Ü7& S. Gregorii Regiftri Epiftolarum 940
Eccleffos occurränr, Sc quod did ncfas eft, à cui- A cio, quafi Tub zelo fan£t* Roman* Ecclëfiæ | dc
turis d*monum non abfccdant. Quoniam vcro
omnino Deo noftro h*c difpliccnt , Sc divifas
mentes non poffidet, providcce ut ab his debcant
illicicis falubriter coerceri : nc, quod abfit, non
cis ad crcptionem, fed ad pcenam facri fiat ba-
ptifmatis facramcncum. Si quos igitur violentos,
fi quos adulteros, fi quos fûtes vel aliis pravis a-
ftibus'ftudcrc cognofdcis , Deum dc corum cor-
re&ione placare feftinatc : ut fuper vos flagellum
perfidarum gentium , quod, quantum videmus ,
ad niultarum nationum vindi&am cxcitatum eft,
non inducat : ne fi , quod non credimus, divin* B
ultionis iracundia fcelcratorum fuerit attione
commota, belli peftis interimat quos delinquen-
tes ad re&itudinis viam Dei præcepta non rcyo-
cant. Nccefle eft ergo ut omni ftudio Sc orationc
afltdua ad Rcdemtoris noftri converti mifcricor-
diam feftinemus, ubi tutus omnibus locus eft Sc
magna fccuritas. Nam illic qucmquam folidc
perfiftentem nec periculum contcrit, nec metus
exagitat.
Codicem verb, ficut feripfiftis, prædi&o dile-
ttiffimo filio noftro Candido Prefbytero vobis ofmeis
difpofitionibus murmurarent, diccntes :
Quomoao Ecclcfiam Conftantinopolitanam dif-
ponit comprima*, qui ejus confuetudincm per
omnia fcquitur ? Cui cum diccrem : Quas confiiez
tudincs ejus fequimur i refpondit : Quia b alleluia
did ad Miflas extra Pcntecoftes tempora fccif-
tis ; quia Subdiaconos fpoliatos proccdere , quia
c Kyrie elcifon dici, quia orationcm Dominicain
mox poft canoncm dici ftatuiftis. Cui ego ref-
pondi : quia in nullo corum aliam Ecclefiam fc-
cuti fumus.
Nam ut alleluia hîc diceretur, de Jerofoly-
morum Ecclcfia ex beati Hieronymi traditione
tempore beat* memori* Damafi Pap* traditur
traârum : Sc ideo magis d in hac re illam confuc-
tudincm amputavimus, qu* hîc à Gr*cis fuerat
tradita.
Subdiaconos autem ut fpoliatos procedere fa-
cerem, an tiqua confuetudo Ecclefi* fuit, « Sed
placuit cuidam noftro Pontifici, nefcio cui, qui
eos veftitos procedere pr*ccpit. Nam veftr* Ecclefi*
numquid traditionem à Gr*cis acceperunt?
Unde habent ergo hodic ut Subdiaconi f lineis
ferendum tranfmittimus : quia boni veftri ftudii C in tunicis procédant, nifi quia hoc à matre fua
effe participes feftinamus. Omnipotcns Dcus fua Romana Ecclcfia pcrccpcrunt ?
vos prote&ione euftodiat, atque à perfidis genti-
bus regnum veftrum fui brachii extenfione de-
fendat, vofque poft longa annorum curricula ad
: gaudia *tcrna perducat. k Data menfe O&obris,
Indi&ione prima.
E P I S T O t A XII.
Ad Johannem Syracufanum Epifcopura.
Se ( ut e/utrebantur nonnullt ) in ordinandis Adiffit ritibus
tjuibufdam , C onfî/tntinopolitat É
non fit ißt imitât um.
Gregorius Johanni Epifcopo Syracufano.
