1147 S- Gregorii Regii
imminente cenfura, Concilii definittone tollatur, J
& abfeifla radicitus amputetur : ne fi plus illic au-
rum quàm Deus diligitur, qui modo tranquillus
in fuis præceptis defpicitur, iratus in vindi&a
poftmodum fentiatur. Et hæc quidem quia pro
vobis loquimur , idcirco imminere fæpiùs non
celfamus, ut prodelTe excellentiflimis ac dulcifli-
mis filiisnoftris vel importunitatc poflimus. Nam
regno veftro per omnia proficit, fi quod contra
Dcumin illis partibus geritur, emendatione ve-
ftræ Excellentia: corrigatur.
Quanta præterca bona proficifeenti ad Anglo-
rum gentem reverendiflimo fratri Sc coëpilcopo
iioftro Auguftino Excellentia veftra impenderic,
referentibus quibufdam Monachis qui ab co rc-
verfi fime, cognovimus. De quare maximas gra-
tias cxfolventes, petimus ut Sc Monachis præfen-
tium portitoribus , quos ad cumdem fratrem noftrum
direximus, veftra uberiùs bénéficia minif-
tretis : quatenus dum vobis patrocinantibus nullas
illic diificultates invenerint, fed cceptum iter facile
, Chrifto adjuvante , peregerint, uberiorem
mercedis veftra: fru&um ante Dei noftri oculos
faciatis.
EPISTOLA LXI.
Ad Clotharium Francorum Regem.
\ acceditur, fed prxmiis profilitur. Et quia hæc fi-
moniaca hærefis, prima in Ecclefia furgens, Apof.
tolorum eft au&oritatc damnata, petimus ut pro
mercede veftra congregari Synodum faciatis ;
quatenus omnium Saccrdotum definitione com-
prefla SC radicitus amputata, nullas illic vires de
cetero in periculum animarum inveniat, nec ul-
teriùs fub qualibet excufatione permittatur cx-
urgere : ut tanto vos omnipotens Deus nofter
contra adverfarios veftros exaltet, quanto vos
in fuis mandatis zelum habere, Sc pro animarum
falute quæ hujus fuerant fccleris gladio perituræ,
g vidcrit cogitare.
Monachos ad Auguflinum euntes commendat. Hortatur ad
cogendam S y no dum advenus firnoniacos.
Gregorius a Clothario Regi Francorum.
INter tot curas Sc follicitudines, quas pro fub-
je£tarum vobis gentium regimine fuftinetis, exiliere
vos in caufa Dei laborantibus adjutores,
eximiæ laudis Sc magna: mercedis eft. Et quia
talcs vos bonis præcedentibus oftendiftis, ut præ-
fumerc dc vobis mcliora poflimus , pcterc qua:
pro mercede veftra funt , libentiflimè provoca-
mur. Quidam igitur qui cum reverendiflimo fra-
tre Sc coëpifcopo noftro Auguftino ad Anglo-
rum gentem perrexerant , revertentes , quanta
cumdem fratrem noftrum Excellentia veftra in
præfentia pofitum , caritatc refecerit, quantifque
fulfragiis proficifcentem adjuverit, narraverunt.
b Sed quia illorum Deo noftro opera grata funt
femper, qui à bonis qua: cceperint non recedunt ;
paterno affe&u falutantes, petimus ut Monachos
præfcntium portitores, quos ad prædi&um fratrem
noftrum unà cum diledliflimis filiis noftris
Laurcntio Prelbytcro Sc Mellito Abbate tranfmi-
fimus , habeatis peculiariter commendatos. Et
quidquid illi ante exhibuiftis, his quoque ad laudis
veftra: cumulum uberiùs impendatis : quatenus
dum vobis providentibus cceptum fine mora
iter expleverint, bonorum veftrorumomnipotens
Deus recompenfator exiftat , atquc vobis Sc in
profperis cuftos, Sc in adverfitatibus fit adjutor.
