aliunde fpecies appareret. Præclarè & appofitè ad rem noftram Theodoretus in Præfatione
,, hiftoriæ fandorum Patrum : Narrando autem procedet oratio, non utens legibus encomio-
•• rum,fed pauca quxdam verè referens. Rogo autem qui in hanc religiofam inciderint hi-
-• » ftoriam, feu formam Monafticæ exercitatioms, ( vocct enim quis hoc * corpus ut voluerit) ne
* „ us quæ dicuntur minus credant, fi quid audient quod eorum vires fuperet, nec ex fe il-
„ lorum virtutem metiantur ; fed apertè fciant quod piorum animis Deus defuper metitur
.. donafandiffimi Spiritus', & majora largitur perfedioribus. Hæc autem à me didafunt
, .. ad eos qui in rérum divinarum myfteriis non funt admodum accurate initiati : myftæ enim
„ adytorum Spiritus fciunt gloriam Spiritus, & quænam per homines in hominibus faciat
Æ miracula, attrahens incredulos ad Dei cognitionem. Qui autem non efi crediturus iis quæ
„ à me dicenda funt,clarum eft eum ne iis quidem credere tamquam drisqux per Mofen
& Jefum & Eliam S i Elifæum fada funt, habere autem etiam pro fabulis miracula quæ
, „ fada funt à fandis Apoftolis. Sin autem ilia elfe vera teftatur, hæc quoque credat elle à
falfo aliéna. Quæ enim in illis. operata eft gratia , ea per illos quoque fecit ea quæ fecit,
k „ Perennis enim gratia & eos qui digni funt eligens, vcluti per quofdam falientes per hos effu-
» ditfluentafuæ operationis. Ex iis autem quæ funt dicenda, ipfe quidem vidi nonnullarquæ
. i i autem non vidi, audivi ab illis qui vidèrent, viris virtutis amantibus, S i qui digni funt ha-
» biti ut & eos vidèrent, Si eorum dodrinâ fruerentur. Evangelicæ autem dodrinæ fcriptores
- .. fide digni non folùm funt Matthæus'& Johannes, magni & primiinEvangeliftis,quiDo-
.. mini vidêre miracula : fed etiam Lucas S i Marcus', quos qui ab initio vidèrent, & fuerunt
.. Verbi miniftri, non folùm quæ paffus eft,&quæ fecit Dominus, fed ta etiam quæ per-
,, petuo docuit, accuratè edocuerunt. Etenim cùm non vidiffet ipfe beams Lucas, in prin-
„ cipio operis dicit fe ea narrare de quibus certior faduseft. Nos ergo etfi audiamus eum
« non vidiffe ea quæ narrat, fed hanc dodrinam accepiffe ab aliis, non minus ei & Marco
» credimus quàm Mattheo & Johanni. Uterque enim eft in narrando fide dignus, ut qui
» didicerit ab eis qui videront. Nos itaque aha quidem narrabimus, ut quæ a nobis vifa
•> funt, alia autem ut qui crediderimus eis, qui viderant, narrantibus viris, qui illorum vi-
,. t:am funt æmulati. Prolixiori autem de iis ufus fum orationc, dum volo pcriuadcre nie vc-
» ranarraturum. ■ , .
