S. Gregorii Rej
Ep i s tola LXV.
Ad Miuricium Auguftum. „
iPrecdtur ut legem temperet vel Unmut et, qua tum publiât
rationibus implicates t turn milites, in Monafieriis fitfei-
pi prohibuerat.
Gregoriusa Mauricio Augufto.
OMnipotenti Deo reus eft , qui fereniflimis
Dominis in omne quod agit & loquitur, pu-
lus non eft. Ego aucem indignus Piccatis veftræ famulus
in hac fuggeftione neque ut Epifcopus, ne-
que ut fervus jure ReipubKcæ, fed jure privaco lo-
quor : quia, Sercnillime Domine, ex illo jam tempore
dominus meus fuifti, qiiando adhuc dominus
omnium non eras.
Longino vira clanflimo b ftratore venientc, Do-
minorum legem fufeepi ; ad quam, facigatus tunc
argritudinc corporis, rcfpondcre nil valui. In qua
Dominorum pictas fanxir, ut quifquis publicis ad-
miniftrationibus fucrit implicatus , ci c ad Ecclc-
fiafticum officium venire non liceat. Quod valde
laudavi, evidentiflime feiens quia qui fecularcm
babitum deferens, ad Ecclefiaftica officia venire
feftinat, mutare vult fcculum , non relinquere.
Quod verb in eadem lege dicitur, ut ei in J mo-
nafterium converti non liceat , omnino miratus
film : dum &: rationes ejus poffiint per monafte-
rium fieri, & agi poteft, ut ab eo loco in quo fufei-
pitur, ejus quoque c débita fufeipiantur. Nam et-
fi quifquam devota mente converti voluiffet, prius
res malè ablatas redderet, & de fua anima tanto
venus, quanto expeditior cogitaret. In qua lege
fubjun&um eft utnulli qui {in manu fignatus eft,
;iftri Epiftolarum 676
l converti liceat. Quam conftitutionem ego, fateor
Dominis meis, vehementer expavi.-quia per earn
cælorum via multis clauditur, èc quod nuncufque
ficuit, ne liceat prohibetur. Multi cnim funt, quj
poffunt religiofam vitam ctiam cum feculari habi-
tu ducere. Et plcrique funt, qui nifi omnia reli-
querint , falvari apud Deum nullatenus poflfunt.
Ego verb hæc Dominis meis loquens quid fum nifi
pulvis & vermis ? Sed tarnen quia contra auâo-
rem omnium Deum hanc intenderc conftitutionem
fentio, Dominis tacere non poffum. Ad hoc
enim poteftas fuper omnes homines, S Dominorum
I mcorum pietati cælitus data eft, ut qui bona appc-
tunt, adjuventur ; ut cælorum via largiùs pateat;
uc terreftre regnum cælefti regno famuletur. Et
ecce aperça voce dicitur ut ei qui femel in terre-
na militia fignatus fucrit, nifi aut explcta militia
auc pro debilitate corporis repulfus, Domino Jcfu
Chrifto militarc non liceat.
Ad hæc, ecce per me fervum ultimum fuùm &
veftrum rcfpondcbit Chriftus, dicens : Ego te de
notario comitem excubitorum, de comité cxcu-
bitorum Cæfarem , de Cæfarc Imperatoren) : nec
folùm hoc, fed etiam Patrcm Imperatorum fcci.
' Sacerdoces meos tux manui commifi, & tu à meo
fervitio milites tuos fubtrahis ? Rcfpende rogo,
piiifime Domine, fervo tuo, quid venienti & hæc
dicenri refponfurus es injudicio Domino tuo?
Sed fortaffe crcditur , quia nullus corum puro
animo convertatur. Ego indignus famulus vefter
fcio, quanti jhis diebus meis in monafterio milites
converfi miracula fecerunt, figna & virtutes ope-
rati funt. Sed per hanc legem jam ne quifquam
talium converti debeat prohibetur.
Requirat rogo Dominus meus, 1» quis prior Im-
N o n a d E p i s t. L X V .
