als dc
pennen, die zich in een cirkel rond uitbreiden, gelyk mende
zon met hare afwykende llralen ziet.
Num. 6. Feelvoetïge, of zeer doornachtige Zeeegel^
uit de Spaanfe Wefl-Indicn^
D e zelve is van boven heel lang en dun gedorent, over 't lyf
donker graauw, wiens doompennen lichter graauw meteen paarsochtigen
weêrrchyn gekleurc zyn. Om dat deze zeediertjes zich
t fraaid van onderen vertonen, verbeelden wy zq 't meert van
onderen; want door 't hoofdeneinde kan ieder fchepfcl 't bert erkent
wyrden. Deze is rond om den dik geringdcn btk, waar
t h e s a u r u s .
c e r t e aniraantia qusvi s m a x imè dignof d polTunt. Hujusce o s , dent icul is, i n f o r m a m ftelluls disDofitis
c o a f p i c u u m , c r a l t o ambitur a n n u l o , e quo deinceps tenuiffimx' & valdeacumTnateTp,^™^^^^
fim>les, m o rbe m exporngunt . . . Mulnpes ob a cul eorum multitudinem vocaufr C c fpedes
Num. 7. Echmometra, purpurea, Americana.
H u j u s c e corpus in q u i n o s v e lut i finus compreffiim, p l a n o - r o t u n d um, pennas gcr i t n o n a dmo d u m Inr,
i n t t e S r r at i s ^ o n u n d a s f f i c q u e . n a n , b i t l e x p a f f c ut m C o^^^^^^^
m foia.nine cuxulan U gemina ftella reconditum h « e t . d t e r u m ferè ad E c h i n u m N u m . j. accedit!
Num. 8. Echmometra ftngular'tjjlrna, ex Ind'its Oriemalthus.
A c u l e i e jus , p i f t i l l o r u m ^mu l i , radice cralïïore , t e r e t i , i n fuis finguli yertibulis def ixi haïrent apices
i T r cu - c u m d a t m - , cujus V r i p h e n a m a m l t eleoTn-
£ r m e î o t n S r " ' -- m o tenuiffimo fimdis, dobofo corpo'ri U t u s adcretus. N?que
S o r / n nn,? 1 r hu i c A n ima l i n a t i v u m ift; quum & in aliis plurim. s repcriai,r.
Num. 9. Echmometra fetofa, Smenfn.
A c u l e i s g a u d e t v a l d e g r a c i l ibus , i n apices o b t u f o s def inent ibus , Animalculum ipfum perpufi l lum e f t ,
g r a c U e s a c u l d , membranam c x t .ma m p e i r a n t ^ ƒ t emu m op
t e n d m u m ita defixi haerent , ut extus mobi les fint. En! adorandam Conditoris f ipi ent i a m per omni a
P c n n . lue T h a l a f f i n i f unt v i r o r i s , tenu, purpur a fparf im^mtetmi f t ' ^ ^Tôs
Num. 10. Echmometra mufcofa ^ Amboinenfis.
i t a t i r j L T ' ï r ' ^ r ^ t " " F ^ p ' E c h i n um, u t p enn. . f u p e r i o r e s , u t p o t e l o n g i f f im. ^ & craflilfim«,
i t a ereét.-E I t e n t , q u ema dmo d um, Fcl i ino m ma r . natante, p l e r umq u e fefehabent Minim.x atque brel
• - ". » • - a i iLi - , p iLiuni que leienaDent . Mmim.-i: a tque brev
n n a r u m i m a m omn e s obf idenr rpci innpm i- • n • t , ,.
i f l i m ^ p e n n a r u m i m a m omn e s o b f i d e nt r e g i o n em. Int e r p e n n a s , q u x ?ma l i n i floris colore g a u d e n t foliacea
D o r r Co r a l l i n i l u b t , l i o r i s . m i ! l a , c u t i L e r n . adcreta, confpl .untur: P n "
^ fi^uram, pan fere m o d o , ac m Coralhi s albi s cerni tur . Una cu^r al.is ifth.vc E c h i n o m e t r a nobis
N u m . II.
