I
io8 KE R U M NATURALIUM
N u m . 6. Gymnotus nigricmis ; capite pJagiopkteo ; cauda curla , ohtufa:
virtutc Torpedo.
P i s c em hunc ad Gymnoti genus pertinere & dorfi nuditas fatis oflendit & cauda? attenuatio : at a fpeciebus
Tabula x x x i i . exhibicis dilcrepare, fuoque in genere fingularem efle, facile intelliget, qui
c u m prioribus contulerir. Deprompfi cum ex l l iefauro Rerum Naturaliura , qui ad ufus publicos AcademicE
Lugduno - Batavoe cum maxime colligitur, novis indies accefTionibus léetiOTime augefcens.
D o n o autem datus efî: ab AmpIifTimo Viro s ' G r a v e s a n d e , colonits Belgamm American®, cui
Eßc(]ueho nomen eft, Pra^feifto, qui pro laudabili fuamunificentia, inter plurimosalios illius regioni s pisc
e s oppido raros, irtum quoque transmifit, adjunftisque literis teftatus e f t , v ivum, fi contreäatur, fim
i l em prorfus vim narcoticam exferere, ftuporemque inducere, ac Torpedinem Piscem. Quod quid
em eo iane mirabilius e l t , quum, fi utriusquc genus fpeCles, toto cccio aker ab alcero discrepec.
Caput plagioplateum, antror(um cum infigni latitudine veluci prefTuIum, ri6lu perquam modico aperitur.
Maxilla? squales : minuci in utraque dentes, taélu magis, quamvifu, discernendi. Oculorum
nulla fere invenias vefligia : curiofius tamen inquirenti haud procul ab ore pofiti comparent quam
minutifliïmi. Branchioe parum patulce funt. Statim pone eas pinnoe peftorales, pro piscis magnitudine
p e r p a r v oe , molles, ambitu rotundato , extant, vix quatuor linea? lat», at 30 tamen oiïiculis finguioî
firmatoe. Dorfum convexum, crafTum , bene fartum , glabrum & oequale, ne notam quidem alicujus
pinna) exhibet. Linea lateralis, utrinque dorfb proxima , a capita ad extremam usque caudam
decurrit. Cauda, ex corpore attenuato nascens, in extremum définit obtufius, nec, uti in congen
e r i b u s , fiibulam protendit. Pinna unica, ad ventris initium exorta, per univerfâm deinceps animantis
longitudinem , non interrupta officulorum fèrie, ad finem usque caudoe exporrigitur, obtufb
hujus extremo velut circumflexa. Tota autem mollis efl:, nufpiam rigentibus firmata officulis, ejusd
em fere ubique latitudinis, nifi quod paulum ampl ietur, qua corpus in caudam gracilescere incipit.
C e t e r u m nec deeft membranacea i la appendi x , fupra in aliis G ymno t i fpeciebus delcripta, quoe vent
r em inter arque longiffimam ejus pinnam medi a decurrens pro hujus b a f i a c fulcimento eflèvidetur. Inde
& prona piscis facies e x craflb dorfô paullatim verfîjs fimbriam pinnamque fùam convergens utcunque
cultri fimilitudinem exprimit. Numerum officulorum pinnïe inire ob mollitiem difficillimum e f t ; quum
ad 3 3 0 usque procedat. Cutis glabra eft , fine fquamis, plurimis tamen pertufa porul is, coloris cinereo
nigricantis. Diceres maculatum aut variegatum aliquid interlucere : fed dubium , anne nativ
u m fit, an attritui debeatur. Longitude eft 21 unciarum : latiiudo maxima ad extremitatem usque
pinn® ventralis 2 lineas fupra 2 uncias exoequat : crafiities dorfi eft i uncis ac 2 linearum. Capitis
iatKudo duabus unciis aliquanco major eft.
S u f f i -
Niim. 6. Ssartagtige Blootruggemet een duwSpldt
hoofd 5 cn een korten Jlompcn Jlaart; 'oan
kragi met den vijcb Torpedo overeenhmende.