* In Vatic. B. & in nonnullis , Mauricio Ttberio Augufto. Mauticius
gencie Cappadox , vir ftrenuus, & bellica laude mfignis. Hic ob egre-
gias animi dotes & prxdara belli facinora, ab lmperatore Tibcrio Con-
Jlantino confors Imperii & gener fadus eft, data in matrimonium Con-
ftantina filia. Viginti annis fumn a cum laude Imperium adminiilravic,
& tandem à Phoca vita fimul & Imperio privatus eft unàcumuxorè&
novem liberis : quod qui dem ipfi juilo Dci judicio contigifiè ferunt, ob
duodecim capti vorum millia à Chagano A varum Duce trucidata, quos
cùm facile & parva pecunia potuiïïbt, redimere noluerit. Nota eft hif-
toria, qux habetur apud Scriprores maxime Grecos, Evagrium, Simo-
cattam, Zonaram, Glycam, Cedrenum, Theophanem, Confiantmum
Manaflem, Nicephorum Calliftum : qui omnes mira de virtutibus ejus
predicant. Durius tarnen habitus eft à Latinis, & prefcrtim à Johanne
Diacono, qui eum avartffimum , fimulque rapactftmum Prindpem,
Deo adverfum, ac tyrannum nuncupavit. Guffaw. Pluribus de hoc Im-
peratorc dicendis hîc fuperfedemus ; cum de ejus virtutibus ac vitiis
differendi commodiorem Ctpe occaliouem habuerimus in vita S. Grego-
ïii, quam confule.
Strator didus, qui Imperatorem in equum inferrer, eique equum
fterneret. Codicis titulus eft de Stratoribus lib. 11. Eorum crat equos,
qui à Proyincialibus cdnfetebantur, probare. His preerat
apud Codinum, Gall, le grand Ecuyer. A bien te Magno Domeftico cii-
femgeftabat Imperatoris, &c. Patricii Sc fuum qui 1 que ftratorem habe-
bant : nam & ftratorem Prifci Patricii, &aliorumapud Theophanem
reperio. Guffdnv.
1 Non omnibus Iicebat efle Clericis. Omnibus monafteria patebant ;
fcilicer quæ ad monafterium invitabant dclida, àdericatu arcebant,ut
docet N içatnum Concilium canqne x. & Epiftola Siricii ad Himerium.
Immo res adminiftrafle publicas impedimentum erat. Innocentius I. ad
Vidlricium Rotomagenfem Epifcopum : Si quis poft remiffionem peccato- ,
mm cingulum mtlitu fecularis babuerit, ad clericatum admitti omnino 1
non débet. Et poftca : W f f lf e ex fratribus nofiris curiales Del quofli-
bet publicis fttnHionibusoccupatos Clericos facer c contcndant, &c. Vide
totam Epiftolam x. Sc 14. Sc alios canones relatos diftind. j i. fandum
Gregorjum * lib. 7. Indid. M Epift. 11. ad Epifcopos Siciliæ. Quinam
vero fini ifti Curiales, & aliià clericatu prohibiti, expheat idem Inno-
centinsEpift. X4. fcilicet, advocati, milites,officiales, hiftriones. Lega-
tur Glofla in cap. 1. diftind. fi. Sc cap. x. & in Décrétai, lib. 1. de obli-
gatisad ratiocinia. Guffanv. Conftantini Magni conftitutione ratiociniis
publicis obnoxii, & publicis officiisaddidi arcenturà (acris ordinibus,
nifi confenfu Principis.L.Officialesc. de Epifcopis & Clericis,lib. 3. Cod.
Theodof. eodem-tit. Hanc legem probavit Innoc. I. neEcclefiade his ad
ordinçm revocatis triftcturcan. aliquantos, Sc lèq. ji.dift. Eamdem legem
à Mauticio inftauratam laudavit Gregorius, feiens quia plerum-
. que fecularis, dum Ecdefiafticum ordinem ambii| mutare vult lèculaui,
' non relinquere ; quod repetit infra Indid. 1. Ep. j. alias 11. Alteferra.
6 Provchere ad honorem clericatus non licehat, immo nec ad honores
, qualefcumque debitores return pùblicarum in digeftis lib. {o tir. 4.
_in monafterio converti Iicebat, telle fando Gregorio : nec tamen fervi,
invitis dominis , monafticam proHteri difeiplinam poteraot. De iis tamen
qui rationibus publicis Hint obnoxii, id correxillè poftca lândum
Gregorium liquet ex Epift. n. lib. 7. Indid. x. Sufiipimdi, inquit, non
funt, nifi priùs à rationibus publicis abfoluti. Guflanv.