Enicns quidam de Sicilia mihi dixit quod
ali qui amici ejus,V vel Gr*ci vel Latini, nef-
Kyrie eleifon autem nos ncque diximus, neque
dicimus ficut à Gr*cis dicitur : quia in Græcis fi-
mulomnes dicunt,apud nos autem à Clericis dicitur
, Sc à populo refpondetur, Sc totidem vicibus „
etiam g Chrifte eleifon dicitur, quod apud Gr*cos
nullo modo dicitur. In quotidianis autem Miflis
aliqua qu* dici folent tacemus, tantummodo Kyrie
eleifon Sc Chrifte eleifon dicimus, ut in his
deprecationis vocibus paulb diutius occupemur.
b Orationcm verb Dominicain idcirco mox poft (
Ecclefi* confitet u d in t preeem dicimus : quia mos Apoftolorum fuit ut
ad ipfam * folummodo orationem oblationis hof- ;
tiam confccrarent. Et valde mihi inconvcnicns
vifiim eft ut preeem k quam fcholafticus corn- ;
po fuerat, fuper oblationem diceremus, Sc ipfam
traditionem quam Redemtor nofter compofuit,
fc -Sic legitur in quatuor Vatic. & in Colbert, quos falli alibi demon-
ftrabimus.
N o tæ A d EprST. X I I .
* -Ira mis. Vaticani quatuor, Norm, omnes, Rem. R eg. & alii.confen-
tientibus antiquis edit is. Recentiores mutando quomodo in quoniam, oc- .
eafionem errandiviris dodis prxbuerunt. In his fuit nofter Mena refus ■
nota 6. ad lib. Sacramentorum, cujus opinioni minime quidem conlèn-
fimus.ut liquet ex obiervatione ad iphus notam à nobis fafta: verùm
minor i negotio refelli potuillct, genuinam leflioncm ex mis. 6c veteri-
bus exeufis ftatuendo.
h De Alleluia S. Aug. Ep. 119. c. 17. nunc Ep. yf. Ut autem alleluia
per illos folos dies quinquarinta in Ecclefia cantetur, ufquequaque non
obfervatur. Nam & >» M l diebus varié cantatur alibi atque alibi,
lpßs tarnen diebus ubique. In hiiloria tripartita c. 37. ex Sozomeno,
apud Romanos in unoquoque anno femel pfallunt alleluia primo die Pa-
fthi. Plura de hac voce lege inlibroquem edidit Eminent iffiraus Car-
dinalis Bona, de divina pfalmodia , c. 16. §. 7. Guffanv.
* De Kyrie eleifon can. 3. Concil. Valcnlis an. 52.9. Et quia tarn in
Side Apoßol. quam etiam per totas Orientales atque Italie. Provincias
dulcis & nimium falutaris confuetudo eft intromijfa , [ut Kyrie eleifon
frequentiits cum grandi affeflu & compunflione dicatur ; placuit etiam
mois ut in omnibus Ecclefiis noftris ifta tam fanlla confuetudo do ad
Rtatutinos, dr Miffas, dr ud Vefperam Deo propitio intromittatur,
Guffanv. Inde pater Greg, confuetudincm hanc non induxillc.
A Vulgati reluâantibus mfs. làltem plerifque & potioribus in hae
fede. Ceterùm qux lit ifta confuetudo Grxcorum Romx priùs accepta,
poftea antiquata, difficile eftftatuere. Fortalle ulus crat cantici alleluia
in exequiis defuniftorum, & tempore Quadragefimx. Sanè in cxcquiis
mortuorum alleluia quondam apud Romanos fuiflè decanratum, teftis
eft Hieran, in Epitaphio Fabiolx. Idem colligit Menardus ex codice Ra-
toldi : quibus adde Miffale Mozatabum. Immo etiam in Quadragçfi-
nu Hifpanicx quxdam Ecdeûx alleluia canebant ante Concil. rv. To-
kt. cujus canon x. hune ufum abrogavir.
