-ceflicaris tempore aliquod monafterio poflint fer- A
ie fubfidium ; verumetiam quod in codem monafterio
Mifl'as prohibeatis cclebrari, fcpeliri etiam
ibidem mortuos interdicatis. Quod ft ita eft, à tali
vos hortamur inhumanitate fufpendi : & fepcliri
ibidem mortuos, vel celebrari Mifl'as, nulla ulte-
riùs habita contradi«ftione permittas ; ne denuo
querclam de iis, quæ di£ta Tunt, prædi&us vir
veneräbilis Agapitus deponere compcllatur.
E p i s t o l a XIV.
E p i s t o l a XIII.
Ad Dominicum Epifcopum Centumccl-
lenfcra.
Commendat Luminofam viduam Zemarchi , ut ei comitiva
fervetur.
Gregorius Dominico Epifcopo a Centum-
cellenh.
OFficii quidem facerdotalis eft, ut viduis ac
maritali regimine defolatis impertiri folatia
debeatis: ut unde in hoc mundo humanaconditio-
Ad Dcmetrium Epifcopum Neapolitanum.
V t quofdam prim in fide dubios : jam verb Catholicam cotn-
munionem repetentes excipiat.
Gregoriusa Demetrio Epifcopo Neapolitano. ;
ST e p h a n u s præfentium portitor , cùm de
quibufdam fidei capitulis ejus à via veritatis
nutaret intentio, pro hujus rci dubictate a Ca-
tholicæ fe Ecclefiæ communione fufpenderat,
E donee eum Deus, veritatis judex, ad viam re&itu-
dinis revocaret , quem rccepta fatisfadtione in
fide Catholica communicafle cognofcas. Sed
quia eum quofdam dubietatis fuæ focios ibidem
in Neapolitana civicâte habere comperimus, hoc
nobis de his quoque præfatus Stephanus pollici-
tus cfle dignofeitur ; ut ft eorum ambiguitatem
animæ noftræ interpofitionis periculo fanaremus,
ipfos etiam ad commilnionem Catholicam' fine
mora polfe b vel replicatione converti. Pro qua 1
re præfentibus Epiftolis admonemus, c noftra fi- 1
de , noftroque ficut ipfi videntur, popofeifle perine
privantur, facerdotali tuitione, poflint remedia C cuj0 eos jn fi<Jcm Catholicam communioncm
reperire. Quoniam ergo Luminofa b herilis femi-
na reliótaclariflimi Zemarchic Tribuni, noftrx fe
poft Deum tuitioni commifit, huic vos folatiari in
quo fibi necefle fuerit, admonemus , nullufque fit
ei de quolibetmoleftusarticulo. Sed quia J comi-
tivam illam, quam vir ejus agendam fufeeperat,
nunc Theodoro e Palatino conccdcnte, ipfi eft mu-
lieri, ut peragere debeat, attributum, vel quem
ipfi placucrit, donee praefentis I'ndiftionis celebre-
tur impleÜA, nullum eamdem quoufquc expleat
inquietare permittas. Ita ergo facite, ut & Deum
vobis faciatis pro rebus talibus debitorem, & no-
fter hujufeemodi de impenfis a vobis folatiis pro-
penfius animus gratulctur.
que fufeipite, quibus poteftis modis ad lueem dc
tenebris revocate. Ne poftquam ad nos hujuf-
modi caufa perlata eft, fi filentio prxterimus, de
animabus eorum, negligent!« pofiimus fubire
ja&uram.
E p i s t o l a XV.
Ad Balbinum Epifcopum Rofellanum.
V t Populonenfem Ecclefiam vifitet , ac Prejbyteros Diace-
nofque ordinet, pracipit.
Gregorius Balbino Epifcopo a Rofellano. »
ERVENiTad nos, quodbPopulonenfis Ec- b
clefia ita P fit Sacerdotis officio deftituta, c ut c
îongiùs ferarur, refcinderc noluimus, nc dc ejus omiffione , quod contra
nos milirarec, conquerendi daretur- occafio. Cetcrum longé anti-
quiores Gregorio Monafteriorum cxemtioncs probare facillimum eft.