Præterca pervenit ad nos quod facri illic or-
dines cum dationc pccuniæ conferântur. Et vehementer
affiigimur, fi ad Dei dona non mcritis
N ÖT X ad Ep i s t . L X I .
* Clotkarius hie, quem quidam minorem cognominant, filius erat
Ckilpcrici, Clotharii majoris nepos, Cklodovci pronepos, & port quar-
rum xtans mcnfcin, patre intcrfcfto, Rex appellatus eft. Patruum ha-
bait Guntchramnum. Nam Charibertus & Sigibertus , pacrui cjus,
multô ante quàm nafeeretur perierant. Fratrem patruclem kabuit Gliil-
debertum, Sigiberti filium & fuccelTorcm, à quo & ab ejus filiis Theo-
deberto ac Thcoderico oppugnatus, viflus, & magna regni parte fpo-
liatus eft , kaut aliquandiu in extrema tantüm Neuftria ad Scquauam,
E p i s t o l a L X I L
Ad Brunichildem Francorum Reginam.
Monachos in Brit annum euntes commendat.
Gregorius Brunichildæ Reginæ Francorum.
G Ratias omnipotenti Deo referimus, qui inter
cetera pictatis fine dona , qua: Excellcn-
tiæ veftra: largitus eft, ira vos amorc Chriftianæ
rcligionis implcvit, ut quidquid ad animarum
r lucrum, quidquid ad propagation«!! fidei perti*
^ ncre cognofeitis , devota mente & pio operari
ftudio non cefletis. Quanto autem fa'vore, quan-
taque opitulationc Excellentia veftra reverendif-
fimum fratrem Sc coëpifcopum noftrum Auguf-
tinum proficifcentem ad Anglorum gentem adjuverit
, nec ante filentio fama conticuit, Sc po-
ftea quidam ab eo ad nos Monachi redeuntes fub-
tiliter rctulcrunt. Et quidem hæc de Chriftiani-
tate veftra mirentur alii, quibus adhuc Bénéficia
veftra minus funt cognita : nam nobis, quibus ex-
perimentis jam nota funt , non mirandum e ft,
fed gaudendum : quia per hoc quod aliis impen-
D ditis, vos juvatis. Qualia igitur , quantaque in
convcrfione fuprafcriptæ gentis Redemtor nofter
fuerit miracula operatus, Excellentia: veftra: jam
notum eft. Ex qua re magnam vos oportet habere
lætitiam : quia majorem fibi partem hac in
re pra’ftitorumj veftrorum folatia ven dicant, cu-
jus poll Deum auxiliis verbum illic prxdicatio-
nis innotuit. Nam qui alterius bonum adjuvat,
fuum facit. Sed ut mercedis veftra: magis magif-
qiicdfit fruftus uberior, petimus ut Monachisa prx-
fentium portitoribus, quos cum dile&iflimis fi-
P liis noftris Laurentio Prelbytero, Sc Mellito Ab-
^ bate ad prxdidum reverendiflimum fratrem Sc
coëpifcopum noftrum pro eo quod illos qui fc-
cumfunt, fufficere fibi dicitnon pofle, tranfmi-
fimus, patrocinii veftri fuftragia benigniùs minifi
tretis, atque ita eis in omriibus adefle dignemi-
ni : quatenus dum bonis Excellentia: veftra: ini-
tiis meliora fucceflerint, Sc nullas illic moras vel
diificultates invenerint, tanto erga vos ac dul-
ciflimos nobis nepotes veftros Dei noftri miferi-
cordiam provocetis, quanto pro cjus vos amore
F in hujufmodi caufis mifcricoraitcr exhibetisb.