Tertio denique cprtum eft fententiam fandi Patris eamde'm effe in Dialogis, quæ in ceteris
ejus operibus. Frivolum eft enfin quod aiunt,diverfam ,immo contrariam eam qm-
ninoeffe de igné inferni, quem corporeum in Dialogis effe profitetur,fcilicet in I .4 .C. aj.Ver-
ba funt : Si igitur diaboli ejufque Angeli, cùm fint incorporei, corporeofunt igné crucian-
di : quid mirum, fi animæ Sc antequam recipiant corpora, poffint corporea fendre tormen- *BÊÊÈ ta ? Cùm ècontra in 1.15. Moral. * c. 17. apertilfimèdicat ignem gehennæ effe incorporeum;
tmenfcgi- fciliccL exponens ilia verba cap. 10. Job: DetiOrabit eum ignis qui non fitccenditur. Sic enim
tur ignis... „ l0quitur : Miro valde modo paucis verbis expreffus eft gehennæ ignis ; ignis namque cor-
corporcus. _ p0reus ut ejpe vy eatj corporeis indiget foroentis. Qui cùm ncceffe eft ùt fervetur,
>■ per congefta ligna proculdubio nutritur : nec valet nifi fuccenfus effe, S i nifi refotus fub-
■ >■ fiftere. At contra gehennæ ignis cùm fit incorporeus, Sein femiffos reprobos corporaliter
■’ exurat,neç ftudio numano fuccenditur,neclignis nutritur. Sed creatus femel durât inex-
« tinguibilis, S i fuccenfione non indiget, & ardore non caret.Fateor inquibufdam editioni-
bus ita legi, immo &in nonnullis mff. codicibus : verum errorcm effe ofeitantium exferi-
ptorum, S i imperitotum librariorum nemo non judicabit., cum viderit infinitos illos codices
mff. antiquiifimos, & probatiflimos, ex quibus nonnulli à nobis infpedi funt : nimi-
rum in Bibliotheca Vaticana codices mff. Moralium n. 374.575.578. J79 . 581. codex anti-
quiffimuS Bibiiothecæ Barberinæ : alius item mf. codex in folio magno pergameno admo-
■ dum antiquo, qui tempore Alexandri VIL ex Bibliotheca Urbinate Romam advedus eft ;
duo etiam Bibiiothecæ Chifiæ : omnes ifti codices feriptum habent corporeus; S i licèt duo
mff. alii num. 776. &y8o.'habeant incorporeus, manifefto tarnen apparet fyllabam, in , re-
centiore manu fupra adjundam elfe. Sed S i antiqua tranflatio Italica Moralium, édita Flo-
rentiæ ann. i486, fie eam fententiam transfert : ma lo fu o c o d all’ inferno è tutto p e r contrario.
* Apud Theodoritum legitur, -n <n'tfesw**» quod fignificat hoc feriptum, five ut apud Interpretern habetur, hoc opus,
hon verb hoc corpus. In ceteris vetcrum feriptorum locis,*hic aut alibi à Guflanv. laudatis, pro ipfo fponderc minime,
yoluraus.
Imperoche ejfendo egli cofa corporale & Ardendb corporalmente li miferi d a n n a t i, S ic . Hare omnia
fupradida ad me mißt Eminentiff. Catd. Bona, qui ea prx eximia fua erga iitteratos
benignitate recenfere dignatus eft. Eodem modo feriptum habent codices Gallicani Sor-
bonicus 6po, & amplius ann. Cathedralis S. Marias Remenfis 600. annorumj S. Remigii
Remenfis duo 800. & 609-. ann. S. Germani a Pratis 8co. fcrè ann. codex antiquiffimus S i
optima: nota: Ecclefix Bajócenfis, codex Bibliothecae viri clariflimi & eruditiffimi Claudii
Jolii, CantorisParifienfis, 70's. ann. Monaftcrii RegSlis-Montis Ord. Ciftercienfis 6oo.
ann. Bibliothecx Ecclefix Bellovacenfis 700. inn. codices duoS.CorneliiCompendienfis,
alter 800. & amplius ann, alter 309, ann. codex Regius 400. ann. In Bibliotheca Ecclclfie
Carnotenfis 400, ann. In Bibliotheca V. Cl. Emerici Bigotii ,400. annorum. In Monafterio
Cluniacenfi codex feriptus aBertramoMonachojuffu-S. MajoliAbbatis, qui obiit an. 554,
cum prxfuiffet annis 40,
Sed & antiquiorum Scemendatiorem editionum audores ita legiffe conftat. Profero Vene»
tam an. 1480. quas prima cenfetur fuiffe editionum S. Gregorii, ftudió BartholomreiCre-
monenfis Canonici Regularis, in qua fib. ij. cap. 70. legitur, corporeus. Sic in alia Veneta 1496.