Gerte Monafterium cui prxerat qiiidam Petrus Abbas circa an. j i j . libc-
iunr erat ab autoritäre Epifcopi Byzacenæ provinciæ, in cujus dioece-
û lîtum erat, & à Iblo primate Carthaginenfi pendebat, ut patet ex libel-
lo fupplici ejufdem Pétri, dato in Concilio Garthagincnfi fub Bonifacio
civitatis hujus Epifcopo. Extat tom. 4. Concil. Labb. pag. 1618.8c fcq.
In altero libello fupplici pag. 1646. proferuntur exempla plurima fi milium
exemtionum in Ecclcfia Africana. Quæ veto Petrus cum rota fua
Congregatione de fuis privilegiis protulit, videntur approbari à Bonifacio
Carthaginenfi Epifcopo.
N o i x ad Epist. XIII .
* Vulgo Civita-pecchia, urbs olim Epifcopalis Hctrurix, à Saracen
is quondam excifâ, nunc oppidum diccccfis Vitcrbienfis.
b Ita mlT Vatic. Corb. Norm. &c. cum, in cxcufis legatur hone-
ßa femina.
* Variierant Tribunorum ordincs : Tribuni Celerum , Tribuni xra-
r ii, Tribuni plebis, Tribuni militum. Lcguntur 8c Tribuni volupra-
tum apud Ca/fiodornm in libris Variar. Tribuni Scholarum, Cod. lib.
i i . tit. ix. Tribuni yigilum ibid. tit. jj. Dc eorum officio legendi Scri-
ptores. Gujfanv.
à Comitiva vulgô, ComitU dignitas. Hie fumitur pro adminiftra-
tione quadam quxftuofa, quxaliis committi à Palatino potuerit. Talern
fuifle crcdiderim comitivam commerciorum, comitivam metallotum,
comitivam horreorum, comitivam auri, comitivam formarum, comitivam
riparum & alvei, de quibus Calfiodorus variarum epiftolarum 1.2.
Multi funt hac de re tituli Cod. lib. 1. 6. 8c it. Porro comitivarum
alix erant primi ordinis, alia: fecundi, alia: tertii. In Cod. plurimislo-
cis referuntur variæ Comitum fpecies. Comes rerum privatarum , dc
quo Theodoret. lib. 3. hift. Ecdef. cap. 11. Comes facrarum largitio-
num, facri palacii, facri patrimonii, facri confiftorii, militum, do-
aiorum , Icholarum, patrimonii Italix , commerciorum, filiquata-
riorum , lacrx veftis , facri ftabuli, domefticorum, archiacrorùm,
feederatorum , xrarii, excubirorum , metallorum, auri, formarum ,
riparum, difpofitionum, matronarum, morum , horreorum , thclauro-
rum , Palatinus. Comitum originem refert Spartianus ad Hadrianum
Imper, qui cum Senatum in aulam fiiam tranftuliflet, rcceptis Senato-
tum optimatibus in amicorum cohortem, ita domcfticum quemdam Senatum
habere ccepit, qui Comitatus Cxfaris appel latus eft, 8c Senator
s ipfi , Comités. Eorum autem confiliis atque ope in bello 8c pace Au-
gufti utebantur ^inde frequens ille Comitum numerus, de quibus fupra,
inter quos etiam Idem Spartianus in Hadriano numeral Comirem Spa-
thariorum, quem Grxci nuncupanr, cuftodum corporis
regii Præfeâum. Guffanv.
* Palatinos hie intclligimus inferioris ordinis Comités, quid Comi-
tibus primi ordinis in Proyincias diri'gi folebant. Dc utrifque tituluscft
in ut roque Codice. De illisScholiaftes Juliani AnteCelToris cap. 82. Pa-
latiqi dicuntur qui ferment ad Comitem rerum privatarum , vel ad Co-
mitem facrarum largitionum. Horum etiam Palatinorum meminit Gregorius
,M. lib. 10. Ep. 9. 26. 52. 8c lib. 11. Ep. 25. Sidonius lib. 4. Ep.