Ifaram, & Suminam fluvios, Sc prope Occanum regnaverit. Sed poft
Theodebcrti & Theodcrici mortem, fufis, fugatis , fublatifqucThco-
dorici filiis, ac ipfa corum proavia Brunichildc Regina interemta , to-
tam Monarchiam folus obtinuic, & tria regna Francorum , nimirum
Auftriam, Neuftriam, atquc Burguudiam occupavit. Guffanv. *
fc Excufi , fid quia ilia Deo noftro opera grata funt femper, qfio a
bonis tceptis non recedunt.
N o t * ad
* Recent, pnfentium apicum.
Er I s t . LX II.
E p i s t o l a L X I I I .
Ad Brunichildem Francorum Reginam.
V t ad evellendam fimoniam Synodum congregari pra-
cipiat.
Gregorius Brunichildæ Reginæ Francorum.
QUanta in vobis bona divino munere lint col-
lata, quantaque vos fuperna: gratia: pietas
A fummopcre ftudctc de tnjuftitia nihil hahere. In
terrenis etenim rebus f«mper caufa damni cft ori-
go pcccati. Vos itaque fi emincre advcrlantibus
gencibus yulcis ^ fi eis, auftore Deo, vi&rices exi-
ftere feftinatis, cjufdem omnipotentis Dei cum
tremore pra:cepta fufeipite, ut ipfc pro vobis contra
impleverit, inter cetera veftrorum teftimonia me-
ritorüm, illud etiam cunftis patenter infinuat : g
quia 8c effera corda gentilium providi gubetna-
tis arte coniilii, 8c regiam , quod majoris adhuc
laudis eft, ornatis fapientîa poteftatem. Et quo-
niam ficut multis in utroque gentibus eminetis,
ita quoque eas fidei finceritate pratccllitis , magnam
de vobis in emendandis illicitis fiduciam ca-
pimus. Nam qualiteradhortationem noftràm Excellentia
veftra ample^ fit, quantaque eamdem
devotione geftiat adimplete, fetiptorum veftrorum
emifla dudum pagina teftis eft. Sed quiaip-
fe bonarum mentium cfle confuevit adjutor, qui
etiam earum largitor eft; confidimus quod tanto f-
ptopitius caufas veftras fua / pietate difponat , ^
quanto ipfe de fua vos vider effe caufa follicitas.
Facitc quod Dei eft, 8c Deus faciet quod veftrum
eft. Itaque Synodom congregari præcipite , 8c
peccatum fimoniaex hærefis de regno veftro inter
alia, ficut antea feripfirnus, * definitione Concilii
ftudiofifis prohibete. Sacrificium Deo, devidto
interiori hofte, offerte ; ut exteri ores adverfarios
ipfo adjuvante , vincatis : 8c quale vos contra
inimicos ipfiusftudium gefferitis, talpm ilium in
veftro juVamine fentiatis. Mihi autem crédité,
adverfarios veftros pugnare dignetur, qifl per
facrum eloquium pollicicus eft, diccns iDominus J
fugnabit fro 'vobis, & <vos tacebitis K b
a E p i s t o l a LXIV.
Ad Auguftinum Anglorum Epifcopum. I
uid varia dubia, de quibus ab Auguflino confultus fueratt
refpondet-.
b Incipic Epiftola de expofitiône diverfarum w
rerum B. Gregorii Papæ Urbis Romæ*
quam tranfmilir c in Saxoniam tranfma- <
rinam ad Auguftinum, quem ipfc pro fe
ad prædicandum miftr.
P r im a interrogatio Auguflini.
d Uarro, Pater beatiflime, de Epilcopis qua-
V_^jicer cum fuis Clcricis converfentur. Vel
de his quæ fidelium oblationibus acccdunt ad al-
taria, Sc quantæ debeant fieri porciones, Sc qua-
litcr Epifcopus agere in Ecclefia debeatc.
Rffyonjio S. Gregorii P a p a U r b is Pjomoe.
^ Sacra Scriptura teftatur, quam te benenofle
non dubium eft, & fpecialiter beati Pauli ad Ti-
mocheum Epiftolæ , in quibus eum erudire ftu-
duit qualiter in domo Dei converlari debuiflèt.