• Sic legimus in quatuor Vatic. Norm. See. ubi vulgati habent, débita
folvanlur. Cùm juxta Novel, j. cap. 4. res quafeumque habuerat Mo-
nachus, jam domiiiii eflent Mouaftcrii, illius débita ab ipfo Monafteiio
perfolvi arquiflimum erat.
* Servos antiquitus fuiffe figuatos & Iiteratos, & pundis in cute viduris
notatos femnt omnes ; hinc provetbium : Samiis nemo litteratior.
Similes notas militibus inurebant, ftigmata infetibebant, aliquandoper
ignominiam , aliquando ut imernofeerentur. Vegetius lib. x. cap. f . Pi-
Suris in cute punitif milites feripti & infini jurare filent. lu Cod. lib. il.
tit. 9. de Fabricenf. Stigmata, hocefi nota publiée. Fabricenfium bradais
ad imitationem tironum infligantur. HinC Tcrtullianus de corona ; Ex-
pur dus miles qui miffionem habet. Et làudus Cyptianus ad Dônatum :
Te quem jam fpir'ttalibus,cafiris militia fignavif. Guflanv. VidcProco*
pium in caput 44.1 l'aise ad ilia : Alius deferibet manu fua, Dei fum. ro lt
T? Xe1 Jiu ri riÇ&y 'Ire/s us, Vit uppitcS*, Il /Sça.%iôvuvt » J saugÿtf
r i , ï ri» Xgjroiï <o&onp(iar. hoc eft : Quod autem manu dixit
, ideo forfan adjecit, quid Chrifii nomen permulti, vel crucis ftgnum
in palmis aut brachiis inurifibi cUrarent. Hieronymus in ilium locum:
Scribet in manu fua, Deifum ; ut novo tyrociniofirvitutis Chrifii f i mils-
tem glorietur. Id etiam laditatum ab hxreticis refert Vidor Utic. de
perlée. Vandal, lib. x. init. ubi loquitur de quodam Clcmentiano, qui
habebat in femore’lcriptum, Manichaus, difiipulusjefu Chrifii. Sex e-
rant militi neceflària : 1. non fit negotiator : x. examinetur : 3. prxftet
facramentum : 4. enfisei cingatur : 5. nota publicaejus brachiis inlcri*
batur : 6. in album referatur , feribatur. Gufianv.
s Imperatores plurali numéro compellat, quod Theodofius puer jam
anno $91. in (ôcietarem Imperii à Mauricio pâtre fuo fuiflçt accitus,
Ut jam obfervatum à nobis.
^ Guflanvillxus S. Gregorium redarguens, talem, inquit, legem edi-
derat jufiinianus Novel, s. cap. 2. quam ledor totam expendat velim,
quoniam multa continet nptabiha de monachis. Laudatum caput fxpids
perlegimus, nec ullum de militibus à monaftica profeffione arcendis ver-
bum nobis occurrit : imo permittit Juftinianus lcrvos iplos in vitis domi-
nis ad vitam monafticam recipi, nifi eos aliquid furto abftuliflc, aut ali-
cujus fceleris reos elle probetur. Julianus quidem cognomento apoftata,
fimilem legem tulerat, ut docec fcquens Epiftola ; led, Imperatoris te*
fagx exemplum ad fetrahere non pot erat pius imperator.
(> 7 1 Liber III. Indi£tione XL 67%
peracor talem Iegem dederit, Sc fubtiliùs xftimet A vcl inter milites fuit habitus, ei iri môiiafterio corn
c. J-Knîr rlori F.t nnirli-m *,a\a~ verti liceat, nifi forte fi miïitiaejus fuerit explcta,
Quam legem primùm , ficut il dicunt qui leges
veteres noverunt, Julianus protulit, de quo fei-
mus omnes quantum Deo adverfus fucrit. Quod
fi ideo fereniffimus Dominus nofter fecit * quia
fortè multi milites convertebantur, & excrcitus
decrefcebat, numquid per virtutem militum f fub- i
jugavit ei omnipotens Deus imperium Ferfarum ?