Dat deeze vifcli tot het geflagc der Bhosruggen behoort, toont
de blootheid van den rug, eii het fmal loeloopen van den flaart
genoegzaam aan; doch dac hy van die foorten, die op het twee
en dcrLigfle Tafereel vertoont zyn , verfchilt, en in zyn foorc
byzondsr is, zai icmant, die den zelve met de voorgaande verg
c l y k t , zeer ügc ontwaar worden. Ik hebbe den zelve ontleent
uit het kabinet der natuurlyke dingen , dat cot openbaar gebruik
v o o r 's Lands Hoogefchool te Leyden met veel vlyt verzaameld
word , en door nieuwigheeden, die 'er daagelyks bykoomen ,
zeer Juifleryk toeneemt. Daar aan is hy vereert van den Weledelen
Heer s 'GR AVES A ND E, die in America over de Nederlandfche
Volkplanting FJfequebo het gezag voert, en naar zyne
pryzenswaardige Edelmoedigheid den zelve onder zeer veele andere
, zeer zeldzaame, vi/Tchen van dat Land heeft overgezonden
, in bygevoegde letteren getuigende , dat, indien de zelve
leevend behandelt wort, hy een gelyke loommaakende kragt,
ocfFent, en niet mindere dofheid aanbrengd , als de Torpedo :
'c geen des te verwonderlyker is, om dat, als men ze beyden,
yder in hun gefiacht, befchouwt, de een van den ander hemels
breette verfchilt. Het hoofd, dat dwars plat, en naar vooren
in de breette als plat gedrukt is, heeft aan den bek eene zeer maatiae
openirig. De kaakebeenderen zyn gelyk; in byde Haan
kleine tanrjes, die men eer door het g e v o e l , dan door het gez
i g t , ondcrfcheidt. Men vind byna geen bewys van de oogen :
egcer word een naauwkeurig onderzoeker dezelve g ewa a r , niet ver
van dun mond ftaande, en zeer kleyn zynde. De kieuwen hebben
ee;ie kisyne opening. Even agter dezelve ftaan de borftvinoen ,
die naar de grootte van den vifch zeer klein, en zagt zyn , en
eenen ronden omtrek hebben ^ dezelve zyn naauwlyks vier liniën
b r e e t , egcer is yder door 30 graadcjes ondcrftut. De mg is ronda
g t i g , dik, wel gevoed, glad en gelyk, en vertoont zelvs geen
kenmerk van een vin. De zyftreep, die aan byde kanten zeer
na aan den rug is, Joopt van het hoofd af tot het einde van den
ftaart. De ftaart, die als met het fmaller worden van hec lighaam
ontgint, eindigt flomper, en loopt niec priemsgewyze ten
e i n d e , als in de andere foorten van dit geflacht. Daar is eene
v i n , die aan het begin van den buik ontftaat, en langs de geheele
lengte van dit dier, onafgebrooken tot het einde van den Iharc
z i g üitdrekt, en aan deszelvs Homp einde zïg als ombuigt. Zy is
geheel zagt, nergens door flyve graadtjes onderflut , en byna
overai eeven breet; egter wort zy een weinig breeder, daar hec
l y f zig in den flaart begint te verdunnen. Verders ontbreekt
hier ook dat vliezig aanhangfel niet , dat wy booven in de andere
fuorten der Bloorruggen reeds befchrceven hebben ; hec zelve
loopt midden tuITen den buik en deszelvs zeer lange vin , en
fdiync aan deeze tot flut en ftcun te vertrekken. Daar door
heeft de vifch , van zyn dikken rug naar des zelvs boordfel
en vin allengsjes faamenloopende, mede eenigfins de gedaante
van een mes. Het getal dier vingraadtjes op te neemen is om
derzeiver zagtheid zeer moeyelyk , hec loopt wel op 330 uit.
D e huid is glad , en zonder fduibben, dog egcer met zeer veele
kleyne gaatjes doprboord , cn van couleur asverwig fwart.
Men zou zeggen dac 'er eenige vlekken of verandering van cou-
Icuren tuffcnlcheen , dog het is twyfclagtig , of dit aangebooren
, dan of het door vryving veroorzaakt zy. De lengte van
den vifch is 21 duimen : de grootrte breette van den rug af coc
aan den buitenften rand van de buikvin 2 duimen , en 2 liniën:
de dikte van den ru{^ een duim cn 2 linien : hec hoofd is iets
breeder ais iwcc duimen.