MI
N o t a ad E p i s t . X IV .
* Hie poftea ob gravia crimina depofitus eft, ex Ep. 6. lib. 2.
b In excufis, reluHatione.
c Quanta lehitate cum iis fit ageodum, qui ad Ecclefiæ redeunt unira
tern , docec hoc exemplo S. Gregorius. Vide Cone. Africanum can.
33. & 3f. Gujfanv.
N o t a ad E p i s t .- X V .
■ Rofellx vel Rufcllx,, mbs olim Hetrurix Epifcopaljs , everfa pri-
dem , cujus riidera hodie Jtofelle vulgô diéta, duobus circitcr milliari-
bus à Rofetto civitaté Epifcopali diftans, Senas verfds. Guffanv.:
b Populonium 8c Populonia, urbs olim Epi (copalis Hetrurix, ubi
hodie Populonia defirutta, in ora maris Tyrrheni contra llvam infulam.
Gujfanv. De Populonia vide lib. 3. Dial. cap. 11. nota g.
c Dubirant cur Epifcopo abfente diu , nec pcenitentia dçcedentibus
dari nec baptifma prxftari polfit infantibus : feilicet h is qui vetuftos
mores ex noftris æftlmant, obfcuriores videntur qui diftbnanr. Quàm
pauci tunc client Sacerdotes, non tam ex dcfcélu quem S. Gregorius
eulpae, colligo , ( potucrant cnim intra paucos dies multi decélfifle ) lèd
ex ipfaraet quam tn tanra penuria prxlcribit , ordinatione confirmo.
Quatuor tantummodo prxcipit ordinari, atque ita fanftæ cum dignà
cautela providetur Ecclcfix , omni ferè Sacerdotis officio deftitutx. Ex
Juftioiani no veil. 3. confiât in tota Gonftantinop. Ecclefia, qux ex plu-
ribus coaluerat Ecclefiis, & in qua étant 525. Clerici, non plures fuifle
quàm 60. Prefbyteros. De re cadem plura diccmus infra. Uaum addo ;
nec pcenitentia decedentibus ibidem, nec baptif- A
nia poflit prasftari infantibus. Hujus igitur tam
piæ rci tamque neceflariæ mole permoti, jube-
mus dileâioni tuæ, ut hujus præceptionis aufto-
ritate commonitus, memorata: Ecclefiæ d vifita-
tor accédas, ut unum c Cardinalem illic Prefby-
rprum . & duos debeas Diacones ordinare. In
E p i s t o l a XVII.
Ad Univerfos Epifcopös Italix.
LV filii Langobardorum in b are f i Ariana baptiz-ati, ad fiden
Catholicam concilicntur.
parochiis verb præfatæ Ecclefiæ très fimiliter Prcf
byteros : quos tamen dignos ad taie officium ve-
ncratione vitæ & morum gravitate prævideris ,
quibus in nullo obvient conftituta Canonicæ
difeiplinæ, ut fantftæ cum digna cautela provi-
deatur Ecclefiæ.
E p i s t o l a XVI.
Ad Severum Epilcopum Aquileienfem.
Pracipit ut Romam veniat cum fequacibus fuis in Synode
judicandus.
Gregoriusa Severo Epifcopo b Aquileienfi.
Tfiipuc. O I eut gradientem per avia, carpentem denuo
gga“?',2- redum tramitem tota Dominus aviditate com-
pledicur -, ita demum de déférente cognitam veritatis
viam majore moerore quàmgaudio, quon-
dam de convertente lætatus fucrat, contriftatur : ^
quia minoris exceflus eft veritatem non cognof-
cere, quàm in eadem cognita non manere. Aliud-
que eft qùod ab errante committitur, aliud quod
per feientiam perpetracur. Et nos fi quidem quan-
tùm incorporatum te jampridem fuifle in unitate
Ecclefiæ gavifi fueramus, abundantiùs nunc dif-
fociatum à Catholica focietate confundimur.