Numquid non folæ lgcryma: illius auditæ funt, &c
CO' ordjnc quem ipfe nefeivit, ejus imperio Pcrfa-
rum imperium, fubdidit ? Valde autem4 mihi dufi
debuie dari. Et quidem confiderandum valde
eft, quia eo jam tempore prohibentur quique relinquere
fcculum , quo appropinquayit finis ipfe
feculorum. Ecce enim moranon erit, & ardente
c«clo, ardente tterra, corufcantibus dementis, cum
Angélis 8c Archangelis, cum Thronis 8>c Dominât
ionib us, cum Princjpatibus & Poteftatibus tre-
mendus jüdex apparebit. Si omnia peecata dimi-
ferit, & folùm hane legem çontra fe dixerit effe
prolatam,quæ, rogo, erit excufatio?^Jnde per eum-
dem tremendum judieem deprecor, ne ill?; tanta:
lacrymal, tantæ orationes, tanta jejuruâ, tanræque B rum videtur, ut ab.cjus fervitio milites fuos proelcemofyna:
Domini mei, cx qualibet occafione a-
pud omnipotentis Dci oculos fufeentur; 1 fed aut
interpretando Pieras veftra, aut immutando vigo-
rem ejufdem lcgis inflc&at: quia tune magis Do-
minorum cxercitus contra hoftes crefcic, quando
Dci exereitus ad orationem ereverit..
Ego. quidem juffioni fubje£his,earodem legem
per diverfas terrarum partes tranfmitti fe c i; &
quia lex ipfa omnipotenti Deo minimè concordat,
eccc per fuggeftionis me* paginam fereniflimis
Dominis nuntiavi.Utrobiquc ergo quje debui ex-
olvi, qui & Impcratori obedientiam prarbui, & (
pro Dea quod fenfi minimè tacui.
Ep i s tolA LXVI.
Ad Theodorum Medicum.
Oßenfa lat a legis imquitatc, Theodorum hort at ur ut Epiftolam
fuam Impcratori offerees | ipfi de revocanda lege
fuadeat.
U
Gregorius a Theodoro Medico b.
Uanta bona omnipotentis Dei &: fcreniflimi
hi beat, qui ei & omnia tribuic, & dominari euin
non folùm militibus, fed etiam Sacerdotibus con-
ceffit. Numquid fi intentio eft fervandarum re-
rum, non pocerant ea ipfa monafteria 3 quæ milites
fufeepiftenr, aliénas res redderc, atque ad con-
verfionem homines tantummodo habere ? Hart:
quia mihi valde dolent, eidem Domino fuggefli,
Sed veftra Gloria opportuno tempore fccretè fug-
geftionem meam ei offerat. Nolo cam à Refpon-
fali meo publice dari, quia vos qui ci familiariùs
fervitis, loquiei liberiùs &: apertiùs poteftis, quæ
pro ejus funt anima : quoniam in multis eft occu-
patus, & vix animus ejus invenitur à curis majo-
ribus vacuus. Tu quidem, gloriofe fili, pro Chrifto
loquere. Si auditus fucris, g lucrum eft animæ ,
prædiài dominitui, &: tuæ# Si verb auditus non
fueris, lucrum folummodo tuæ fecifti.
E p i s t e l a L X V II.
Ad Domitianum Metropolitanum,
Allât am dudum a fe raptus Dins. Genef. 3 4 . juxta fpi-
ritalem fenftim expofitiotiem propugnat. Domitiano gn
domini mei Imperatoris habeam , lingua ^ tulatur, tuffiquod fecularibus caufis occupants Scriptu-
^ " ............................. ras meditet&r, turn quad P erfarum Imperatorifidempradicaverit.
-Gregoriusa Domitiano Metropolitano.
SCripta duleiffimæ & fuaviffimæ Beatitudinis
veftræ fufeipiens, valde gavifiis fum : quia multa
mihi de facra Scriptura loquebantur. Et quia
dile&as in eis épulas reperi, cas avide comedi. In
quibus quædam quoque de caufis exterioribus &:
neceflariis funt permixta. Et quafi menti convimea
non fuffiçitc cxplere. Pro quibus bonis quid
eft meum retribuere, nifi eorum veftigia purè a-
marc ? Peecatis autem meis facientibus, ex quorum
fuggeftione vel confilio nefeio,d tranfado an^
no talem in Republica fua legem protulit, ut quifquis
cum pure amat, fiere vehementer debeat. Ad
'quam legem tune refponderc non potui, quia æ-
grotus fui. Modo autem eidem domino aliqua
fuggefli. Præcipit enim ut nutus qui adionem pu-
blicam egit, c nullus qui optio,, vel manu fignatus,
J Excufi , fed aut temperundo ; quod legitur in Gern«. Bccc. acnon-
nullis. At Vaticani quatuor, Aud. Lyr. Pratcll. R eg. ac plcrique, interpretando.