Die
T H E S A U R U S. icS «
S u f f i c e r e ifthoec poterant pro Autoris inftituto. Verum occurrit in Ejusdem fplendidiffimo
m u f e o pifcis oppido Angularis, ab Artedio quidem Gener. pifcium pag. 25. memoratus, nec<le£T3-
ptus tamen, cujus quoque hiftoriam in manufcriptis Artedianis, quaa ad mufeum Sebanum (pédant,
nequaquam invenîre Ücuit. Isigitur tametfi interea temporis, induftria Confultifiimi L . T . Grcaiov
i i M u f IchthyoJog. T om. I. n. 32. pag. 12. defcriptus atque adje£la icone publice exhibitus fuerit;
q u um tamen Autori noftro proprius fit j vindicari omnino atque au6larii loco fupcraddi mcretur: &
m a g i s €tiam ideo, quia haud pauca fuperlunt de eodem dicenda, notatu dignifTima, quccin modo laaa-
<lato opere Gronoviano non attinguntur. Quin forte diverlâ liujus generi s ipecies e f t , quam hie eshibemus
j nifi mavelis in fexu ponere difterenticB rationera.
N u m . 7, ^nablepSy lincis quatuor longitiidimlihm ad utrumque Jam-, procejß
inbukto ad pinnam ani.
A m e r i c a incola hie pifcis in aquis Surinam! & Efîêquebo mvenîtur. Tncertum tamen, duices as
falfas aquas habitet. Inter recentiores oeque ac veteres Ichthyographos nemo eft, ejus qui in fcr^ptis
fuis ante Artedium mentionem fecerit. Hie autem, ut primum in mu(eo Sebano confpexit., exarain
a v i t q u e , ad Malacopterygios in opere fùo Ichthyologico retulit, ac fingulare genus pro eodem codftituit,
nomenque pilci dedit pro more fuo appropriatum, a fingulari oculorum fitu, ^uo pifcis ifts
a ceteris fêfèdi f t ingui t , petitum.
C o r p u s , inde a capite ad pinnam usque dorfalem, plagioplateum, paullatim teretem deinceps forraam
induit; dorfô tamen magis in planum depreftb, quam ventre, cujus major aliqua convexitas eft.
Squamoe, univerfum corpus tegèntes, per cervicem ad labia oris usque, inque ipfa branchiarum operc
u a fefe diffundunt. Capitis vertex, utcunque introprefllis, utroque latere emictit orbitas duas., -osf
e a s , flirfum extiiberantes, iquamofas, oculis continendis dicatas. Labia, {quamisnuda, acutis deoticulis
inftru6la , vi fuorum mufculoruma pro lubitu pifcis, fub anteriore parte palati recondi poffunt.
P i l c e refupinato diceres e x angulis labiorum minutes propendere duos c irculos, qui tamen, rite exanun
a t i , non funt, nifi laxiores plicoe ejus m emb r ane , qua3 commi f fur am labiorum efFormat. Dorfum ex
f u f c o nigricat: venter ex albido flavefcit: latera, ut huic iliive propius accedunt, alterutrius etiam col
o r e tinguntur, infuperque quatuor rnonftrant lineas,'nigrefcentes, qu» a pe6tore, fecundum pile»
l o n g i t u d i n e m , parallelo dudtu ad caudam usque p rotenfe, hujus in radice evanefcunt. Caput fupeme
f u f c u m , ad latera ex flavo refplendet. Oculi, ex flavo nitentibus globulis fimiles, orbitis faturate
f u f c i s infident. Pinnae omnes fufci funt coloris, ad extrema utcunque dilutioris. Linea lateralis nulla.
Pinnae feptem numerantur ; una dorfalis; pectorales duoe; duoe ventrales ; pro pinna ani proceftus
t u b i f o r m i s , ac denique cauda pinnata. Dorfi pinna, ab occipite quatuor unciarum intervallo diffita^
caudas hinc multo, quam capiti, propior, officulis conftat feptem, primo fimplice, reliquis ramofis-
P e f t o r a l e s pinnse, fefqui lineoe diftantia ab operculis oriundas, grandes, ofQculorum funt 22^ prima
£ X c e p t o , ramofbrum. Pinnse ventrales, in media fere pifcis longitudine fitoe, fèx gaudent ofïïculis,
<luoruraprius f implexj cetera divifa. Pinna ani, tribus inftruäa olTiculisj indivifis, aculeatis, obloag
o .
Dit Iconde genoeg zyn volgens het bedek van den Schryver.
