6 KE R U M NATURALIUM
Pifcibus nacivus ipfis eft & proprius. Siqu.indo contredatimr, ilico fuccum hunc dimictunt, aiit potius
cj-iculanmr per emirTarium quodclam, fub collo, iiiftar coriace^E cujasdam tibix utricularis, confpicimm,
ficque aquam dénigrant & turbidam reddunt, ut mox in fundum fefe recipiemes wizx Inx conlu ant. Sic
adorandus Creator animantium cuivis, modo mirabili,arma fuppeditavit vita: tuenda: neceffana. Vocanc
autem Ang;li nigrum huncce fuccum five atramentum. Atramentum Indicum.quod ex Japonia &
Suiahucpervenit,ex hocce Cucco Sepix, copiotè colle£to, exficcato, cum alus quibusdam remillo, conhcitur
dum nitidos in modulos immilTus, variis licerarum Japanicarum & Smenfium chara6tcnbus partim
auro, partim art^ento obdut e , elaboratus, no ft ras ad eras defertur in ukm Pj^oria:, aliarumque
artmm Germanis W atramentum Toefch audit. Scrviunt ergo vel iftha:c enam animantia Homim,
quamvis apud nos baud adeo mukum cognita. Aliis vero haud paucis in locis fercula mde lapida parantur.
Sunt inter veteres Zoographos, qui PO/^^ÖJ, Sepias y ôcLoligines, ad unum referunt genus : at fané
cuilibec peculiare competic, iterum in varias abiens fpecies, ut hacce Tabula demonftramus. Tota
ha'c<Tens, omnesque ejus fpecies, ex ovis genetanmr, quir matres, prxmeditaro velun cum_ conhho,
planus frutidbusve marinis, ramofis & lignofis, norunt adfigere, primo qindem flaventibus pi(is fimilia,
parte antica acuminata, pollmodum vero fenfim increfcentia in räcemi magnitudinem, iniiu que nigrum
acquirentia colorem, dum Marcs forte fuo illa atramento inftciunc, uti ladlibus Pilces ova fo^mcllarum
imprx^^nant. Quousque hcec infecT;io nondum concigit, ovula dilute flavi manent coloris, ovisque avium
lïmilia^parvum continent vicellum , albumini inclulum, itidem tunica crailiulcula veftito : at nigrefcentia
fiiam teftantur foecunditatem , & quinto decuiio poft die foetus excludunt parentibus forma pares, quos
e t i a m b i , excubiis tamdiu circa ovula adis, prx-ftolantur, exclufosque tuentur contra pra:donum ipfis
inhiantium uijurias. Ita Animantium quodvis fua: follicitam gerit curam fobolis. Quis infinitam exhauriat
fummi Conditoris potcntiam & fipientiam, tot tamque immenû per prodigia fefe ubique manifeftantcm
?
Figurarum Explicatio.
N u m . I. Sepiam deliniat Marem, i maximis fieckhus.
Dimidiam fane implet Tabulam ejusmodi grandiorem. Caput, Feiini oemulum, binos monftrat oculos,
admodum protubérantes, panter Felinos, aut veluti Afelli minoris. Collum, five jugulum , cundis
eft molle, oifibus aut cartilaginea materie carens, nerveis (altem tendinibus, ad pe6tus &: dorfum protenfis,
devmaium. Prscipua, quibus fe defendunt Sepice, arma funt oäo flagella exporreda, papillis
fudricibus inftruda, iis, qu;e majoribus in Polypis dantur, fimilia, Stella: marina: expanfionem referential
horum in medio ci reu are pacec foramen, nigricante & incurvo, Pfitraci velut, roftro donamm,
uti jam fupra memoravimus. Porro flagella ifth^c radiata, à radice fua usque vertus acuminatum apii
i , prominulis fcacent papillis fugentibus, quarum nulla ufus expers eft. Circa flagellorum radicem,
a hxc cralfiflima funt , papilla: pariter grandiores cernuntur, fenfim vero minores, prout ad illorum
cem
qua
apices properant. Sub capice, inter bina inferiora brachia, bini dantur tcndines, vel tubi velun fudokomt.