InParifienfibus annorum 1497.1718.1711. & aliis, quas ftudio brevitatis omitto,
Eodem quoque modo legerunt qui Gregorii Moralium libros in compendium redege-
runt. Cujufiuodi eft mf. codex Corbeienfis, tempore Adhalardi Abbatis circa an. 770. qui
affervatur in Bibliotheca S. Germani Pratenfis: falicet poft epiftolas numero 74. S. Gregorii
a Paulo DiaconO ad eumdem Adhalardum miffas, habetur liber, cui titulus eft 1 In cip it
E c lo g a q u am feripjit L a th en filiu s B a th , de M o ra lih u s J o b , quas Gregorius fe c it . Ubil. 17. ante
finem ita legitur: Devorabitque eum ignis qui non fuccenditur. Gehennas ignis, cum fit »
corporeus, & in fe miffos reprobos corporaliter exurat, &c. ut apud S. Gregorium, «
Qdo Cluniacenfis Abbas qui floruit an. 940. in Epitome Moralium S. Gregorii c. to, *■
num. i6. fic habet: At contra gehennx ignis cum fit corporeus, &c, .
Garnerus Canonicus Regularis S. Vidoris Parifienfis fub HilduinO Abbate an, 1140.
in opere, quod Gregorianum nominavit, 1. 11. c. 1. eodem plane modo legit quo fupra.
Ita etiam legitur in mf. codice qui affervatur in Bibliotheca Cxlcftinorum Parifiis, & ap-
pellatur Remediarium converforum, quique colleäuseftex di&is fandi Gregorii in Mó-
ralibus. Hie in tertia parte 1. 6. capitul. 7. in titulo fic habet : Quod damnatorum corpo- a
ra fimul & arum as torquebuntur igne corporeo & inextinguibili, 1.17. Moral. In corpo- „
re autem capituli ita legitur : In reprobis quidem per defiderium ardet confcientia, & fo- ,,
xis cruciat ignis gehennas. Qui cum fit Corporeus , & in fe miffos reprobos corporaliter «
exuiät, &c. Ceterum hoc opus fine audoris nomine tribuitür Petro Blefenfi a quibufdam,
nempe in Catalogo mff.codicum Anglix. Pitfxus tarnen in librö de Scriptonbus Anglix
tribuit Petro cuidam Archidiacono Londinenfi paullo recentiori.
Denique ita legendum effe conftat ex Theologorum communi dodrina, qui poft Ma- .
giftrum fententiarum in 4. dift. 70. & S. Thomam in 4. dift. 44. quxft. 1 . artic. 3. afferent
ignem inferni effe corporeum, & duobusmaxime teftimoniis nituntur,nempe S.Au-
guftini & St Gregorii. Et quidem S. Auguftinus. 1.11. de Civitate Dei c. 10. ita loquitur: Cur «
autem non dicamus quamvfi veris, miris tarnenmodisetiamfpiritusincorporeospoffepee-
na corporalis ignis affligi. Et paullo poft: Adhxrebunt ergo fi eis nulla funt corpora fpi- „
ritus deemonum, immo fpiritus dxmones, licèt incorporei corporeis ignibus cruciandi. ,,
Et tandem fic concludit: At veró gchenna ilia corporeus ignis erit, & cremabit corpora „
damnatorum, aut & hominum & deemonum, folida hominum, aërea deemonum, Sic. San- „
dus autem Gregorius, qui a fententia S. Auguftini vix umquam recedit, idem docet duo- «
bus illis locis qux retulimus, nempe 1. 13. Moral, c. 17. & 1. 4. Dialog, c. 19.ubi expreffis istuBemime«
verbis ait ignem. gehennxeffecorpo.reum. Quod autem fit ejus iftadodrina, demonftiat ,t0 V*
luculenter Prudentius Trecenfis Epikopus, qui vivebar circa an. '870. Etenim in refpon-
fione ad Johannen) Scotuin Erigenam fic ait: Prknd hxc reafententia in eo falfitatis argui- “
:tur,quod ignem'illum ab Auguftino carporeuin, a Gregorio incorporeumdkimentitur. «
Nam uterque cum abfque contradidione corporeum oonfitetur. Et quia fuper Augufti- «
no re ipfe faffus es, ipfius fententiam poaerc non neceffarium duximus. Super adlimatio- “
ne auitemGregorii, ne cui da dubium verdat, tametfi paullo fuperius fententiam illius de -
eodem igne in Moralibus pofuerim;US,q.ua eum corporeum fatetur;non ab re tarnen vi-
derer, fi aliam ejus fententiam ex alio ipfius opere ad medium dedueamus. Nam ficut li- •>
Tom. I t . H ij