* Recent, ed. fed quia, Expunximus quia, tum quod abfîf à raft, tum
qupd fenfui officiât.
f Quatuor Vatic. Norm. Rem. & plerique mis. Subdiaconi in cis
* Hoc clarum eft ex antiquis Grxcorum liturgiis in quibus Chriftt
eleifon nonreperitur. Guffanv.
b Ex liturgiis omnibus conftat morem Mile Ecclcfix Univerlx ante
Gregorii xvum ut oratio Dominica in Mifla diceretur. Id quoque
teftantur Cyrillus Jerolol. Catech. myftagog. 5. Hieron. lib. 3. advet-
stis Pelag. Aug. bom. 41. inter jo. lerm. 117. Poft fanfiificationem ,
inquit,/aerified dicimus orationem Dominicam. Idem dc Gallicanis Ec-
cleliis colligitur ex Greg. Turon. lib. i. dc mirac. S. Martini c. 30. & de
vitisPatrum c. 16. Igitur nihil aliud a Greg. Mag. ftatutumfuit,quam
ut oratio Dominica intra MilTas congrucntiori loco diceretur. Hoc in-
nuit tum murmurantium querela, quod mox poft Canonem &c. tum
iplius Gregorii refponlio : Orationem verb Dominicam idcirco mox poft
canonem dicimus : tum Johan. Diac. lib. 1. c. 10. Orationem Domi-
nieam, inquit, mox poft canonem Gregorius fuper hoftiam cenJUit reci-
tari. Confule Hugonis Menardi notas 83. & 84. in Libruni Sacra-
1 Hxc verba orationes alias excludunt, led non Evangelica verba
ad confecrationem femper adhibita. I mo d temporibus fereapoftolicis
longas prcces in liturgix cclcbratione fuiffc recitatas teftatur Juftinus
Martyr Apolog. a. in fine : Eucharifiiam............prolixi exequitur,
inquit, atque ubi illeprects do gratiarum a&iones abfolvit, populusqtti
adeft omnis faufta approbation acclamat dicens, Amen.......... Prtfi~
dtm verb ( Epifcopus) poft quam gratiarum actionem per fecit ( Eucha-
riftiam) . . . ■ qui apud nos vocantur Diaconi atque minijlri diftribuuntt
De his uberids in Vita S. Gregor. Solam orationem Dominicam ad con-
fecrandum Chrifti corpus & languincm lufficere, ex bis Gregorii ver-
bis intulerat Amalarius de Ecclefiaft. offic. lib. 4.0.16. quod in retra-
dationc bujus operis ab illo cmenaatum fuifle oblervat Mabillon.
Comment, in Ord. Rom. c. 11. Scilicet totum ilium locum fuftulit,
quo confecrationem orationi Dominicx adferipferat; ut nempe ftbi ipff
conftarer, totamque confecrandi vini virtutem tribueret commixt100^
particulx conlecratx.
k Id eft, vir aliquis dodlus 9c erudicus. Dc CSQonis ajjdiore Y'dc
fuper ejus Corpus Sc fanguincm non diceremus. A eligatur. Nam nos fic caufas Ecclcfi* veftr* fieri
Sed Sc Dominica oratio apud Gr*cos ab omni volumus, ut nec difpendium contra *quitatem
populo dicitur, apud nos verb à folo Sacerdote. fuftineat , nec ad veftram « poflit aliquid invi-
In quo ergo. Gr*eorum confuctudines fecuti diam fuftincre.
fumus, qui aut veccrCs noftras reparavimus , aut
novas Sc utiles eonftituimus, in quibus tarnen
1 1 alios noli probamur imitari ? Ergo veftra Caritas
cum occafio dederit ut ad Catancnfcm civita*
tern pergat, vel in Syracufana Ecclefia, eos quos
credit aut intelligit quia de hac re murmurarc
m potuerunt, fa£ta m collatione doceat, Sc quafi alia
u; ex occafione eos inftruere non defiftat. Nam de
Conftantinopolitana Ecclefia quod dicunt, quis
n earn dubitet Sedi apoftolic* efle fubjedam ? n
0 quod Sc piiffimus domnus Imperator, ° Sc frater
nofter ejufdem civitatis Epifcopus àflïduc profi-
tentur. Tarnen fi quid boni vel ipfa vel altera
Ecclefia habet, ego & minores meos quos ab il-
p licitis prohibeo, in bono p imitari paratus fum.
Stultus eft cnim qui in co fe primum cxiftimat,
ut bona qu*viderit, difccrc contemnat.
