88 RE R U M NATURALIUM
ambitti quafi uncinulis afpcrx. Pinnx in dorfo dux fuiit, quarum prior non procul a capite fita ofTicu^
iisconftat pofterior, verfus caudam collocata, cx aculeo unico conlbt. Pinnx pcftorales ofliculis
confiant 8, ut in prxcedcntibus. Ventrales itidem, ut in prioribus, fcfe habcnt. Am pinna, m cxtrcmo
corpore fubtL fita, longilTime ab ano dirtans, officuUs confiât 7. Cauda, in extremo fubrotunda,
oilkuUs confiât 14. Longitude corporis efl 5 unciarum, minor vel major. Locus natalis lunt tfuvii
in Brafilia, & Surinam© America:.
N u m . 14. Flecößomus corpore aculeato ; ore cirrato : dorfo monopterygio.
Caput & corpus univerfum plagioplatea Tunc. Os non in apicc capitis, fed fubtus fitum, drris plurimis
ubique poflet. Oblongi nuidam dentes, flexiles, m antica & poflica oris parte, ut & officula aspera
ad f i c e s confpiciuntur. Oculi mediocres ui fuprema cnpicis parte collocantur. Apercurx brancJiiarum
admodum exLux fuut. Corpus obfcure albefcit, laminisque tcgitur ofTeis, durillimis quadrupliccs
vel plures in orSnes dispofitis : ita, uc ordo dorfalis & ventralis glabri & plam fint^ laterales vero
in medio aculeos aliquot retroverfos, acutiffimos, porrigant : unde Piicis m antica pa^e angulofus evadit
Caput ipfum laminis duris, at fere Ixvibus, mumtur. Pmna in dorfo unica oniculis con ft at 8 :
neque datur pinna pollerior in hac fpecie. Pinnx pedorales oHiculis conllant 7. Ventrales officuiis Tex,
quorum primum omnium eft longillimum. Ani pinna, longe ab ano dilfita, oflicuhs gaudet (î, quorum
prmium indivifum efh Cauda bifurca officulis conftac 12 longioribus,quorum fupremum m fi um
quafi, quatuor fere uncias in adultis longum, extenditur. Longicudo a rollro ad extremum usque ollicuii
filiformis in cauda efl: fere 1 2. unciarum.
Nunc aliquot fpecies Pifcis didi GoUi exponemus.
N u m . 15. Gobius ex nigrkante partus; pinna dorfi fecanda officulis 14 confiante.
E f t lue X^g . ^ Ariftotel. Hiß. Anim Lih.II, cap. 175 Lih. VI, cap. i y, Lih. Fi l l , cap z, 13, i^i
Lib IX, cap. t , z 7-, Azhcnxi Deipn. Lih. VII y pag. Op p i a m L th, I , p. 73 Lib.IIypag. 46 .
Gobius vocacur Ovid. Nat: Hal. 'verfu i z 8 5 Martial. Epigr. Uh. XIII, 88. Gohio audit Columel lx, Lih.
n i l , cap. 17 5 Juvenal. Satyr. II, 4 5 Pl^nio H. N. Lih. IX, c, 57. Goho, vd Gobms P. ]oyio
Rom. Fife. cap. X X I I , par. po. Gobius marinus Salvian. 114. Gobw mger Kondd^t. Ltb. V I , cap.
1 7 , pa<r. zoo 5 Gefner. pag. 55^5 , 4^5'- Gofc niger Gdner. foL Ö, h. Edit. Germ. Aldrovand. Lih. J,
cap. xo, pag. 57; Willoughb. pag. zo6. Gobius vel Gohio mger Sclioneveld. pag, Gohius marmus
niger. Raj. pag. 76. Gohius, Gohio, & Cohio marinus Charleton. pag. 135. Go v e Gogel Veneris. Zolero
Liguribus. Rockfish, item Gwrt'g^w in Cornubia Angli;^ adpellatur.