Pro qua re imminente latore præfentium , c juxta
chriftianiflimi & fereniflimi rerum Domini juflio-
nem, ad beati Pétri Apoftoli limina, cum tuis fe-
Gregorius univerfis Epifcopis Italix.
QUoniam nefandiflimus * Autharit in hac,
quæ nuper expleta eft , Pafçhali folcmnitatc
Langobardorum filios in fide Catholica baptizari
prohibuit: pro qua culpa eum divina majeftas ex-
tinxit, ut folemnitatem b Pafchæ alterius non vi-
deret, vcftram fraternitatem decet cundos per
B loca veftra Langobardos admonere ; ut quia ubi-
que gravis mortalitas imminet, cofdem filios fuos
in Ariana hærefi baptizatos ad Catholicam fidem
concilient, quatenus fuper cos iram Domini om-
nipotentis placent. Quqs ergo poteftis admonetÇj
quanta virtute valetis eos ad fidem redam fuaden-
do rapite, æternameis vitam fine ceflatione præ-
dicatc ; ut cùm ad diftridi veneritis confpedum
judicis, poflïtis ex veftra follicitudine lucrum in
vobis oftentare Paftoris.
Jehan. î)iai
lib. 2. cap.}
E p i s t o l a XVIII.
Ad Petram Subdiaconum.
V t Marcello ad vittum & vefiitum necejfaria provide at •
P a fores in lapforum locum & vicem curet fubftitui.
Gregorius Petro Subdiacono.
J tana: Ecclefia:, ibidem in Panormitana civi-
tate, in monafterio fandi Hadriani in pceniten-
tiam deputatum , non folum vidus neceflitatcm
quacibus venire te volumus, ut auccxt ore Deo ag- D kna ti, fed &: nudi^ta ti, s n, imiam nf uftine. r.e moleftiam. c’ r egata rlv nodo, de ea qua: UinSte r vos vertitur du- P*r>o .q,u»a -r e necefte• habemusH ltri enuita.t«i tus„e rp rxr- d Pb.i ct&a te, d j. ud..i cetur. ^ fenti jiunfflliionnnef nprraæ»rc.iinpfeirrpe , untt mipfili nprroo vviitdhui i&V: vveelf--
timento ftratoque b ad continentiam , pueroque
■ j.
tunc temporis ex can. 6. Cone. Chalced. nulli ordinabantur abfolutc ;
null! qui non alicui Ecclefiæ , aut martyrio, am monafterio Ipecialiter,
tiAxJs, addicerentur 8c incardinarentur ; nulli, qui non per aliquot annos
in eadem Ecclefia militaffent ; nullus qui non ante prxdicaretur,
ti pi 'bfo.-Mgurlom, id eft , publicè coram clero 8c populo proponeretur
& probaretur ; non, ut fit, .colonix Prelbyterorum vacantium è dicece-
fi in dioecefim tranfmigrabant, vicariam operam locaturi, aut ex tre-
mendo myfterio viftitaturi.Quid mirum fi tot adhibitis cautionibus Pref-
byterorum numerus decrcfcebat ? Accedit quod nulli tunc elfenc Epifcopi
vacantes , qui in aliéna dicecefi Ordines conferrent ; litterarum di-
mifloriarum , fVt a quocumque, &c. nullus ufus. Gujfanv.
* Epifcopo mortuo, aut in crimen vel in amentiam lapfb, alius Epif E
copus vificationis onus fufeipiebat, ut videre eft in caula Contumeliofi,
tempore Johannis II. Papæ,& Agapeti, necnon in pluribus S. Gregorii
Epiftolis. Port reftitutas eledliones Hincmarus aliquot in Epiftolis Vifi-
tatorum meminit, quos ipfe tam quam Metropolica , Rege annuente,
nominabat & delcgabat. Vide Sirmondum adfinem tomi z. Conciliorum
Gallix , ubi & formula: defignacionis proftant. Cave ne hos Vifitatores
cum aliis confundas, quos Laodicenum Cone. can. 57. vocat «feuAvrèf,
qui quidem non erant Epifcopi. At de Epifcopis loquitur S. Gregorius
ut & Johannes Papa II. Ep. 3. & 4. in caufa Contumeliofi. GuJJanv.