Maar men vond in deszelfs uitmuntend vis kabinet eencn zeer
zonderlingen vis, die door Arcedius in zyne gedachten der visfen
wel aangehaald , maar niec befchreeven is, en wiens bef
c h r y v i n g e ook in de handfchriften van Artedius, die tot het kabinet
van Seba betrekkelyk zyn, geenzints te vinden waren. Al
fchoon nu deze vis ondertuilchen door den vlyt van den zeer
feleorden Heer.L. T. Gronovius in zyn Muftgum ichthyologicumt
om.'I. n. 32. pag. 12. befchreeven en door hec bygevoeg'de afbeeldzel
aan -'c gemeen medegedeeit is; zal het evenwel de pyne
waard zyn, denzelven alhier, by \vyze van eene toegift, voor te
ftellen, en voor den Heer Seba^ die zekerlyk het eerfle recht van
eigendom daarop heeft, te naaften: en zulks wel des te meer, dewyl
nog verfcheyde merkwaardige dingen over denzelven te zeggen
zyn, dewelke in het zoo evengemelde werk van den Fleer
Gronovius niec zyn aangeraakt. En mogelyk is de v is, welken
w y thans opgeven, een verfchtllend zoort van dit gefiachc; ten
z y men den grond van 'c onderfchc-yd liever in de verfcheydenh
d d yanide kunne wilde zoeken.
Num.' 7. Anabkps of Hooghker met vier langiverpigejlreepen
aan elke zyde en een uitjleckende
buis by den Jars<üin.
Dezen vis vind men in America in de wateren van Surinamen
en EfTecjuebo. Het is nogtans onzeker o f hy zich in zoete of zout
e wateren onthoud. Onder de oude en nieuwe Visbefchryvers,
is 'er niemand die voor Artedius daar van gewag gemaakt heeft.
D e z e , naa denzelven voor 't eerfi: in het kabinet van Seba gezien,
c n onderzogt te hebben, heeft hem in zyn werk over de viffen onder
de Weekvinnigen gebragt, en naa zyne wyzeeenen naam geg
e v e n , die genoomen was van de zonderlinge gcfteldheid der oog
e n , waar door die vis zig van anderen onderfcheid.
Hec lighaam is van hec hoofd (oc aan de rugvin van boven ne-
3er plataditig , en vervolgens Tcrygtl iylangzaamerhand eerte langwerpig
ronde gedaante, de rug nogtans wat platter zynde dan de
b u i k , welke meer uttpuyiend rond is; de fchubben, die het geheele
lighaam dekken , gaan over de nek tot aan de lippen van den
b e k , jaa zelfs tot aan de kuwendekzel s toe. Het hoofd boten qp
cenigzints ingedoken, heefc van weerskanten twee beenachtige,
naa boven uitpuilende e n fchobachtige holen, die de oogen in .zich
bevatten: de lippen zonder fchubbens, met fdierpe tandjes voorzien
, kunnen door de kracht van hunne rfiufculen naa goedvindea
van de vis, onder het voorfte gedeelte van 't Gehemelte ingetrokken
worden. Als de vis o p de rug lêgt, zou men zeggen, dac uic
de hoeken van de lippen twee kleine baardjes neèrhangen, die
echter wel befchouwd zynde, niets anders zyn als ruime vouwea
van het vlies, dat de lippen vereenigd. De rug is bruinachtig
z w a r t ; de buik geel uit den Witten; dezydcn, naa maaien dat-ay
dichc by dc rug of de buik zyn , neemen de koleur van eén van
beiden aan, en hebben daar en boven vier zwartachtige ftreepen,
die van de borH: af naa de langte van de vis, toe aan de-üaan,
e v e n w y d i g lopende, omtrent het begin van den ftaart verdwynen.
Hec Hoofd, van boven bruin, word aan de zyderi geeladiiig-va«
koleur; de oogen gelyken naa geel blinkende bolletjes, en zitten in
hunne rohc'e kafièn, die donker bruin zyn. Alle de vinnen zj' a
bruin, dog \Vat lichter aan dc randen. Geene zy-linie. "ZeveB
vinnen in getal: ééne rugvin, twee borftvinnen , twee buikvinnen
i in plaats van den"aarsvin is een buisachtig uitflek, e«
eindelyk de ftaart-vin. De rugvin is vier oneen verre van lat
agterhooft geplaatft en dus veel naader aan de ftaart als aan het
h o o f d , beftaande uit zeven graatjes, wier eerfi:e enkék, maar de
volgende in takjes gefpleeten zyn. De borft-vinnen zyn anderhalv
e linie van de opening der iruwen afgeplaaifl; z y z y n groot, met
tweeëntwintig graatjes, alle getakt, uitgezonderd het eerfte. ' D e
buikvinnen , byna in het midden van de lengte der vis geplaatfl,
hebben zes graatjes, waar van het eerfte enkeld, de volgendegeipleecen
zyn. Den aarsvin heefc drie graatjes, die onverdeeld oi
D d 3 pw u -
li. .|[;.:i'l
r I.
?