Caput in ambicu fere fubrotundum efl: reliquum corpus perpendiculanter latum : os amplum : maxiU
Ix xquales labiis gaudcnt. In capite, prxter narcs, dudus aliquot feu foraminula hiant. Oculi, inter
T H E S A U R U S . 89
fc multum vicinijcutc capitis commutii teguntur. Dentium plures ordines utraque in maxilla, & infuper
ofTa denticulaca ad fauces obfervantur. Squamx mediocres, fubrotundx, afperx funt. Color nigrefcens,
fed dudtibus quibusdam varius eft. Pinnx in dorfo dux funt, quarum prior ofllculis fex conltat rigidiufculisi
altera alcior &c longior officulis gaudet 14 vel 15 mollibus & in apicè ramofïs. Pinnx pe6torales
lacx officulis conftant 19 vel 10. Pinnx ventrales in unicam, fmgularem, &c quodammodo infundibuliformem
concretx funt, conftancque officulis i z , quorum duo anceriora brevia, reliqua ordine
longiora öc admodum ramoia funt. Pinna ani officulis conftat i j vel 14 mollibus & ramofis. Cauda,
macuiofi, in extremo fubrotunda eft. Longitudo dcfcripti eft unciarum 4 , & 5 vel 0 linearum.
N u m . 16. Gobius alkfcensi officulis pinn^ dorfalis prima praaitis feti^
formibus.
E f t hie Salviani Gobius terîius, Romx Jozo vocatus: force Gobius albus Ronâeleîii Willoughb. pag. 2.07
huic fpeciei affinis eft. Verum quia ab authorum nullo, ne ipfo quidem WiUoughbejo fans perfedc defcriptus
eft, hinc ejus heic dabimus delcriptioneni accuratiorem.
Caput corpus latitudinem habent perpendicularem. Os mediocre eft. Oculi, dentes, fquamx,
&c. ut in prxcedente, comparata funt. Color corporis cano-albefcens, forte in variis varius, ad ventrem,
inter pinnas petäorales ßc ani pinnam, hncis 5 vel 6, transverfis, albidioribus lucidis, utrinque
diftinguicur. Pinna dorfi anterior officulis 6 conflat, quorum z , 5, & 4 prxalta funt, & fupra
membianam inftar Tetx quafi afcendunt. Pinna dorfi altera olficulis conftat 16 mo libus, & prxter morem
longioribus. Pinnx pedorales, albefcentes, ofticulis 19 gaudent. Pinnx ventrales, in unam infundibuliformem
concretx , ofticulis conftant i z . Pinna ani officulis J 6 mollibus & longis. Cauda oblonga, in
extremo fubrotunda, officulis 15 longioribus. Longitudo defcripti eft unciarum i & 7 vel 8 linearum.
N u m . 17. Gobius pinnis ^entralibus disjunäis.
Caput fere quadratum & anterius ab oculis ad os perpendiculariter declive eft : dorfum cum ventre latiufculum
& convexum. Os fatis late diduci poteft, quamvis non profunde incifum fit j labiis autem fac
magnis gaudet. Maxilla fuperior inferiore paiilo longior eft. Oculi, inter fe admodum vicini, in fuprema
capitis parte protuberant. Infra oculos magna datur utrinaue cavitas feu foffula. Aperturx branchiarum
anguftx funt. Unus eft dentium ordo in utraque maxilla. Sc ad fauces duplex utriuque officulum.
Lingua 6c palatum glabra funt. Squamx albx, fubafperx, tam in ipfo capite, quam corpore,
denfe fitx funt. Corpus totum albefcit. Linea lateralis, parum confpicua, fere reda decurrit. Pinna,
dorfi prior ofticulis conftat 8 mollibus, fimplicibusj altera vero ofticulis 13 mollibus itidem ßc in apicc
indiviüs. Ani pinna ofticulis conftat 13 pariter mollibus Ôc indivifis. Pinnx pectorales brachii quid
xmulum habent, & ofticulis firmats ij vel 14, ad dimidiam usque partem fquamis denfe teguntur.
Pinnx ventrales breves, albx, fibi mutuo ad bafm quidem concigux, fed parte inferiore non concretx,
UCÎ
Iff!
zyncn omtrek fchcrp vsn kleine haakjes. Op den rug zyn twee
vinnen, waar van de eerfre niet verre van hec hoofdt at ftaat, en
y graadijes heeft5 dc achterfte zit naar den ftaart toe, en beftaac
uit èen cnk-ide doorn. De borfc-viiinen hebben, als in de vorig
e , b graadtjcs. Ook verfchillen dc buik-vinnen niet van die
der vorige. De aars-vin is aan het uiterfte van het lyf van onderen
geplaatfcjzeer verre van den aars af fcaande,en heeft 7 graadtjcs.
De ftaart loopt rondachtig ten einde,en heeft 14 gi-aadtjes.