De quadn'b.it-
tira. bonorum
Ecclcfiaftico-
rum divifionc.
quia ficut jam expenmento multorum didicimus, DMos autem apoftolicz Sedis eft otdinatis Epifco.
lu damno expenditur quidquid cum peccato cou- pis prxceptum tradete , ut de omni ftipendio
gregatur. Si vultis igitur nihü injuftè perdere, quod accedit, g quatuor fieri debeant portiones
G,d,.'U-4
?. X. C. 3b.
Moseftapöftö*
* In CoUcd. Pauli Disc. Data die décima Kaleni. Juliarum Ind. iv.
N o t a ad E p i s t . L X I I I .
• Vide Epifiolam ii.libri ix.
b In CoIIea. Pauli Diac. Data die décima Kaleni. India, xv. In Re-
oeigiano, Data die x. Kaltndas fulii India, xv.
No L X IV .
,H* C EP‘ft°Ia non reperitur in multis mfs. Codd. Regiilri S. Grego-
ni ; immo darum eft cam primitus non extiriflè in mfs. Vaticanis, ut
confiât ex Ep. iy. Bonifacii Moguntini Epifcopi ad Nothelmum Can-
luarienfem Epifcopum an. 745. his verbis : Obficro ut illius epiftola,
qua contnontur, ut dtcunt, inUrrogationes Auguflini Pontificis ac P n -
aieatonspnmi Anglorum, & refionfiones S. Gregorii Papa, exemplar mi-
ht eitrigere curetts quid in tenia generation propinquitatis fidelibus licet
mammon,a copuhre : & ut fin,pulofa diligentia invefligare fludeatit,
fi "la confer,puo fipradiüa Patns noftri Gregorii elfe comprobetur, an
non ; quia in ferinio Romano. Ecclefia, ut affirmant feriniarii, cum cet,-
ns exemplar,bu, fupradiai Pontificis que.fi,a inveniebatur. Utrûm au-
111 eP,ft°‘3m illam Bonifacio mifcrit Nothelmus, non apparct : certum
tarnen eft eam cxtitiflèin Anglia, utpote quàm feriptisfuis inferuit Be-
•la, 3ui a d « tempote SoicEat, idoue lié. i. hilt. Angl. c. 17. ut legi-
tur in omnibus ejufdein hiftoïix mis. & editis codicibus , immo & in
veriionc Saxonica juffu Alfredi Regis Anglorum circa an. 890. édita.
Zacharias etiam Papa i„ Conc. Rômano I. an. 743, c. tellimoniam
X interrog. tf. producit. Sic & ni exceptionibus Ecberti Eboracenfis B-
^u‘ v,vcbat an- 747- c. 130. Halidgarus Epifcopùs Camerafanfis,
florm, an. g ,4.1ib. t . , p. nnam6ptofcr, ra ^ „ „g a iio n ir
c L ï r ?■ “ ' ’"â01“ M a i - Diac. lib.a. c. 33- »minit
relponi. Grcg. ad Interrog. Auguft. Prætcrmitto Ifidorum, Rcgino-
nem, Anfelmum, Ivoncm, Grafianum , & ccteros canonunî colfedo-
« s , qui cam feripus fuis inferuerunr. Verkm & habetur in pluribt»
. codd. ut in duobus Tell. Carnot. Vatican. D. Bigot. Anglic. S.