e Non eft quod hîc quifquam de Cardinalibus noftrx xtatis fomnict,
qui nonnifi longo port tempore nati funt : aut dicendum erit cuiqueE-
pifeopo jus fuifie Prefbyteros & Diaconos couftituendi Cardinales, quod
his in Epiftolis obviiim. Itaque nomen vetus, nova eft dignitas, purpura
recentior. Per Sacerdotem Cardinalem intelligo Epifcopum proprium
, 8c, ut vocam, titulatum : cardo & titulus idem. Sic Prefby-
ter Cardinalis, Diaconus Cardinal is , qui erant in cardine, id eft qui p
primi erant fui ordinis huic titulo affixi. In Jure reperio Præfeélos Cardinales
, quos Alciatus ait effe Præfeélos Prxtorio in Afia & Africa.
Guffanv. Cardinalis idem pft acprxcipuus. Confute Cangium , de vo-
cis hujus fenfu, & Alteferram in notis adhancEp. Apua Cafliodorum
lib. 7. Var. Ep. 31. occurrit Princeps Cardinalis.
N o t x ad E p i s t . X V I .
* De Severi fchifmate ob damnationem trium capitulorum vide Paulum
Diaconum hiftor. Langobard. lib.3. cap. 27. Baronium ad an. 550.
AUm.. 43. Bollandum ad v. Febxuarii, pag. 670.8c Icqq. De tribus iftis
capitulis dicemus ad Ep. 2. lib. olim 3. nunc quarti, necnon In vita S.
Greg, fùfiflîmè.
h Aquilei'a urbs olim Carnorum clariffima, Venetix & Hiftrix Metropolis.;
cujus Epifcopi, maximè in fchifmate ob tria capitula , Pa-
triarcharum nomen fibi vindicaverunt, quod, jam extindto fchifmate,
edm in gratiam Sedis Apoftolicx rediiflent, Audio pacis ipfis conccfTum
relidlumque eft. Hxc autem varias à Gochis & à Langobardis paffa ca-
lamitates, nunc tandem jacet paucis habitata, ob aëris inclementiam ;
ejufque Sedes Patriarchalis Utinum Udine , in Provincia Forojulienfi
vulgô Friouli, tranflataeft. Hic Severus ad quem feribit S. Gregorius ,
Epift. olim 40. lib. ir. nunc xxxm. lib. xni. Gradenfis Epifcopus dici-
tur , quia tune Epifcopi Aquileïenfes in infula Gradcnfi lèdem habe-
bant. Gujfanv.
c Per rerum Dominum defignat Imperatorem, qui feilicet Romanis
prxerat : de quibus Maro cauit : Romanos rerum Dominos. Ænejd.
d In excufis, quod jufium fuerit judicetur. Gloflèma eft quod in nuIJis
mis. reperimus } evolvimus tâmen quatuor Vatic. Reg. Corb. Remenf.
Turon. Norm.
Notas ad Epist. X V I I - -
* Aliis Antharith , Paulo Diacono Flavius Authari. Gregorio Tu-
ronenfi lib. 10. hift. cap. 3. Aptacharius, Langobardorum Rex Arianus :
de cujus morte ita Paulus Diac. lib. 3. cap; 36. Rex Authari........veneno
. ut tradunt , accepte moritur, poftquam fex regnaverat anno s ,
feilicet anno y70. De Flavii nomine, quod, ut Romanis gratiffimum,
furofit, diximus in vita S. Gregorii lib. 2. ubi quoque cetera qux ad
hune Principem pertinent, profecuti fumus.
‘ sic legendum ex mfs. exeufi autem habent, ut folemnitatem Pafchan
ulten
N o XVIII.
ccufis ,
b Id eft, ad ipfum in vita continendum, ne egeftate preflus deficiat.
Gall, pour fa fubfifiance, fin entretien. Hanc voeem eodem fenfu ufur-
pat infra Ep. 44. lib. 3. Ep. 28. lib. Ep. 30. Paftoral. 3. part. cap. 20.
adm. 2i.