E p i s t o l a XIII.
Ad Johannem Syracufanum Epifcopum.
Ecclefi* ejus aftorcs , cum Feilet, abfijue dilatsorte,
judices tligant.
Gregorius Johanni Epifcopo Syracufano.
a T j ’ Elix vir a memorandus fuis nobis Epiftolis
X/ queftus eft , Fraternitatis veftra: aftionarios
poflclfiones quas tenuerat, illicite & contra juris
ordincm pervafiffe, petens ablata fibi reftitui, U
fe cum eis, fi tarnen caulâm voluetint dicere, pa-
ratum eftc in judiciofine aliqua dilatione-confit
tere. Quod fi ita eft, quia quid legalis ratio ha-
beat non nefeitis, oportet uc omni mora poftpo-
fita, aftorcs veftra: Ecclefia: deputetis , ut cum
t eo debeant eligete cognitores, b qui tam immi- "
nentis quim principalis rci tjuæftionem cogno-
feere valeant & finire : ne fi qualibet occafione
dilatum fuerit, & ipfe pati prayudicium, &
parecs Ecclefia: non habere juftitiam videantur.
Ita ergo agite, ut fub omni ccleritate judicium
E PI STOL A XIV.
Ad Felicem in Sicilia.
St Johtmtm EpifcofHm firipfife , ut tElmi Ecelta
f it fu t i tp u t t t , qui cum Edict ipfi fine mort judicium
Jttbium.
Gregorius Felici in Sicilia.
3 O Ufceptis Magnitudinis veftr* Epiftolis contri-
O ftati fumus quod ab adoribus Ecclefi* Syra-
cufan* quafdam poflclfiones , quas vos tenuifle
dicitis , occupatas irrationabiliter indicaftis; Sed
credimus quia hoc ad fratris Sc coëpifcopi noftri
Johannis nocitiam non pervenit. Nam abfolutè
potcrat cognita veritatc, fi quid illicite fadum
eft, emendari. Et ideo quialegali provifione de-
cretum eft * tam imminentis quarn principalis rei »
caufam in uno codemque judicio cognofci , nec
nos contra inauditam partem aliquid pofliimus
definire, pr*dido fratri noftro feripfimus ut a-
, dores Ecclefi*-fu* deputare debeat, qui vobif-
' cum fine mora eledorum poflint fubire judicium:
ne aut vos res veftras fine cognitione, ficut que-
relam facitis, amittcrc : aut pars altera videatur
pr*judicium fuftincre. Gloria ergo veftra nullas
in cligendos b judices difficultates interférât, vel b
différât ad caufam accederc. Nam omnino de fu-
pradidi fratris Sc coëpifcopi noftri moribus cer-
ti fumus, quia faccrc quidquid rationis ordo cxc-
gcrit, non recufec c. c
E P IS T O L A XV. j i . x „ .
1 Ad Chryfanthum Epifcopum Spoletanum.
Martyrum reliquias in bafilica Reatirta collocct.
Gregorius Chryfantho Epifcopoa Spoletano. .
P Aulus,, b Ecclefi* Rcatin* Diaconus , peti- b
toria nobis infinuationc popofeit uc ad foncdii
rum fcriptam oftendit clarilT. Baluzius.tum in notis ad Gratianum,
m in nova Concil. Colle&ione.
1 ka mfs. Norm. Vatic. Reg. Corb. &c. quibus concinit Amalarius
>■ 4. dc Ecdef. Offic. c. 16. unde miror in ed. legt comprobamur.
utione, ut legitur in Norm. Reg. & Corb. necnon in vet.