Hot ]yt is onbepaald f oneen lang. Deze vifch wordt gevonden
in de rivieren van lirazil en Suriname, in Amerika.
N u m . 14. Pkcojlomus met een gedoomd Ugchaam,
met baardtjes aan den bek, en een enkelde
njin op den rug.
Het hoofdt en gehele lyf zyn overdwars plat. De bek 2it niet
ann dc punt van het hoofdt, maar van ondeien, en heeft aan alle
kanten zeer vele baardtjes. Voor en achter in den bek ziet men
eenige langwerpige en buigzame tanden, als ook ruige beentjes
omtrent het keelgat. Dc oogen zyn middelmatig, en geplaatft
in het bovenlle gedeelte van het hoofdt. De kieuwen-openingen
z y n zeer klein. Het lyf is donker witachtig, bedekt met zeer
harde benige blaadt'ies, die in vier of meer ryen dus gcfchikt zyn,
dat de ry van den rug en van den buik glad en plat is, maar dc
ryen,dielangsdezvden lopen, in het midden eenige zeer fcherpe,
en achterwaarts gekeerde dorens uitfleken, waardoor het komt,
dat deze vifch van voren hoekig wordt. Het hooftk zelf is met
harde bliudtjcs,dic echter byna glad zyn,gedekt. De rug heeft
maar een vin,di e 8 graadtjes heeft: want in deze foort vindt men
de twede vin kort. De borrt-vi nnen hebben 7 gmadtjes; de buikvinnen
6 , waar van het ecrlle het -.illerlangfte is. De aars-vin
ibiat verre van den aars af, en heeft 6 graadtjes , waai* van liet
c c r l k ongcfpletcn is. Dc gegaffelde ftaart heeft i z langer graadt
j e s , waar van het bovenfte als met een draadt uitloopt , die in
volwaffene byna 4 oneen lang is. De lengte, van de inuit af toe
aan het einde van het draac^chtige ftaart-graadtje, haalt fchier
12. oneen.
N u zullen w y eenige foorten van het geflacht van deu Gobius,
oïGoveketi'y voorftellen.
N u m . 15. Ziuart gemengelde Gobius, hebbende de
tnjjede rug-^in met i 4 graadtjes nioorzien.
Ariftoteles noemt hem in zyne Hiß. Jn. Lih.II, cap. 17J Lib.
V I , cap. 13} Lib. VIII., cap. i , i j , 19; Lib. IX, cap.z, 37,
z o ook Athenarus Deipn. Lib. VII, pag. 50p, en Oppianus
Lib. I, pag. m. 75 Lib. //, pag. 4<5. Maar Ovidius Naib,
Hal. VS. I I«, en Martialis, Epigr. Lib. XIJI, 88, noemen
hem Gobius. Columella, Lib. VIII, cap. 17, cn Juvenalis, Satyr.
//, 4 , geven hem den naam van Gobio: zo ook Plinius,
H. N. Lib. IX, cap. f7. Paulus Jovius, van de Romeinfche viffchen
cap. i i , pag. po, noemt hem GobiocÄGobim. Salvianus,
pag.ti^b, noemt hem Zee-Gobius-, cn Rondelet , Lib. VI, cap.
1 7 , pag. aoo, met Gesnerus, pag. j p f , 4ÖP, zivarte Gohio. By
den zelven Gcfnerus, fol. 6 b, in de Duitfche druk, en by AIdrovandus,
Lib. I, cap. 20, pag. i / j , als ook by Willoughby,
pag. ioö, draagt hy den naam v;m znuartt Gobius. Schooneveld,
pag. 3Ö, noemt hem zwarte Gobius, of Gobio-, Rajus, pag.j6,
Z'warle Zee-Gobius. Charleton, pag. i j f , Zee-Gobius, Gobio, of
Cobio. By de Vcneciancn wordt hy genaamt Go of Gogel: by de
Gcnuezen Zoleio, cn by die van Cornwal l , in Engclandt , Rockfish,
o^ Sea Gudgeon.
Hec hoofdt is in zyncn omtrek byna rondachtijg: het overige
l y f naar den waterpas breed: de bek wyd, en de kakebenen zyn
even lang, en hebben lippen. Bclialven de neusgaten -ziet men
op het hoofdt nog eenige vaten of gaatjes open liaan. De oogen
ftaan digt byeen, en worden met het gemene hoofdvel bedekt.