N otjb ad E p i s t . LXVI . -
'ir ingenio (àgax, & elo-
I Nicephorus lib. i S. cap.
ifit Prifcus Patriin.
13. Mauricii.
per c
.N p L X V 11.
- * Erat hic Mauriciijmperatoris Archiate
quens, inquit Simocacta lib. 6. cap. n. & c:
# 111“m Oratorcm ad Avarum Regem fel............
cius, Dux cxercitus Mauricii, & PtæfeftusOricr
auctorcs citatos, & hiftoriam Milcell. lib. 17. ad
Guffanv,
dimu
•> Poft I 1 excufis legitur fac. quod folis in Colbert: offen^-
® explicate, ut etiam legitur in Vatic. B.
Vitiose ac contra mfs. fidem additur in editis , an veftro.
• Sic Iegendum cx mfs. Norm. Corb. Turon. Reg. & omnibus quos
mihi conlulcrc licuit. Nullus autem dubito quin italegatur in mfs. Anglic.
Vatic. Sc aliis optima: uota:. At qui ad Ulos codd. S. Gregorii Epif-
tolascontulerunt, minime intelligehtesquid fignificaret optio, vel obtio,
ut, 8ltut in c°d. Reg. hoc pro mendo habuerunt, & legere maluerunt.
mtUus qui officio vel manu fignatus. Hu jus autem vocis nocioncm dedi-
musin notis ad cap. 3 j. lib. 4. dialog. Hoc in loco advene conftruftionem
grammatics legibus repugnantem: nullus qui optio__ ei in monafitrio
convent liceat. Eadem oCcurrit in regula S. P. Bened. c. J8. No-
Mcminic viftorix infignis de Perfis’ reportata:, capta Martyröpoli
civitatc munitiflima : qua: gefta bellica vide apud Theophanem. Prx-
terea Mauricius Chofrocm Perfarum Regem, e regno pulfum reftituit;
«nde ipfi Regem regnumque fubditum fuiflc aliquatenus dici poteft.
■ * Erat hie Melitinse Epifcopus, Armenia: MetropMitanus, Mauricii
Imperatoris confanguineus, vir prudens & induftrius, verbo & operepo-
tentiffimus, & ad res maximas gcrendas efficaciffimus, inquit Evagrius
lib. 6. cap. 16.17 .18. Dceo Theophyl. Simocacta lib. 4. hiftor. Mau-
ric. capite 14. lib. S.c. n. Melitines prtful Domitianus.genere Mauri-
cium attingens, & cum honore fanftus Sacerdos, turn vita infiituto fan-
chor, fermone fitavis, ad 'rne filers , confilio prudentiffimtis, audo,state
Jmperatoria ad Chofro'em contendit, See: Quanti autem cum fcceric
Mauricius, indicat idem Simocatta lib. 8. cap. 11. nempe quod ineun-
te Imperium Heradio tabellx involute & obfighatx invenia: funt, in
quibus defefiptum erat quidquid poft fuum ex hac vita difeeflum fieri
_ vellet Mauricius. Cum enim Imperii fiii anno ij. in pcriculofum morbum
r efleclapflis, de Imperio conftftuic, Sec. Fi His fuis Mate adhuc itnrna-
turis Domitianum cognatum fuum, nobilis Ecclefit, Melitinenfis Antifti-
tem, virum In rebus agendis dexterum, confilio dexteriorem , tut or nr,
defignavit. Quamobrtm Imperator majoris momenti negciia ei expedien-
da ob eximiam prudentiam committebat. Plura paffimde eo idem Simocatta.
De mortc autem iplius fic Theophanes in chronographia: Indi-
dione v. menfi fanuario Domitianus Melitines Epifcopus Imperatoris con-
fangutneus diem extremum obiit , 6* * Cyriaeo Patriarcha ad fancies
Apofiolos fipultus eft, Senjttu univerfo funebribus honor,bus memoriam
ejus profiquente. Ceterdm Melitine, feu Melitenc, hodie Malatia , tefte
Nigro, urbs olim regionis Melitcnx caput, port Provinc. Armenia fe.
cuuda , feu minoris metropolis, ad fluvium Euphratem.fita, Cafaream
inter Sc Samofatam. Gufftnv.