n In nonnullis exemplaribus Gratiani deeft hxc claufula, fcilicet in
edit. Parif. an. ij+z. in Venet. rj88. & auibufdam aliis perpaucis : led
maxima pars tam mfs. quam editorum Gratiani excmplarium earn confiner
; & merito, ciim non aliter potuerit legere Gratianus quàm lc-
gcrat apud S. Gregoriam. Nam in omnibus mfs. & editis iphus Re-
gum hxc claufula continetur : & ita earn legerunt quotquot occafione
dua hanc Epißoltm rctulerunc, ut iofti raemotabimus ?immo Scipfc
Jamcfius, qm nullarn „dlicautli Gratianum S: cormaotcs Rutnanos
occa tönern prattcrmittit, camion claufùlam ictulit, utpote qu. in fcx
mis. Auglicants icpertatur. Unde appofitè, fed prudentet fito more,
coareaures Roman, dauMam haue qu. in corruptis quihufdam
emplartbus dccrat, relit,uctuu,, „ iJeumtptis nimitum Gratiani co-
dlctbus, U 'X purtilimis S. Gregotii fbntibns. Neque veto moueudoa
ea de re leflures duxetunt, nempe quia comptes illos Gratiani codices
aut nun vtdetuut, aut li .idetuut, tamquam rem notis indiguam
contemnendos exiltimaverunt. Guffanv. °
Mu omnibus fere eiemplaribus editis Sc in aiiquibus mfs. legitur
& fto u , „ ß . r Eufitm ,™,.ti. K H .c autem ,ox
Eufebtus libranorum ofcitantia addita eft , edm nullustunc incivitate
Gonftantinopol. fuerit Epifcopus nomine Eufebius ; foli enim Johannes
jejunator & Cyriacus tempore S Gregorii Scdem illam tenuerunr.
Sed neque in melioris notx codd. mfs. reperitur ilia vox Eufebius fei-
licet in Teller. Corb. MoilT. Rem. Tbuan. Reg. Lyr. Prat. Cam
Clun. Anglicanis fex, Vatic, numéro 6it. & 6n. ex. teftimonio Emi'-
«ent. Çara.Bona 9. Septcmb. iCyo. Idem ctiam mendum irrepfit ia
edit ioncs Johannis Diaconi lib. x. vitx $. Gregorii c. it . in quo refer-
tur hxc Epiftola, in cujus fine legitur Eufebiuscum tarnen in mfs. codd.
ejufdem Joban. Diaconi non babeatur, ut in antiquiffimo codice mo-
nafterii S. Petri ad montes Catalaunenles , in alio ctiam antiquilT. S.
Tbeodorici Remenlis, in alio item S. Marix Rcmenfis , in alio Monaf-
terii Carol i loci, vulgo Chailly, in alio S. Germani a Prat is , in alio
denique Bibliothecx Congregationis Oratorii Trccenfis. Neque etiam
reperitur hxc vox apud Amalarium Fortunatum, qui totam hanc E-
piftolam refert in libra 4 de officiis Ecdef. c. i t . fed ncc apud Flaccum-
lllyricum in refutatione invedivx Bruni pag. 64. ubi citat camdem
Epiftolam. Guffanv.
t Non omnes Ecclefix confuetudines ex Romana petendas eile, do-
cct hxc Epiftola. Accedit lib. olim 11. Ep. 31. nunc lib. ir. Ep. 64. ref,
ponfio ad interrogationem 3. Auguftini, per quam vel exei ride at alteram
Miftarum conluetudinem eile in Romana Ecclefia, alteram te-
neri in Galliarum Ecclefiis: nec Anglos efle cogendos importune ad
Romanoruin imitationein, &c. Guffanv.
N o r a ad E p i s t . X I I I .
• In Vatic. B. vir magnificus. Confèntiunt Norm. 8c alii.
* Editi, rchuftantibus multis mfs. qui tam r.nomenti quam principalis
* Reftiiuim;as fuftincre pro pertinert, quod habent excufi.
N otjc ad E p i s t . X IV .
• In excufis contra plurimorum mis. fidem tam moments qu'am proprietadsjaufar.
moras aut difficultates interferait. In his emendandis adbibuimus
prxfettim Vaticanos, Anglic. Sc Nor
c In Colb. 1ret. legitur data hxc Epiftola Menft QElobri mdici. 2.
N o t x ad E p i s t . X V .
* Spoletum, vulgo Spoleto, urbs adhuc Bpifcopalis Umbrix, Duca-
tus Spoletini caput. Guffanv.