In beide de kakebenen zitten verfcheide ryen van tanden,cn daarenboven
nog getai.de beentjes omtrent het keelgat. De fchubbcn
zyn matig groot, rondachtig en ruig. Dc verw is zwarta
c h t i g , e n met eeniee ftrepen gemengeld. Op den rug zyn twee
v^nncn, waar van (ïc eerfte rt grandtjes, die wat llyf zyn, heeft:
de twede is hogcrr cn langer, hebbende «4 o f j f zachte en aan de
punt getakte graadtjes. De brede borft-vinnen hebben ip of 20
gi-aadtjes. De buik-vinnen zyn tot een enkelde vin,di e eenigzins
naar een trechter gelykt,zamengcgrocit,en hebben l i graadtjes,
waar van de twee voorltekort, en de overige na vervolg langer
en rterk getakt zyn. De aars-vin heeft i j of 14 zachte en getakte
graadtjes. De gevlakte ftaart loopt rondachtig ten einde.
D e z e vifch is 4 oneen en f of 6 linien lang.
N u m . \C. J'fltachtige Gobius, metzeer
e en
horßeJachrige graadtjes aan de eerße rug-'vin.
D i t is de derde Gobius van Salvianus, en wordt te Rome Jozo
genaamt. MilTchien is het de 'witte Gobius van Rondelet, volgens
Willougliby pag. 207. Trouwens hy komt daar veel mede
overeen. Maar wyl tot nog toe van geen eenen fchryver, ja
zelfs dc Hr. Wi l loughby niec uitgezondert, een goede bcfchiyv
i n g d.iar van is gegeven, zo zullen wy zulks met naauwkcurigheit
zoeken te doen.
Het hoofdt en lyf zyn waterpns breed j de bek is mat igj de
o o g e n , tanden, fchubben, enz. zyn even zo, als in de vooi^aandcVoort.
De verw is uit den gryzen witachtig, doch miHchien
b y alle niet eveneens} aan den buik, tuffchen de borft- en aarsv
i n , lopen aan weerkanten f of 6 witter en glanzige dwarsftrepen.
De eerfte rug-vin heeft 8 graadtjes, waar van het i , 3 en
Tom. I I I ,
4 zeer hoog zyn,en boven hun vlies als een borfte!uitfteken. Dc
twede rug-vin heeft l ö graadtjes, die zacht en ongemeen lang
zyn. De witachtige borft-vinnen hebben ip graadtjes. De
buik-vinnen zyn tot een enkelde trechtersgewyze vin aan een
g e g r o c i t , en hebben 12 graadtjes. De aars-vin heef j 6 zachte
en lange graadtjes. De lange ftaart lonpt rondachtig ten einde,
en heett i f laoger graadtjes. Deze vifch is 2 oneen en 7 of 8 linien
lang.
N u m . 17. Gobius met 'van een gefcheidene
huik-'vinmn.
Het hoofdt is fchier vierkantig, en loopt van voren van de oogen
tot den bek toe waterpas ftyl afj de rug en buik zyn breed
en verheven. De bek gaapt vry w yd, hoewel dc opening niec
diep ingefneden is; maar hy heeft vry grote lippen. Het bovcnftc
kakebeen is een weinig langer als het onaerfte. De oogen
ftaan digt byeen, en puilen op het bovenfte gedeelte des hoofds
uit. Onder de oogen is aan weêrkanten ecne grote holte, of
froevc. De openingen der kieuwen zyn naauw. In beide de kaebenen
is maar een ry tanden, en aan weerkanten van het keelgat
een dubbeld beentje. De tong en het verhemelte zyn glad.
Z o wel het hoofdt als het lyf ziet men met wi t te, ruignchtige,
fchubben digt bedekt. Hec gehele ly f is wi tacht ig. De zyftrccp
is kwalyk te bekennen, en loopt fchier regt uit. De eerfte rugvin
heeft 8 zachte, enkelde, graadtjes > de twede i j , die ook
zacht en aan het einde niet gefpleten zvn. De aars-vin heeft insgelyks
i} zachte en ongefplctene graadtjes. De borft-vinnen gclyken
wel wat naar een arm, hebben of 14 graadtjes, en zyn
tot op de helft toe digt met fchubben bedekt. De Suik-viniien
zyn kort , wit, cn onder aan den voet malkander wel rakende,
maar echter niet zamcngegroeit, als in de voorgaande ; ieder
Z he e f t
j, .,.
i