l u
e x Amb o i n a adlata eft.
uit de tandcjes gelyk een klein flerretje te voorfchyn komen ,
verder met heel dunne en puntige dorencjes , gelyk fyne naainaaldcjes
, zelve bezet. Men noemc deze foort de veelvoetice
om dat ze vol pennen of doornen is. '
Num. 7. Paars-gekleurde JVeft-Indife, Zee-egel
Des zelfs lyf is in vyf bochten ais verdeelt, plat en bolachtig
w a a r v a n de pennen, die niet lang zyn, in vyf Ihrachritre delen
als heuveltjes onclhan , en zich uycbreidcn , waar van de laajrfte
o f onderrte pennetjes heel dun en fyn , ?ciyk haair , zyn , eenic;-
zms iigcer van kleur als dc groter pennen , die ros afchvcrwiff
zyn. De bek zie in een dubbelde iler naar binnenwaarts van de
ronde opening verholen. Verder komt deze byna met dien van
iNuni. 5 overeen.
Num. 8. Oofl-Indifche Zee-egel^ met rare pylen.
D e pylen zyn van gedaante als ftampercjes, van onderen dik
cn rond, waar mede zy op hunne werveJbeentjes vall zicten , en
naar boven van de uiteinden fmal toelopen, waar van de punten
z i c h weder verbreiden, en ais kleine (ierlyke bloemcjes verbeelden.
Ue kleindere pennetjes lopen puncig een einde. De bek
die mede in een ronde kring gezien wordt, heeft om den kring
een fraai lofwerk, gelyk het fyiille zcemos, dat van onderen aaS
den appel vail gegroeit is. Wy cwyffelen niet, of het zal wel
;?ekerlyk daar aan behoren , om dat het aan meer anderen ook gevonden
wordt. Van dezen is dc appel donker rosverwig , en de
pylen zyn licht afch-gcel: het lofwerk is citroen-kleuri'v. To7(I. ui. ^
Num. p. Sïneefche lang-gepende Zee-appel,
Des zelfs doornen zyn heel dun , en eindigen niecmet punten.
He: diertje is maar klein, mee fubcile wervelbecncjes, daar zich
de dunne pykjes met hunne fyne zenuwcjes door kleine gaatjes
van de fchil naar binnenwaards valt maken, om naar buiten
beweeglyk te zyn. Hier in ziet mtn hec wonderlyk bellier
van den almogende Schepper in alle zyne wegen en fcheplelen.
D e pennecjes van deze zyn zee-groenverwig, mee dun paars over
eenige pyhjes gekleurd. In 't midden om den bek en de ileracht
i g e tandcjes is de ronde kring lichc-geel. Deze lborc onchoudc
z i ch in de dieptens der z e e , om dat zy geen aanlloo: verdraceri
kunnen. ° ®
Num. 10. Amhoïnfche ^ mosachtïge, Zee-appel,
D e z e n vertonen wy op zy , om de bovenfte pennen, die de
langfte en dikite zyn, opwaards te doen liaan, gelyk deze fchepfelen
gemeenlyk in zee ZAvemmen. Dc kleinrte en korile pvlen
ziccen alle naar onderen. Hier ziet men mede het lofwerk' ais
het fynfte en ceerfle lioraal-mos over de buieenfchil, tuffchen de
p y l e n , die appelbloeOem-kleurig zyn , begroeit. Van boven
zyn de pylen , die naar ftampercjes ge]ykcn,in een egale dikte
met bloemcjes, o f rterretjes , gelyk men aan de einden der wicee
zee-koraal-takkcn ziet, verfierc. Deze hebben wy, nevens meer
andere, uit Ambon bekomen.
n Num. 11;
i i iï
i i'i
• i
ll'lül
J ' ü : ft
ll'ilMÏtnMiih
l r i i i S
W W.'i .
•IJ1