Deze zwarte flof laten zy vallen, of liever zy fpuiten de
zelve uit de pyp, die zich onder hunnen hals in de gedaante van
ccii leeie zakpyp vertoont , na dut zy aangeraakt wordt , en malten
dus hcc water zwart en t roebel , om naar den grondt te kunnen
f c h i e t e n , t o t behoudenis van hun leven. Zo wonderbaarlyk heeft
dc grot e Schepper in ieder fchepfel eene eigenfchap gelegt om
z y n leven te oewaren. Deze zwarte ilof wordt van de Engelfchcn
Black of inkt genoenit. Dc zwarte Oort-Indifche mkt
wordt ons uit Japan en Sinn mede gcbragt , daar zy het uit dezen
Blackvifch in menigte weten te vergaderen en ui tdrogen, nevens
eenige andere bymengfelen in formen zeer netjes met karakteis
van Japanfche en Sineciche letccren en figuren uitgewerkt, waar
van eenige _
lande g e r agt voor de tekenaars van
liefhebbers. (De Duitfchen noemen het ook Toefch.) Dus zyn
deze hier . t e lande weinig bekende dieren nog dienllig voor
dentnenfch. Op vele plaatfen wordt deze vifch voor aangename
verguld, en andere verzilvert zyn, wordende hier te
' de fchilderkunft en andere
fpyze bereid, Verfcheide oude fchryvers maken een geflacht
v:m de Folypus, Sepia en Loltgo, dat in 't tegendeel ieder een geflacht
op zich zelf is, en ieder in byfoorten bcftaat, gelyk wy in
plaat vertonen. Alle deze foortcn en byfoorten woi'den uit eier
e n voortgeteelt, die zy met een wys beleid: weten vaft te hecht
e n aan eenige ftriiik- ofzeegewaiTen, die takkig en houtachtig
zyn. Zy zyn in 't begin als een geel erretje, van voren puntig,
cn groejen mee d?n tydc groter, gelyk een bos of tros druiven,
Avordende allengskens zwart door het aanfpuiten van hunne zwart
e llofFe , gelylc de vifTchen hunne hom over de kuit. Voor
daar omtrent by hunne eieren houden, tot dat zy ui tkomen, en
befchermen de zelve voor andere rovers, die daar op aazen. Zo
draagt ieder fchepfel zorg voor zyne jongen, ieder naar zynen
aardt. Wie kan de grote almacht en wys heit Gods doorgronden
in alle zyne diepe wonderwerken, die zo veel en onnalpeurlyk
zyn ?
Uitlegging der Figuren.
N u m . I. Wy qjerheelden hier een der grootjie
Joort n)an Sepia 5 het mannetje.
Hcc beflant dc helft van een grote plaat. Het hoofdt gelykt
naar een Kaïtckop, en heeft twee grote, uitpuilende, oogen,
^flyk de katten, of fchelvilfchcn. Zy hebben alle een flappen
lals, of nek , die zonder harde of kraakbenen door zcenuwachtige
pecz'-n zich aan den rug cn de borll: verfpreiden, vaft gehecht
zyn. Hare voornaamfte tegenweer bellaat in acht uititekcnde
ftralcn,met zuigers, gelyk eenige grote Polypuflen, van gedaant
e der Zeeflerren, waar aan in 't midden eene ronde opening is,
en een kromme zwarte bek, gelyk wy reeds gezegt hebben, van
gedaante als die der Papegaaien. Verder zyn dc uitbreidende
Itralcn van boven af, naar het puntige uiteinde, vol met uitpuilende
zuigers, gelyk tepels, bezet, waar van ieder zyn dicnft
doedt. Van omtrent het boveneindt af, uit het midden, daar
dat de eiertjes bcfproeit zyn, blyven zy licht-geel, met een klein de ftralcn het dikll zyn, vallen de zuigers het grootft
d o o j e r t j e , a l s vo^el-ciertjeSjdaar 't wit om heen zit, mcteendikkc
huidc bekleed, en als zy zwait worden, is het een teken, dat
zy vruchtbaar zyn, en op den vyfcienden dag daar aan de jongen
u i t k o m e n , in de zelve gedaamc als dc ouden, die hunne wacht
de puntige uiteinden 'worden zy kleiner. Van onderen aan 't
h o o f d t , t u f l ' c h e n d e t w e e onderfte fter-ftralen,vertonen zich twep
zuigpeezen, ieder omtrent eene halve el lang, die heel zacht eti
flap zyn, van binnen hol , gelyk eea ubaJcspyp: aan dc uiteinden