Rernign Remenfis, m altero etiam cod. S. Rcmigii, in quo funfplures
pi o x Pontificum. (lntelligit fortd Gullànvillæus vetuftiflîmum exem-
U 5 C|G?US Jaiyezjus > quodque dicit falsô inlcribi Pceniientia-
' , •' “ oc cn'm '0 codice epiftola de qua dilceptatur, ihtegra
^ '5 în Collcdione antiquilfima aüdoris anonyini, quæ habe-
™ T fCr,pta 10 Col,e8io Corporis Chrifti Oxoriiæ. Adde his co-
omet. num. 44. in quo citât Refponfio S. Gregorii ad Intcr-
g onemun ccimam,& Turoncnîcmmajoris monafteriiubietinte-
10m. II.
gro habetur. Quamvis autem Epiftolam liane Gregorio non abjudicet
Guflanvillxus, plurimas tarnen ejus refponfiones dubias putat aut etiam
luppofituias ; fed tam levibus infirmifque conjeduris id probare cona-
tU'»fUr 1 IS d‘,uendis fruftra wrnpus tereremus. Quo vero tempore
miUa fit hæc epiftola indicat Bedalococit. Interta v if Dei Autuftinus
à ' ab Archiepifcopo ejufdem civitatis Etherio t ( lcgendum
Vtrgtlio ) juxta quodjuffa S. Patri, Gregorii acceptant, Arehitpifcopus
Gent, Anglorum crdinatu, eft, revcrfufque in Britamiam miß, continub
Romans Laurent,um Prejbyterum & Petrum Monaihum , qui beate
Pont,fie, Gregor,0 gentem Anglorum fidem Chrifti accepiffe ae fe Epifco-
£ pum faaum effe referrent :f,mnl & de eis qui necejfarit videbantur qttef-
t,on,bus refionfa recepit, que etiam huit hiftoria noftri eommodum du-
xtmus mdere: Interrogatio Auguflini Epifcopi Camuariorum Ecclefii:
De Epfcopis quai,ter cum fui, Clerici,, &c. Refiondit Gregorius Papa
•Vrbts Romi.- Sacra Scnptura teftatur, quam te bene neffe dub.um non eft,
& cetera, utin editis. Porroquis primus hanc epiftolam ita ordinaverit
incertum eft cüm eam Beda , ex cujus hifloria, ut fupri dixi, defura-
taeft, fineulhs mulis unocomcxtu rctulexit, non epiftolam, fed libellam
nuncupando. Hæc paulô fufids circa iftam epiftolam promeut!
lumus.m gratiam eorum qui deçà dubitationem moverunt.eo quôd
in llla Oll.-rd.im fint nn-r. i SÏK5 c __ ____n M S •?
n fequentibus notis luo ordine diftèremus. Partim *
G./«,-
k Tit ulus hie, ut & quamplurimi alii epiftolarum, non eft S. Grego-
ru, ut darum eft. Guffanv.
* Sic appellata eft pars Britannia; ab eo tempore quo Salones e Ger-
mama in eam infulam trajecere, & maximam cjus partem jDCcupaverei
t Guffanv. Omittitur tranfmarinam in Vatic. D .&in Rem1. Apud Be.
dam 1. i. c. 17. ubi refertur hxc epiflola, non legitur pramiflus tiiulus*
4 Hac apud Bedam & in Cod. Vatic..D. ac Rem. non leguntur, fed
poft hac verba Interrog. B. Auguft. Epifcopi Cantuariorum Ecclefii
immediate (equitur, De Epifcopis &c. 1 *
• In excufis legitur, de obvmtionibus Ecclefiaft. dividindh. Reff,.
Pramittitur in vulgatis, qualiter Epifiopus agere debeat ,n Eccleftaf
hac omnia relccuimus, (uadentibus mis. & edit. Chiffletii in Concordia
Beda & Fredegarii Scholaftici, ubi habes hanc camdcm Epiftolam imd
quinque libros priores hiftoria Ecdefiaft. gentis Anglorum a Vcnerabili
Beda conlcripta.
. P c 4ua<aripartita bonorum Ecclefia diftributionc jam fupra didum
eft lib. 3. Epift. n. nunc lib. 4. Guffanv. Vide notas , & confulc 1, t,
cp. lx. Sc 44. necnon lib. 8. Ep. 7.
DDddi j